Na czym polegał średniowieczny uniwersalizm ?
Średniowiecze - terminem tym określa się epokę historii i kultury europejskiej
między czasami starożytnymi a nowożytnymi. Nazwy tej używano już w XVI w.
Ówczesna, feudalna Europa tworzyła swoistą jedność, wspólnotę religijną,
chrześcijańską i nadrzędną władzę kościoła, reprezentującego powszechną,
łacińską, ponadczasową kulturę. Wszyscy władcy Europejscy z wyjątkiem cesarzy
niemieckich, podporządkowali się papieżowi i uznawali władzę kościoła.
Powszechnie panował światopogląd religijny, który kształtował myślenie,
odczuwanie, postępowanie i twórczość ludzką. Uniwersalne postawy filozofii i
kultury chrześcijańskiej ukształtowały się właśnie w okresie średniowiecza.
Znaczną rolę odegrały poglądy św. Augustyna i św. Tomasza.
Augustynizm - doktryna filozoficzno-teologiczna św. Augustyna (4/5w) , głosząca
między innymi teocentryzm, wprowadzająca do filozofii chrześcijańskiej
teologicznie zinterpretowaną platońską teorię idei. Św. Augustyn wprowadził
dualizm - podział na państwo boże i świat doczesny. Celem egzystencji jest
dążność do osiągnięcia państwa Bożego. Świat doczesny to etap przejściowy,
który jest tylko przygotowaniem, próbą przed uzyskaniem wiecznego zbawienia lub
potępienia. W nawiązaniu do poglądów Św. Augustyna w średniowieczu rozwinęła
się scholastyka - jest to nauka próbująca rozumowo udowodnić dogmaty wiary.
Tomizm - to system teologiczno-filozoficzny stworzony przez św. Tomasza z
Akwenu w XIII w stanowiący jedną z filozoficznych postaw religijnych, moralnych
i społecznych katolicyzmu. Św. Tomasz zastąpił dualistyczną doktrynę Św.
Augustyna gradualizmem (stopniowanie) mówił o hierarchicznej strukturze
wszechświata. Tomizm kładł nacisk na problemy etyki. Dążenie do cnoty to znaczy
umiejętności rozumowania, przezorności, działania zgodnego z własnym sumieniem.
Za 2 główne źródła poznania uznał św. Tomasz objawienie zawarte w piśmie św.
rozum ludzki. Widział pierwiastku intelektualnym najwyższą wartość człowieka,
bo dzięki niemu może on poznawać boga i siebie. Człowiek został stworzony na
podobieństwo Boga.
Franciszkanizm - to program, wiary radosnej prostej, płynącej,
wszechogarniającej miłości do świata i stworzenia, miłości poddanej
ewangelicznym nakazom miłosierdzia, ubóstwa, braterstwa. Św. Franciszek z Asyżu
zapoczątkował wielki ruch odnowy moralnej w świecie pełnym okrucieństwa.
Uniwersalizm czyli jedność epoki polegał na tym, że państwa Europy były
podporządkowane jednej władzy kościelnej i świeckiej. W całej Europie dominował
kościół, wszystkie państwa uznawały zwierzchnictwo papieża. Z kolei władzę
świecką sprawował cesarz - władca Cesarstwa Rzymskiego, Narodu Niemieckiego
wyrosłego na gruzach imperium rzymskiego. W konsekwencji urzędowym językiem
państw europejskich była łacina, a poszczególne państwa dopiero zaczynały się
wyodrębniać. Fakty te spowodowały iż Europa była uniwersalną całością -
uniwersalizm.