11

Zadanie 1.2

Tab. 1.1. Wybrane dziedziny nauki według przedmiotu badań

Środowisko przyrodnicze

Ludność i jej działalność

geografia fizyczna

geografia społeczno-ekonomiczna

geografia gleb

ekonomia

hydrologia

demografia

oceanografia

urbanistyka

geologia

socjologia

geografia regionalna

kartografia

ekologia

Zadanie 1.6

Tab. 1.2. Wady i zalety korzystania z internetu

Przykładowa odpowiedź:

Zalety

Wady

szybkość pozyskiwania informacji,

dostęp do zasobów bibliotecznych, czasopism,

wygoda (korzystanie w domu).

brak wiarygodności niektórych stron,

dostęp do wielu zasobów bibliotecznych czy czasopism jest kodowany

i płatny (login),

niechęć użytkowników do poszukiwania innych źródeł, w tym

różnorodnych publikacji tradycyjnych.

Zadanie 2.2

Tab. 2.1. Przykładowe skale

Skale

A. Wybrany zapis:

B. Kolejność skal

skala liczbowa

skala mianowana

1 : 1 250 000

1 : 1 250 000

1 cm – 12,5 km

5

1 cm – 1,25 km

1 : 125 000

1 cm – 1,25 km

3

1 : 12 500

1 cm – 0,125 km

2

1 cm – 12,5 km

1 : 1 250 000

1 cm – 12,5 km

5

1 : 2 500

1 cm – 0,025 km

1

1 : 2 500 000

1 : 2 500 000

1 cm – 25 km

6

1 cm – 2,5 km

1 : 25 000

1 cm – 2,5 km

4

1 cm – 25 km

1 : 2 500 000

1 cm – 25 km

6

skale topograficzne

Zadanie 2.13

Tab. 2.2. Charakterystyka wybranych odwzorowań kartograficznych

Opisy siatki kartograficznej

a) Mapy b) Schematy

c) Rodzaje odwzorowań (nazwy)

Południki są liniami prostymi wychodzącymi promieniście z punktu stycznego (bieguna).

Równoleżniki są okręgami współśrodkowymi.

1

III

odwzorowanie płaszczyznowe

Południki są liniami prostymi wychodzącymi promieniście z jednego punktu.

Równoleżniki są łukami okręgów współśrodkowych.

2

I

odwzorowanie stożkowe

Południki są liniami prostymi równoległymi, położonymi w równych odstępach.

Równoleżniki są liniami prostopadłymi do południków, a odległości między nimi

wzrastają w miarę oddalania się od równika. Bieguny się nie odwzorowują.

3

II

odwzorowanie walcowe

0

100

100

200 m

0

25

25

50 m

0

100

100

200 m

0

25

25

50 m

2

Zadanie 2.25

Tab. 2.6

Pytania

Kartodiagram

Kartogram

Jakiego rodzaju dane liczbowe (wskaźniki) są prezentowane daną metodą?

wartości bezwzględne

wartości względne

Jakimi sposobami graficznymi zostały wyrażone różnice w wartościach wskaźników

w poszczególnych województwach?

wysokość słupków

natężenie koloru (desenia)

W jakiej części została wykorzystana powierzchnia jednostek odniesienia (województw)?

częściowo

w całości

Zadanie 2.27

Tab. 2.7. Rozpoznawanie kartograficznych metod prezentacji

Tytuł mapy

Nazwa metody kartograficznej

Sposób występowania zjawiska

1. Podział administracyjny Polski od 1975 r.

powierzchniowa

zjawisko występujące w sposób zwarty

2. Temperatura powietrza w lipcu

izolinii

zjawisko występujące w sposób ciągły

3. Rekordy meteorologiczne

sygnaturowa

zjawisko występujące punktowo

4. Zasięgi zlodowaceń

zasięgów

można określić granicę występowania zjawiska

5. Lesistość

kartogramu

inny charakter występowania zjawiska

6. Cena usług rynkowych

kartodiagramu

inny charakter występowania zjawiska

Zadanie 2.29

Tab. 2.8. Kartograficzne metody prezentacji informacji na mapie Zanieczyszczenie środowiska

Opisy prezentowanych zagadnień

Nazwa metody

emisja zanieczyszczeń powietrza, zrzuty ścieków

kartodiagram

zwałowiska i wyrobiska

metoda sygnatur

leje depresyjne

metoda zasięgów

odcinki rzek o różnym stopniu czystości i niebadane

kartodiagram wstęgowy

lasy o różnym stopniu zdrowotności

metoda powierzchniowa

Zadanie 3.31

B. Tab. 3.1

Podobieństwa

Różnice

We wszystkich wsiach linia drogi nie nawiązuje do ukształtowania terenu,

bloki zabudowań usytuowane są w sposób przylegający do siebie, wzdłuż

drogi po jej jednej stronie (wyjątek Niwy). Nie widać zależności pomiędzy

sytuowaniem domostw a ukształtowaniem terenu, natomiast jest wyraźny

związek pomiędzy wytyczoną drogą a układem pól, do których nawiązują

zabudowania.

Drobny wyjątek w układzie zabudowy stanowi wieś Niwy – domostwa

są usytuowane po dwóch stronach drogi, w przeciwieństwie do innych

wsi w tej okolicy.

Natomiast w Bęczkowie – w jego najstarszej części zwanej Starą Wsią

– układ drogi i domostw nawiązuje do układu form terenu (omijane jest

łukiem wyniesienie).

C. Tab. 3.2

Podobieństwa

Różnice

Na obu porównywanych obszarach: w Beskidzie Wyspowym

i w przedstawionym na arkuszu „Górno” zabudowania miejscowości

usytuowane są wzdłuż dróg;

Pomiędzy zabudową wsi z rejonu Beskidu Wyspowego a zabudową wsi

z obszaru kielecczyzny istnieje wyraźna różnica. Wsie beskidzkie swoim

układem nawiązują do ukształtowania terenu i dostępności do wody.

Nie widać żadnego związku pomiędzy układem pól a rozmieszczeniem

zabudowań. Drogi biegnące przez wsie są kręte, nawiązują do biegu dolin.

Przeciwnie jest w okolicach Góry Radostowej – tu ukształtowanie terenu

nie ma żadnego wpływu na układ zabudowań wsi – drogi biegną prosto

(układ geometryczny) i są wyraźnie wytyczone przez człowieka, występuje

ścisły związek zabudowy z układem pól.

3

Zadanie 3.32

Tab. 3.3

Zagadnienia

Odcinek południowo-zachodni

Odcinek północno-wschodni

Warunki naturalne

Droga biegnie w poprzek wyniesień,

od przeprawy mostowej zbudowanej w miejscu

największego przewężenia doliny rzeki.

Droga została poprowadzona dnem wąskiej,

przełomowej doliny.

Zmiany wywołane w ukształtowaniu powierzchni

Droga dochodząca do przeprawy mostowej

i odchodząca od niej poprowadzona jest

wykopem niwelującym nachylenie stromych

zboczy doliny w miejscu jej zwężenia.

Droga miejscami biegnie nasypem, a w zasadzie

sztucznie usypanym tarasem na zboczu doliny

przełomowej; od strony stoku w kilku miejscach

wyraźnie widoczne są jego podcięcia, dzięki

którym możliwe było zbudowanie płaskiego

tarasu dla nawierzchni drogi.

Zagrożenia wywołane czynnikami naturalnymi

Na wyniesieniach nie trzeba się obawiać

większych zagrożeń, jednakże w odcinkach

poprowadzonych wykopem można się

spodziewać osuwisk (jeżeli stoki wykopów

pozostawiono bez dodatkowego zabezpieczenia);

filary mostu mogą być zagrożone podcinaniem

przez wody (zwłaszcza powodziowe), ponieważ

w miejscu przewężenia mogą się nasilać procesy

erozyjne.

Osypywanie się i spłukiwanie materiału skalnego

ze stoków znajdujących się nad drogą może

powodować zagrożenia dla jej nawierzchni

(a tym samym przejeżdżających pojazdów);

istnieje również zagrożenie podmywania drogi

przez wody rzeki przepływającej w bardzo

niewielkiej odległości (dodatkowe zwiększenie

przepływu, które może zachodzić w odcinku

przełomowym).

Możliwość modernizacji zgodnie z wymogami

tras szybkiego ruchu

Na prawym brzegu rzeki zaznaczono planowaną

korektę odcinka drogi (jego wyprostowanie);

Wydaje się jednak, że utrudnienie (występująca

na przedłużeniu drogi w kierunku północno-

-wschodnim bariera w postaci łańcucha

wyniesień i bardzo wąskiej doliny przełomowej)

w dalszym przebiegu drogi wyraźnie ogranicza

wybudowanie szerokiej drogi dwupasmowej.

Wąska dolina przełomowa oraz zachodzące

w tej części stoków silne procesy spłukiwania

i osuwania się stanowią bardzo poważną

barierę dla modernizacji drogi.

Zadanie 3.36

Tab. 3.4

Obiekt

Oznaczenie skorowidzowe

Ujście Wisły

F6

Ujście Wisły – przekop

F9

Przeprawa mostowa przez Wisłę

I9

Przeprawa promowa

G9

Zadanie 3.37

A. Tab. 3.5

Obiekt

Oznaczenie skorowidzowe

wysoki brzeg morza

B3/C3

wybrzeża niskie naturalnie nadbudowane

G9, G10

miejsca dogodne do budowy portów

A2, F5, F7

elementy wybrzeża powstałe w wyniku działań człowieka

B2/B3, E5/E6, G9

B. Tab. 3.6

Nazwa portu

(lub określenie ogólne)

Lokalizacja według

oznaczenia skorowidzowego

Opis wykorzystanych warunków środowiska

lub zmian wprowadzonych przez człowieka

d. Port w Gdańsku

F4-5

Port był usytuowany i zbudowany w ujściu rzeki i na wyspie oblewanej przez wody rzeki

(w pewnej odległości od morza)

Port w Gdańsku

– Westerplatte

E3

Port usytuowany w ujściu rzeki (w nieznacznej odległości od wód zatoki morskiej).

Port w Gdyni

B2/B3

Wykorzystano do budowy portu podmokłe obniżenie dochodzące do brzegu morza

(wykopano w podmokłym obniżeniu baseny portowe wyposażone w sztuczne nabrzeża).

Nadbudowano sztuczne nabrzeża wychodzące nieznacznie w zatokę.

Port Północny

E5/E6

Nadbudowano od strony zatoki nabrzeża wychodzące dość znacznie w zatokę.

44

Zadanie 3.40

Tab. 3.7

Nr

Miejsce postoju

Odległość między

miejscami

postojowymi

Przybliżony czas

(w minutach)

Tematyka obserwacji

na mapie

(w cm)

w terenie

(w km)

przejazdu/

dojścia

pieszo

postoju

1.

Tczew

0,0

0,0

0

20

Miasto na pograniczu Pojezierza Starogardzkiego i Żuław

Wiślanych, posadowione na skarpie wysoczyzny; dawny

port rzeczny (omówienie dawnego znaczenia rzek jako drogi

transportu).

2.

Lisewo

1,5

3,0

4

0

Obserwacja doliny Wisły – rzeka płynie tu w lekkim wcięciu

terenu (skarpy po obu brzegach); wały przeciwpowodziowe

(bez postoju).

3.

Palczewo

4,1

8,2

11

20

Obserwacja doliny Wisły, podwójne wały przeciwpowodziowe.

W dalszej części trasy obserwacja w krajobrazie licznych kanałów

odwadniających; tereny rolnicze.

4.

Groblica

5,8

11,6

14

20

Utrudnienia przeprawy w dolinie rzeki (na obszarze deltowym) –

brak mostu, choć droga dochodzi do rzeki. Obserwacja

w krajobrazie licznych kanałów odwadniających; tereny rolnicze.

5.

Kiezmark

4,0

8,0

10

0

Przeprawa mostowa przez rzekę, dolina Wisły pomiędzy wałami

przeciwpowodziowymi. Poza wałami w obszarze delty liczne

kanały odwadniające (bez postoju).

6.

Przegalina

3,4

6,8

9

20

Martwa Wisła – odnogi rzeki na terenie deltowym; powstanie

Wyspy Sobieszewskiej.

7.

Świbno

1,3

2,6

4

40

Wyjście z autokaru – (dojście pieszo) ujście Wisły (przekop).

Obserwacja nadbudowywania wybrzeża przez morze;

wydmy porośnięte lasem.

8.

Sobieszewo

3,5

7,0

9

0

Omówienie powstania ujścia zwanego Wisłą Śmiałą (bez postoju).

9.

Gdańsk –

Westerplatte

9,2

18,4

23

20

Lokalizacja portu u ujścia rzeki (dodatkowo: historia bohaterskiej

obrony Westerplatte w 1939 r.).

10.

Gdańsk

– Port Północny

0,5

1,0

12

40

Omówienie budowy portu i jego lokalizacji (dojście pieszo).

11.

Gdańsk – Motława

6,0

12

15

40–60

Dawna lokalizacja portu w dolinie rzeki i jego rozbudowa

w kierunku ujścia rzeki. Rozbudowa miasta portowego (w ujęciu

historycznym); funkcja turystyczna miasta

(przerwa obiadowa).

Dodatkowo można zaplanować rejs statkiem do Stoczni Gdańskiej

(+ 1,5 godz.).

12.

Gdańsk – Oliwa

3,2

6,4

8

40

Zabudowa willowa, nowe osiedla mieszkaniowe rozbudowującego

się Gdańska (wzdłuż linii kolejowej i wzdłuż wybrzeża);

funkcja turystyczna – opactwo (słynne organy).

13.

Sopot

2,0

4,0

5

20

Funkcja uzdrowiskowa (wczasowa) miasta; molo.

14

Kępa Redłowska

2,0

4,0

50

20

Klif – niszczony brzeg morza (dojście pieszo).

15.

Gdynia – port

3,2

6,4

8

40

Lokalizacja portu w dolinie rzeki, sztuczne nabrzeża

(historia budowy portu w Gdyni i jego znaczenie w okresie

międzywojennym).

16.

Osowa

9,4

18,8

23

0

Satelitarne miasto-sypialnia (osiedle mieszkaniowe) Gdańska;

obwodnica (konieczność wyprowadzenia transportu poza zespół

miejski).

17.

Pruszcz Gdański

10,2

20,4

25

20

Miasto zlokalizowane u podnóża skarpy oddzielającej wysoczyznę

od płaskiego terenu delty nad rzeką Radunią.

18.

Pszczółki

5,9

11,8

15

0

Historia stacji kolejowej Pszczółki (dawna stacja graniczna

pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem).

19.

Tczew

5,7

11,4

14

30

Podsumowanie i zakończenie wycieczki.

Łącznie

80,9 cm

161,8 km

259 min

440 min

Przeznaczenie

Czas

Przejazdy i dojścia piesze

4,3 godz. (w zaokrągleniu)

Postoje i obserwacje

6,5 godz.

Przerwa obiadowa

1 godz.

Łączny planowany czas wycieczki

11,8 godz.

55

Zadanie 3.47

Tab. 3.8

Nazwa obiektu

Oznaczenie skorowidzowe

Wpływ na zmiany procesów rzeźbotwórczych rzeki

ostroga

C3

(w południowej części pola)

W południowym odcinku Wisły (na prezentowanym na mapie obszarze), przy prawym jej

brzegu zbudowana została ostroga. Jej zadaniem jest odpychanie nurtu rzeki

w kierunku przeciwległego brzegu. Na kolorowej mapie wyraźnie można zauważyć,

że w górę biegu rzeki od ostrogi koryto rzeczne zostało wypełnione osadami,

które obecnie już są porośnięte roślinnością. W dół biegu rzeki za ostrogą w korycie są wyraźne

wypłycenia. Spowolniony ruch wody sprzyja osadzaniu się materiału skalnego. Skutkiem tych

wymuszonych procesów rzeka staję się węższa, zmniejsza się erozja boczna, a nieco może

zwiększać się erozja dna.

ostroga (zamknięta)

C3

(w zachodniej części pola)

Budowla ta odpycha nurt rzeki od zachodniego (lewego) brzegu wraz z ostrogą zbudowaną

przy prawym brzegu rzeki wpływa na prostowanie nurtu (ogranicza meandrowanie),

jednocześnie przyczyniając się do szybszego spływu wód rzeki.

Zadanie 3.52

Tab. 3.9

Wschodnia część Kotliny Kłodzkiej

Okolice Koszalina

Tereny narciarskie, wyciągi narciarskie – Międzygórze, Stronie Śląskie,

Lądek Zdrój, Nowy Gierałtów i duży ośrodek narciarski w Siennej

(Czarna Góra);

Miejscowości uzdrowiskowe – Lądek Zdrój;

Atrakcje przyrodnicze (osobliwości krajoznawcze) – Jaskinia

Niedźwiedzia, Jaskinia Radochowska, Wodospad Wilczki;

Tereny leśne – obszar Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego;

Miejscowości z cennymi zabytkami – Międzygórze, Lądek Zdrój,

Żelazno, Radochów, Złoty Stok, już poza obszarem Kotliny Kłodzkiej –

Paczków.

Strzeżone plaże i kąpieliska – Unieście, Łazy;

Miejsca do uprawiania windsurfingu – na zachód od Unieścia;

Miejscowości uzdrowiskowe – Dąbki;

Zabytki kultury (osobliwości krajoznawcze) – dawne pogańskie

miejsce kultu (na północny wschód od Koszalina), elektrownia wodna

(w Rosnowie);

Jeziora:

– naturalne – przybrzeżne (Jamno, Bukowo), Lubiatowo (koło Bonina),

– zaporowe – Hajka, Rosnowskie;

Tereny leśne – występujące na wschód i południowy wschód od

Koszalina).

Zadanie 3.53

Tab. 3.10. Walory turystyczne okolic Bystrzycy Kłodzkiej i Koszalina

Wypoczynek

Okolice Bystrzycy Kłodzkiej

Okolice Koszalina

letni

leczenie uzdrowiskowe (całoroczne),

wędrówki piesze (zwiedzanie atrakcji przyrodniczych),

wycieczki rowerowe (zwiedzanie atrakcji przyrodniczych

i kulturowych),

cykling przełajowy (specyficzne wycieczki rowerowe),

górski,

lotniarstwo.

leczenie uzdrowiskowe (całoroczne),

kąpiele morskie, pływanie,

windsurfing,

wędkowanie,

spływy kajakowe,

wędrówki piesze,

grzybobranie,

wycieczki rowerowe (zwiedzanie atrakcji kulturowych),

cykling (specyficznie wycieczki rowerowe) przełajowy,

lotniarstwo.

zimowy

leczenie uzdrowiskowe (całoroczne),

uprawianie narciarstwa zjazdowego (wiele ośrodków,

w tym jeden duży),

uprawianie narciarstwa biegowego (w centralnej części

kotliny).

leczenie uzdrowiskowe (całoroczne),

uprawianie narciarstwa biegowego.