4a Położenie ogólnogeograficzne i rzeźba Polski
PoÅ‚ożenie ogólnogeograficzne i rzezba terenu Polski. 1. PoÅ‚ożenie geograficzne Polski. (atlas str. 39-40) - w umiarkowanych szerokoÅ›ciach geograficznych półkuli północnej, - w centralnej części Europy, zaliczanej do strefy czasu Å›rodkowoeuropejskiego liczonego wedÅ‚ug 15° E, - w strefie klimatu umiarkowanego ciepÅ‚ego z dominacjÄ… obszarów lasów liÅ›ciastych i mieszanych, - w strefie gleb brunatnych i pÅ‚owych, - na pograniczu starych pÅ‚ytowych struktur geologicznych Europy Wschodniej i mÅ‚odszych struktur faÅ‚dowych zachodniej i poÅ‚udniowej części kontynentu. - znajduje siÄ™ w pasie Niżu Europejskiego miÄ™dzy BaÅ‚tykiem a Å‚ukiem Karpat i Sudetów, - w zlewisku Morza BaÅ‚tyckiego (w ponad 99%) oraz w dorzeczach WisÅ‚y i Odry (w 87,9%), 2. PoÅ‚ożenie matematyczne Polski. Najbardziej wysuniÄ™te punkty: - na północy PrzylÄ…dek Rozewie 54050` N - na wschodzie kolano Bugu na wschód od Strzyżowa 24008 szer geogr. E - na poÅ‚udniu szczyt OpoÅ‚onek lub PrzeÅ‚Ä™cz Użocka 49000 szer geogr. N - na zachodzie zakole Odry na zachód od Cedyni szer geogr. 14007 E RozciÄ…gÅ‚ość poÅ‚udnikowa wynosi 5050 (649 km dÅ‚ugoÅ›ci wzdÅ‚uż poÅ‚udnika 190), stÄ…d wynika różnica w dÅ‚ugoÅ›ci dnia i nocy miÄ™dzy północnymi i poÅ‚udniowymi koÅ„cami Polski. Konsekwencje : W lecie obszary północnej Polski majÄ… dzieÅ„ o ponad godzinÄ™ dÅ‚uższy niż tereny Polski poÅ‚udniowej. W zimie natomiast dzieÅ„ nad morzem jest krótszy niż dzieÅ„ w Polsce poÅ‚udniowej. Konsekwencjami rozciÄ…gÅ‚oÅ›ci równoleżnikowej (10001 , czyli 689 km wzdÅ‚uż 520 szerokoÅ›ci geograficznej północnej) jest różnica czasu miejscowego miÄ™dzy zachodnimi, a wschodnimi kraÅ„cami Polski. http://sciaga.onet.pl/21255,1,sciaga_druk.html 3. PoÅ‚ożenie polityczne, granice i powierzchnia Polski. KsztaÅ‚t paÅ„stwa przypomina koÅ‚o z charakterystycznÄ… wypustkÄ… - to Półwysep Helski (34 km dÅ‚ugoÅ›ci, Å›rednia szerokość 500 m). Od zachodu Polska graniczy z Niemcami (467 km), od poÅ‚udnia z Czechami (790 km) i SÅ‚owacjÄ… (541 km), od wschodu z UkrainÄ… (529 km), BiaÅ‚orusiÄ… (416 km), LitwÄ… (103 km) i RosjÄ… (210 km). Ogólna dÅ‚ugość granic Polski (na lÄ…dzie i wodach granicznych) wynosi 3496 km. http://pl.wikipedia.org/wiki/Powierzchnia_Polski 4. Rzezba powierzchni Polski. - dominujÄ… niziny 91,3 % powierzchni (0,2% pow, zajmujÄ… góry - powyżej 1000 m n.p.m. - Å›rednia wysokość - 173 m n.p.m., - najwyższym szczytem - Rysy 2499 m n.p.m. - najniżej poÅ‚ożony punkt - depresja na Å»uÅ‚awach WiÅ›lanych Raczki ElblÄ…skie lustro wody Jeziora Druzno, osiÄ…ga poziom 1,8 m poniżej lustra wody BaÅ‚tyku. - pasowy ukÅ‚ad rzezby (wysokoÅ›ci bezwzglÄ™dne terenu rosnÄ… w kierunku z północnego zachodu na poÅ‚udnie: - Pobrzeża PoÅ‚udniowobaÅ‚tyckie, - pojezierza ( Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie) - Niziny Åšrodkowopolskie (Nizina ÅšlÄ…ska, Nizina Wielkopolska, Nizina Mazowiecka, Nizina Podlaska, Polesie Lubelskie,) - wyżyny (Wyżyna ÅšlÄ…ska, Wyżyna Krakowsko-CzÄ™stochowska, Wyżyna MaÅ‚opolska (w jej obrÄ™bie Niecka NidziaÅ„ska i Wyżyna Kielecka), Wyżyna Lubelska, Roztocze - kotliny (Kotlina OÅ›wiÄ™cimska, Kotlina Sandomierska), - góry (Sudety najwyższe pasmo: Karkonosze, szczyt: Åšnieżka 1602 m n.p.m. Karpaty najwyższe pasmo: Tatry, szczyt: Rysy 2499 m n.p.m. (inne pasma to np. Beskid Wysoki z BabiÄ… GórÄ… 1725 m n.p.m., Bieszczady z TarnicÄ… 1346 m n.p.m., Gorce z Turbaczem 1310 m n.p.m.) Góry ÅšwiÄ™tokrzyskie najwyższe pasmo: Aysogóry, szczyt: Aysica 612 m n.p.m. http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=142 - zróżnicowane typy rzezby: * rzezba polodowcowa staroglacjalna niziny, mÅ‚odoglacjalna pojezierza, górska Tatry, Karkonosze, * rzezba krasowa tereny wapienne, * rzezba eoliczna pobrzeże (wydmy), Å›rodkowa Polska, * rzezba lessowa - wyżyny