Układ pokarmowy
lð
Przed przystapieniem do badania układu pokarmowego należy przeprowadzić ocene
Å‚aknienia i pragnienia.
lð
Zwracamy następnie uwage na zaburzenia zycia, połykania, na ew wymioty,
wydalanie kału, u przeżuwaczy na prawidłowośc czynności przezuwania i odbijania
gazów.
Badanie jamy ustnej
lð
Badamy poprzez oglÄ…danie i omacywanie
lð
Zwracamy uwagę na zapach z jamy ustnej, wystepowanie ślinienia, zmiany zapalne,
lð
Badanie rozpoczynamy od oglÄ…danie szpary jamy ustnej, zwracajÄ…c uwage na jej
symetryczność i rozwarcie
lð
Następnie oceniamy wargi (opadniecie wargi może świadczyć o porażeniu nerwu
twarzowego, zwarcie warg i cofnięcie kątów warg do tyłu może być przy tężcu)
Układ pokarmowy
Technika otwierania jamy ustnej
Konia
lð
Między bezzębne krawędzie żuchwy u szczeki wsuwa się dwa lub trzy palce i
przesuwa się je pomiędzy język i podniebienie twarde, wtedy koń samoczynnie
otwiera jamę ustną. Należy chwycic pełnądłonią język i odciagnąć go na bok między
zęby trzonowe
Bydło
lð
Należy przytrzymywać za rogi i nozdrza bądz
żuchwę, badający staje z przodu
zwierzęcie wkładająć jedną rękę w okolicę bezzębengo brzegu do jamy ustnej,
chwyta język i wyciąga go na zewnątrz, bardzo często język chwytamy przez ręcznik
(z powodu śliskoci języka)
Åšwinie
lð
Szczeki rozwiera się za pomocą 2 taśm umieszczonych za kłami
Psy
lð
U łagodnych psów jedną ręka chwytamu szczękę a drugą ręką żuchwę, po czym
kciukiem i palcem środkowym wciskamy policzki między szczeke i żuchwę,
zabezpieczając się w ten sposób przed ugryzieniem
Układ pokarmowy
Badanie jamy ustnej
lð
Ogladamy przedsionek jamy ustnej (dziąsła, policzki, zęby)
-
Błona śluzowa
lð
Zaczerwienienie: stan zapalny błony sluzowej
lð
Czarnoszara: przewlekłe zatrucie ołowiem
lð
Miejscowe ubytki tkanek: skaleczenia po cialach obcych
lð
Ograniczone ciemnoczerwone zmiany: wrzodziejÄ…ce zapalenie jamy ustnej
-
Zeby
lð
Obecność osadu, kamienia
lð
Ubytki szkliwa, zaburzenia w wyrastaniu: mozliwe w krzywicy
lð
Ubytki szkliwa, brunatne zabarwienie zębów: po przebyciu nosówki
lð
Badanie zębów u koni  wykonujemy przy zaburzeniach pobierania karmy, żucia
lð
Omacujemy zęby, każdy po kolei z osobna, sprawdzamy czy się nie ruszają, nie mają
ostrych krawędzi, nie są bolesne
Układ pokarmowy
Badanie jamy ustnej
lð
Badanie jamy ustnej właściwej, podniebienia miękkiego i twardego oraz języka
-
Stwardnienie i zgrubienie języka  drewniany język w promienicy
-
U bydła przy badaniu języka zwracamy uwagę na obecność ciał obcych
-
U psów, bydła i koni pod językeim mogą wystepować torbiele zastoinowe
gruczołu podjęzykowego tzw  żabka podjezykowa.
lð
Åšlinotok
-
Zwykle przy stanach zapalnych jamy ustnej
-
Niedrożności przełyku
-
Zapaleniu gruczołów slinowych
lð
Rozwarcie jamy ustnej
-
Często przy wściekliz
nie
-
Przy porażeniu nerwu trójdzielnego
-
Zwichnięciu stawu żuchwowego
Układ pokarmowy
Badanie gardła
lð
Badamy poprzez oglądanie i omacywanie, zarówno po stronie zewnetrznej jak i
wewnetrznej
lð
Zwracamy uwage na sposób trzymania głowy, powiekszenie lub obrzeki okolicy
podżuchwowej
lð
Podczas omacywania zwracamy uwagę na boleność, ciepłotę, konsystencję tkanek,
przesuwalność skóry
lð
Bezpośrednio jame gardła można obejrzeć u mięsożernych, świń i małych
przeżuwaczy
lð
Po otwarciu pyska, należy wyciągnąć koniec języka do przodu oraz przycisnąć jego
podstawę, uwidaczniamy wtedy podniebienie miękkie, migdalki, korzeń języka oraz
boczno tylna ściana gardła
lð
U duzych zwierzÄ…t do oglaania wykorzystujemy laryngoskop lub wziernik rurowy
lð
Po załozeniu rozwieracza jamy ustnej możemy dokonac omacywania wewnętrznej
ściany gardła
Układ pokarmowy
Badanie przełyku
lð
Badanie przełyku przeprowadzamy przy wystapieniu zaburzeń w połykaniu
(utrudnione połykanie, zwracanie treści w czasie jedzenia, przewlekłych wzdęciach,
podejrzeniu ciala obcego)
lð
Badamy poprzez oglądanie i omacywanie (oceniamy prawidłowość przechodzenia
kęsa pokarmowego, stwierdzamy obecność miejscowego lub biegnącego wzdłuż
całego przełyku powiekszenia jego objetości, określamy konsystencję, ew.
bolesność)
lð
Podejrzewając niedrożność przełyku należy wykonać sondowanie przełyku
-
Koń: sonde zakładamy przez nos, wprowadzamy ją przyciskając w kierunku
dolno  przyśrodkowym, kciukiem wsuniętym maksymalnie w głąb jamy nosowej.
Po dojściu do gardła ganaszujemy głowę i poprzez delikatne naciskanie
zgłębnikiem na gardło, wywołujemy odruc połykania, w tym momencie należy
szybko przesunąć sonde do przełyku. Jeżeli jestesmy w przełyku bedziemy
wyczuwaćopór podczas przesuwania i sonda będzie od zewnątrz widoczna w
rynience szyjnej, jeśli trafimy do tchawicy, nie będziemy czuć oporu, a koń
zacznie kaszleć
-
Bydło: zakładamy sonce przez nos lub przez jamę ustna
-
Pies: zakładamy sonde przez jamę ustną
lð
Dojście sondy do żołądka świaadczy o drożności przełyku
Układ pokarmowy
Ogólne badanie brzucha
OglÄ…danie
lð
Zwracamy uwagę na objetość, kształt, symetryczność, uwzględniając przy tym stan
odżywienia
lð
Obecność w jamie brzusznej ciał stałych (powiększona śledziona, wątroba, guzy)
powoduje nierównomierne ukształtowanie ścian brzucha, nieulegające zmianom przy
zmianie pozycji
lð
Obecność płynów w jamie brzusznej (wodobrzusze) wywołuje tzw  żabi brzuch, czyli
wysklepienie dolnobocznych ścian brzucha i jego obwisłość przy równoczesnym
zapadnięciu się okolic lędz
wiowych, przy zmianie pozycji następuje zmiana kształtu
brzucha
lð
Wypełnienie płynem narządów jamy brzusznej (ropomacicze, silnie wypełniony
pęcherz moczowy) powoduje równomierne powiększenie objetości brzucha, ma on
kształt beczkowaty, nie zmienia się w czasie zmiany pozycji
lð
Nagromadzenie się gazu w narządach (skręt żołądka, wzdęcie żoładka) daje
równomerne uwypuklenie ścian brzucha, szczególnie jego górnych partii
-
U bydła przy wzdęciu żwacza silne uwypukla się lewy dół głodowy
-
U koni przy wzdęciu jelita ślepego silnie uwypukla się prawy dół głodowy
Układ pokarmowy
Ogólne badanie brzucha
Omacywanie
lð
Omacując duże zwierzęta jedną rękę opieramy na grzbiecie, drugą dłonią spokojnie,
ale dosyć mocno naciskamy na różne miejsca powłok brzusznych
lð
Małe zwierzęta badamy w pozycji stojącej, obiema rękoma od góry omacujemy całą
powierzchnię brzucha, a następnie dłońmi należy objąć brzuch od dołu, po czym
delikatnie naciskając na ścianę brzucha doprowadzić do zetknięcia palców, następnie
powoli przepuszcza się między palcami zawartośc jamy brzusznej, zwracając uwagę
na wielkość, kształt narządów i ew nieprawidłowości.
lð
Omacując brzuch możemy stwierdzić:
-
Zwiększone napięcie ściany tzw  twardy brzuch - wystepuje przy bolesnych
schorzeniach narządów wewnętrznych, zapaleniu otrzewnej, wzdęciu,
ropomaciczu
-
Zmniejszone napiecie ściany  wyniszczenie
-
Wrażliwość na ucisk (bolesność)  podobnie jak przy zwiększonym napięciu
-
Wyczuwalne twory w jamie brzusznej  ciała obce (najczęściej w dwunastnicy,)
twarde masy kałowe (jelito proste), powiększona śledziona, guzy nowotworowe,
silnie wypełniony pęcherz moczowy
Układ pokarmowy
Ogólne badanie brzucha
Opukiwanie
lð
W przypadku obecności płynów w jamie brzusznej przy opukiwaniu stwierdzimy
słumienie horyzontalne
Osłuchiwanie
lð
Ma zasadnicze znaczenie u dużych zwierząt, szczególnie u koni, przeprowadzać je
można bezpośrednio lub pośrednio. Dla bezpieczeństwa kładziemy ręke na grzbiecie
zwierzęcia
lð
Osluchując zwracamy uwagę na szmery jelitowe, wystapienie pluskań (w obecności
płynów), pluskań z podz
więkiem metalicznym (płyn+gaz), szmery z tarcia
lð
Osłuchiwanie perystaltyki należy zawsze przeprowadzić przy podejrzeniu morzyska
lð
Do tyłu od zatkania perystaltyka jelit i szmery zostają zniesione, do przodu od
zatkania perystaltyka i szmery są początkowo wzmocnione, póz
niej ulegajÄ…
osłabieniu
Układ pokarmowy
Ogólne badanie brzucha
cd osłuchiwanie
lð
Przy osłuchiwaniu konia dzielimy jamę brzuszną na trzy części za pomocą poziomych
linii
lð
Po stronie lewej
-
1/3 górna  okrężnica mała
-
1/3 środkowa  jelita cienkie
-
1/3 dolna  okrężnica duża
lð
Po stronie prawej
-
1/3 górna  głowa jelita ślepego
-
1/3 środkowa  trzon jelita ślepego
-
1/3 dolna  koniec jelita ślepego
Układ pokarmowy
Ogólne badanie brzucha
Punkcja
lð
Wukonuje się ją w celu potwierdzenia obecności płynu w jamie brzusznej i określenia
jego pochodzenia
lð
Rodzaje punktatów
-
Płyn wysiękowy  zapalenie otrzewnej
-
Płyn przesiękowy  zastoje krwi w niewydolności serca, marskości wątroby,
guzach nowotworowcyh)
-
Płyn mleczowaty  odmiana przesięku charakteryzująca się duża liczba komórek
tłuszczowych i kropelek tłuszczu
-
Krew  przy peknięciu wątroby lub sledziony lub uszkodzeniu narządów
wewnętrznych
-
Treść zołądka lub jelit  przy pęknięciu tych narządów
-
Mocz  przy pęknięciu pęcherza moczowego
Układ pokarmowy
Badanie wÄ…troby
lð
Badanie wÄ…troby wykonujemy poprzez oglÄ…danie, omacywanie, opukiwanie, biopsjÄ™
oraz RTG i USG u małych zwierząt
Koń
lð
Cała wątroba znajduje się w kopule przepony I przykryta jest przez płuca, nie
wystepuje stłumienie związane z tym narzadem. Wypuk stłumiony jest zawsze
patologiczny I wskazuje na powiekszenie wÄ…troby. Znaczne powiekszenie wÄ…troby
może powodować stłumienie od 10  17 p. mż., a nawet przekraczać łuk żebrowy
Bydło
lð
Stłumienie wątrobowe zajmuje z prawej strony powierzchnię od 10 d 12 p. mż. W
pierwszej lini opukowej. Górna granica stłumienia wątrobowego, przechodzi w
stłumienie nerkowe. Wysoka ciążą, przeładowanie lub wzdęcie żwacza powodują
zmniejszenie stłumienia, głodówka lub biegunka przesuwa tylną granice o 2  3 cm.
Pies
lð
Stłumienie z prawej strony znajduje się wzdłuz tylnej granicy płuc 7  12 p. mż., w
zakresie 7 I 8 p. mż. łączy się ze stłumieniem wątrobowym strony przeciwnej, po
stronie lewej zajmuje p. mż 7 I 9 I ku przodowi zlewa się z stłumieniem sercowym
Układ pokarmowy
Badanie wÄ…troby
Diagnostyka laboratoryjna
-
Próby czynnościowe
lð
Określenie poziomu bilirubiny całkowitej i związanej w surowicy (wzrost
bilirubiny wolnej wystepuje w żółtaczce hemolitycznej, a związanej i wolnej w
żółtaczce miąższowej i mechanicznej)
lð
Określenie poziomu albumin (w chorobach miąższu wątroby dochodzi do
spadku poziomu)
lð
Określenie poziomu amoniaku (martwica i zanik wątroby prowadzi do
wzrostu poziomu)
lð
Obciążenie galaktozą, fruktuzą, próba bromsulfaleinowa, poziom
cholesterolu
-
Próby enzymatyczne
lð
Wskażnikowe (ALAT, ASPAT
lð
Wydzielnicze (esteraza cholinowa, protrombina, konwertyna)
lð
Wydalnicze (AP  fosfataza alkaliczna (zasadowa))
Układ pokarmowy
Badanie trzutki
lð
W normalnych warunkach niedostepna do badania poprzez omacywanie. Tylko przy
silnym powiększeniu i stwardnieniu można ją omacywać u małych zwierząt. Znajduje
się w dolnej części łuku żebrowego
lð
Zaburzenia czynnościowe można podejrzewać przy wydalaniu połyskującego,
mazistego kału (spowodowane obecnością tłuszczu w kale)
lð
W badaniach krwi określamy poziom amylazy (wysoki wzrost w ostrym zapaleniu
trzustki, prze przewlekłym zapaleniu wzrost nieznaczny lub jego brak)
Układ pokarmowy
Badanie śledziony
Koń
lð
Znajduje się po lewej stronie , bezpośrednio za tylną granicą pola opukowego, tylny
brzeg biegnie równolegle do łuku żebrowego, górny brzeg dotyka nerki, opukiwaniem
możemy wykazać tylko bardzo silne powiekszenie śledziony, w badaniu rektalnym
jesteśmy w stanie omacywać tylną krawędz
śledziony
Bydło
lð
Śledziona nie jest dostepna do badania zarówno poprzez prostnice jak i przy
opukiwaniu, prz silnym powiększeniu można stwierdzić przytłumienie wzdłuż tylnej
granicy żwacza
Mięsożerne
lð
Niedostepna do badania, przy silnym powiekszeniu może wystawać poza łuk
żebrowy, siegając do linii białej, tak powiększoną śledzione można wymacać, a także
opukać