Reforma szkolna Stanisława Konarskiego. Collegium Nobilium jako przykład szkoły doby oświecenia.W 1740 roku Stanisław Konarski przystąpił do organizacji nowego typu szkoły w Warszawie.Stanisław Konarski (1700 - 1773) - pedagog, prekursor polskiego oświecenia, studiował w Rzymie w Collegium NazareumOrganizacja: Było zorganizowane na wzór Collegium Nazareum przy ul Długiej. To szkoła elitarna, ekskluzywna; nowe przedmioty, metody, brak kar fizycznych. Celem było wychowanie synów magnatów tak, aby zrozumieli konieczność reform w celu ratowania państwa, mieli stać się propagatorami zmian społecznych i politycznych.Konarski chciał nadać szkolnictwu pijarskiemu charakter narodowy. Podręczniki Konarskiego „O poprawie wymowy” i „Gramatyka łacińska” miały zastąpić tradycyjne podręczniki szkolne. Prowadzony był przez pijarów zakład wychowawczy (szkoła z internatem). Wychowano wielu działaczy polskiego oświecenia. Szkoła otrzymywała dla młodzieży gazety francuskie i polskie, aby uczniowie wiedzieli, co się dzieje w kraju i na świecie. Szkołą ta była przykładem dla całej RP, kształciła światłych nauczycieli. Miała zachodni prestiż szkoły. W początkowych latach przyjęto 30 osób, później 60. Było 5 klas. Dbano, aby nie było przepełnienia w klasach, do opieki nad każdą klasą przydzielono osobnego profesora. Tylko chłopcy z rodzin magnackich i bogatej szlachty mogli uczyć się w Collegium Nobilium. Roczna opłata wynosiła 80 dukatów.Internat - każdego ucznia odwożono po zajęciach powozem, chłopcom usługiwali lokajowi, pokoje był 3-4 osobowe; posiłki smaczne, estetyczne, wykwintne.Rygor - chłopcy byli dobierani pod względem wieku w sypialni i przy stole, nie można było chodzić od sypialni do sypialni.Członkowie: rektor, wicerektor, prefekt, profesorowie, nauczyciele (pochodzili z innych krajów gł. do nauki języków obcych), uczniowie, służący.Cele wychowania:Moralne i polityczne odrodzenie kraju, Uczniowie mieli objąć stanowisko państwowe, administracyjne, wojskowe, mieli być prawdziwymi patriotami, Cnoty: posłuszeństwo (mężczyzna miał być posłuszny królowi), sprawiedliwość (analizowanie sądów, opinii, niesprawiedliwego postępowania), miłość ojczyzny (każdy miał tak kochać swój kraj, aby w przypadku zagrożenia - oddać życie).,Przedmioty: historia Polski, język polski, historia innych państw, Wychowanie moralne (wych. religijne), wychowanie fizyczne (kunszty - ćwiczenia fizyczne, gimnastyka, szermierka, jazda konna),Kary fizyczne uznawano za poniżające,Konarski zabierał uczniów na dwory magnackie, aby mogli obcować ze znanymi ludźmi i nabyli ogłady towarzyskiej.Teatr szkolny (jeden z celów wychowawczych) - 1 tragedia w j. polskim i 1 komedia po francuskuPoprzez publiczne wystąpienia uczeń przygotowywał się do obecności publiczności, wygłaszania mowy w przyszłości. Sztuki propagowały idee polityczne, zasady moralne. Uczniowie mieli jednocześnie doskonalić się w j. francuskim.Sejmiki szkolne (nie było na nich liberum veto, dominowały tematy polityczne, ekonomiczne, gospodarcze, handlowe, wychowawcze, wojskowości).Program nauczania:Nauka trwała ok. 8 lat, czasem 10 lat. Klasy II, IV i V były dwuletnie; później można było robić 2-letnie kursy prawa ojczystego. Nauka łaciny została ograniczona, a j. polski dowartościowany. Języki nowożytne - lekcje prowadzone przez cudzoziemców.I klasa - wstępna, obejmowała początkową naukę czytania i pisania oraz łacinę i historię biblijną. II klasa (infina) - pogłębiała umiejętność pisania i czytania, gramatyka polska, łacina, historia biblijna z katechizmem III klasa (grammatica) - arytmetyka, geografia, historia Polski (wdrażanie uczuć patriotycznych), j. nowożytne (francuski, niemiecki). IV klasa (syntaxis) - koniec arytmetyki, kurs historii starożytnej, uczono pisać listy. V klasa - wprowadzenie do retoryki, kontynuowano kurs geografii (położenie kraju i innych, posługiwanie się mapą) i historii. Później: astronomia, nauki przyrodnicze, biologia, anatomia, fizyka, filozofia, architektura cywilna i wojskowa.Metody nauczania:Krytykowano kary fizyczne Nie należy przeładowywać wiedzą, uczono tylko przedmiotów użytecznych Wiedza ogólnokształcąca Materiał miał być zrozumiały dla każdego Nauczyciel musiał ładnie, poprawnie mówić, zwracać uwagę na estetyczne pismo i ortografię. Musiał prowadzić lekcję przy otwartych drzwiach Prace domowe zadawano tylko jak były wolne dni i nie mogły być zbyt obszerne.Znaczenie reformy Stanisława Konarskiego:Reformowanie innych szkół pijarskich-Nauczyciele po 18 latach mogli przejść na emeryturę-Przygotowanie pedagogiczne-1773 r. powołano KEN-jego książki były wykorzystywane w szkołach.System wychowawczy Jana Amosa Komeńskiego. Komeński, wierny swojemu ideałowi, by wszyscy mogli uczyć się wszystkiego, wszystkiego swoim dążeniu do systematyczności rozwinął zupełnie nowy plan opieki nad kształceniem umysłu dziecięcego.Uważał, że szkoły nie powinny powstawać przypadkiem i bezplanowo. Jego zdaniem natura przeznaczyła 24 lata do nauki. Czas ten podzielił na 4 części po 6 lat i wskazywał potrzebę czterech typów szkół, wzajemnie się uzupełniających. W pierwszym okresie kształcenia miała udzielać dziecku tzw. szkoła macierzyńska, gdzie rodzice, aby zapewnić dziecku normalny rozwój zdrowia, powinni ustalić pewien porządek, co do odżywiania, ruchu i zabawy. Komeński obmyślił również zakres wiadomości dla wieku dziecinnego i ułożył program, możliwy do opanowania z 6 rokiem życia.Położył on nacisk na zaznajomienie dziecka z najprostszymi zjawiskami i wyznaczył ich miejsce nie przy nauce mówienia, ale przy nauce o rzeczach, przez co wprowadził rzecz jako osobny przedmiot.Baczną uwagę poświęcił również zabawom dziecinnym, radząc jak je dobierać, aby pomogły dzieciom prawidłowo zrozumieć różne rzeczy. Według Komeńskiego największą troskę trzeba poświęcić wychowaniu moralnemu. Uważał, ze dobre obyczaje w dziecku wyrabiają się głównie przy pomocy przykładów.Od pierwszych lat należy przyzwyczajać je do czynności religijnych, aby rozwijać cnoty, takie jak umiarkowanie, dobroczynność, czystość, posłuszeństwo, grzeczność i usłużność. Rezultatem szkoły macierzyńskiej miało być opanowanie pierwszych wiadomości, rozwinięcie rozumu dziecka i wzbudzenie w nim chęci do dalszego kształcenia. Po ukończeniu 6 lat Komeński zalecał oddanie dziecka na drugi stopień nauki, do szkoły elementarnej, którą nazywał też szkołą języka ojczystego. Wychodził on z założenia, że każde dziecko, tak chłopcy, jak dziewczęta, powinno być kształcone w szkole publicznej. Żądał, aby cała młodzież była kształcona od 6 do 12 roku życia w jednej szkole, opartej na języku ojczystym. Sprzeciwił się tym samym ówczesnym pedagogom, którzy uważali, że dzieci mające kształcić się dalej powinny od razu uczyć się łaciny.Według Komeńskiego szkoła elementarna jest dla wszystkich konieczna i każde dziecko, bez względu na majątek, czy stanowisko społeczne rodziców, powinno od niej zacząć.Tezą tą, która zdobyła powszechne uznanie w XIX wieku, Komeński przerósł wieki.Program jego szkoły elementarnej składał się z języka ojczystego, rachunków liczbami, początków geometrii, śpiewu politycznych melodii, religii, wiadomości o stosunkach gospodarczych i państwowych oraz z geografii, zarysu historii i ogólnych wiadomości o rzemiośle. Miał on charakter ogólny i wszechstronny, Według Komeńskiego szkoła macierzysta powinna istnieć w każdym domu, szkoła elementarna w każdej gminie, a każde miasto powinno posiadać szkołę łacińską, czyli gimnazjum. W swoich wskazówkach dla tego typu szkoły, żądał zasadniczej odmiany metody nauczania, natomiast program przyjął niemalże współczesny. Jako zwolennik realizmu znaczny nacisk położył na przedmioty niejęzykowe. Realistyczny pogląd Komeńskiego spowodował, że zaraz po gramatyce, nieodzownej jako klucz wszystkich nauk, szła fizyka i matematyka, dialektyka zaś z retoryką na końcu, co było wbrew praktyce szkoły humanistycznej. Komeński nie mógł dopuścić, aby uczono się wymowy, nie mając głowy wyposażonej w znajomość rzeczy. Komeński wymienił trzy następujące zasady fundamentalne swojego systemu:1.Ścisłą równoległość rzeczy i słów 2.Odpowiednio ułożoną, bezwzględną stopniowość 3.Postępowanie przyjemne, łatwe i wiodące szybko do celuPrzeniósł prace nauczyciela i ucznia od wyuczenia się słów do poznania natury i faktów, stając się jednocześnie wyznawcą metody poglądowej.Jednak Komeński w swoim uwielbieniu dla tej metody popadł w krańcowy sensualizm. Zapomniał, że w człowieku jest także inne źródło poznania i poglądu, to jest jego świadomość wewnętrzna.Komeński nie odrywał nigdy procesu nauczania od innych funkcji szkoły. Mówiąc o metodach nauczania widział je na tle całokształtu warunków pracy szkoły. Tym się tłumaczy fakt wielokrotnego podejmowania tematyki organizacji wewnętrznego życia szkoły.Komeński pragnął przezwyciężyć chaos istniejący w pracy szkół, wskazać możliwość sensownego zorganizowania pracy tak, aby dawała jak najlepsze wyniki. Szkoła - zdaniem Komeńskiego - jest wielkim warsztatem, w którym tworzy się ludzi; tworzyć ludzi, znaczy to rozwijać w nich umysł, usprawniać język, kształcić sprawność ręki, urabiać wolę