Wpływ reform Wspólnej Polityki Rolnej na
przekształcenia w polskim rolnictwie
i na obszarach wiejskich
Jerzy Wilkin
Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
oraz Uniwersytet Warszawski
Najważniejsze zarzuty kierowane
dotychczas pod adresem WPR
" Wysokie koszty społeczne WPR (ponoszone przez
konsumentów i podatników);
" Zniekształcanie warunków handlu międzynarodowego i
szkodzenie krajom trzecim;
" Negatywne skutki ekologiczne intensywnego rolnictwa
europejskiego;
" Duża nierównomierność rozkładu korzyści z WPR (20%
największych farmerów otrzymuje 80% środków na
płatności bezpośrednie);
" Mały udział środków WPR nakierowany na rozwój
obszarów wiejskich (Filar II)
Nierówności dochodów między wsią i miastem,
PKB na mieszkańca w regionach wiejskich i miejskich,
NUTS 3, 2001, UE-25 = 100,0
PR  regiony rolnicze, IR  regiony pośrednie, PU 
regiony miejskie, MS  średnia dla kraju
PR IR PU PU/PR MS
ratio value
Czech 52.5 55.9 147.2 280.4 66.2
Republic
Hungary 40.6 48.0 116.1 286.0 56.2
45.9
Poland 36.4 38.8 73.9 203.0
Nowe podstawy teoretyczne polityki rozwoju
obszarów wiejskich i rolnictwa
- upowszechnianie się idei i implementacja koncepcji
zrównoważonego rozwoju;
- odchodzenie od polityki rolnej opartej na bezpośrednim
wspieraniu cen i dochodów w rolnictwie na rzecz
wsparcia oderwanego od bieżącej produkcji i
finansowania pozytywnych efektów zewnętrznych
rolnictwa;
- przechodzenie od polityki rolnej typu sektorowego do
zintegrowanej polityki rozwoju rolnictwa i obszarów
wiejskich;
- dowartościowanie roli kapitału ludzkiego, kapitału
społecznego i instytucji w rozwoju rolnictwa i wsi.
Czego polscy rolnicy oczekiwali od
akcesji?
" Znaczącego wzrostu wsparcia dla
rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich;
" Wyższych cen na produkty rolne i
wyższych dochodów;
" A
atwiejszego dostępu na rynki UE i
jednakowego traktowania rolników z
nowych i starych krajów członkowskich;
" Stabilizacji polityki rolnej i jasnej
perspektywy rozwoju rolnictwa.
Zmiana poparcia polskich rolników dla
integracji Polski z UE
(% rolników popierających integrację)
80
70
60
50
40
%
30
20
10
0
1999 2002 2003 2005
Wzrost wsparcia dla rolnictwa
w Polsce, w ramach WPR, w mld EUR
Składniki WPR Średniorocznie Średniorocznie
w 2004-2006 w 2007-2013
Wsparcie cen 2,0 1,5
Płatności bezpośr. 1,8 2,8
PROW + SPO 1,5 2,2
RAZEM 5,3 6,5
Ogólna wartość wsparcia dla
rolnictwa 2003-2006, mln PLN
2003 2004 2005 2006
Wydatki z budżetu
krajowego
4 378 5 641 6 905 8 714
Wydatki z budżetu
UE
702 5352 8 808 9 801
Wydatki łącznie
5 080 10 993 15 713 18 515
Pozytywne skutki integracji Polski z UE
" Przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego
" Wydatne zwiększenie wsparcia dla rolnictwa
" Przyspieszenie tempa wzrostu eksportu, w tym
produktów rolno-spożywczych
" Zwiększony napływ inwestycji zagranicznych
" Poprawa standardów produkcji i jakości
produktów żywnościowych
" Ożywienie inwestycji w rolnictwie
" Poprawa rentowności przedsiębiorstw
przemysłu spożywczego
" Wzrost prestiżu społecznego rolników
Zmiany udziału wydatków na WPR
w budżecie UE
80%
70%
60%
50%
40%
WPR
30%
20%
10%
0%
1965 1985 1990 2000 2013
Cechy strategii zintegrowanego
rozwoju obszarów wiejskich
" Perspektywa długookresowa, podejście
strategiczne, planowanie
" Podejście terytorialne
" Holizm
" Wielofunkcyjność rolnictwa i
wielofunkcyjność obszarów wiejskich
" Identyfikacja interesariuszy rozwoju
obszarów wiejskich
Ewolucja WPR
" Deklaracja z Cork (1996)
" Deklaracja z Salzburga (2003)
" Europejski Fundusz Rolny Rozwoju
Obszarów Wiejskich
" Znaczenie poszerzenia UE na wschód dla
przekształceń WPR
" Znaczenie ustaleń WTO