Prawo - jest to zespół norm postępowania ustanowionych lub przyjętych przez państwo, których wykonanie zagwarantowane jest przymusem państwowym.
Sankcja wymierzona przez właściwe organy państwowe w razie naruszenia normy prawnej jest najbardziej charakterystyczną cechą prawa odróżniającą je od innych systemów normatywnych takich jak np. Moralność.
Pomiędzy prawem, a moralnością zachodzą relacje walidacyjne, przedmiotowe, funkcjonalne.
Relacje walidacyjne - dotyczą kwestii sposobu w jaki rośnie zgodność prawa z normami moralnymi wpływa na organizowanie norm prawnych.
Relacja przedmiotowa - wyodrębniona jest ze względu na zakres prawnych i moralnych. W obrębie tej relacji wyróżnia się dwie teorie: prawo w moralności i prawo i moralność
Wg.1 teorii prawo to minimum moralności co oznacza, że wszystkie czyny regulowane przez prawo mieszczą sie w moralności.
Wg.2 teorii zakres regulacji prawnej i moralnej krzyżują się, a tym samym tylko niektóre czyny regulowane prawem są doniosłe z punktu widzenia moralności.
Relacje funkcjonalne - dotyczą tego w jaki sposób normy moralne wpływają na treść norm prawnych i odwrotnie.
Norma prawa - jest to najmniejszy element prawa zawierający pojedynczą regułę pożądanego przez państwo zachowania której niewykonanie powoduje nałożenie sankcji państwowej. Norma prawa składa się z trzech części: Hipotezy, Dyspozycji, Sankcji.
Norma prawna jest zakodowana w przepisach prawnych, a otrzymują ją w procesie wykładnie prawnej.
Hipoteza - to część normy prawnej określającej adresata normy czyli podmiot którego zachowanie reguluje oraz okoliczności faktyczne których zaistnienie warunkuje zastosowanie norm.
Dyspozycja - to część najważniejsza normy określająca sposób pożądanego zachowania się adresata normy. Zachowanie to może być określone jako nakaz, zakaz bądź uprawnienie.
Sankcja - to dolegliwość grożąca adresatowi normy prawnej który mimo zaistnienia określonych sytuacji w hipotezie nie zastosowano się do dyspozycji normy. Sankcja może polegać na pozbawieniu lub ograniczeniu wolności,przybrać postać sankcji odszkodowawczej lub nieważności.
Przepis prawny - jest to forma graficznego zapisu normy prawnej, jest oto wyodrębniona graficznie część aktu normatywnego i przybiera postać artykułu, paragrafu, ustępu czy punktu.
Podział przepisów prawnych w oparciu o kryterium mocy obowiązującej przepisy prawne:
Przepisy bezwzględne obowiązujące - czyli imperatywne (ius cogeens), istotą tych przepisów jest to, że adresaci norm prawnych zawartych w tych przepisach nie mogą modyfikować reguł postępowania wyrażonej w dyspozycji tych norm. Przepisy bezwzględnie obowiązujące są charakterystyczne dla takich gałęzi prawa jak np. Prawo karne, finansowe czy administracyjne.
Przepisy dyspozycyjne - (ius dispositivm) to przepisy które zawierają normy która może być przez adresatów zmodyfikowana poprzez dokonanie czynności prawnych. Przepisy dyspozytywne są charakterystyczne dla prawa cywilnego regulującego umowę.
Przepisy graniczne zastępujące (jednostronnie bezwzględnie obowiązujące)- taki charakter mają przepisy kodeksu pracy określające obowiązki pracownika. Postanowienia umów o pracę nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. W takim przypadku są one z mocy prawa nieważne i zastępowane przez odpowiednie przepisy prawa pracy.
Przepisy w oparciu o kryterium zasięgu obowiązywania przepisu można wyróżnić przepisy prawa uniwersalnego i prawa praktycznego:
Prawo uniwersalne - stanowią takie przepisy które obowiązują na terytorium całego państwa.
Prawo partykularne - to przepisy które mają zastosowanie tylko na części terytorium danego państwa.
Uwzględniając kryterium treści prawa można wyodrębnić prawo materialne i prawo formalne:
Przepisy praw materialnego określają prawa i obowiązki podmiotów stosunków prawnych np. W zakresie prawa karnego, cywilnego, administracyjnego itd.
Przepisy prawa formalnego (procesowego) określają sposób urzeczywistnienia norm prawa materialnego.
W doktrynie prawa wyróżnia się również przepisy generalne i abstrakcyjne oraz normy indywidualno-konkretne. Powszechność normy prawnej - to cecha oznaczająca, że norma ma zastosowanie do z góry nieoznaczonej liczby adresatów. Abstrakcyjność normy prawnej - to cecha oznaczająca, że norma odnosi się do z góry nieoznaczonej liczby sanów faktycznych.
Normy powszechne i abstrakcyjne są charakterystyczne dla aktów normatywnych to jest ustaw, rozporządzeń czy aktów prawa miejscowego.
Norma indywidualno-konkretna - to norma w której adresat jest oznaczony co do tożsamości i określony jest konkretny stan faktyczny. Taki charakter mają normy zawarte w aktach stosowania prawa takich jak decyzja administracyjna czy czy orzeczenie sądu.
Język prawny - jest to odmiana języka etnicznego (powszechnego) w jakim formułowane są akty normatywne. Dla tego języka są charakterystyczne tzw. Definicje ustawowe inaczej definicje legalne poprzez które prawodawca wyjaśnia znaczenie terminów występujących w aktach normatywnych. Język prawniczy - to odmiana języka etnicznego którym posługują się osoby wykonujące zawody prawnicze. Język ten obejmuje język prawa, paremie łacińskie, terminy, konstrukcje prawne które zostały wykształcone w nauce prawa.
Źródła prawa - w znaczeniu formalnym to sposób państwa wyraża swoją wolę stanowiąc akt normatywny, w tym ujęciu katalog źródeł prawa zawarty jest w artykule 87 ust 7 Konstytucje RP.
Przepis ten określa źródła prawa powszechnie obowiązującego. Są to:
1.Konstytucja; 2.Ratyfikowane umowy międzynarodowe; 3.Ustawy; 4.Rozporządzenia - czyli akty prawne wydawane na podstawie i w celu wydawania ustaw; 5.Akty prawa miejscowego
Ratyfikowane umowy międzynarodowe - to proces w wyniku którego umowa zostaje włączona w system prawa krajowego. W Polsce ratyfikacji umów międzynarodowych dokonuje prezydent, a umów szczególnie doniosłych prezydent po uprzedniej ustawie sejmowej.
Budowa aktu normatywnego:
Akt normatywny - ustawa, rozporządzenie składa się z następujących elementów:
1.Określenie rodzaju aktu; 2.Daty wydania aktu normatywnego; 3.Tytuł aktu normatywnego
W aktach rangii podstawowej znajduje się jeszcze przytoczenie nazwy organu stanowiącego akt prawny oraz przywołanie podstawy prawnej.
Akt prawny - może ale niemusi zawierać tzw. Preambułę, w tej części aktu ustawodawca odwołuje się do wartości jakie legły u źródeł przyjęcia aktu normatywnego.
Przepisy ogólne - określają w szczególności zakres przedmiotowy regulacji czyli stosunki społeczne normowane przepisami prawa. Przepisy ogólne wskazują również do kogo akt prawny ma zastosowanie czyli wyznaczają podmiotowy zakres regulacji. W tej części aktu normatywnego znajdują się również def. Legalne.
Przepisy szczegółowe - normują w sposób odmienny od regulacji w przepisach ogólnych, niektóre sprawy objęte przedmiotowym zakresem aktu normatywnego.
Przepisy przejściowe - roztrzygają one jakie przepisy będą miały zastosowanie przy prawnej kwalifikacji zdarzeń które zaistniały przed wejściem w życie danego aktu normatywnego, a których skutki są oceniane w znowelizowanym stanie prawnym.
Przepisy końcowe - wśród nich wyróżniamy: 1.Przepisy derogacyjne; 2.P. o wejściu w życie;
Przepisy derogacyjne - określają czy, jakie akty prawne i kiedy przestaną obowiązywać.
Przepisy o wejściu w życie - określają dzień od którego obowiązuje nowy akt prawny.
Może to być wskazanie konkretnej daty kalendarzowej bądź wskazanie pewnego okresu czasu jaki musi upłynąć od ogłoszenia danego aktu normatywnego. Warunkiem wejścia w życie aktu prawnego jest jego promulgacja czyli ogłoszenie. Najważniejszym organem promulgacyjnym jest Dziennik Ustaw. Ogłasza się w nim w szczególności ustawy i rozporządzenia. W Monitorze Polskim ogłaszane są z kolei tzw. Akty kierownictwa wewnętrznego to jest zarządzania ministrów, które są adresowane do jednostek administracji publicznej podległych właściwym ministrom.
Pomiędzy ogłoszeniem aktu prawnego, a jego wejście w życie nie może upłynąć okres krótszy niż 14 dni.
Jest to tzw. VACATIO LEGIS (wypoczywanie prawa).
Wykładnia prawa - to proces myślowy mający na celu ustalanie jakie normy prawne zakodowane są w przepisach prawnych.
Rodzaje wykładni: - można wyodrębnić następujące rodzaje wykładni przy zastosowaniu kryterium podmiotowego: 1.Wykładnię autentyczną - ta wykładnia dokonywana jest przez podmiot który wydał dany akt normatywny w postaci tzw. Def. Ustawowej. Ten rodzaj wiąże wszystkie podmioty stosujące prawo. 2.Wykładnia legalna - jest dokonywana przez organ mający generalną kompetencje do wiążącego ustalania treści przepisów prawa. Obecnie Konstytucja RP nie ustanawia takiego organu. Zbliżony charakter mają uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego w zakresie orzekania o zgodności z Konstytucją aktów prawnych niższego rzędu.
3.Wykładnia operatywna - jest dokonywana przez sądy i inne organy w toku rozpoznawania spraw indywidualnych. Wykładnia praktyczna w odróżnieniu od autentycznej i legalnej ma charakter indywidualny i konkretny a nie powszechny i abstrakcyjny. W praktyce wykładnia dokonywana przez sąd wyższej instancji jest w danej sprawie wiążący z sądem niższego.
4.Wykładnia doktrynalna - jest dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej w postaci komentarzy do orzeczeń, opinii i innych opracowań. Wykładnia ta nie ma charakteru wiążącego.
Rodzaje wykładni ze względu na sposób wykonania:
Podstawową metodą wykładni jest I wykładnia językowa (gramatyczna) polega ona na dokonywaniu interpretacji prawnych przy zastosowaniu i konstrukcyjnych języka narodowego i prawnego i z uwzględnieniem reguł poprawnego myślenia. Do dyrektyw tej metody wykładni należą: 1.dyrektywa stosowania def. Legalnych; 2. dyrektywa stosowania języka specjalistycznego;
3.dyrektywa zakazująca nadawanie tego samego znaczenia różnym zwrotom. 4.dyrektywa lege non distinquente
wykładnia systemowa - polega na ustaleniu rzeczywistego znaczenia norm z uwzględnieniem okoliczności, że przepisy prawa tworzą spójny i uporządkowany zespół.
Normy prawne są powiązane z licznymi relacjami np. Hierarchicznymi to oznacza, że normy w aktach prawnych niższego rzędu nie mogą być sprzeczne z normami wyższego rzędu.
Wykładnia funkcjonalna (celowaściowa) - sprowadza się do tego ustalenia znaczenia normy prawnej następuje z uwzględnieniem zakładanego celu ustawy czyli efektu jakie chciał osiągnąć ustawodawca ustanawiając dany akt prawny.
Zdarzenia prawne i ich podział:- zdarzenia prawne to każde zdarzenie, które powoduje powstanie zmiany lub wygaśnięcie stosunku prawnego.
Czynność prawna - to zdarzenie prawne, którego najważniejszym elementem jest złożenie oświadczenia woli przez podmiot prawa. Ze złożeniem tego oświadczenia prawo łączy skutki w postaci nawiązania, przekształcenia lub ustania stosunku prawnego. Wyróżnia się następujące rodzaje czynności prawnych: 1.jednostronne i dwustronne, pierwsze z nich wywołują skutki prawne jeżeli oświadczenie woli złożył jeden podmiot prawny. 2.czynności prawa rozporządzające:
-czynności rozporządzające - prowadzą do przeniesienia prawa własności w drodze zamiany jego obciążenia poprzez ustanowienie służebności.
-czynności prawa zobowiązujące dla przekształcenia praz w swerze majątkowej wymagają dokonania czynności prawnej rozporządzającej.
-czynności prawa konsensualne - to czynności które wywołują skutek z racji samego złożenia oświadczenia woli.
-czynności prawne realne - dla swojej skuteczności wymagają określonych działań faktycznych
Stosunek prawny - jest to stosunek społeczny który jest unormowany prawem co oznacza, że prawa i obowiązki podmiotów w min uczestniczących wyznaczają przepisy prawa.
W stosunku prawnym można wyróżnić następujące elementy: 1.podmioty prawa; 2.obowiązków; 3.prawo podmiotowe; 4.obowiązek zkorelowany z prawem podmiotowym; 5.podmiot stosunku prawnego.
W umowie najmu podmiotem prawa jest właściciel czyli wynajmujący, podmiotem obowiązku jest najemca. Prawem podmiotowym - jest uprawnienie właściciela do rządzenia wydania lokalu. Obowiązkiem związania z prawem podmiotowym jest opróżnienie lokalu przez najemce. Przedmiotem stosunku prawnego jest lokal. Podmioty prawa: - W ujęciu Kodeksu Cywilnego można wyodrębnić jako podmioty prawa: osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne, a wśród nich osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające mocy prawnej, którym przepisy szczególnie przyznają zdolność sądową i procesową tzw. Ułomne osoby prawne.
Podmiotowość prawna - oznacza możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Wśród podmiotów prawa wyróżniamy osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne, a wśród nich osoby prawne oraz jednostki niemające osobowości prawnej ale wyposażone przez przepisy szczególne zdolność prawną. W ujęciu Kodeksu Cywilnego każda osoba fizyczna ma od chwili urodzenia zdolność prawną co oznacza, że może być nosicielem praw lub obowiązków. Zdolność tą osoba fizyczna uzyskuje z chwilą urodzenia, a w zakresie praw majątkowych z chwilą poczęcia pod warunkiem żywego urodzenia.
Dobra osobiste: - Atrybutem każdej osoby fizycznej są dobra osobiste, ich przykładowy katalog zawarty jest w art. 23 K.C, a tworzą go między innymi: zdrowie, wolność, nietykalność cielesna, nazwisko, pseudonim, wizerunek. Kodeks Cywilny chroni dobra osobiste przed bezprawnym naruszeniem. Bezprawność może być uchylona poprzez zgodę uprawnionego lub przepis szczególny. Osoby której dobra osobiste zostały naruszone można wystąpić na drogę sądową z powództwem o: -zaniechanie naruszeń; -usunięcie skutków naruszenia; -zadośćuczynienia pieniężnego; -zapłata pewnej kwoty pieniężnej na podany cel społeczny.
Obok zdolności prawnej cechą osoby fizycznej jest zdolność do czynności prawnej, jest to zdolność do samodzielnego dokonywania czynności prawnych prowadzących do nabywania praw i zaciągania zobowiązań oraz do kreowania innych zmian w stosunkach cywilno-prawnych.
Osoba fizyczna w zakresie zdolności do czynności prawnej może:
1.Nie posiadać zdolności do czynności prawnej tak jest w przypadku osób które nie ukończyły 13 lat oraz w razie całkowitego ubezwłasnowolnienia. Z mocy Kodeksu Cywilnego osoba takie mogą zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Umowy takie stają się ważne z chwilą ich wykonania chyba, że pociągają za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnej.
Osoby fizyczne mogą mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnej, w takiej sytuacji są osoby:
-ukończyły 13 a nie ukończyły 18 lat; -osoby częściowo ubezwłasnowolnione;
Osoby takie mogą dokonywać następujących czynności prawnych: -zawierać umowę o pracę; -swobodnie dysponować swoim zarobkiem; -dysponować przedmiotami majątkowymi oddanymi im przez przedstawiciela ustawowego do własnego użytku.
Ważność pozostałych umów zawartych przez osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej zależy od potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego.
Przepisy szczególne mogą przewidywać, że do dokonania określonych czynności prawnych konieczne jest posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnej jak np. Sporządzenie i odwołanie testamentu.
Podmiotem stosunków prawnych obok osób fizycznych mogą być również jednostki fizyczne, mogą być również jednostki organizacyjne wyposażone przez przepis szczególny w osobowość prawną. Z mocy Kodeksu Cywilnego taką zdolność ma Skarb Państwa. Można wyodrębnić osoby prawne różnego typu: -osobami prawnymi typu kapitałowego są takie jednostki organizacyjne których decydującą rolę odgrywa czynnik majątkowy, należy do nich np. spółka akcyjna, z o.o, fundacje czy przedsiębiorstwa państwowe. -osoby prawne typu korporacyjnego to jednostki których dominującą rolę odgrywa czynnik ludzki czyli osoby fizyczne kierujące daną osobę prawną.
Osobowość prawną posiadają również jednostki podziały terytorialnego co oznacza, że są w nią wyposażone: gmina, powiat, województwo.
Osoby prawne składają oświadczenia woli działania określonych ludzi.
Dokonywane przez nich czynności prawne liczą się w stosunkach prawnych jako działanie osoby prawnej. Kodeks Cywilny w art.32 stanowi, że osoby prawne działają przez swoje organy w sposób przewidziany w prawie i w opartym na nim statucie. Człowiek może skutecznie występować w roli osoby prawnej jeżeli struktura organizacyjna danej osoby prawnej przewiduje określony rodzaj organu z wyznaczeniem z nim kompetencji, nastąpi zgodnie ze strukturą organizacyjną osoby prawnej powołanie na to stanowisko. Jeżeli ktoś bezpodstawnie występuje w roli organu prawnej to czynność ta nie wywołuje skutków prawnych.
Osoba fizyczna bezprawnie występująca w roli organu obowiązana zwrócić to co otrzymała od drugiej strony i naprawić wyrządzoną szkodę. Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z powodu braku organu sąd ustanawia dla niej kuratora.
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej jako podmiotu prawa cywilnego.
Ułomnymi osobami prawnymi - to jest jednostki i organizacyjnymi które nie mają osobowości prawnej ale są podmiotami prawa handlowego to jest: spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, partnerska.
Artykuł 8 K.S.H stanowi, że spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania oraz prowadzić przedsiębiorstwo pod własną firmą oraz pozywać i być pozywanym.
Elementy prawa cywilnego: Prawo cywilne - tworzą przepisy regulujące stosunki prawne zachodzące pomiędzy podmiotami równorzędnymi to znaczy takimi które nie mogą władczo jednostronnie kształtować sytuacji prawnej drugiej strony stosunku prawnego.
Stosunki cywilno-prawne powstają w wyniku zaistnienia zdarzeń cywilno-prawnych to jest takich faktów z którymi hipotezy norm wiążą określone w nich dyspozycjach konsekwencje cywino-prawne. Konsekwencje te przejawiają się w powstaniu zmianie podmiotu lub treści bądź wygaśnięciu stosunku cywilno-prawnego. Typologia zdarzeń cywilno-prawnych:
1.Czynności prawne - są to konwencjonalne działania podmiotu prawa cywilnego z którymi prawo wiąże określone skutki. Koniecznym elementem czynności prawnej jest oświadczenie woli podmiotu prawa.
2.Czynności zbliżone do czynności prawnych którymi są oświadczenia wiedzy lub uczuć, w pewnych okolicznościach oświadczenie te mogą być prawnie doniosłe.
3.Oznaczenia sądowe oraz decyzje administracyjne.
4.Niewykonywanie uprawnień w określonym czasie
Oświadczenia woli mogą być składane osobiście przez podmiot prawa albo przez jego przedstawiciela.
Przedstawicielstwo - jest to działanie w cudzym imieniu, przedstawiciel dokonuje czynności prawnej która wywołuje skutek prawny w swerze prawnej podmiotu reprezentowanego. Przedstawicielstwo może występować w postaci pełnomocnictwa, przedstawicielstwa ustawowego.
Podstawą rozróżnienia jest kryterium źródła umocowania reprezentantów, w przypadku pełnomocnictwa jest nim jednostronne oświadczenie reprezentowanego czyli mocodawca. Przedstawiciel to pełnomocnik w przypadku przedstawicielstwa ustawowego źródłem umocowania jest inne zdarzenie niż zdarzenie mocodawcy np. Przepis ustawy lub orzeczenie sądu.
Pełnomocnictwo co do zasady może zostać udzielone w dowolnej formie. Wyjątki:
Jeżeli pełnomocnictwa zawiera umocowanie do dokonania czynności prawnej do której pod sankcją nieważności została przewidziana forma szczególna to pełnomocnictwo powinno być udzielone w tej samej formie. Jeżeli dla określonych rodzajów pełnomocnictw przepis szczególny wymaga określonej formy to musi być ona pod rygorem pełnomocnictwa zachowana. Np. Dla złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia spadku wymaga pełnomocnictwa z podpisem urzędowo poświadczonym. Można wyróżnić następujące rodzaje pełnomocnictw:
1.Ogólne (wymagana forma pisemna) upoważniające co do zasady do dokonywania wszystkich czynności prawnych w imieniu mocodawcy
2.Pełnomocnictwo rodzajowe - to jest upoważniające do dokonywania czynności prawnych pewnego rodzaju.
3.Pełnomocnictwo szczególne do dokonania konkretnej czynności prawnej.
Kodeks Cywilny co do zasady wyłącza możliwość dokonywania przez pełnomocnika to znaczy czynności z samym sobą to jest w sytuacji gdy pełnomocnik jest umocowany równocześnie przez dwie strony lub ma być stroną umowy zawieranej w imieniu mocodawcy. Taka czynność prawna zostanie dopuszczona jeżeli mocodawca zezwala na je w akcie pełnomocnictwa, jeżeli treść czynności prawnej wyłącza możliwość naruszenia interesów mocodawcy.
Z pełnomocnictwem wiąże się ściśle tak zwany stosunek podstawowy. Pełnomocnictwo to tylko kompetencja do reprezentowania mocodawcy nieprzesądzająca o obowiązku. Obowiązek ten może wynikać właśnie z tego stosunku podstawowego czyli np. Umowy zlecenia.
Wygaśnięcie pełnomocnictwa - wygasa (ustaje) w razie: -zaistnienia okoliczności wskazanej w jego treści; -w razie jego odwołania; -gaśnie w chwili śmierci pełnomocnika lub mocodawcy; -gaśnie w razie zrzeczenia się pełnomocnictwa; -gaśnie w razie utraty zdolności do czynności prawnych pełnomocnika.
Prokura - jest to swoiście ukształtowane pełnomocnictwo obecnie uregulowane w Kodeksie Cywilnym. Szczególność prokury polega na szerokim zakresie uprawnień prokurenta i przejrzystym zakresie jego uprawnień. Podmiotem uprawnionym do udzielenia prokury są wyłącznie przedsiębiorcy podlegający obowiązkowemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców.
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielana na piśmie. Udzielenie prokury powinno zostać zgłoszone do rejestru przedsiębiorców. Prokura może być udzielona kilku osobom i mieć charakter prokury łącznej lub oddzielnej.
Zakres prokury - prokura odnosi się do reprezentacji przedsiębiorcy czyli stosunków prawnych łączących go z innymi przedsiębiorcami związanymi z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z zakresu prokury są wyłączone następujące czynności: -zbycie przedsiębiorstwa; -czynności w wyniku których przedsiębiorstwo zostaje oddane do czasowego korzystania innym podmiotom; -czynności polegające na zbyciu lub obciążaniu nieruchomości.
Powyższe czynności mogą być przez prokurenta dokonane jeżeli otrzyma odpowiednie pełnomocnictwo szczegółowe.
Wygaśnięcie prokury - wygasa w razie odwołania; w razie wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru, a także w razie jego upadłości, likwidacji oraz przekształcenia, ze śmiercią prokurenta.(po śmierci mocodawcy trwa).
Pojęcie przedsiębiorstwa: Przedsiębiorstwo - w prawie może wystąpić w znaczeniu:
1.Podmiotowym w odniesieniu do przedsiębiorstwa państwowego które jest wyposażone w osobowość prawną.
2.Przedsiębiorstwo w określonej działalności
3.Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym rozumiane jako przedmiot czynności prawnej lub stosunku prawnego.
W ujęciu Art.55 K.C. Przedsiębiorstwo obejmuje zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej a w szczególności oznaczenie indywidualizujące jego przedsiębiorstwa lub jego wyodrębnione części.
Własność nieruchomości lub ruchomości, wynikające z umów, wierzytelności, tajemnice przedsiębiorstwa itp.
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa chyba, że co innego wynika z treści czynności prawnych albo struktury prawnych.
Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym albo ustalenia na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonym. Jeśli jednak w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość to zbycie przedsiębiorstwa będzie wymagało pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego.
Składanie i wykładnia oświadczenia woli:
Najważniejszym elementem czynności prawnej jest oświadczenie woli. Oświadczenie woli - jest złożone innej osobie z chwilą gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Wykładnia oświadczenia woli - należy tak tłumaczyć jak tego wymagają okoliczności w jakich zostały złożone zasady życia społecznego lub obyczaje. A w umowach należy raczej badać jaki był zgodny cel umowy, a nie żeli opierać się na jej dosłownym bez mieniu.
Forma czynności prawnych - określa sposób w jaki zostaje złożone oświadczenie woli.
Kodeks Cywilny ustanawia zasadę swobody form czynności prawnej przewidując, że wola osoby może być wyrażona przez każe jej zachowanie wyrażające ich wolę w sposób dostateczny w tym również sposób dorozumiany (konkludentny).
Czynność prawna może być dokonywana w formie ustnej przy czym przepisy prawa mogą wprowadzić wymóg formy szczególnej należą do nich: -forma pisemna zwykła; -forma pisemna z poświadczeniem podpisu; -forma pisemna z poświadczeniem daty; -forma aktu notarialnego; -forma elektroniczna.
Forma pisemna może być zastrzeżona do celów dowodowych lub zastrzeżona pod rygorem nieważności. Jeżeli podpisy prawa nie ważą niezachowaniem formy pisemnej rygoru nieważności to czynność prawna dokonana w formie ustnej jest ważna ale w ewentualnym sporze pomiędzy stronami niedopuszczalny będzie dowód z zeznań świadków i wyjaśnień stron. To ograniczenie dowodowe nie powstaje jeżeli: 1.Obydwie strony wyraziły na to zgodę;
2.jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą; 3.jeżeli fakt zawarcia umowy będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
Jeżeli przepis przewiduje sankcję nieważności czynności prawnej z powodu niezachowania formy to czynność ta nie wywołuje zamierzonych skutków prawnych.
Forma pisemna zastrzeżona pod rygorem nieważności może zostać uprowadzona w drodze stosowanego porozumienia pomiędzy stronami danej czynności prawnej.
Forma pisemna z poświadczeniem daty - polega na stwierdzeniu wiążącym także osoby nieuczestniczące w czynnościach prawnych, że czynności zostały dokonane w określonym czasie.
Może poświadczyć notariusz.
Forma poświadczony podpis - forma taka polega na tym, że notariusz lub inny uprawniony organ umieszcza na dokumencie klauzurę stwierdzającą własnoręczność podpisu przez wskazaną w klauzuli osobę.
Forma aktu notarialnego - polega na tym, że notariusz spisuje podaną treść podawana na przez strony, współredagując dokument, a następnie odczytuje go stronom i podpisuje go.
Prawo rzeczowe: Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym oznacza zbiór przepisów których normuje ...; ustanie prawa własności oraz innych form korzystania z rzeczy: podmiotowe: - dotyczy rzeczy; Prawo rzeczowe jest prawem bezwzględny, ma charakter erga omnes co oznacza, że do korzystania z rzeczy uprawniony jest jedynie właściciel, a wszystkie inne podmioty prawa powinny powstrzymać się od naruszania prawa własności.
Pojęcie rzecz - zgodnie z art.45K.C. Rzeczami są tylko przedmioty materialne.
Podział rzeczy: -nieruchomości; -ruchomości.
Nieruchomości - są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności to jest grunty jak również budynki trwałe z gruntem związane, nieruchomości budowlane lub części takich budynków, nieruchomości lokalowe jeżeli na mocy przepisów szczegółowych stanowią odrębny od gruntu przedmiotem prawa własności.
Grunt - jest zawsze nieruchomością, wyznaczony granicami geodezyjnymi, a budynek i lokale tylko wówczas jeżeli tak stanowi przepis szczególny. W polskim prawi odrębne nieruchomości mogą stanowić: 1.Budynki wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub na gruncie należących do samorządu terytorialnego przez wieczystego użytkownika gruntu.
2.Budynki wzniesione na gruncie użytkowanym przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną.
Prawa własności budynków przysługuje spółdzielni, a prawo własności gruntu spółdzielcy.
3.Lokale wyodrębnione jako samodzielne przedmioty własności.
4.Pracownicze ogródki działkowe mogą być zbudowane budynki przeznaczone do tych celów.
Ruchomości - są wszystkie ruchomości które nie są nieruchomościami.
K.C. Wyodrębnia rzeczy ruchome: 1.oznaczone co do tożsamości czyli mające cechy indywidualne pozwalające zidentyfikować daną rzecz; 2.oraz rzeczy oznaczone co do gatunku mające cechy rodzajowe. Z reguły rzecz powstaje w wyniku połączenia różnych rzeczy, które od tego momentu tracą swój samodzielny byt prawny czyli przestają być odrębnym przedmiotem prawa własności. Ta zasada zakładająca, że części składowe tracą podmiotowość prawną ma szczególne znaczenie dla losu prawnego budynków wznoszonych na gruntach ponieważ zgodnie z art19K.C własności nieruchomości rozciągają się na rzecz ruchomą która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stałą się jej częścią składową.
Pożytki - K.C wyodrębnia pożytki naturalne i pożytki cywilne. Pożytki to korzyści jakie rzecz przynosi właścicielowi. Pożytki naturalne to: -płody rolne; -przychówek zwierzęcy; -części składowe odłączone od rzeczy o ile od zasad normalnej gospodarki stanowią zwykły przychód z rzeczy. Pożytkami cywilnymi - są dochody które przynosi rzecz właścicielowi na podstawie stosunku prawnego.
Klasyfikacja: K.C dzieli prawa rzeczowe na: 1.własności; 2.użytkowanie wieczyste; 3.ograniczone prawo rzeczowe, a wśród nich: -użytkowanie; -służebności; -hipoteka; -zastaw; -własnościowe, spółdzielcze prawo do najmu lokalu.
Przez zakres prawa własności rozumie się atrybuty (uprawnienia) które przysługują właścicielowi rzeczy zgodnie z art..... właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym zastosowaniem tego prawa, a w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy, może rozporządzać rzeczą.
Do uprawnień właściciela należy: 2.Uprawnienia do korzystania z rzeczy a w jego ramach: -uprawnienie do posiadania rzeczy; -uprawnienie do używania rzeczy; -uprawnienia do pobierania pożytku; -uprawnienia do dyspozycji faktycznych.
2.Uprawnienia do rozporządzenia rzeczą: -do wyzbycia się rzeczy; -obciążenia rzeczy;
Ograniczenia prawa własności: wynikają one: -z całokształtu obowiązującego ustawodawstwa
Właściciele gruntów sąsiadujących zobowiązani są do ..... przy rozgraniczeniu gruntów oraz utrzymaniu stałych punktów granicznych. Koszty rozgraniczenia oraz koszty utrzymania tych znaków ponoszą po połowie. Jeżeli granice stały się sporne, a stanu prawnego nie można ustalić granice ustala się w oparciu o ostatni spokojny stan posiadania. Gdyby takiego stanu nie udało by się ustalić, a postępowania rozgraniczeniowego nie doprowadziło do zawarcia ugody przebieg granic ustali sąd.
Nabycie i utrata własności: Prawo cywilne zna następujące postawy nabycia prawa własności:
1.Na podst umowy; 2.na podst zasiedzenia; 3.na podst przemilczenia; 4.zrzeszenie się własności.
1.Umowne przeniesienie własności: K.C ustanawia zasadę że umowy zobowiązane do przeniesienia własności przenoszą własność rzeczy oznaczonych co do tożsamości, chyba że strony postanowiły inaczej albo co innego wynika z przepisów szczególnych. Do umów tych należą między innymi umowa sprzedaży, darowizny, zamiany.
Umowy przeniesienia własności mają charakter konsensualny co oznacza, że przeniesienie własności następuje w skutku złożenia oświadczeń woli. Wyjątek od tej zasady dotyczy:
1.rzeczy oznaczonych co do gatunku; 2.rzeczy przyszłych; 3.rzeczy których zbycia dokonuje osoba nieuprawniona, a nabywca jest w dobrej wierze. Własności nieruchomości nie można być przeniesiona pod warunkiem ani zastrzeżeniem terminów, jeśli jednak została zawarta umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości pod warunkiem zastrzeżenia lub .... to wywiera ona jedynie skutki zobowiązania a do przeniesienia własności nieruchomości wymagana jest dodatkowa umowa zawierająca zaświadczenie stron o bezwarunkowym przeniesieniu własności. K.C realizuje zasadę zgodnie z którą nie można nabyć prawa własności od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą. Wyjątki: 1.Nieruchomości, wynika on z zasady rękojmi dobrej wiary ksiąg wieczystych. Jeśli niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy zostanie zawarta umowa sprzedaży ze zbywcą figurującym w księdze wieczystej jako właściciel to własność zostanie przeniesiona. 2.Ruchomość, można skutecznie nabyć prawo własności ruchomości od osoby nieuprawnionej do rozporządzenia rzeczą jeżeli: -zbywca wydaje rzecz nabywcy; -nabywca jest w dobrej wierze.
Zasiedzenie - jest to sposób nabycia prawa własności w wyniku długotrwałego posiadania. Można zasiedzieć zarówno nieruchomości jak i ruchomości.
Przesłanki nabycia nieruchomości: 1.20lat samoistnego posiadania w dobrej wierze; 2.30lat posiadania w złej wierze.
Posiadaczem rzeczy samoistnej jest ten kto nią włada jak właściciel. Posiadaczem zależnym - jest ten kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca.
Stwierdzenie nabycia prawa własności wymaga postanowienia sądu który jest przeprowadzony w nieprocesowym postępowaniu cywilnym.
Zasiedzenie rzeczy ruchomej, nabycie prawa własności w drodze zasiedzenia:
Przesłanki rzeczy ruchomych: 1.Posiadanie w dobrej wierze; 2.Upływ 3lat.
Współwłasności: Prawo własności może należeć jednocześnie do kilku osób, taka sytuacja w ujęciu K.C określona jest mianem współwłasności.
Współwłasność nie jest instytucją jednolitą a K.C wyróżnia współwłasność w częściach ułamkowych tzw. zwykłą oraz łączną. Współwłasność zwykła jest samoistnym stosunkiem prawa rzeczowego bez związku z innymi stosunkami prawnymi.
Współwłasność łączna wynika ze stosunku osobistego pomiędzy współwłaścicielami i odgrywa wobec niego rolę służebną. Przykłady: Współwłasność łączna jest wspólność majątkowa istniejąca pomiędzy małżonkami. Współwłasność łączna jest także wspólność majątkowa wspólników spółki cywilnej. Ten rodzaj wspólności trwa tak długo jak długo obowiązuje umowa spółki i służy realizacji celu gospodarczego dla którego zawiązano spółkę. K.C nie określa sposobów powstania współwłasności ułamkowej. Tego rodzaju współwłasności może powstać z następujących zdarzeń:
1.W związku z dziedziczeniem np. gdy własność nieruchomości wchodzącej w skład spadku zostanie przyznana jednej lub większej ilości osób. 2.Z czynności prawnych np. nabycie nieruchomości przez kilka przedmiotów. 3.Z mocy prawa w skutek zasiedzenia; 4.Z mocy prawa z skutek połączenia lub pomieszania rzeczy ruchomych. 5.W skutek orzeczenia sądowego o zniesieniu współwłasności które rzecz wspólną przyznaje mniejsze niż dotychczas liczbie współwłaścicieli.
Udziały współwłaścicieli - wyraża zakres jego uprawnień z zakresu rzeczy wspólnych i określany ułamkiem zwykłym bądź dziesiętnym. Każdy ze współwłaścicieli może swobodnie bez zgody pozostałych dysponować swoim udziałem. Wyjątki od swobodnego dysponowania udziałem określają przepisy szczególne i tak np. w razie sprzedaży udziałów w nieruchomości rolnej pozostałym współwłaścicielom przysługuje prawo pierwokupu.
Zarząd rzeczą wspólną należy rozumieć jako podejmowanie decyzji i dokonywanie czynności dotyczących rzeczy wspólnych koniecznych w toku normalnej eksploatacji a także przy czynnościach wykraczających poza zwykłą eksploatację.
K.C wyróżnia czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające zwykły zarząd. Do podejmowania czynności zwykłego zarządu wymagana jest zgoda większości współwłaścicieli ustalana na podstawie przysługujących im udziałów. Czynności przekraczające zwykły zarząd wymagają jednomyślności. Korzystanie z rzeczy wspólnych wyróżnia się ustawowe, umowne, sądowe korzystanie z rzeczy.
Zniesienie współwłasności - pod tym pojęciem K.C rozumie likwidacje stosunku prawnego jaki łączy współwłaścicieli. Zniesienie współwłasności może nastąpić na podstawie umowy albo w drodze postępowania sądowego w trybie nieprocesowym na wniosek każdego ze współwłaścicieli. Są trzy sposoby zniesienia współwłasności: 1.poprzez podział rzeczy wspólnej, jest to podział fizyczny, podstawowy, a wniosek o fizycznym podział rzeczy zostać uwzględniony chyba że: -jest on sprzeczny z ustawą; -sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy; -skutkowało by to znacznym zmniejszeniem wartości rzeczy.
2.Po przez przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli;
3.Po przez sprzedaż rzeczy wspólnej jest to tak zwany podział cywilny.
Ochrona własności - pod tym pojęciem należy rozumieć system roszczeń jakie przysługują właścicielowi w ramach naruszenia jego prawa, jest to ochrona typu peryrolialnego czyli ochrona prawa w odróżnieniu od ochrony typu posesoryjnego które ma na celu nie ochronę prawa a ochronę stanu faktycznego. Właściciel może korzystać z ochrony posesoryjnej pod warunkiem, że jednocześnie jest posiadaczem rzeczy.
Podstawowymi roszczeniami przysługującymi właścicielowi w razie naruszenia jego prawa są: 1.roszczenie windykacyjne; 2.negatoryjne.
Roszczenie windykacyjne - polega, że właściciel może żądać od osoby która faktycznie włada rzeczą aby należna rzecz została mu wydana chyba że tej osobie służy uprawnienie skuteczne względem właściciela.
Sposób obrony pozwanego przeciwko któremu wytyczono powództwo windykacyjne. Pozwany może wykazać że przysługuje mu skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczy.
Pozwany może zaprzeczyć własność powodanta. Pozwany może twierdzić że rzecz nie jest w jego władaniu.
Roszczenie majątkowe co do zasady ulegają przedawnieniu ale nie dotyczy to roszczenia windykacyjnego.
Roszczenie negatoryjne - Przeciwko osobie która narusza własność w inny sposób, a nie żeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Właścicielowi przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
Sądem właściwym do rozpoznania powództwa windykacyjnego i negatoryjnego jest sąd w obrębie którego mieści się przedmiotowa nieruchomość. Roszczenie uzupełniające przysługujące właścicielowi. Wydanie rzeczy właścicielowi nie zapewnia pełnej ochrony jego interesów, gdyż z reguły nie naprawia uszczerbku spowodowanego tym, że inna osoba korzystała z rzeczy. Do tak zwanych roszczeń uzupełniających należą: 1.Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy; 2.Roszczenie o zwrot pożytków; 3.Roszczenie o odszkodowanie z powodu zużycia rzeczy czyli uszkodzenia.
Roszczenie z tytułu nakładów: zagadnienie ochrony własności wiąże się ściśle z rozliczeniem nakładów jakie osoba władająca rzeczą dokonała.
K.C ustanowił zasadę że właściciel obowiązany jest zwrócić posiadaczowi poczynione przez niego nakłady. Zakres zwrotu nakładów jest uzależniony od tego czy posiadacz w momencie dokonywania nakładów był w dobrej czy w złej wierze. Ponad to K.C odróżnia nakłady konieczne to takie które są dokonywane w celu utrzymania rzeczy w stanie zdatnym do normalnego użytku. Nakłady mające inny cel mogą mieć charakter wydatków zmierzających do ulepszenia rzeczy są to tak zwane nakłady użyteczne albo zmierzają do nadania rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiednim upodobaniom osoby dokonujących tych nakładów (nakłady zbytkowe).
Rodzaje nakładów: Posiadacz może domagać się zwrotu nakładów koniecznych tylko o tyle o ile znajdują one pokrycia w korzyściach jakie uzyskał wykorzystując rzecz. Zwrotów innych nakładów posiadacz w dobrej wieże może domagać się o tyle o ile zwiększają one wartość rzeczy w chwili wydania jej właścicielowi.
Posiadacz w złej wierze może jedynie żądać nakładów koniecznych i tylko w takim zakresie właściciel wzbogacił by się jego kosztem. Inne zasady obowiązujące w razie gdy nakłady przebierają postać wzniesienia budynku lub innego podobnego urządzenia. K.C wyposaża zainteresowane osoby w roszczeniu o wykup gruntu. Zainteresowanymi są zarówno właściciel jak i osoba która wzniosła budynek.
Przesłanki roszczenia o wykup gruntu dla osoby która wzniosła budynek: -samoistne posiadanie; -dobra wiara posiadacza; -wzniesienie budynku lub innego podobnego urządzenia; -znaczna różnica wartości wzniesionej budowli i działki zajętej pod budowę.
Przesłanki roszczenia właściciela o wykup gruntu: w jego wypadku nie jest konieczne by posiadacz był w dobrej wieże, a roszczenie powstaje nie zależnie od rodzaju posiadania.
Prawo administracyjne - to najobszerniejsza gałąź w systemie prawa. Dla prawa administracyjnego charakterystyczna jest metoda regulacji, która sprowadza się do tego, że reguluje prawem administracyjnym stosunki prawne, charakteryzują się nierównorzędnością uczestniczących w nich podmiotów. Do prawa administracyjnego w szerokim znaczeniu zalicza się przepisy prawne regulujące organizację i działanie organów administracji publicznej oraz osób fizycznych i innych podmiotów objętych zakresem podmiotowym tej gałęzi prawa. W prawie administracyjnym wyróżnia się prawo administracyjne: 1.Materialne - które tworzą normy określające prawa i obowiązki podmiotów administracyjnych. 2.Prawo o ustroju administracji publicznej która określa organizację i zasady działania aparatu państwowego wykonującego zadania z zakresu administracji publicznej. 3.Prawo administracyjne formalne, procedularne które zawiera normy określające postępowanie w celu urzeczywistnienia norm prawa materialnego i ustrojowego. Następuje to w drodze stosowania prawa który polega na konkretyzacji i indywidualizacji norm ogólnych.
Administracja publiczna w znaczeniu podmiotowym to ogół podmiotów wykonujących funkcję z zakresu administracji publicznej. Administracja publiczna w znaczeniu przedmiotowym to inaczej działalność której przedmiotem są sprawy administracyjne. W takim ujęciu administracja publiczna może być rozumiana jako władza wykonawcza wg koncepcji trójpodziału władzy na władzę: ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą.
Stosunek administracyjno-prawny: cechy: 1.Najbardziej charakterystyczną cechą stosunku administacyjno-prawnego jest nierównorzędność występującym w nim podmiotów która oznacza możliwość jednostronnego nałożenia obowiązku lub ustalenia uprawnienia przez organ administracji publicznej wobec strony. 2.Zawsze jednym z podmiotów stosunku administacyjno-prawnego jest organ administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym bądź funkcjonalnym. Przedmiotem stosunku administacyjno-prawnego są sprawy mieszczące się w sferze kompetencji podmiotu sprawujących władztwo administracyjne.
Do nawiązania stosunku administracyjno-prawnego dochodzi najczęściej w razie zaistnienia przesłanek faktycznych z którymi prawo materialne wiąże nałożenie na określony podmiot określonego obowiązku lub przyznanie uprawnienia.
Stosunki administracyjno-prawne które wymagają konkretyzacji w postaci aktu administracyjnego wymagają formalnego postępowania które jest wszczynane na wniosek zainteresowanej strony bądź z urzędu.
W ujęciu kodeksu postępowania administracyjnego można wyróżnić organy administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym i funkcjonalnym. Organem państwa jest każda jednostka administracyjna mająca uprawnienie do wyrażania woli państwa czego wyrazem jest przyznanie danej jednostce administracji określonych kompetencji. W znaczeniu ustrojowym organem państwowym będzie jednostka zajmująca się bezpośrednio wykonywaniem funkcji administracyjnej państwowej, np. wójt, burmistrz, prezydent, minister. W niektórych jednak przypadkach funkcję zakresu administracji publicznej zostały powierzone podmiotom których podstawowym zadaniem nie jest sprawowanie administracji. Organem administracji w znaczeniu funkcjonalnym jest np. rektor uczelni wyższej kiedy wydaje decyzje w sprawie przyjęcia na studia bądź skreślenie z listy studentów. W skład organu muszą wchodzić ludzie. Organy administracyjne mogą być:
1.Monokratyczne - czyli w skład organu wchodzi jedna osoba fizyczna,
2.Kolegialna - czyli tworzona przez kilka osób
Można wyróżnić organy: 1.Samorządowe, można podzielić ze względu na szczebel samorządu: -wojewódzkie; -powiatowe; -gminne. Na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego można wyróżnić organy stanowiące takie jak: -Rada Gminy; -Rada Powiatu; -Sejmik Wojewódzki; -organy wykonawcze: +Zarząd gminy; +Zarząd wójt, burmistrz, prezydent; -Zarząd Powiatu i Starosta; +Zarząd województwa i marszałek;
W ramach administracji rządowej można wyodrębnić: 1.Centralne organy administracji rządowej i terenowe organy administracji rządowej. Centralne organy administracji rządowej to takie których właściwość miejscowa obejmuje obszar całego Państwa (ministrowie). Administrację rządową na obszarze województwa wykonują: wojewoda, działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy służb inspekcji i straży. Organy administracji niezespolonej np. dyrektorzy urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich.
Organy samorządu terytorialnego w tych przypadkach w których wykonywanie przez nie zadań z zakresu administracji rządowej wynika z ustawy lub w ramach zawartego porozumienia.
Pojęcie właściwości - można wyróżnić trzy rodzaje: Właściwość miejscowa, rzeczowa i funkcyjna.
Właściwość miejscowa (terytorialna) pozwala na ustalenie jaki organ terenowy spośród organów tego samego stopnia ma kompetencje do roztrzygnięcia danej sprawy administracyjnej.
Do roztrzygnięcia sprawy administracyjnej miejscowo właściwy jest z reguły organ w okręgu działania którego znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba stron. Jednak że w sprawach dotyczących nieruchomości właściwy będzie organ w okręgu którego znajduje się przedmiotowa nieruchomość. Właściwość rzeczowa - przepisy tworzące ją określają uprawnienie organu do roztrzygania spraw określonego rodzaju. Właściwość funkcjonalna - określa właściwość do roztrzygnięcia danej sprawy.
Ogół organów administracyjnych składa się na aparat administracyjny w jego ramach można zaobserwować takie relacje jak kontrola, nadzór i kierownictwo.
Kontrola - w aktach prawnych występuje jako określenie sposobu działania organu administracji publicznej polegającego na sprawdzeniu działalności innych organów władanego wydawania im poleceń, wskazówek, zasadniczo pracę organu kontrolującego na przedstawienia sprawozdania z przeprowadzonej kontroli wraz z wypływającymi z nich wnioskami.
Nadzór - w aktach prawnych ten termin jest stosowany jako oznaczenie cechy działania określonego organu który może władczo ingerować i określać sposób działania organu podlegającego kontroli.
Kierownictwo - oznacza że organ jest wyposażony w uprawnienia kontrolne i nadzorcze a ponadto może wobec podległego organu podejmować wszystkie czynności za wyjątkiem zakazanych przez prawo. Decentralizacja i centralizacja administracyjna: Pojęcie to opisuje relacje zachodzące wewnątrz aparatu administracji publicznej pomiędzy organami niższego i wyższego rzędu np. wojewoda, Prezes Rady Ministrów. Pojęcia te są ściśle związanie z przyjętym podziałem terytorialnym Państwa i odnoszą się do jego wieloszczeblowej struktury.
Decentralizacja - oznacza taki sposób organizacji aparatu administracji publicznej w którym organy niższego rzędu nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia.
Hierarchiczne podporządkowanie - oznacza taką zależność organu niższego stopnia od organu wyższego stopnia w którym ten ostatni ma prawo do kierowania pracą podległego mu organu oraz decydowania o jego personalnym składzie. Mówienie o decentralizacji jest uzasadnione jeżeli spełnione są następujące warunki: 1.Wyposażenie organu niższego stopnia we własne kompetencje; 2.Brak hierarchicznego podporządkowania; 3.Faktyczna samodzielność podmiotu w wyposażeniu go we własne źródło dochodów. Samorząd - w Polsce uzasadnione jest mówienie o dwóch zasadniczych rodzajach samorządu: -terytorialnego i specjalnego. Bez względu na rodzaj samorządu istotą samorządności jest powierzenie części władzy publicznych w pewnym społeczeństwie. W przypadku samorządu terytorialnego społeczność tą tworzą mieszkańcy określonej jednostki podziału terytorialnego państwa. W przypadku samorządów specjalnych społeczność tworzą osoby wyodrębnione ze względu na wykonywanie określonego zawodu.
Jednostki samorządu terytorialnego są wyposażone w przymiot i są określone jako osoby prawa publicznego. Członkostwo w społeczeństwie lokalnej ma charakter obowiązkowy i powstaje w razie zamieszkania na pewnym terenie. Postępowanie administracyjne: - jest to z formalizowane postępowanie przed organem administracji publicznej które ma na celu urzeczywistnienie norm prawa materialnego i ustrojowego co następuje w wyniku stosowania prawa i przybiera postać aktu administracyjnego. Przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego przewidują, że sprawa administracyjna jest roztrzygana co do istoty decyzją. Decyzja wywołuje skutki zarówno w sferze prawa materialnego nakładając na strony obowiązek lub wyposażając je w uprawnienia oraz w sferze prawa formalnego kończąc sprawę w danej instancji. Podmioty postępowania administracyjnego można wymienić: 1.Obligatoryjnych uczestników postępowania to jest organ administracji i stron; 2.Fakultatywnych uczestników postępowania którymi są organizacja społeczna; 3.Innych uczestników postępowania np. świadkowie, biegli.
Postępowanie toczy się przed organem miejscowym i rzeczowym. Może jednak dojść do sytuacji kiedy organ utraci kompetencję do roztrzygnięcia danej sprawy. Tak będzie jeżeli zaistnieją przesłanki wyłączenia organów np. sprawa będzie dotyczyć interesów majątkowych kierownika organów. Na właściwość organu nie wpływa natomiast instytucja wyłączenia pracownika organu. Jeżeli zajdą przesłanki wyłączenia pracownika organu to ich konsekwencją jest niemożliwość uczestniczenia danego pracownika w przygotowaniu decyzji administracyjnej. Pracownik podlega wyłączenia z ustawy np. jeżeli w sprawie jest stroną, strona jest jego małżonek, bliski krewny lub powiniowaty oraz z mocy postępowania bezpośredniego przełożonego pracownika jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika. Strona postępowania administracyjnego: - stroną jest każdy czy jego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto ze względu na swój interes prawny i obowiązek żąda czynności organu. Zdolność administracyjna - prawo mają osoby fizyczne i prawne, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne. Zdolność procesową - to jest zdolność do samodzielnego dokonywania czynności w toku postępowania administracyjnego ocenia się w świetle prawa administracyjnego. Strona w postępowaniu może działać osobiście lub przedstawicieli pełnomocnika, bądź przedstawicieli ustawowych.
Fakultatywni uczestnicy postępowania to inaczej podmioty na prawach strony której mogą być organizacje społeczne , prokurator, rzecznik praw obywatelskich.
Podmiotem tym nie przysługują prawa wynikające z norm prawa materialnego nie mogą one zatem nimi swobodnie dysponować, przysługują wyłącznie procesowe uprawnienia. Podmioty te działają niezależnie od niej. Organizacja społeczna może w sprawie innej osoby występować z żądaniem: 1.wszczęcia postępowania; 2.Dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu. W pożądaniu organizacji społecznej, organ roztrzyga postanowienie. Organ uwzględni żądanie organizacji społecznej jeżeli: 1.Jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji; 2.Przemawia za tym interes społeczny. Ogólne postępowanie administracyjne przed organami: Wszczęcie postępowania administracyjnego: Wszczyna się z urzędu na wniosek stron. Z reguły w przypadkach których postępowanie kończy się nałożeniem na stronę obowiązku, jest ona wszczynana z urzędu, a jeśli kończy się nabycia uprawnienia wszczyna się na żądanie stron. Wszczęcie postępowania powoduje biegu terminu do załatwienia sprawy. Sprawa powinna być załatwiona niezwłocznie, a w przypadku gdy konieczne jest postępowanie wyjaśniające termin do załatwienia sprawy wynosi miesiąc, a sprawy szczególnie skomplikowanej 2 miesiące. W postanowieniu odwoławczym termin do załatwienia sprawy wynosi miesiąc od dnia otrzymania odwołania. Z etapem wszczęcia postępowania wiąże się ocena spełnienia wymogów lokalnych podania o jego wszczęcie. Podanie takie powinno zawierać co najmniej: 1.Oznaczenie osoby od której pochodzi; 2.Jej adres oraz osnowę czyli treść żądania. Podanie powinno również spełniać wymogi określone w przepisach szczególnych.
Decyzja administracyjna roztrzyga sprawę co do istoty i kończy postępowanie w danej instancji.
Decyzja jest aktem prawa majątkowego i procesowego. Decyzja administracyjna zawiera: 1.Oznaczenie organu od którego pochodzi; 2.Datę wydania; 3.Oznaczenie strony; 4.Przywołanie podstawy prawnej; 5.Uzasadnienie faktyczne i prawne; 6.Podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji; 7.Decyzja powinna zawierać pouczenie o przewidującym odwołaniu.