" Epidemie sÄ… tak stare jak cywilizacja rolnicza.
Jeszcze dawniej, w małych grupach łowców i
zbieraczy, choroby i pomory miały ograniczony
zasięg i z reguły nie przenosiły się na sąsiednie
skupiska ludzkie ze względu na ich wzajemną
izolację. Póz
niej zarazy, pustoszące cały
cywilizowany świat, walnie przyczyniły się do
upadku Rzymskiego Imperium.
" Jakich plag możemy spodziewać się w
przyszłości, i czy będziemy potrafili z nimi
walczyć?
Zarys historyczny c.d.
" Zasadniczy przewrót w etiologii chorób
zakaz
nych spowodowały odkrycia:
 Leeuwehoeka (1632 1723) mikroskop
(powiększał 160x)
 Latour i Schwann 200 lat póz
niej odkryli, że
drożdże w piwie i winie sążywe (niezależnie
od siebie).
A
ańcuch epidemiologiczny:
y
ródło zakażenia,
Droga przenoszenia
Populacja wrażliwa
 Epidemia, to nagły wzrost liczby
zachorowań na chorobę zakaz
nÄ… na
określonym terenie i w określonym czasie.
Epidemia może obejmować miejscowość
(miasto, wieś) albo cały kraj.
Endemia, to stale występujące
zachorowania na chorobÄ™ zakaz
nÄ… na
określonym terenie uwarunkowane
najczęściej warunkami klimatycznymi,
obyczajowymi, albo higienicznymi.
Pandemia, to szybko powiększająca się
epidemia choroby zakaz
nej obejmujÄ…ca
TYPY EPIDEMII
" 1.Punktowa
" 2.Kontaktowa
Choroba zakaz
na powstaje w wyniku
zakażenia (infekcji) organizmu człowieka
lub zwierzęcia drobnoustrojem lub
wskutek zatrucia pokarmowego
(intoksykacji) enterotoksynÄ… wytwarzanÄ…
przez drobnoustrój.
Drobnoustrój (bakteria, wirus, grzyb)
wywołujący chorobę zakaz
nÄ… nazywa siÄ™
czynnikiem etiologicznym choroby.
Zakażenie (infekcja) powstaje w
wyniku wtargnięcia drobnoustroju do
organizmu człowieka lub zwierzęcia
poprzez tzw. wrota zakażenia i
rozmnożenia się w organizmie.
y
ródło zakażenia, człowiek albo zwierzę, w
którym drobnoustrój:
1.namnaża się,
2.przedostaje się do środowiska
3.i zakaża inne osoby (lub zwierzęta).
Rezerwuar drobnoustroju
chorobotwórczego, to człowiek jako
gatunek albo gatunek zwierzęcia lub rośliny
wraz z naturalnym środowiskiem, gdzie
drobnoustrój stale utrzymuje się, rozmnaża się
i powoduje nowe zakażenia.
y
ródło zakażenia
" Chory
typowe zachorowanie
atypowe zachorowanie
" Nosiciel
nosicielstwo utajone.
nosicielstwo rekonwalescentów
Nosiciel, to człowiek lub zwierzę, w
którym drobnoustrój chorobotwórczy
rozmnaża się nie powodując objawów
klinicznych zakażenia.
Każdy nosiciel jest potencjalnym
z
ródłem zakażenia.
 Izolacja  odosobnienie zakaz
nie
chorego lub podejrzanego o chorobÄ™
zakaz
ną w celu uniemożliwienia
przeniesienia zakażenia,
" Kwarantanna  odosobnienie osoby
zdrowej narażonej na zakażenie w celu
wczesnego rozpoznania choroby
zakaz
nej lub zakażenia,
" ObowiÄ…zkowemu leczeniu podlegajÄ… osoby
chore na :
1.gruz
licę płuc przebiegającą bez prątkowania.
2.kiłę i rzeżączkę oraz osoby, które miały
styczność z chorymi na te choroby.
Wypełnienie obowiązku polega na poddawaniu
siÄ™ badaniom lekarskim oraz innym
badaniom diagnostycznym oraz stosowaniu
zaleconego leczenia.
" Osoby, które miały styczność z chorymi na
gruz
licę płuc w okresie prątkowania, chorymi
na kiłę, rzeżączkę, dur brzuszny, chorymi na
inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis
lub Haemophilus influenzae typ b, podlegajÄ…
nadzorowi epidemiologicznemu, badaniu
klinicznemu, badaniom diagnostycznym, a
także w razie potrzeby, profilaktycznemu
stosowaniu leków.
ObowiÄ…zkowej hospitalizacji podlegajÄ…:
1) osoby chore na gruz
licÄ™ w okresie prÄ…tkowania oraz osoby z uzasadnionym
podejrzeniem o prÄ…tkowanie;
2) osoby chore i podejrzane o zachorowanie na:
a) błonicę,
b) cholerÄ™,
c) dur brzuszny,
d) dury rzekome A, B, C,
e) dur wysypkowy (w tym choroba Brill Zinssera),
f) dżumę,
g) grypÄ™ H7 i H5,
h) nagminne porażenie dziecięce oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół
Guillain Barré,
i) ospÄ™ prawdziwÄ…,
j) zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS),
k) tularemiÄ™,
l) wÄ…glik,
m) wściekliznę,
n) zapalenie opon mózgowo rdzeniowych i mózgu,
o) wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółtą gorączkę.
" Osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z chorymi na
cholerę, dżumę płucną, ospę prawdziwą, wirusowe gorączki
krwotoczne oraz zespół ostrej niewydolności oddechowej
(SARS), podlegajÄ… obowiÄ…zkowej kwarantannie lub
nadzorowi epidemiologicznemu, przez okres nie dłuższy niż:
" 1) 5 dni  w przypadku cholery,
" 2) 6 dni  w przypadku dżumy płucnej,
" 3) 21 dni  w przypadku ospy prawdziwej,
" 4) 21 dni  w przypadku wirusowych gorÄ…czek
krwotocznych,
" 5) 10 dni  w przypadku zespołu ostrej niewydolności
oddechowej (SARS)
"  licząc od ostatniego dnia styczności.
Drogi szerzenia chorób zakaz
nych
Każdą chorobę cechuje nie tylko swoiste
umiejscowienie zarazka w organizmie ale
także przekazywanie zakażenia.
znajomość dróg szerzenia umożliwia
przerwanie łańcucha epidemicznego
Droga zakażenia, to sposób w jaki
drobnoustrój jest przenoszony ze z
ródła
zakażenia na organizm wrażliwy.
Drogi zakażenia można podzielić na
dwie grupy:
Bezpośrednie
Pośrednie
Drogi bezpośrednie  Kontakt bezpośredni
Zakażenie przez kontakt bezpośredni oznacza
zetknięcie osobnika zdrowego z chorym
Zakażenie tą drogą zależy od długotrwałości
kontaktu i zaraz
liwości zarazka.
Drogi bezpośrednie  bezpośrednia styczność
(droga kontaktowa) z chorym lub nosicielem:
" Kontakcie seksualnym (także analnym i
oralnym),
" przy pocałunkach,
" podczas pielęgnacji lub leczenia chorych
(przeniesienie jatrogenne).
" bezpośrednia styczność z chorym
" zakażenia własnymi pasożytami np. owsika
Przeniesienie z jednej osoby na drugą, które nie są
w relacji matka - dziecko nosi nazwÄ™ przeniesienia
horyzontalnego
Drogi bezpośrednie
" zakażenie wertykalne, od matki na dziecko,
mogące nastąpić poprzez:
drogęłożyskową (wrodzone postacie
chorób różyczka, toksoplazmoza)
w czasie porodu (droga pochwowa, na
przykład zakażenie opryszczkowe
karmienie piersiÄ…
Pośrednie drogi
przenoszenia zarazków
W chorobach zakaz
nych jest wiele możliwości zakażenia
się drogą pośrednią.
Rolę pośrednika może pełnić między innymi środowisko
zewnętrzne zanieczyszczone wydzielinami i wydalinami
chorych .
Większość zarazków wykazuje mniejszą lub większą
wytrzymałość, dlatego środowisko zewnętrzne jest ważnym
ogniwem w przekazywaniu zarazka.
Pośrednie drogi przenoszenia zarazków
" pokarmowo wodna
" powietrzno kropelkowa
" powietrzno pyłowa
" wektory  >przenosiciele
" Przenosiciel mechaniczny
" Przenosiciel biologiczny
" przedmioty codziennego użytku
" Przecinanie dróg przenoszenia się
drobnoustrojów
1.Dezynfekcja
2.Dezynsekcja
3.Deratyzacja
" Dezynsekcja  tępienie szkodliwych
owadów (zwłaszcza pasożytniczych
jak muchy, komary, pchły, wszy i
karaluchy), ich jaj i larw, ze
względów sanitarnych i
gospodarczych.
" W szerszym znaczeniu niszczenie
stawonogów w ogóle.
Dezynfekcja (odkażanie):
" niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych
i ich form przetrwalnikowych środkami
fizycznymi i chemicznymi, w celu zapobiegania
zakażeniu.
" DezynfekcjÄ™ podejmuje siÄ™ przede wszystkim
w środowisku zewnętrznym, a także w
stosunku do powłok ciała  w mniejszym
stopniu w stosunku do jam ciała.
" Deratyzacja (odszczurzanie)
zwalczanie za pomocąśrodków
chemicznych, fizycznych lub
biologicznych wszelkich szkodliwych
gryzoni, najczęściej szczurów i myszy.
Przeważnie zatrutym pokarmem lub za
pomocą pułapek, rzadziej innymi
metodami.
Szczepienia są najsilniejszym orężem w
zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaz
nych
na świecie. Przyczyniły się one do
wykorzenienia niektórych chorób, takich jak
ospa prawdziwa czy choroba Heinego Medina,
które jeszcze nie tak dawno powodowały
śmierć lub kalectwo wielu osób.
Szczepionki sÄ… antygenami podawanymi
człowiekowi w sposób zamierzony, aby
pobudzić jego reaktywność immunologiczną.
Ostatecznym celem jest wytworzenie w
organizmie przeciwciał, oraz zainicjowanie tzw.
pamięci immunologicznej.
Wprowadzony do organizmu człowieka
antygen zawarty w szczepionce powoduje
powstawanie przeciwciał dla niego swoistych.
Typy szczepionek
" szczepionki atenuowane  szczepionki przygotowane z
żywych,
osłabionych szczepów drobnoustrojów
" szczepionki inaktywowane  szczepionki z drobnoustrojów
zabitych
" anatoksyny  toksyny pozbawione swojego toksycznego
działania
" szczepionki zawierające określone frakcje antygenowe
szczepionka p ko pneumokokom
" szczepionki, które są wyizolowanym (dzięki zastosowaniu
inżynierii genetycznej) materiałem genetycznym
(szczepionki przeciw zapaleniu wÄ…troby typu B 
rekombinowany na komórkach drożdży antygen Hbs).
Rodzaje szczepionek
* monowalentne zawierajÄ… antygeny
jednego rodzaju drobnoustroju,
uodparniajÄ… przeciwko jednej chorobie
* poliwalentne zawierajÄ… antygeny kilku
typów lub szczepów jednego gatunku,
uodparniajÄ… przeciwko jednej chorobie
* skojarzone zawierajÄ… antygeny
drobnoustrojów różnych gatunków, uodparniają
przeciwko kilku chorobom
Odstępy między szczepieniami
Nie można skracać odstępów,
wydłużać wolno
żywa zabita
żywa 6 tyg. 4 tyg.
zabita 4 tyg. 4 tyg.
Rzeczywiste przeciwwskazania:
* przebyte niepożądane reakcje
* alergie natychmiastowe (typ I)
przeciwko składnikom szczepionek
(np. białko kurze (grypa), neomycyna
(odra))
* pierwotne i wtórne defekty
immunologiczne
* ostre zakażenia z gorączką >38 st.C
* ciąża <3m.
* sterydoterapia, terapia cytostatykami
Nie jest przeciwwskazaniem:
* łagodna infekcja dróg oddechowych
* antybiotykoterapia
* stany podgorÄ…czkowe
* poszczepienne odczyny miejscowe
* nie postępujące choroby OUN
* nowotwory w remisji, HIV
* przebyte reakcje, gdy korzyści >
ryzyko