4

Podchody

Czy próbowaliście kiedyś szukać
kogoś po znakach, które zostawił?
To doskonała zabawa.
Można ją przeprowadzić w dowolnym
terenie – w lesie, parku, mieście,
ale zawsze pod nadzorem dorosłych.

Zasady gry:

W zabawie uczestniczy grupa osób, którą dzielimy na
dwie drużyny. Pierwsza drużyna – uciekający – wyrusza
w teren, pozostawiając za sobą ślady, czyli znaki patrolowe,
oraz zadania (listy). Druga dużyna – szukający –
wyrusza około 20 minut po pierwszej i ma za zadanie
odnaleźć i rozwiązać wszystkie zadania pozostawione
przez uciekających.

Jeśli wszystkie zadania nie
zostaną poprawnie rozwiązane,
wygrywa drużyna uciekająca.
Jeśli natomiast pierwsza grupa
zostanie złapana wcześniej,
niż dotrze do swojej kryjówki –
wygrywa drużyna poszukująca.

W

AKACJE

TUŻ-TUŻ

Jak zorganizować podchody?

Lokomotywa 2. Czytam i piszę. Część 6

www.lokomotywa.gwo.pl

5

Przygotowania:

Uczestnicy zabawy powinni włożyć wygodne obuwie
i odzież. Nie mogą mieć ze sobą przedmiotów,
które przeszkodziłyby im w cichym ukrywaniu się
lub tropieniu drużyny przeciwnej.
Zabierają ze sobą kartki, przybory do pisania oraz kredę.

Znaki patrolowe:

Bawiąc się w podchody, wykorzystujemy szyszki, kamienie,
patyki lub trawę, aby układać z nich znaki patrolowe.
Znaki można też rysować kredą albo patykiem na piasku.

Przykładowe zadania:

Znajdź coś lekkiego i miękkiego
oraz coś ciężkiego i twardego.

Rozwiąż zagadkę:
Czytaj prosto, czytaj wspak,
w nim przepłyniesz wodny szlak.

Rozwiąż rebus:

Ułóż pięć wyrazów
z liter słowa TROPICIELKA.

W = Ś

DO KA

KR

idź zgodnie z kierunkiem,
który wskazuje strzałka

zatrzymaj się na 10 minut

zatrzymaj się na 5 minut

list ukryty w odległości 7 kroków

7

idź do najbliższego domku

przejdź przez rzekę

zatrzymaj się

przejdź przez most

biegnij szybko w kierunku,
który wskazuje strzałka

Lokomotywa 2. Czytam i piszę. Część 6

www.lokomotywa.gwo.pl

1.

  Podczas  podchodów  drużyna  chłopców  „Leśni  tropiciele”  podążała 

śladami  zostawianymi  przez  drużynę  dziewczynek  „Leśne  duszki”.
Znajdź  na  mapie  znaki  patrolowe  i  powiedz,  co  one  oznaczają.

6

3

7

META

START

Lokomotywa 2. Czytam i piszę. Część 6

www.lokomotywa.gwo.pl

2.

  Prześledź  opis  podchodów  i  uzupełnij  go.

START

1. Idź prosto.

2. Pobiegnij w lewo.

3. Zatrzymaj się na .

4. Skręć w prawo.

5. List znajdziesz w odległości .

6. Skręć w prawo.

7. Zatrzymaj się na .

8. Skręć w lewo.

9. Skręć w prawo.

10. Przejdź przez .

11. Idź prosto.

12. List znajdziesz w odległości .

13. Pobiegnij w prawo.

14. Przejdź przez .

15. Skręć w lewo.

16. Idź do najbliższego .

META

3.

  Wymyśl  zadanie  dla  drużyny  szukającej.

META

Lokomotywa 2. Czytam i piszę. Część 6

www.lokomotywa.gwo.pl

Lokomotywa 2. Przewodnik dla nauczyciela. Część 4

www.lokomotywa.gwo.pl

LETNIE PODRÓŻE
Wakacje tuż-tuż

XXXI-1

Jak zorganizować podchody?

ŹŹ

Materiały:

6

s. 74–77

rebus

P6.5

znaki patrolowe

P6.6

Rozwiązywanie rebusu, ustalanie znaczenia słowa podchody – praca z materiałami z płyty

P6.5

Nauczyciel przygotowuje dla każdego z uczniów kserokopię rebusu. Dzieci mają rozwiązać rebus,
wpisać rozwiązanie jako początek zdania (wielką literą) i zaznaczyć właściwą odpowiedź, a wykreślić
dwie pozostałe (niewłaściwe). Potem wklejają kartkę do zeszytu.

6

Czytanie tekstu o podchodach i omówienie zasad gry – praca z podręcznikiem, s. 74–75

Nauczyciel odczytuje pierwszy fragment tekstu
(zatytułowany Podchody), a następnie pyta ucz-
niów o ich doświadczenia związane z takimi grami.
Następnie dzieci po cichu czytają fragment zaty-
tułowany Zasady gry i zaznaczają niezrozumiałe
wyrazy.

„„

Odczytaj wyrazy, których znaczenia nie rozu-

miesz.

[np. znaki patrolowe]

Grupy uciekającą i poszukującą można nazwać
patrolami, a pozostawiane przez nie znaki to
znaki patrolowe

. Są one wykorzystywane nie

tylko w czasie harcerskiej gry w podchody,
ale również w innych zabawach polegających
na uciekaniu i poszukiwaniu. Znaki patrolowe
znacząco uatrakcyjniają grę, rozwijają spostrze-
gawczość i pomysłowość.

„„

Na jakim terenie można przeprowadzić podchody?

[np. park, las]

Kto bierze udział

w podchodach?

[dwie drużyny/grupy]

Która grupa pozostawia po sobie znaki, zadania,

listy? Kiedy wygrywa drużyna uciekająca?
Dzieci czytają kolejny fragment zatytułowany Przygotowania, a potem opowiadają (wła-
snymi słowami), jak należy się przygotować do podchodów.
Następnie wyznaczony uczeń odczytuje ostatni fragment tekstu (po tytułem Znaki patro-
lowe

), a potem wspólnie rozszyfrowujemy znaczenie poszczególnych znaków patrolowych,

odczytując objaśnienia obok każdego znaku. Potem nauczyciel rysuje na tablicy przykła-
dowe znaki (w dowolnej kolejności), a dzieci je odczytują. Można też zaproponować dzie-
ciom układanie na dywanie znaków z kredek.
Na koniec chętne dzieci odczytują przykłady zadań, na które można natrafić podczas pod-
chodów (Przykładowe zadania).

„„

Odczytaj pierwsze zadanie. Gdybyś otrzymał w czasie zabawy takie zadanie, czego

byś szukał?

[lekkie i miękkie – np. pióro, mech, płatki kwiatowe; ciężkie i twarde – np.

kamień, gałąź]

„„

Przeczytaj i rozwiąż zagadkę.

[kajak]

Rozwiąż rebus.

[leśniczówka]

„„

Przeczytaj ostatnie zadanie. Ułóż wyrazy zgodnie z poleceniem.

[aktor, Alek, alert, cel,

cera, ciapki, ciarki, cielak, ciotka, Ela, Elka, epoka, era, etap, kapcie, kipi, kolec, kopiec, kora,
koral, korek, kot, kropla, lato, leci, lek, leki, lep, lepki, likier, lipiec, loki, lotki, ocieka, Ola, Olek,
opiec, opieka, otarcie, pakiet, palec, parki, partie, patrol, picie, piec, Piotr, plotka, por, pora,
port, pralki, proca, ptaki, rolka, ropa, tak, teka, trap, trop

]

LETNIE PODRÓŻE. Wakacje tuż-tuż

77

Nauczyciel informuje, że każdą literę można wykorzystać tylko raz, z wyjątkiem litery i,
która występuje dwa razy. Można zorganizować konkurs – kto ułoży najwięcej wyrazów
i kto najdłuższe.

Zabawy ze znakami patrolowymi – praca z materiałami z płyty

P6.6

Przed zajęciami nauczyciel drukuje znaki patrolowe. Na początku zajęć rozkłada kartki w różnych
miejscach sali. Uczniowie stoją w rozsypce. Nauczyciel mówi na przykład „Zatrzymaj się na 5 minut”,
a wówczas uczniowie mają stanąć wokół tego znaku. Następnie nauczyciel analogicznie wywołuje
pozostałe znaki, wokół których uczniowie mają się gromadzić.
W kolejnym wariancie zabawy nauczyciel podnosi wybrany znak, a uczniowie mówią, co on oznacza.
Inna zabawa może polegać na rysowaniu znaków, które ma na myśli nauczyciel. Nauczyciel mówi na
przykład „List w odległości 10 kroków”, a dzieci rysują odpowiedni znak.

6

Czytanie mapy terenu – praca z podręcznikiem, s. 76

„„

Przeczytaj uważnie polecenie. Jak nazywała się drużyna uciekających,

a jak – drużyna tropiących?

„„

Jakich znaków użyto na mapie?

[idź zgodnie z kierunkiem, który wska-

zuje strzałka

; biegnij szybko zgodnie z kierunkiem, który wskazuje strzałka;

zatrzymaj się na 5 (10) minut

; przejdź przez most; list ukryty w odległości

7 (3) kroków

; przejdź przez rzekę; idź do najbliższego domku]

Podpowiadamy dzieciom, by skorzystały z rysunków na poprzedniej stro-
nie.

„„

Wymień charakterystyczne obiekty mijane przez drużyny.

[mrowisko,

głaz, pień, most]

„„

Jak się nazywa znak umieszczony po lewej stronie mapy (u góry)?

[róża wiatrów]

Do czego służy?

[Róża wiatrów pokazuje kierunki świata.]

Warto zwrócić uwagę dzieci na to, że północ jest zawsze u góry mapy. Dzieci powinny
pokazać kierunek na wschód, zachód, południe i północ. Mogą też ustalić, w jakim kierunku
szły drużyny po ścieżkach.

[Np. najpierw szły na północ, potem skręciły na zachód, potem

znów skręciły na północ itd.]

6

Uzupełnianie opisu podchodów przy wykorzystaniu mapy terenu. Wymyślanie zadań do gry w pod-
chody – praca z podręcznikiem, s. 77

Ćwiczenie 2
Podczas uzupełniania opisu dzieci wykorzystują mapę terenu z poprzed-
niej strony. Podpowiedzmy im, aby wyobraziły sobie osobę idącą ścieżką
i ustaliły, w którą stronę ta osoba skręca (idąc zgodnie ze znakami pa-
trolowymi).

„„

Uzupełnij opis. Skorzystaj z opisu znaków patrolowych ze strony 75

oraz z mapy na stronie 76. Odczytaj uzupełniony opis.

[5 minut; 7 kroków;

10 minut; most; 3 (trzech) kroków; rzekę; domku

]

Ćwiczenie 3
Nauczyciel zachęca uczniów, by zaproponowali zadania, które można wy-
korzystać w czasie gry w podchody.

Jeśli przypuszczamy, że uczniowie będą mieć z tym kłopot, mogą pracować w parach
lub w mniejszych grupach i wtedy powinni ułożyć po kilka zadań (2–4). Odwołujemy
się również do pomysłów zamieszczonych w podręczniku na stronie 75 (zagadki, rebusy,
układanie wyrazów z liter, polecenia itp.).
Podpowiadamy uczniom, by w zadaniach wykorzystali możliwości związane z terenem, na
którym będą przeprowadzane podchody. W lesie są to: kamienie, gałązki, źdźbła trawy, liście,

78

SZCZEGÓŁOWE PLANY ZAJĘĆ. Czytam i piszę. Część 6

Lokomotywa 2. Przewodnik dla nauczyciela. Część 4

www.lokomotywa.gwo.pl

LETNIE PODRÓŻE
Wakacje tuż-tuż

XXXI-1

Jak zorganizować podchody?

ŹŹ

Materiały:

6

s. 74–77

rebus

P6.5

znaki patrolowe

P6.6

Rozwiązywanie rebusu, ustalanie znaczenia słowa podchody – praca z materiałami z płyty

P6.5

Nauczyciel przygotowuje dla każdego z uczniów kserokopię rebusu. Dzieci mają rozwiązać rebus,
wpisać rozwiązanie jako początek zdania (wielką literą) i zaznaczyć właściwą odpowiedź, a wykreślić
dwie pozostałe (niewłaściwe). Potem wklejają kartkę do zeszytu.

6

Czytanie tekstu o podchodach i omówienie zasad gry – praca z podręcznikiem, s. 74–75

Nauczyciel odczytuje pierwszy fragment tekstu
(zatytułowany Podchody), a następnie pyta ucz-
niów o ich doświadczenia związane z takimi grami.
Następnie dzieci po cichu czytają fragment zaty-
tułowany Zasady gry i zaznaczają niezrozumiałe
wyrazy.

„„

Odczytaj wyrazy, których znaczenia nie rozu-

miesz.

[np. znaki patrolowe]

Grupy uciekającą i poszukującą można nazwać
patrolami, a pozostawiane przez nie znaki to
znaki patrolowe

. Są one wykorzystywane nie

tylko w czasie harcerskiej gry w podchody,
ale również w innych zabawach polegających
na uciekaniu i poszukiwaniu. Znaki patrolowe
znacząco uatrakcyjniają grę, rozwijają spostrze-
gawczość i pomysłowość.

„„

Na jakim terenie można przeprowadzić podchody?

[np. park, las]

Kto bierze udział

w podchodach?

[dwie drużyny/grupy]

Która grupa pozostawia po sobie znaki, zadania,

listy? Kiedy wygrywa drużyna uciekająca?
Dzieci czytają kolejny fragment zatytułowany Przygotowania, a potem opowiadają (wła-
snymi słowami), jak należy się przygotować do podchodów.
Następnie wyznaczony uczeń odczytuje ostatni fragment tekstu (po tytułem Znaki patro-
lowe

), a potem wspólnie rozszyfrowujemy znaczenie poszczególnych znaków patrolowych,

odczytując objaśnienia obok każdego znaku. Potem nauczyciel rysuje na tablicy przykła-
dowe znaki (w dowolnej kolejności), a dzieci je odczytują. Można też zaproponować dzie-
ciom układanie na dywanie znaków z kredek.
Na koniec chętne dzieci odczytują przykłady zadań, na które można natrafić podczas pod-
chodów (Przykładowe zadania).

„„

Odczytaj pierwsze zadanie. Gdybyś otrzymał w czasie zabawy takie zadanie, czego

byś szukał?

[lekkie i miękkie – np. pióro, mech, płatki kwiatowe; ciężkie i twarde – np.

kamień, gałąź]

„„

Przeczytaj i rozwiąż zagadkę.

[kajak]

Rozwiąż rebus.

[leśniczówka]

„„

Przeczytaj ostatnie zadanie. Ułóż wyrazy zgodnie z poleceniem.

[aktor, Alek, alert, cel,

cera, ciapki, ciarki, cielak, ciotka, Ela, Elka, epoka, era, etap, kapcie, kipi, kolec, kopiec, kora,
koral, korek, kot, kropla, lato, leci, lek, leki, lep, lepki, likier, lipiec, loki, lotki, ocieka, Ola, Olek,
opiec, opieka, otarcie, pakiet, palec, parki, partie, patrol, picie, piec, Piotr, plotka, por, pora,
port, pralki, proca, ptaki, rolka, ropa, tak, teka, trap, trop

]

LETNIE PODRÓŻE. Wakacje tuż-tuż

77

Nauczyciel informuje, że każdą literę można wykorzystać tylko raz, z wyjątkiem litery i,
która występuje dwa razy. Można zorganizować konkurs – kto ułoży najwięcej wyrazów
i kto najdłuższe.

Zabawy ze znakami patrolowymi – praca z materiałami z płyty

P6.6

Przed zajęciami nauczyciel drukuje znaki patrolowe. Na początku zajęć rozkłada kartki w różnych
miejscach sali. Uczniowie stoją w rozsypce. Nauczyciel mówi na przykład „Zatrzymaj się na 5 minut”,
a wówczas uczniowie mają stanąć wokół tego znaku. Następnie nauczyciel analogicznie wywołuje
pozostałe znaki, wokół których uczniowie mają się gromadzić.
W kolejnym wariancie zabawy nauczyciel podnosi wybrany znak, a uczniowie mówią, co on oznacza.
Inna zabawa może polegać na rysowaniu znaków, które ma na myśli nauczyciel. Nauczyciel mówi na
przykład „List w odległości 10 kroków”, a dzieci rysują odpowiedni znak.

6

Czytanie mapy terenu – praca z podręcznikiem, s. 76

„„

Przeczytaj uważnie polecenie. Jak nazywała się drużyna uciekających,

a jak – drużyna tropiących?

„„

Jakich znaków użyto na mapie?

[idź zgodnie z kierunkiem, który wska-

zuje strzałka

; biegnij szybko zgodnie z kierunkiem, który wskazuje strzałka;

zatrzymaj się na 5 (10) minut

; przejdź przez most; list ukryty w odległości

7 (3) kroków

; przejdź przez rzekę; idź do najbliższego domku]

Podpowiadamy dzieciom, by skorzystały z rysunków na poprzedniej stro-
nie.

„„

Wymień charakterystyczne obiekty mijane przez drużyny.

[mrowisko,

głaz, pień, most]

„„

Jak się nazywa znak umieszczony po lewej stronie mapy (u góry)?

[róża wiatrów]

Do czego służy?

[Róża wiatrów pokazuje kierunki świata.]

Warto zwrócić uwagę dzieci na to, że północ jest zawsze u góry mapy. Dzieci powinny
pokazać kierunek na wschód, zachód, południe i północ. Mogą też ustalić, w jakim kierunku
szły drużyny po ścieżkach.

[Np. najpierw szły na północ, potem skręciły na zachód, potem

znów skręciły na północ itd.]

6

Uzupełnianie opisu podchodów przy wykorzystaniu mapy terenu. Wymyślanie zadań do gry w pod-
chody – praca z podręcznikiem, s. 77

Ćwiczenie 2
Podczas uzupełniania opisu dzieci wykorzystują mapę terenu z poprzed-
niej strony. Podpowiedzmy im, aby wyobraziły sobie osobę idącą ścieżką
i ustaliły, w którą stronę ta osoba skręca (idąc zgodnie ze znakami pa-
trolowymi).

„„

Uzupełnij opis. Skorzystaj z opisu znaków patrolowych ze strony 75

oraz z mapy na stronie 76. Odczytaj uzupełniony opis.

[5 minut; 7 kroków;

10 minut; most; 3 (trzech) kroków; rzekę; domku

]

Ćwiczenie 3
Nauczyciel zachęca uczniów, by zaproponowali zadania, które można wy-
korzystać w czasie gry w podchody.

Jeśli przypuszczamy, że uczniowie będą mieć z tym kłopot, mogą pracować w parach
lub w mniejszych grupach i wtedy powinni ułożyć po kilka zadań (2–4). Odwołujemy
się również do pomysłów zamieszczonych w podręczniku na stronie 75 (zagadki, rebusy,
układanie wyrazów z liter, polecenia itp.).
Podpowiadamy uczniom, by w zadaniach wykorzystali możliwości związane z terenem, na
którym będą przeprowadzane podchody. W lesie są to: kamienie, gałązki, źdźbła trawy, liście,

78

SZCZEGÓŁOWE PLANY ZAJĘĆ. Czytam i piszę. Część 6

Lokomotywa 2. Przewodnik dla nauczyciela. Część 4

www.lokomotywa.gwo.pl

kora, kwiaty itp., dlatego zadaniem może być np.: 1) zebranie różnych okazów liści i ich
rozpoznawanie, 2) uplecenie wianka z kwiatów, 3) układanie cyfr lub napisów z gałązek.
Zadania mogą się również odwoływać do wiadomości i umiejętności, które uczniowie
zdobyli w szkole, np. śpiewanie piosenki, wykonanie obliczeń kalendarzowych i/lub pie-
niężnych, układanie wyrazów w kolejności alfabetycznej, tworzenie rebusów, ortogramów.

Zorganizowanie podchodów w plenerze
Po wykonaniu zadań zamieszczonych w podręczniku warto zorganizować dzieciom podchody w lesie,
parku, na terenie wokół szkoły. Koniecznie musimy zaprosić do zabawy jeszcze jedną osobę dorosłą.
Każda drużyna, i uciekająca, i tropiąca, powinna znajdować się pod nadzorem osoby dorosłej, która
zadba o bezpieczeństwo dzieci w terenie oraz będzie czuwała nad układaniem zadań dla drużyny
przeciwnej i ich poprawnym, dokładnym wykonaniem. W miarę możliwości wykorzystajmy zadania
ułożone wcześniej przez uczniów.
W czasie zabawy drużyna tropiących powinna pamiętać, że zadania, które wykonuje, zabiera ze
sobą, by przedstawić je po zakończonej zabawie drużynie przeciwnej. Oczywiście zadania, które
należy wykonać w plenerze (np. ułożyć coś z kamyków), pozostawia się na miejscu. Po zakończonej
zabawie można ponownie przejść trasę, by sprawdzić wykonanie zadań i opowiedzieć o miejscach,
w których drużyna uciekających pozostawiła znaki, a drużyna tropiących je odnalazła.
Zabawę warto powtórzyć, by drużyny mogły zamienić się rolami.

XXXI-2

Jak szyfrować?

ŹŹ

Materiały:

6

s. 78–79

Materiały do propozycji dodatkowych:

18

schematy do szyfrowania

P6.7

koperta, kart-

ka, sok z cytryny lub mleko, patyczek, świeca

kartki z zaszyfrowanymi literami, karteczki

Odczytanie listu, rozszyfrowanie hasła
Nauczyciel przygotowuje na zajęcia list zapisany atramentem sympatycznym (na kartce zapisujemy
tekst sokiem z cytryny lub mlekiem, wykorzystujemy do tego wykałaczkę lub patyczek do szaszły-
ków). Można zapisać fragment znanego uczniom tekstu piosenki lub wiersza. Następnie ukrywamy
list w klasie i podpowiadamy miejsce, w którym dzieci mogą go odnaleźć, np. w trakcie zabawy
w „ciepło – zimno”.
Po odnalezieniu listu przez uczniów nauczyciel powinien zadbać o jego bezpieczne odczytanie. Litery
się ukażą, gdy kartkę ostrożnie zbliżymy do płomienia świecy.
Następnie rozmawiamy z dziećmi o tym, że są różne sposoby szyfrowania, czyli zapisywania tajnych
wiadomości, co można wykorzystać podczas zabawy, np. w podchody.

6

Nauka szyfrowania – praca z podręcznikiem, s. 78

Litery umieszczone w trzech schematach

„„

Przyjrzyjcie się trzem schematom, które wykorzystamy do szyfro-

wania.
Zwracamy uwagę na to, że pierwszy schemat składa się z 9 prostokątnych
części. W każdej z nich umieszczono 2 litery. Można uznać, że w każdym
małym prostokącie jedna litera znajduje się po jego lewej stronie, a druga
– po prawej. Tak rozmieszczono litery alfabetu od A do R włącznie. Drugi
schemat składa się z 4 części w kształcie trójkątów. Znajdują się w nim
litery od S do W (S na górze, a następne litery ułożone zgodnie z obro-
tem wskazówek zegara). Trzeci schemat w kształcie koła składa się tylko
z 2 części. Mamy tu literę Y – u góry oraz literę Z – na dole.

LETNIE PODRÓŻE. Wakacje tuż-tuż

79