Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego, realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Kompleksowe

Szkolenie z Optometrii

Klinicznej

Leki stosowane w diagnostyce

1. Zabiegi diagnostyczne wymagające stosowania środków

farmakologicznych
a. Znieczulenie
b. Rozszerzenie źrenic
c. Porażenie akomodacji
d. Udrożnienie przewodu nosowo-łzowego
e. Ocena stanu rogówki
f. Zespół Hornera

A.

ZNIECZULENIE

1. Wskazania

a. Tonometria – wskazanie przy tonometrii aplanacyjnej

(1) Podejrzenie jaskry

(a) Średnica rogówki> 12 mm

1) Zdrowy noworodek = 9–10 mm

2) Zdrowy dorosły= 11.5–12 mm (od ~3 r.ż.)

(b) C/D >.3 (W) i >.5 (AA)

(c) Zmętniała rogówka, łzawienie, światłowstręt

(2) Nieprawidłowości w obrębie k. przedniej

(3) Zaćmy

(4) Długotrwałe stosowanie steroidów

(5) Dzieci współpracujące

Leki stosowane w diagnostyce

niewspółpracujące

niewspółpracujące

Leki stosowane w diagnostyce

(2) Metody tonometrii wymagające znieczulenia

(a) Tonopen

(b) Goldmann

b. Przed podaniem środka rozszerzającego źrenice

2. Leki znieczulające

a. Fluress (benoksynat HC1 0.4%, Fluoresceina

Na 0.25%)

(1) Skutki uboczne

(a) Pieczenie, szczypanie, zaczerwienienie

(b) Upośledzone gojenie rogówki, nasilona

erozja rogówki

Leki stosowane w diagnostyce

(2) Ostrzeżenie

(a) Ostrożnie przy pocieraniu oczu!

b. Proparakaina HC1 (i pasek Fluoresceinowy)

(1) Skutki uboczne i ostrzeżenia – j.w.

Leki stosowane w diagnostyce

B.

ROZSZERZENIE ŹRENIC

1. Wskazania

a. Ocena odcinka przedniego i tylnego

(1) ruchomy obiekt!

2. Środki rozszerzające źrenice

a. Sympatykomimetyki (Agoniści receptorów

Adrenergicznych)

(1) Fenylefryna 2.5%

(a) Skutki uboczne

1) Rozszerzenie (+ m.rozwieracz) X 4–6

godz.

2) Światłowstręt

Leki stosowane w diagnostyce

3) Obkurczenie naczyń

4) Przyspieszona czynność serca/RR u

dorosłych

(b) Ostrzeżenia

1) Stosować ostrożnie u dzieci poniżej 3 r.ż. z

chorobami u. krążenia, IDDM

b. Parasympatykolityki (Antagoniści r. Cholinergicznego)

(1) Tropikamid 0.5% i 1.0%

(a) Skutki uboczne

1) Rozszerzenie (–m. zwieracz) X 4–6 godz.

2) Rozmyte widzenie

preferowane
stężenie: 1.0%

Leki stosowane w diagnostyce

3) Szczypie!

4) Światłowstręt

(b) Ostrzeżenia

1) Ostrożnie stosować u dzieci ze względu

na możliwe stany psychotyczne i zaburzenia

zachowania (najmniejsze ryzyko)

Leki stosowane w diagnostyce

C.

PORAŻENIE AKOMODACJI

1. Wskazania

a. Pierwsze badanie oczu dziecka
b. Ezoforia/ezotropia
c. Nadwzroczność
d. Zaburzenia akomodacji
e. Niedowidzenie
f. Duża wada refrakcji

Trzeba zachować szczególną
ostrożność!

Leki stosowane w diagnostyce

2. Leki porażające akomodację

a. Parasympatykolityki (Antagoniści r.

Cholinergicznego)

(1) cyklopentolat 1.0% lub 0.5%

(a) Skutki uboczne

1) Rozszerzenie(–m. zwieracz) X 6–12 godz.

2) Porażenie akomodacji (– ciało rzęskowe)

3) Szczypie

4) Światłowstręt

5) Pstany psychotyczne u wrażliwych dzieci

6) Osłabia ruchy dobaczkowe jelit

lek z wyboru (1.0%)

ale nawet do 20 godz.

r

nie stosować
poniżej 2 r.ż.

Leki stosowane w diagnostyce

(b) Ostrzeżenia

(1) Stosować ostrożnie u dzieci ze skłonnością

do stanów psychotycznych (drgawki!) Zespół Downa i

problemy jelitowe (np., martwicze zapalenie jelit – zespół

krótkiego jelita)

(2) atropina 0.5% lub 1.0%

(a) Skutki uboczne

1) Rozlany rumień skórny, zwiększone

pragnienie, gorączka, zastój moczu, częstoskurcz,

senność, pobudzenie i omamy, drgawki

Można stosować
u dzieci poniżej 2 r.ż.

0.5% jeżeli przewidujemy reakcje nadwrażliwości

Leki stosowane w diagnostyce

(b) Ostrzeżenie

1) Stosować ostrożnie u pacjentów z

Zespołem Downa; nie stosować u

niemowląt < 3 m-ca życia

(2) Skopolamina 0.25%
(3) Homatropina 2.0% lub 5.0%

jeżeli mamy do czynienia z abrazją
rogówki

stosować
terapeutycznie

Leki stosowane w diagnostyce

(3) Maksymalne porażenie akomodacji

(a) Jasne tęczówki: 10 (do 20) minut

(b) Ciemne tęczówki: 30 do 40 minut

(c) Średnica źrenic niekoniecznie

skorelowana z porażeniem akomodacji

*Mann, RE, et al. 1% Cyclopentolate hydrochloride: another look at

the time course of cycloplegia using an objective measure of the

accommodative response. Optom Vis Sci. 1993 Aug.;70(8): 651-65.

Leki stosowane w diagnostyce

Maksymalne

Zanik

Lek

Działanie (min.) efektu (dni)

Atropina

30 – 40

7 do 12

Skopolamina

20 – 30

5 – 7

Homatropina

40 – 60

1 – 3

Cyklopentolat

20 – 45

1

Tropikamid

20 – 35

0.25

Leki stosowane w diagnostyce

4. Zastosowanie kliniczne

a. 0 – 12 m-cy życia

(1) ii krople cyklopentolatu 0.5%, 5 minut odstępu

b. > 1 r.ż.

(1) ii krople cyklopentolatu 1.0%, 5 minut odstępu

LUB

(2) ii krople tropikamidu 1.0%, 5 minut odstępu

LUB

(3) i kropla tropikamidu 1.0%

i kropla cyklopentolatu 1.0%

i kropla fenylefryny 2.5%

LUB

tzn. 2 krople

metoda
preferowana

b. słabe
porażenie
akomodacji

Leki stosowane w diagnostyce

(4) Krople/ Spray Combo

(Caputo and Schnitzer, 1978)
(a) Cyklopentolat 0.5%, tropikamid 0.5%,

fenylefryna 2.5%
1) Krople skuteczniejsze niż spray
2) Spray mniej skuteczny na ciemnych

tęczówkach

3) Na recepcie wymienić składniki, nie ―krople

combo‖ lub ―krople Bartletta‖

należy unikać:
* konieczność
samodzielnego
mieszania
* duże ryzyko
skarzenia buteleczki

Leki stosowane w diagnostyce

5. Wywiad

a. Zawsze pytaj o zaburzenia rytmu serca (PE

2.5

), układu

pokarmowego (C

1

), drgawki (C

1

) PRZED zastosowaniem

środków rozszerzających źrenice

6. Zgoda pacjenta/ rodzica

a. Zawsze uzyskaj zgodę DPA PRZED rozszerzeniem

(1) Rozmycie do bliży i nadwrażliwość na światło

przez 4 do 6 (lub 24) godziny, OK?

dziecko być może nie będzie mogło pójść na drugi dzień do szkoły

Leki stosowane w diagnostyce

b. Udrażnianie przewodu nosowo-łzowego

(1) Wskazanie

(a) Nadmierne łzawienie

(b) Nawracające zapalenie spojówek

(2) Zwykle drożny od momentu kilku tygodni/ m-cy

życia

(a) Zastawka Hasnera na końcu (nosowym)

przewodu nosowo-łzowego może się sama nie otworzyć

nalewamy krople na wacik i dociskamy do kanalika, tak żeby jak najwiecej
kropli dostało się do przewodu

tylko znieczulamy

Leki stosowane w diagnostyce

(3) Leki

(a) Pasek Fluoresceinowy

(4) Zabieg

(a) Test Jonesa

w jednym oku zatykamy punkt łzowy, do drugiego podajemy fluoresceinę
-> prosimy pacjenta o dmuchnięcie w chusteczkę -> jeżeli na chusteczce
będzie ślad fluoresceiny -> kanał drożny

Leki stosowane w diagnostyce

c. Ocena rogówki

(1) Wskazania

(a) Zapalenie spojówek

(b) Abrazja rogówki

(2) Leki

(a) Pasek Fluoresceinowy

(3) Zabieg

(a) Wprowadzenie barwnika i lampa Burtona jest

najlepsza

dziecko może klęknąć na krzesełku
przed lampą szczelinową

nie ma powiększenia i nie można zrobić cięcia optycznego
(lampa szczelinowa lepsza, ale jak się nie da to l. Burtona)

Leki stosowane w diagnostyce

d. Zespół Hornera (opadanie powieki, zwężenie

źrenicy, anhydroza)

(1) Może być objawem nerwiaka płodowego

(neuroblastoma) skierować na bad. obrazowe, jeśli nie było

urazu okołoporodowego

(2) Jeśli źrenica nie powraca szybko do

pierwotnego rozmiaru po oświetleniu

(a) Po 4 do 5 sekund ciemności,

anizokoria jest maksymalna w zespole Hornera

(3) Za J. Bartlett, O.D.

(a) 0.5% Iopidyna rozszerzy źrenicę w zespole

Hornera, ale nie rozszerzy źrenicy zdrowej

anhydroza: zmienijszenie lub calkowite
zaprzestanie wydzielania potu

Leki stosowane w diagnostyce

(b) ―Zastosowanie kokainy spadło na rzecz

0.5% apraklonidyny (Iopidyny). Lek ten działa wywołując

nadwrażliwość odnerwionych zakończeń nerwowych u.

współczulnego,poprzez dzialanie na receptory alfa 1.

Jego działanie jest wobec tego odwrotne do działania

kokainy. A zatem tak jak kokaina nie rozszerza źrenicy

w zespole Hornera, Iopidyna ja rozszerza, ale nie

rozszerza zdrowej źrenicy Stosowałem ten test

mnóstwo razy —działa rewelacyjnie. Niekonieczna jest

zgoda DEA, ale lek wydaje się na receptę—jest też

bardzo drogi!‖

Leki stosowane w diagnostyce

C. SPOSÓB PODAWANIA

2. Maści

◘

Niższe prawdopodobieństwo toksycznego

działania ogólnoustrojowego (ze względu na

przejście przez przewód nos.-łz.wolniej niż krople).
◘

Dłuższy czas kontaktu z rogówką, lepsze działanie.

◘

Większa pewność, że maść trafiła do oka.

◘

Większy wpływ na widzenie.

◘

Zwiększone ryzyko kontaktowego zapalenia skóry.

Leki stosowane w diagnostyce

C.

SPOSOBY PODAWANIA

3. Doustnie

◘

Postać płynna (zawiesiny i roztwory)

►

Łatwiejsze połknięcia

◘

Postać stała (drażetka, kapsułka, tabletka)

nie stosować w diagnostyce dziecięcej leków doustnych

Leki stosowane w diagnostyce

2. Metody tonometrii wymagające znieczulenia

(a) Tonopen

(b) Goldmann

b. Przed podaniem środka rozszerzającego źrenice

2. Leki znieczulające

a. Fluress (benoksynat HC1 0.4%, Fluoresceina

Na 0.25%)

(1) Skutki uboczne

(a) Pieczenie, szczypanie, zaczerwienienie

(b) Upośledzone gojenie rogówki, nasilona

erozja rogówki

Leki stosowane w diagnostyce

(2) Ostrzeżenie

(a) Ostrożnie przy pocieraniu oczu!

b. Proparakaina HC1 (i pasek Fluoresceinowy)

(1) Skutki uboczne i ostrzeżenia – j.w.