10. Reforma szkolna Stanisława Konarskiego i Collegium Nobilium, powstanie szkoły rycerskiej

STANISŁAW KONARSKI

• Właściwe nazwisko to Hieronim Franciszek Konarski

• Po śmierci rodziców jego wychowaniem zajął się wuj

• W wieku 10 lat został oddany do kolegium pijarskiego w Piotrkowie Trybunalskim. (przez 5 lat)

• Następnie przyjął habit zakonny i rozpoczął nowicjat w Podolińcu. Po święceniach kapłańskich na dalsze studia udał się do Rzymu, do pijarskiego Collegium Nazarem.  Uczył się tam i pracował jako nauczyciel retoryki.

• Po powrocie do kraju rozpoczął reformy szkolnictwa pijarskiego

• Dziedziną, w której najbardziej się zasłużył było szkolnictwo

• Inicjator reform szkolnictwa, która miała znaczenie przełomowe

• Wielką reformę szkolnictwa w Polsce rozpoczął w 1740 roku,

Reforma szkolna:

• w 1740 roku, władze zakonu powierzyły mu otworzenie w Warszawie uczelni nowego typu, jakiej jeszcze w Polsce nie było - Collegium Nobilium

• Napisał dla młodzieży nowe podręczniki - "O poprawie wad wymowy" oraz "Gramatyka polsko-łacińska".

• Przygotował nowe kadry nauczycieli i wychowawców.

• Językiem wykładowym w miejsce łaciny miał wejść język polski

• Unowocześnienie programów nauczania

• Wprowadzono zajęcia fizyczne

• Urządzono także pracownie i obserwatorium astronomiczne.

• Obok łaciny uczono języków nowożytnych: niemiecki i francuski.

• Wprowadzenie logiki, retoryki, etyki.

• Wprowadzenie przedmiotów: fizyka, matematyka, botanika, historia (powszechna i ojczysta), geografia. 

• Konarski krytykował makaronizmy, wtrącanie obcych zwrotów panegirycznych, przesadny styl. Za wzór postawił polszczyznę pisarzy XVI wieku. Głównie Jana Kochanowskiego

• Wzorem polszczyzny była literatura współczesna.

• żąda, aby pisać w sposób komunikatywny, stylem prostym, czystym, walczył o przyszłość polszczyzny

Reforma Konarskiego miała podwójne znaczenie: zmuszała jezuitów do unowocześnienia ich szkół i przede wszystkim w szkołach pijarskich wychowywano pokolenie przyszłych bojowników o nową postać życia politycznego w Polsce. 

Collegium Nobilium - szkoła i internat dla młodzieży szlacheckiej założona w Warszawie przez pierwszego wielkiego reformatora oświaty, Stanisława Konarskiego. Powstanie Collegium Nobilium zapoczątkowało reformę szkolnictwa polskiego. Nauka odbywała się w języku polskim. Kształcono także świadomość obywatelską. 

• Collegium Nobilium ks. Stanisława Konarskiego było szkołą dla elit arystokratycznych, przyszłych rządców Polski.

• Była to placówka z nowoczesnym, jak na ówczesne czasy, szerszym programem nauczania w porównaniu np. do ówczesnego kształcenia w szkołach jezuickich. Kładziono w niej mniejszy nacisk na naukę łaciny i greki, a większy na nauki przyrodnicze, matematykę i języki nowożytne oraz filozofię. Zapoczątkowała ona reformę szkół pijarskich.

• Konarski dobrał wykształconą kadrę nauczycielską, wprowadził nowoczesne metody nauczania, rozszerzył program o dodatkowe przedmioty (np. historię, prawo, ekonomię, nauki ścisłe) oraz ograniczył łacinę na rzecz języka polskiego. Dbano o wykształcenie jasnego, precyzyjnego sposobu wysławiania się i argumentowania wzorowanego na zasadach starożytnej "cycerońskiej" retoryki

Podstawowe cele Collegium Nobilium Novum

• integralne wychowanie człowieka, kształtowanie jego sfery duchowej, intelektualnej i fizycznej,

• wyrabianie w dzieciach i młodzieży postaw opartych na chrześcijańskiej wizji człowieka i świata,

• zapewnienie bezpieczeństwa i solidnego wychowania w jedności z rodziną,

• zagwarantowanie wysokiego poziomu kształcenia,

• kształtowanie postawy otwartości na osoby z niepełnosprawnościami,

• przygotowanie do zaangażowania w sprawy społeczne oraz w życiu publicznym kraju.

Nowością były nie tylko same przedmioty, ale także metody nauczania. Zwracano uwagę na łączenie teorii z praktyką.

Szkoła Rycerska:

• 1765 - założenie Szkoły Rycerskiej (Korpusu Kadetów) przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była to średnia szkoła ogólnokształcąca dla synów szlacheckich. Kładła szczególny nacisk na kształcenie obywatelskie i wychowanie w duchu polskiego oświecenia. Naczelne miejsce zajmowały sprawy ojczyzny i wpajanie ideałów patriotyzmu. Absolwentami Szkoły Rycerskiej byli późniejsi reformatorzy kraju oraz powstańcy i spiskowcy. Szkoła Rycerska istniała do 1794 roku. 

•  Jej zadaniem miało być przygotowanie oficerów dla armii i młodzieży szlacheckiej do służby publicznej. 

• Program obejmował 4 lata kształcenia ogólnego wraz z nauką języków obcych i 2 lata zawodowego (służba wojskowa, inżynieria wojskowa, służba cywilna), uzupełniane nauką jazdy konnej, szermierki itp.

• Po wybuchu powstania 1794 w oddziałach T. Kościuszki walczyło 34 kadetów. Szkoła Rycerska została rozwiązana decyzją władz zaborczych 30 XI 1794.

---