1

Pamięć I

Ujęcie magazynowe i procesualne. Rodzaje

pamięci.

Zajęcia 5

Psychologia poznawcza

Ewa Magier

Pamięć

Jest to zdolność umysłu do

kodowania,

przechowywania

, a później

przypominania

sobie

różnych zdarzeń, których uprzednio
doświadczyliśmy.

Czyli:

pamięć to aktywny system umysłowy, który

odbiera, koduje, modyfikuje i wyszukuje

informacje.

2

Rodzaje pamięci

Jawna

Niejawna

Deklaratywna

Niedeklaratywna

Epizodyczna

Semantyczna

Ultrakrótka

Krótkotrwała

Trwała

Mechanizm
wydobywania

Sposób
przechowywania i
wydobywania

Format
przechowywanych
informacji

Czas
przechowywania

kryterium

Model Tulvinga

• 9 faz pamięci
• pamięć – wypadkowa różnych procesów

poznawczych:

– Spostrzegania, kodowania,przechowywania

ś

ladu kodowanego, rekodowania,

przechowywania, poszukiwania
(wydobywania), dopasowania informacji z
pamięci do pytania, świadomości, decyzji o
zachowaniu

• Cykle pamięciowe:

mały i duży

3

Koncepcja magazynowa pamięci

Autorzy:

Atkinson i Shiffrin, 1968

Trzy niezależne magazyny pamięciowe:

1.

pamięć ultrakrótkotrwała

2.

pamięć krótkotrwała

3.

pamięć trwała

Różniące się:

1. Sposobem kodowania,

2. Pojemnością

3. Sposobem wydobywania informacji

Pamięć ultrakrótkotrwała

• Sperling

• Procedura częściowego odtwarzania

4

Schemat eksperymentu Sperlinga

500 ms

prezentacja

Dźwięk

wskazujący linię

liter do

zapamiętania

Odtworzenie

linii

wskazywanej

tonem

Pamięć ultrakrótkotrwała (Sperling)

•

Gdy na matrycy pojawiły się różnokolorowe bodźce a sygnał wskazywał jaki kolor
osoba badana ma odtwarzać, wyniki były zbliżone do wyników uzyskanych w
standardowej procedurze

•

Gdy na matrycy pojawiły litery i cyfry a sygnał wskazywał czy badani mają
odtwarzać litery czy cyfry, było to zadanie dla nich niewykonalne

W procedurze

całościowego

sprawozdania badani odtwarzają
ok.

6

elementów

W procedurze sprawozdania

częściowego

badani odtwarzają poprawnie elementy z
prezentowanej matrycy nawet gdy zawiera
ona

18

elementów.

Czas między ekspozycją matrycy bodźców a sygnałem wskazującym istotnie wpływa
na odtworzenia:

Sygnał uzyskany po upływie kilku sekund (powyżej 500 ms) od ekspozycji
matrycy uniemożliwia odtworzenie jakiegokolwiek elementu

Gdy sygnałem jest kółko pojawiające się w miejscu wcześniejszej ekspozycji bodźca,
badani nie są w stanie odtworzyć tego bodźca

maskowanie wsteczne

: gdy późniejszy wizualny bodziec interferuje z percepcja bodźca

wcześniejszego

5

Pamięć krótkotrwała

Pamięć krótkotrwała:

Badania

Sternberga

Czas przeszukiwania pamięci w badaniach
Sternberga

1. Zależy od liczby elementów wzorcowych:

czas

reakcji rośnie liniowo wraz ze zwiększaniem się
rozmiaru przeszukiwanego zbioru, więc
przeszukiwanie jest sekwencyjne

2. Nie zależy od tego, czy weryfikacja zakończy się

odpowiedzią „tak” czy „nie”:

wyczerpujący

(kompletne dla całego zbioru) charakter
przeszukiwania, ujawnia się w tym balistyczność
procesu przeszukiwania

3. Nie zależy od miejsca w szeregu, na którym

znajduje się poszukiwana cyfra.

6

Pamięć krótkotrwała: Zadania typu Brown-

Peterson

Procedura

uniemożliwiająca stosowanie wewnętrznych powtórek

(i tym samym rejestrowanie informacji w pamięci trwałej),
stosowanych w naturalny sposób by utrzymać potrzebna treść
w pamięci.

Dlatego:
Stosowanie zadania z odliczaniem wstecz

Materiał bezsensowny: by uniknąć porcjowania(grupowania),

Porcjowanie:
1. pojemność pamięci krótkotrwałej zależna jest od liczby

„porcji” a nie od samej liczby cyfr/liter

2. Porcjowanie ułatwia: materiał staje się powtarzalny i

przewidywalny

3. Indywidualne strategie porcjowania
4. Najbardziej efektywne porcjowanie cyfr na trójki

Pamięć krótkotrwała: Zadania typu Brown-

Peterson

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

3

6

9

12

15

18

Czas przechowywania w sekundach

% popr odp

.

7

Pamięć krótkotrwała

Hamowanie retroaktywne
Odliczanie wstecz elementem
hamującym przechowywanie treści
zadanej w pamięci

Hamowanie proaktywne:
utrudnienie zapamiętywania
nowego materiału z uwagi na
wcześniej zapamiętany
(podobny) materiał

Zjawisko uwolnienia od hamowania proaktywnego (Wickens iin)

Koń
owca
Tygrys

Zebra
Lis
Kot

Pies
Wielbłąd
Mysz

5+9-7+4-8

9-7+8-4+5

4+7-6+9-2

Miedź
Cynk
Ołów

9 -5+7-4+8

Zmiana kategorii

Pamięć krótkotrwała

Hamowanie proaktywne: utrudnienie zapamiętywania
nowego materiału z uwagi na wcześniej zapamiętany podobny
materiał

0

20

40

60

80

100

1

2

3

4

materiał

%
odtworzenia

Zmiana kategorii
Bez zmiany

8

Pamięć krótkotrwała

Hamowanie proaktywne: utrudnienie zapamiętywania
nowego materiału z uwagi na wcześniej zapamiętany podobny
materiału

Zjawisko uwolnienia od hamowania proaktywnego (Wickens):

Uwolnienie dotyczy zmian:

•Przechodzenia od liter do cyfr

•Od obiektów małych do dużych

•Od ciemnego tła do jasnego

•Ale największy efekt w zmianach znaczeniowych

ALLAN
BADDELEY

PAMIEĆ ROBOCZA –

Koncepcja BADDELEYA

9

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja BADDELEYA

Centralny

system

wykonawczy

Pętla fonologiczna

Szkicownik

wzrokowo-przestrzenny

Wewnętrzny skryba

Magazyn wzrokowy

Pętla artykulacyjna

Magazyn fonologiczny

Bufor

epizodyczny

Język

Pamięć

epizodyczna

Znaczenia
informacji

wzrokowych

Struktury skrystalizowane

Centralny system wykonawczy

• Przydzielanie innym podsystemom zasobów

uwagi

• Nadzorowanie operacji umysłowych

• Monitorowanie i kontrolowanie operacji, wychwytywanie

błędów

• Uruchamianie procedur korygujących

• Koordynacja i integracja informacji

(np.

pochodzących z różnych modalności

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja BADDELEYA

10

• Pamięć jest zorganizowana w postaci sieci

• Informacje w pamięci

długotrwałej

zapisane w

formie sieci.

• Pamięć

robocza

to

ZAKTYWOWANA

część

pamięci długotrwałej.

• Aktywowanie

wspomagane centralnym systemem

wykonawczym (podobnym jak u Baddeleya)

• Aktywowanie

na kilka sposobów

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja Cowana

Nelson Cowan

Pamięć długotrwała

Pamięć zaktywowana

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja Cowana

Centralny system wykonawczy

M

ag

az

y

n

s

en

so

ry

cz

n

y

Znany bodziec

Nowy bodziec

Reakcje

automatyczne

Reakcje

kontrolowane

Znany bodziec

habituacja

wolicjonala uwaga

ognisko
uwagi

11

Aktywacja na 3 poziomach:

• Brak aktywacji

• przechowywanie informacji w pamięci długotrwałej)

• Średni poziom aktywacji

•

poza ogniskiem uwagi, ale może wpływać na przetwarzanie informacji

•

Relatywnie szybkie wygaszanie informacji jeśli pozostaje poza uwagą

• Wysoki poziom aktywacji

•

w ognisku uwagi

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja Cowana

Aktywowanie

Bodziec

znany

nowy

-Habituacja
-poza ogniskiem uwagi

-można objąć ogniskiem uwagi:

aktywowanie wolicjonale

Endogenna kontrola

-brak habituacji
-w ognisku uwagi

-aktywowanie

automatyczne

Egzogenna kontrola

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja Cowana

12

Przydzielanie zasobów uwagi:

WOLICJONALNE AKTYWOWANIE

REPREZENATCJI Z PAMIĘCI

DŁUGOTRWAŁEJ

PAMIEĆ ROBOCZA - Koncepcja Cowana