Resocjalizacja penitencjarna.

I. DEFINICJE:

H. Machel:

Resocjalizacja w warunkach więziennych nazywana jest resocjalizacją penitencjarną. W resocjalizacji tej chodzi nie tylko o przekazanie nowej wiedzy dotyczącej poprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, zalecenie nowych stylów zachowań, zmianę nawyków charakterologicznych, ale przede wszystkim o wyeliminowanie aspołecznych, antyspołecznych i niekorzystnych postaw skazanych, które warunkują aspołeczne i antyspołeczne zachowania.

H. Machel i M. Ciosek

Resocjalizacja penitencjarna- ogół oddziaływań, które są zamierzone i zaprogramowane wobec sprawcy przestępstwa odbywającego karę pozbawienia wolności, których celem jest uzyskanie przez sprawcę co najmniej poprawy jurydycznej, a więc zabezpieczenie go przed powtórnym popełnieniem przestępstwa tzw. recydywą. Proces ten oparty jest na diagnozie penitencjarnej (resocjalizacyjnej) i ma charakter zindywidualizowany. Zawiera w sobie wiele sposobów oddziaływań, z których najważniejsze to: nauczanie ogólne i zawodowe, pomoc w wykreowaniu określonych aspiracji i strategicznych celów życiowych, oddziaływanie pracą kulturalno- oświatową oraz sportem, poddanie skazanych terapii, oddziaływanie przez pracę, współdziałanie z rodzinami skazanych- poprawa lub rekonstrukcja interakcji z nimi, karanie dyscyplinarne i nagradzanie określonych zachowań, pomoc psychologiczna, trening asertywności, relaksacja, praca socjalna, treningi obniżające poziom agresji, przygotowanie do wyjścia na wolność na krótko przed opuszczeniem zakładu karnego- w tym skłanianie przestępcy do mediacji z ofiarą przestępstwa, której celem jest moralne lub materialne zadośćuczynienie.

II. PRZEGLĄD SYSTEMÓW RESOCJALIZACJI PENITENCJARNEJ

System celkowy- pojawił się końcem XVI wieku, gdyż dopiero wtedy zauważono, że kara pozbawienia wolności ma pełnić nie tylko funkcję odwetową, ale także wychowawczą.

Istotą systemu celkowego było:

- osamotnienie panujące wśród więźniów,

- umieszczanie więźniów nocą w pojedynczych celach, podczas dnia wspólna praca i nauka,

- płacenie więźniom za wykonywaną społecznie użyteczną pracę,

- obecność w zakładzie pastora i nauczyciela- kształcenie umysłowe i wychowanie religijne;

W system celkowym w miarę jego rozwoju wprowadzono wspólną pracę i naukę więźniów przy jednoczesnym całkowitym zakazie porozumiewania się. Zaczęto promować ideę pracy jako jedynej drogi do poprawy moralnej więźnia. Więźniów zaczęto także segregować, by zapobiec i przeszkodzić w ich wzajemnej demoralizacji.

System progresywny- od XIX w. W systemie tym opowiadano się za łagodnymi metodami wychowawczymi, które w życie miał wdrażać przygotowany i kształcony w tym kierunku profesjonalny personel więzienny. System progresywny oferował kształcenie więźniów w zakresie szkoły podstawowej, naukę zawodu, pracę, zajęcia kulturalno-oświatowe i rekreacyjne. System opierał się na poprawnej klasyfikacji
i segregacji więźniów. Podział więźniów na grupy, a całego sytemu, najczęściej, na trzy etapy dawał skazanym możliwość awansowania z etapu o największych ograniczeniach, do etapu charakteryzującego się większymi przywilejami
i mniejszymi obostrzeniami rygoru więziennego (progresja). Warunkiem „awansu” było dobre sprawowanie. naczelna idea systemu progresywnego to- idea resocjalizacji(tej pedagogicznej) w postępowaniu penitencjarnym z przestępcami.

System „wolnej progresji”- stosowany współcześnie. System ten Dąży do humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, opracowania skutecznych i niezawodnych programów resocjalizacyjnych, zapobiegających recydywie, wykształcenia profesjonalnego personelu więziennego, który holistycznie potraktuje więźnia. Współczesna odmiana systemu progresywnego, bardziej elastyczna i mniej sformalizowana wersja systemu progresywnego.

III. CELE RESOCJALIZACJI PENITENCJARNEJ

Wg Machela:

Cel minimum- osiągnięcie takiego stanu osobowości więźnia, który umożliwi mu funkcjonowanie w społeczeństwie (po zwolnieniu z więzienia) w sposób nienaruszający norm prawnych. Zabezpieczenie byłego przestępcę przed recydywą.

Cel maksimum- osiągnięcie takiego stanu osobowości więźnia, który umożliwia mu funkcjonowanie w społeczeństwie nie tylko w sposób nienaruszający norm prawnych, ale także w sposób respektujący wiele istotnych i ważnych dla życia społecznego norm moralnych.

IV. ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA PENITENCJARNEGO

W zakładach karnych stosuje się przede wszystkim 3 środki oddziaływania penitencjarnego:

• Resocjalizacja przez pracę;

• Resocjalizacja przez uczestnictwo w nauczaniu i zajęciach kulturalno-oświatowych;

• Resocjalizacja przez sport;

V. ZAKŁAD KARNY- DEFINICJA

Zakład karny- specjalnie strzeżone i wyposażone w system zabezpieczeń miejsce przymusowego odosobnienia, przeznaczone do wykonywania kary pozbawienia wolności.

Zakład karny (w literaturze kryminologicznej i socjologicznej)- instytucja totalna, której zbiorowość tworzą personel i skazani, żyjący wewnątrz zakładu, odizolowani od świata zewnętrznego, poddani przymusowi i- wynikającej z istoty funkcjonowania tego typu instytucji- degradacji.

VI. RODZAJE ZAKŁADÓW KARNYCH

• Zakład karny dla młodocianych przestępców

• Skazani przeważnie nie ukończyli 24. roku życia.

• Przesłanką wyodrębniania tych zakładów karnych jest osiągana dojrzałość psychiczna.

• Organizowane w szerokim zakresie nauczanie

• Konieczność odizolowania młodych ludzi od demoralizującego wpływu środowiska

• Szczególny nacisk na rozwój psychiki skazanych

• Główny cel kary pozbawienia wolność: kształtowanie u skazanych postaw i nastawień społecznie pożądanych

• Podstawowa forma oddziaływań: nauczanie ogólne i zawodowe, zatrudnienie uwzględniające możliwości psychofizyczne, zainteresowania i zdolności skazanych.

• Wyższa norma żywieniowa dla skazanego, który nie ukończył 18. Roku życia.

• Brak surowych kar dyscyplinarnych z wyjątkiem pozbawienia lub ograniczenia uprawnienia do zakupu wyrobów tytoniowych.

• Informowanie rodziców lub opiekunów prawnych o postępach resocjalizacji skazanego

• Zakład karny dla odbywających karę po raz pierwszy

• Znajdują się w nim także osoby, które zostały skazane za popełnienie przestępstw nieumyślnych lub po raz pierwszy dopuściły się przestępstwa

• Odbywający karę pozbawienia wolności mogą być zatrudniani, mają prawo na nauczania oraz zajęć społeczno-wychowawczych i sportowych

• Zakład karny dla recydywistów penitencjarnych

• Zakład karny dla dorosłych skazanych za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności lub zastępcza karę pozbawienia wolności oraz ukarani za wykroczenia umyślne lub zastępczą karę aresztu, którzy uprzednio już odbywali takie kary

• Podejmowanie szczególnych środków oddziaływania resocjalizacyjnego, gdyż te poprzednio stosowane nie przyniosły pozytywnych rezultatów

• Surowsze warunki odbywania kary

• Wskazana szczególna znajomość skazanych przez wychowawców, która wiąże się z indywidualizacją środków i form

• Proces resocjalizacji zmierza przede wszystkim do przygotowania osadzonego do życia w warunkach społecznych oraz usuwać negatywne, a wyrabiać pozytywne nawyki zachowań społecznych.

• Zakład karny dla odbywających karę aresztu wojskowego

• zakłady karne przeznaczone dla żołnierzy zawodowych lub osób powołanych do odbycia służby wojskowej

• Kara aresztu trwa najmniej miesiąc, najwyżej dwa lata

• Skazani podlegają szkoleniu wojskowemu, mają obowiązek nauki lub pracy oraz przestrzegania porządku w zakładzie

• Liczne elementy szkolenia i dyscypliny wojskowej.

• Skazani odbywają karę w mundurach wojskowych pozbawionych godła państwowego oraz oznak i stopni wojskowych

• 3 widzenia podczas miesiąca, a funkcjonariusz SW może kontrolować przebieg więzienia

VII. TYPY ZAKŁADÓW KARNYCH

• Zamknięty

Cele w porze dziennej otwarte jedynie przez określony czas, jeśli zachowane są względy bezpieczeństwa, skazani zatrudniani poza zakładem karnym konwojowani w pełnym systemie, ruch skazanych w obrębie zakładu odbywa się w sposób zorganizowany i pod nadzorem. Najmniejsza swobodą skazanych w zakresie ich kontaktów ze światem zewnętrznym, a także wzajemnymi kontaktami między skazanymi oraz korzystania z własnej odzieży. Dwa widzenia w ciągu miesiąca z kontrolą funkcjonariusza podczas widzenia. Korespondencja i rozmowy telefoniczne podlegają nadzorowi i kontroli przez administrację zakładu.

• Otwarty

Cele otwarte przez całą dobę. Możliwość zatrudnienia skazanego poza terenem zakładu karnego, transport bez konwojenta. Zezwalanie na nauczanie, szkolenia, zajęcia terapeutyczne zorganizowane poza zakładem karnym. Korzystanie przez skazanych z własnej odzieży, bielizny, obuwia. Otrzymywanie pieniędzy pozostających do dyspozycji skazanego. Udzielanie przepustek, nie częściej niż raz w miesiącu, łącznie na okres nie przekraczający 28 dni w roku. Nieograniczona liczba widzeń. Rozmowy i korespondencja nie podlegają kontroli. Stworzenie warunków do przyrządzania sobie przez więźniów dodatkowych posiłków we własnym zakresie.

• Półotwarty

Cele otwarte podczas dnia, natomiast w porze nocnej zamykane. Zmniejszone konwojowanie do pracy lub bez konwojenta. Zezwalania na nauczanie, szkolenia i zajęcia terapeutyczne. Większa swoboda w poruszaniu się po zakładzie karnym. Możliwość korzystania z własnej odzieży, bielizny, obuwia. Możliwość udzielania przepustek nie częściej niż raz na dwa miesiące, łącznie na okres nie przekraczający 14 dni w roku.

Trzy widzenia podczas miesiąca, funkcjonariusz może, ale nie musi kontrolować przebiegu widzenia. Korespondencja i rozmowy telefoniczne mogą, ale nie muszą być kontrolowane.

VIII. SYSTEMY ODBYWANIA KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI W ZAKŁADACH KANRYCH

1.System programowego oddziaływania:

• odbywają go: skazani młodociani, dorośli, którzy po przedstawieniu im projektu programu wyrażają zgodę na współudział w jego opracowaniu i wykonaniu oraz przeniesieni z systemu terapeutycznego

• podstawą jego utworzenia jest diagnoza penitencjarna, określająca przyczyny nieprzestrzegania norm prawnych oraz niedostosowania i wykolejenia społecznego. Diagnoza ta wyraża pozytywne rokowania w stosunku co do skazanego przystępującego do programu indywidualnego oddziaływania

• w tworzeniu projektu wykorzystuje się informacje uzyskane od samego skazanego, od kuratora, z wywiadów środowiskowych

• dzięki uczestnictwu w tym systemie więzień może otrzymać dodatkowe przywileje: możliwość pracy, szybsze warunkowe zwolnienie.

2.System terapeutyczny:

• odbywają go: skazani z zaburzeniami psychicznymi, upośledzeni umysłowo, uzależnieni od alkoholu albo innych środków odurzających lub psychotropowych oraz skazani niepełnosprawni fizycznie

• w tym systemie należy uwzględnić oddziaływania specjalistyczne zwłaszcza opiekę psychologiczną, lekarską, rehabilitacyjną

• obejmuje również pomoc w podjęciu rehabilitacji i kontynuacji leczenia po wyjściu na wolność

3.Zwykły system wykonywania kary pozbawienia wolności

• kierowani są: dorośli przeniesieni z systemu programowego oddziaływania, nieprzestrzegający wymagań ustalonych w indywidualnym programie oddziaływania, osadzeni przeniesieni z systemu terapeutycznego

IX. FUNKCJE ZAKŁADU KARNEGO

• izolacyjna,

• resocjalizacyjna

• socjalno- bytowa

---