Prosty zasilacz stabilizowany
Do czego to służy?
2182
W wielu przypadkach, hobbysta budu-
jący jakiś układ elektroniczny nie chce tra-
cić czasu na samodzielne opracowanie
zasilacza i gotów jest zastosować jakiś
gotowy zasilacz.
Przedstawiony układ jest przeznaczony
do takich właśnie celów  jako moduł
wchodzący w skład większego urządzenia.
ZaletÄ… proponowanego rozwiÄ…zania
jest możliwość umieszczenia na płytce
drukowanej praktycznie dowolnego
transformatora o mocy 2...20W.
Jak to działa?
Schemat ideowy układu pokazano na
rysunku 1. Jak widać, układ jest klasycz-
r
y
s
u
n
k
u
1
ny i nie wymaga szczegółowych objaś-
nień. Napięcie z transformatora jest pros-
towane (D1...D4), filtrowane (C1, C3)
i stabilizowane (U1, C2, C4).
W zależności od potrzeb należy zasto-
sować transformator o odpowiedniej mo- nak na kondensatorze C1 napięcia 1,41 * 9V tora powinno być równe lub trochę więk-
cy i napięciu wyjściowym oraz stabilizator = 12,69V, bo należy uwzględnić spadek na- sze od potrzebnego napięcia wyjściowego.
o potrzebnym napięciu nominalnym. pięcia na dwóch diodach prostowniczych W przypadku niskich napięć wyjściowych
W układzie można wykorzystać do- (około 1,5V) a także spadek napięcia na re- (3...6V) należy zastosować transformator
wolny stabilizator rodziny 78XX (np. zystancji uzwojenia przy dużym impulso- o nieco większym napięciu, natomiast dla
7805, 7806, 7809, 7812, 7815, 7818). wym prądzie, który płynie przez uzwojenie napięć wyjściowych 12V i większych wy-
Wyczerpujące informacje o stabilizato- tylko w szczytach sinusoidy. starczy, by transformator miał katalogowe
rach były zamieszczone w EdW 9/96 i 10/96. W efekcie przy pełnym obciążeniu na- napięcie wyjściowe (zmienne) równe po-
Początkującym należy przypomnieć, że pięcie na kondensatorze C1 będzie trzebnemu stabilizowanemu (stałemu) na-
w katalogach transformatorów podaje się mniejsze niż obliczone 12,69V. Należy pięciu wyjściowemu.
wartość skuteczną zmiennego napięcia wy- jeszcze uwzględnić tętnienia napięcia na Należy zauważyć, że analiza dotyczy
jściowego na uzwojeniu wtórnym, przy ob- niezbyt dużej pojemności filtrującej C1, napięcia katalogowego, mierzonego przy
ciążeniu rezystancyjnym i podanym prądzie oraz spadek napięcia wymagany do pra- obciążeniu nominalnym. W stanie spo-
obciążenia. Przykładowo katalogowa infor- widłowej pracy stabilizatora (1,5...2V) czynku transformatory, zwłaszcza te
macja TS 4/33 9V 0,3A świadczy, że uzwo- i okaże się, że napięcie pracy stabilizatora mniejszej mocy, mają napięcie wyjścio-
jenie wtórne transformatora przy obciążeniu nie powinno być większe niż 9V. we zdecydowanie większe (małe 2-wato-
prądem 0,3A daje napięcie 9V. Są to wartoś- 9V, czyli tyle ile wynosi skuteczna war- we nawet o kilkadziesiąt procent). Należy
ci skuteczne napięcia i prądu zmiennego. tość napięcia zmiennego na uzwojeniu to uwzględnić przy doborze napięcia pra-
W zasadzie napięcie szczytowe przebiegu wtórnym. cy kondensatora filtrującego C1.
sinusoidalnego jest 1,41 razy większe od je- Ta zależność jest często wykorzystywa- Ponadto należy mieć świadomość,
go wartości skutecznej. Po wyprostowaniu na do wstępnego doboru transformatora: że podany w katalogu prąd obciążenia
(przy pełnym obciążeniu) nie uzyska się jed- katalogowe (zmienne) napięcie transforma- jest mierzony przy obciążeniu rezystan-
Rys. 1. Schemat ideowy
R
y
s
.
1
.
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98 55
cyjnym. Ponieważ po wyprostowaniu
napięcie wzrasta (prawie o 40%),
a moc transformatora jest w przybliże-
niu stała, a więc z zasilacza nie powin-
no się pobierać prądu stałego o wartoś-
ci podanej w katalogu, tylko co najwy-
żej prąd 1,41 razy mniejszy  praktycz-
nie do 70% wartości prądu podanego
w katalogu. Wtedy moc pobierana
z transformatora będzie mniej więcej
równa mocy nominalnej wynikającej
z przemnożenia napięcia i prądu poda-
nych w katalogu.
Montaż i uruchomienie
Rys. 2. Schemat montażowy
R
y
s
.
2
.
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
Zasilacz można zmontować na płytce
r
y
s
u
n
k
u
2
pokazanej na rysunku 2. Jak widać
układ ścieżek pozwala wykorzystać powiednie do ogromnej większości
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
praktycznie dowolny typowy zastosowań.
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
transformator z wyprowadze- Uwaga! Zestaw AVT-2182B nie za- Kondensatory
C1: 2200µF/25V lub 2 x 1000µF/25V
W urzÄ…dzeniu
niami przystosowanymi do wiera transformatora i sta-
C2: 100µF/25V
występują napięcia
wlutowania w płytkę. bilizatora. Należy je za-
C3,C4: 100nF ceramiczny
mogące stanowić śmiertel-
W zależności od mówić oddzielnie
Półprzewodniki
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
ne zagrożenie dla życia! Osoby
użytego transfor- lub zdobyć we
D1-D4: 1N4001...7
niepełnoletnie mogą wykonać i uru-
matora trzeba też własnym zakresie. płytka drukowana wg rysunku 2
chomić opisany układ tylko
U
w
a
g
a
!
wykonać odpowiednie Montaż układu jest Uwaga!
pod opiekÄ… wykwalifi-
Transformator sieciowy i stabilizator nie
zwory, by połączyć uzwo- klasyczny, nikomu nie
kowanych osób
wchodzą w skład zestawu: należy je za-
jenie wtórne z prostowni- powinien sprawić trudnoś-
dorosłych.
mówić oddzielnie według potrzeb.
kiem. ci. Zmontowany ze sprawnych
Na płytce przewidziano miejsce elementów nie wymaga urucho-
na dwa kondensatory elektrolityczne miania i od razu powinien pracować
za prostownikiem, dzięki czemu w roli C1 poprawnie.
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
można zastosować dwa kondensatory, Piotr Górecki
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
na przykÅ‚ad 1000µF/25V, które bÄ™dÄ… od- Zbigniew OrÅ‚owski
 kit szkolny AVT-2182.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
2
1
8
2
.
widłowe drgania pojawiają się dopiero po
Generator kwadraturowy c.d. ze str. 54
kilku sekundach, to znaczy że potencjo-
Jeśli ktoś chciałby wykorzystać układ cji układ może nie pracować, a może będzie metr PR1 ma za małą wartość.
w roli prostego generatora przebiegu si- pracował w każdej pozycji potencjometru Próby przeprowadzone w układami
nusoidalnego zasilanego z baterii 9V, mo- PR1 (zależy to od nieuniknionego rozrzutu modelowymi wykazały, iż bez trudu moż-
że dodać obwód wyjściowy pokazany na parametrów użytych elementów). Potencjo- na osiągnąć zawartość harmonicznych po-
rysunku 4. metr należy ustawić na możliwie małą war- niżej 1%. W układach modelowych dobrą
r
y
s
u
n
k
u
4
Po zmontowaniu, układ generatora nale- tość, przy której układ pracuje stabilnie. i stabilną pracę uzyskano przy niewielkiej
ży wyregulować. W zasadzie określenie re- Czym większa rezystancja czynna po- rezystancji czynnej potencjometru PR1
gulacja jest zbyt poważne  należy ustawić tencjometru PR1, tym układ pewniej się i zawartości zniekształceń 0,15...0,2%.
odpowiednio potencjometr PR1. Przy skrę- wzbudza, stabilniej pracuje, ale przebieg Należy też wiedzieć, że czym większa re-
ceniu potencjometru na minimum rezystan- wyjściowy ma większe zniekształcenia zystancja R1, tym mniejsze zniekształcenia.
i nieco większą amp- Osoby, które nie mają miernika pojem-
litudę. Mniejsza re- ności i cyfrowego omomierza, a tym sa-
zystancja czynna mym nie potrafią dobrać precyzyjnie war-
PR1 to mniejsze tości kondensatorów i rezystorów, mogą
zniekształcenia, ale zbudować opisany generator przy użyciu
też większe ryzyko, typowych elementów o tolerancji
że przy zmianach 5...20% i układ również powinien praco-
temperatury czy na- wać. Co najwyżej zwiększy się trochę za-
pięcia zasilania, wartość zniekształceń, a poziomy na wy-
układ przestanie ge- jściach A i B mogą nie być jednakowe.
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
nerować. Piotr Górecki
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
Dobrą wskazów- Zbigniew Orłowski
kÄ… przy ustawianiu
wartości PR1 jest
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
czas wzbudzania siÄ™
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
drgań po włączeniu
 kit szkolny AVT-2181.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
2
1
8
1
.
zasilania. Jeśli pra-
Rys. 4. Dołączenie obwodów wyjściowych
R
y
s
.
4
.
D
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
e
o
b
w
o
d
ó
w
w
y
j
Å›
c
i
o
w
y
c
h
56 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98