1

Ekonomia – Egzamin – Pytania do opracowania.

1. Czynniki wpływające na popyt i podaż.

Popyt – relacja między ceną usługi a jego ilością, którą konsumenci są skłoni kupić przy założeniu że
inne czynniki pozostają bez zmian. (def. z wykładu)

Popyt na dane dobro jest to ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w
określonym czasie (podr)

Popyt to ilość towarów i usług, które przy danej cenie pragnie nabyć kupujący. Ważne jest jednak,
aby kupujący posiadał niezbędne środki pozwalające mu na dokonanie zakupu (dochody oraz środki
pochodzące z kredytu). W przeciwnym razie nie mówimy o popycie, ale o potrzebach lub aspiracjach
(przykładowo, liczba osób, które chciałyby mieć własne mieszkanie jest w Polsce bardzo duża i może
być liczona w milionach – ale liczba osób, które chcą nabyć mieszkanie i mogą zdobyć na to
potrzebne środki sięga już tylko ułamka tej liczby).

Wyróżniamy:



Popyt efektywny – taki, przy którym chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem

odpowiedniego ekwiwalentu pieniężnego.



Popyt potencjalny – który oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte

możliwościami dochodowymi.

W zależności od motywacji nabywców popyt możemy podzielić na trzy kategorie:



Popyt funkcjonalny – wynika z cech jakościowych danego dobra, jest funkcją jego wartości

użytkowej.



Popyt niefunkcjonalny wynika z oddziaływania tzw. efektów zewnętrznych na użyteczność.
Oznacza to, że użyteczność danego dobra może ulec zmianie w zależno



ści od zachowania się

innych konsumentów. Wyróżniamy trzy rodzaje zachować nabywców:



efekt owczego pędu oznacza iż popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni
konsumenci to kupują (utożsamianie się z innymi) - przyda się w pytaniu numer 3.



efekt snobizmu – popyt na dane dobro maleje wskutek tego, że inni kupują to dobro.

(po prostu chcesz się wyróżnić, bycia ekskluzywnym, odmiennym od innych) 
przyda się do 3 pytania.

2



efekt veblenowski dotyczy popytu na tzw. dobra prestiżowe. Ich konsumpcja

świadczy o statusie konsumenta, nosi znamiona konsumpcji ostentacyjnej: dlatego
popyt na takie dobra będzie wzrastał wraz ze wzrostem ich cen.



Popyt spekulacyjny wiąże się z oczekiwaniami co to kształtowania się cen w przyszłości.

Na popyt głównie wpływa:



Podaż



Liczba ludności



Dochody (czym więcej zarabiasz, tym masz więcej kasy i więcej możesz kupić)



Ceny – (dobra substytucyjne – to dobra zastępujące się w zaspokajaniu określonej potrzeby.

Dla tego wzrost ceny jednego produktu podnosi popyt na drugi, który w tej sytuacji staje się
relatywnie tańczy. Np. wzrost ceny masła spowoduje wzrost popytu na margarynę.
Dobra komplementarne natomiast to dobra uzupełniające się w zaspokajaniu określonej
potrzeby. Wzrost ceny danego dobra, powodujący spadek popytu na to dobro, implikuje więc
spadek popytu na dobro komplementarne. Np. wzrost cen samochodów spowoduje spadek
popytu na benzynę.



Potrzeby -> preferencje (gusta) – wywiera wpływ na wielkość popytu, szczególnie przy

kształtowaniu popytu na takie produkty jak odzież, obuwie, wyposażenie mieszkań.
Dokonując wyboru spośród towarów oferowanych do sprzedaży, nabywca daje wyraz swoim
upodobaniom, swoim preferencjom. Mówimy, że nabywca ma swobodę wyboru.



Reklama



Dostępność



lokalizacja punktu sprzedaży



indywidualne gusta klientów

Na popyt poza wymienionymi czynnikami wpływają również czynniki:



Demograficzne



Produkcyjno-usługowe



Materialno-rzeczowe



Społeczno-kulturowe



Społeczno-psychologiczne (wszystkie opisane w materiałach które nam wysłał)

Prawo Popytu – gdy cena towaru rośnie przy założeniu innych czynników stałych, kupujący skłaniają
się do kupowania go mniej i odwrotnie.

Cena rośnie to popyt maleje.
Cena spada do popyt rośnie.

Podaż – relacja między cenami a ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek w określonym stanie.
(def. z wykładu).

3

Podaż danego produktu jest to ilość tego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po
danej cenie w określonym czasie.

Czynniki wpływające na podaż:



cena - podaż i cena zmieniają się w jednakowym kierunku. Wzrost ceny powoduje wzrost

podaży, spadek ceny powoduje natomiast zmniejszenie rozmiarów podaży.



Popyt



Technologia produkcji (koszty produkcji)



ceny czynników produkcji,



warunki finansowo-kredytowe (na drogie produkty np. samochód, mieszkanie.)



warunki zaopatrzenia wytwórczego,



zdolności przewidywania cen przez wytwórców,



liczba przedsiębiorstw w gałęzi,



możliwości wytwórcze



popyt konsumentów,



cel działań przedsiębiorstwa,



pozostałe czynniki takie jak: pogoda, import, eksport, polityka państwa itp.

Prawo podaży – im wyższa cena tym większa ilość będzie dostarczona przy innych czynnikach
stałych. Gdy cena spada zmienia się dostarczona ilość dobra.

Cena rośnie to podaż rośnie
Cena maleje to podaż maleje.

2. Cenowa i dochodowa elastyczność popytu.

Cenowa elastyczność popytu:

Cenowa elastyczność popytu – stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej

zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu:

gdzie:



– cenowa elastyczność popytu,



– wyrażona w procentach zmiana zgłaszanego zapotrzebowania na dobro w sztukach,



– wyrażona w procentach zmiana ceny.

Innymi słowy cenowa elastyczność popytu mówi o tym, o ile procent zmieni się chęć

zakupu

[1]

wyrażona w sztukach towaru, jeżeli cena danego towaru zmieni się o 1%.

4

Rodzaje elatyczności cenowej popytu są na jednej kartce którą nam wysłał.

Dochodowa elastyczność popytu – reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest
współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać:

gdzie:



– dochodowa elastyczność popytu



Δd – przyrost popytu



d – wielkość popytu,



Δi – przyrost dochodu,



i – wielkość dochodu

Dochodowa elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą
dochodów nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców
zmienią się o 1%.

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu



wartość ujemna dla dóbr podrzędnych



wartość dodatnia dla dóbr normalnych



przedział [0,1] dla dóbr podstawowych



większy od 1 dla dóbr luksusowych

Przykłady

Jeżeli dla markowych perfum DEP (doch. elastyczność popytu) jest równa 5 – to zwiększenie się
dochodu nabywców o 5%, spowoduje wzrost popytu na perfumy o 25%. Markowe perfumy to dobro
luksusowe.

Jeżeli dla wyrobu czekoladopodobnego DEP równe jest -2 – to zwiększenie się dochodów nabywców
o 40% spowoduje spadek popytu na ten wyrób o 80%. Stanie się tak dlatego, że większość
gospodarstw domowych uzna, że teraz stać ich na kupno prawdziwej czekolady, która jest droższa.

Jeżeli dla chleba DEP jest równe 0.05 – to zmniejszenie się dochodów nabywców o 20% spowoduje
spadek popytu na chleb tylko o 1%. Tak mała zmiana spowodowana jest tym, że chleb jako produkt
pierwszej potrzeby musi być kupowany, ponieważ potrzeba wyżywienia musi być zaspokojona –
spadek dochodów nie zmieni znacząco tej sytuacji. Wynika to również z Prawa Engla, że wraz ze
wzrostem dochodu – gospodarstwa wydają procentowo coraz mniejszą ilość pieniędzy na żywność.
Można sobie jednak wyobrazić sytuację – gdzie dla bardzo niskiego poziomu dochodu DEP będzie
większy niż 1. Stanie się tak wówczas gdy będziemy rozpatrywać bardzo mały dochód, który nie
wystarcza do zaspokojenie podstawowych potrzeb. Jest to jednak sytuacja ekstremalna.

I z książki o ekonomii skany rozdziału:

5

6

7

8

3. Wyjątki od prawa popytu.

9

I trochę tak po ludzku w skrócie:

WYJĄTKI

OD

PRAWA

POPYTU:

- Paradoks Giffena – wielki głód w Irlandii, koniec XiX w, w okresach dynamicznego wzrostu cen
wszystkich dóbr (np. na skutek inflacji) wraz ze wzrostem cen artykułów pierwszej potrzeby nie spada
na nie wielkość zapotrzebowania; czyli zapotrzebowanie na dobra pierwszej potrzeby rośnie wraz ze
wzrostem

ceny

tych

dóbr.

- Paradoks Veblena (efekt snoba)- pomimo wzrostu cen dóbr luksusowych, wielkość zapotrzebowania

10

na

te

dobra

rośnie.

- Efekt spekulacyjny – związany z oczekiwaniami poziomu cen dóbr w przyszłości. Wzrost ceny
dobra powoduje wzrost wielkości popytu na nie, w obawie przed ich dalszym wzrostem, spadek cen
powoduje

spadek

wielkości

popytu

w

oczekiwaniu

na

dalsze

obniżenie

ceny.

- Efekt owczego pędu – wyjaśnia zachowanie ludzi w tłumie, wyjaśnia potrzebę naśladowania innych
ludzi, ich stylu życia. Zapotrzebowanie na dane dobro rośnie mimo, że jego cena wzrasta.

Paradoks Giffena – sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu
ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr
niższego rzędu, zwanych dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od
innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie.

Paradoks Giffena jest jednym z dwóch (obok paradoksu (efektu) Veblena) przypadków
w mikroekonomii, zaprzeczających działaniu krzywej popytu (według której wzrost ceny danego
dobra powoduje spadek popytu na to dobro).

Efekt Veblena (efekt demonstracji, efekt prestiżowy), zwany także paradoksem Veblena,
dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra
luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr. Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się,
dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i – paradoksalnie – rośnie wraz
z ceną. Przyczyna tego zjawiska tkwi w chęci ukazania przez najzamożniejsze grupy społeczne
swojego statusu materialnego za sprawą posiadanych dóbr luksusowych. Przykładami tego rodzaju
dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantów mody.

Pamiętajmy o efekcie snoba i owczego stada opisanego w pierwszym punkcie.

11

4. Przyczyny istnienia małych przedsiębiorstw.

Przedsiębiorstwo – to wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym jednostka
gospodarcza, która samodzielnie prowadzi działalność i podejmuje ryzyko tej działalności po to, aby
osiągnąć zysk.

W okresie przekształcenia polskiej gospodarki w gospodarkę rynkową właściwego znaczenia
zaczynają

nabierać

małe

podmioty

gospodarcze.

Polityka gospodarcza prawie wszystkich krajów o gospodarce rynkowej uznaje potrzebę wspierania
rozwoju mniejszych przedsiębiorstw ze względu na korzyści wynikające z ich funkcjonowania w
gospodarce narodowej. Kraje wysoko rozwinięte wyraźnie akcentują, że bez rozwoju małych
przedsiębiorstw niemożliwe jest harmonijne funkcjonowanie mechanizmów rynkowych. Dotyczy to
zwłaszcza realizacji podstawowej zasady systemu rynkowego, jaką jest zasada rozwoju konkurencji.
Wzmacniając konkurencję małe przedsiębiorstwa umożliwiają uzyskiwanie równowagi rynkowej oraz
stają się poważnym czynnikiem utrzymywania cen wyrobów na odpowiednio niskim poziomie, co
sprawia, że mogą również umocnić pozycję konkurencyjną gospodarki kraju na rynkach
zagranicznych.
Małe przedsiębiorstwa, w przeciwieństwie do przedsiębiorstw dużych nastawionych na produkcję
wieloseryjną i masową, łatwiej dostosowują się do zmieniających się postaw konsumpcyjnych.
Częstokroć lepiej mogą zaspokajać różnorodne gusty i wymagania konsumentów. Są w stanie szybko
reagować na zmiany popytu, a w razie jego zwiększenia – wypełnić braki na rynku.
Znaczącą funkcją omawianych przedsiębiorstw jest możliwość przeprowadzania stosunkowo szybko
zmian struktury produkcji, co związane jest z ich dużą elastycznością i innowacyjnością. Wpływa to
również na zwiększenie elastyczności całej gospodarki danego kraju, wobec nieustannej zmienności
warunków panujących na rynku. Można tu jeszcze wspomnieć, że ewentualne zakłócenia w
funkcjonowaniu małych przedsiębiorstw nie odbijają się tak silnie na stanie gospodarki kraju, jak w
wypadku przedsiębiorstw – gigantów. Dlatego też nie wymagają one tak dużego dozoru ze strony
administracji

państwowej

jak

duże

przedsiębiorstwa.

W regionach słabiej zagospodarowanych małe przedsiębiorstwa mogą być szczególnie ważnym
czynnikiem aktywizacji ludności i poprawy stopy życiowej oraz łagodzenia dysproporcji w poziomie
zasobności poszczególnych warstw społeczeństwa, nie wymagają one, bowiem tak znacznych
nakładów na ich uruchomienie, jak duże zakłady pracy. Ich rola jest również znacząca w łagodzeniu
rozmiarów

i

skutków

bezrobocia.

Istotne znaczenie w rozważaniu roli małych przedsiębiorstw mają też opinie socjologów i
psychologów podkreślających wpływ, jaki wywierają na pracowników warunki pracy w tych
przedsiębiorstwach, a więc: bliskie kontakty międzyludzkie, osobisty i często bezpośredni stosunek
pracodawcy do pracowników oraz osobiste kontakty wszystkich zatrudnionych, poczucie szczególnej
odpowiedzialności w pracy, identyfikowanie się pracowników z zakładem pracy i różnorodne więzi
charakterystyczne

dla

małych

zbiorowości

ludzkich.

W każdej gospodarce rynkowej, wśród małych i średnich przedsiębiorstw, znaczną rolę odgrywają
najbardziej elastyczne, żywotne i aktywne przedsiębiorstw rodzinne. Istota przedsiębiorstw
rodzinnego jest osoba założyciela firmy (zazwyczaj głowa rodziny), zaangażowanie kapitału
rodzinnego oraz udział członków rodziny w działalności przedsiębiorstwa.

5. Przyczyny braku efektywności korporacji.



Nadużywanie regulacji cen (monopol w jednej z gałęzi sprzedaży pozwala na dyktowanie
zawyżonych cen, bez względu na opinie)



Wzrost znaczenia małych i średnich firm (dotacje z UE, funduszy społecznych, korporacje
tracą na atrakcyjności, rozwijanie się konkurencji)



brak szybkiego dostosowania się do zmieniających się potrzeb rynku, konsumentów.



Zadłużanie państw, (np. Grecji, Hiszpanii) , niespokojna polityka państwowa odbija się na
zamykaniu (traceniu) rynków zbytu, przez co zaburza funkcjonowanie korporacji.

12

6. Segmenty rynku finansowego.

Rynek finansowy – miejsce, gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi.
Przedmiotem

rynku

finansowego

są walory

finansowe występujące

w

postaci

zmaterializowanej lub zdematerializowanej.

Segmenty Rynku finansowego:



rynek walutowy



rynek pieniężny



rynek kapitałowy (rynek pierwotny, rynek wtórny)



rynek instrumentów pochodnych (derywatów)



rynek kredytowy

Rynek walutowy – rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy
się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami,
gdzie minimalną jednostką zmiany kursu jest 1 pip.

Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są inwestorzy, którzy zajmują się
wyłącznie spekulacją.

Ponadto

aktywne

są

podmioty

zajmujące

się eksportem bądź importem towarów bądź usług. Do trzeciej istotnej grupy uczestników rynku
walutowego należą banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania
nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (interwencja).

Rynek pieniężny – segment rynku finansowego, na którym dokonywane są transakcje o okresie
zapadalności do jednego roku. Celem prowadzenia transakcji na rynku pieniężnym jest
kształtowanie płynności finansowej podmiotów gospodarczych i finansowych, czyli zagwarantowanie
ciągłości realizowanych płatności.

Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i
długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na
finansowanie inwestycji. Zwyczajowo (ale też w przepisach prawnych wielu krajów), cezurą czasową
oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego
wynoszący jeden rok.

Podstawowe funkcje rynku kapitałowego:



pozyskiwanie kapitału przez emitentów,



uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał emitentom
(np. dywidendy),



efektywna alokacja środków w gospodarce,



właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).

Rynek terminowy (rynek instrumentów pochodnych) – „miejsce” zawierania kontraktów
terminowych. Przedmiotem obrotu nie są tutaj aktywa, lecz umowy (kontrakty) na transakcje, które
zostaną wykonane w przyszłości (nazywane instrumentami pochodnymi bądź derywatywami) w ściśle
określonym przyszłym terminie. Cena na produkt, o którym jest mowa w umowie, jest określana już w
momencie zawarcia umowy.

Rynek terminowy istnieje, ze względu na niemożność całkowitego wyeliminowania ryzyka
związanego z kształtowaniem się przyszłej ceny aktywa bazowego.

13

Rynek

kredytowy – rynek,

którego instrumentem

finansowym jest kredyt

bankowy.

Dla

pożyczkobiorców, którzy nie mają dostępu do rynku pieniężnego i kapitałowego, rynek kredytowy jest
miejscem, gdzie pozyskują fundusze potrzebne na celeinwestycyjne i obrotowe.

7. Przyczyny kryzysu 2008 - +

14

8. PKB – Co to jest?

Produkt krajowy brutto, PKB (ang. gross domestic product, GDP) – pojęcie ekonomiczne
oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w
rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych
wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu
roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia pochodzenie
kapitału, własność przedsiębiorstw itp.

Wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość
dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB
jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od
strony produkcyjnej:

15

PKB = produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich
gałęzi gospodarki narodowej.

Obliczanie PKB na podstawie powyższej definicji jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie
podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce
stosuje się inne wzory. Najpopularniejszy z nich opiera się na spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym
przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na
terenie kraju. Zatem od strony popytowej:

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu
zapasów.

Trzeci wzór wynika z faktu, że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich
źródeł. Zatem od strony dochodowej:

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.

Powyższy wzór wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał
(właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.

PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według
realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczony” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na
podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny
najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.

PKB jest miarą wielkości gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu
gospodarczego.

Do porównań międzynarodowych PKB przelicza się według bieżącego kursu wymiany, zazwyczaj na
dolary amerykańskie, albo według parytetu siły nabywczej – lepiej oddającego realną wartość
dochodu obywateli. W porównaniach międzynarodowych wartości PKB liczonego według parytetu
siły nabywczej różnią się względem liczonego według kursu nominalnego na korzyść krajów o
niższym poziomie cen, zazwyczaj słabiej rozwiniętych, a na niekorzyść krajów drogich.

PKB należy odróżnić od produktu narodowego brutto (PNB), który jest miarą wartości wszystkich
dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na
jego terenie, niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. W ten sposób w
skład PNB Polski wchodzą dochody polskich podmiotów za granicą oraz polskie PKB pomniejszone o
dochody podmiotów obcych.

Czyste PKB jest wyznacznikiem wielkości gospodarki – jednak jest złą miarą zamożności
społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu jako miarę dobrobytu
powszechnie używa się innego wskaźnika, którym jest PKB per capita (czyli PKB w przeliczeniu na
jednego mieszkańca).

Produkt krajowy brutto podlega stałym zmianom, zazwyczaj wzrostowi. Wskaźnik tych zmian jest
uznawany za jedną z najważniejszych wielkości makroekonomicznych, gdyż pozwala pokazać trendy,
pomaga ocenić, w jakim stadium cyklu koniunkturalnego znajduje się gospodarka, a nawet w jakim
(względnym) stanie jest ona aktualnie.

9. Polityka Monetarna i budżetowa – definicje.

Polityka pieniężna (inaczej polityka monetarna) – część polityki gospodarczej, polegająca na
systematycznych działaniach mających na celu zapewnienie stabilności cen, czyli niskiej
inflacji

[1]

. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa

16

upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na
kursy walutowe.

Polityka budżetowa – polega na regulacji wysokości oraz proporcji dochodów i wydatków
budżetowych. Obejmuje politykę podatkową oraz politykę wydatków budżetowych. Polityka
budżetowa wyodrębniana jest nie ze względu na specyfikę realizowanych celów, lecz ze
względu na specyfikę środków, którymi się posługuje. Jej cele muszą być zgodne z celami
polityki gospodarczej i społecznej państwa. Polityka budżetowa zajmuje się sposobami
wykorzystania dochodów i wydatków publicznych do realizacji stojących przed państwem
zadań. Dochody i wydatki budżetowe wykorzystywane są do zapewnienia wykonania
określonych usług publicznych, ochrony istniejących instytucji polityczno-ustrojowych,
zapewnienia rozwoju i ochrony określonych dziedzin i form działalności gospodarczej i
realizacji określonych przemian w gospodarce. Głównym środkiem realizacji polityki
budżetowej jest budżet państwa.

10. Przyczyny bezrobocia



zaniedbania rozwojowe kraju w ujęciu gałęzi gospodarki i jego poszczególnych regionów



niedostosowanie poziomu i struktury kształcenia do potrzeb i wymagań gospodarki



wysokie dla pracodawców koszty pracy



niekorzystnie sformułowane prawo pracy



niesprawne działanie instytucji rynku pracy



spowolnienie tempa wzrosty gospodarczego



czynnik demograficzny ( napływ osób z drugiego powojennego wyżu demograficznego)



bezrobocie frykcyjne



niski poziom wykształcenia części społeczeństwa



brak doświadczenia zawodowego wśród napływającej kadry absolwentów



zmiany w technologii



wysokie obciążenia fiskalne



bierna postawa bezrobotnych



modyfikacja polityki celnej



nastawienie gospodarki na import



zmniejszenie popytu na konkretne dobra i usługi



niedorozwój gospodarczy niektórych regionów



niedostosowanie systemu edukacja|edukacji do potrzeb rynku pracy



niedostatek środków finansowych mających za zadanie wspomaganie tworzenia miejsc

pracy



wyznaczanie przez rząd stawek płacy minimalnej



nieprzygotowanie niektórych regionów do gwałtownej transformacji

.

11. Skutki inflacji.

Negatywne skutki inflacji:

17

- sprawia, że czujemy się niepewnie
Niska, stabilna inflacja sprawia, że zarówno obywatelom i rządzącym łatwiej jest podejmować
decyzje i przewidzieć ich skutki. Kiedy dochodzi do wahań inflacji pojawia się niepewność.
Niestabilna inflacja powoduje duże wahania cen w krótkim czasie. Utrudnia to konsumentom i
przedsiębiorstwom długoterminowe planowanie. Niestabilna inflacja sprawia, że rynek staje
się nieefektywny.

- zniechęca do oszczędzania
Gdy wrasta inflacja siła nabywcza pieniądza spada. Pieniądze tracą na wartości, a tym samym
traci sens ich odkładanie, czyli oszczędzanie. Im dłużej pozostają na koncie, tym mniej można
za nie potem kupić.

- spada zainteresowanie kredytami
Wraz z inflacją wzrasta realna wartość rat kredytu. Kiedy inflacja jest niestabilna i trudna do
przewidzenia zainteresowanie wieloletnimi pożyczkami maleje. W tzw. niepewnym czasie
konsumenci wstrzymują się od tego typu zobowiązań. Przy dużej inflacji częściej decydujemy
się na inwestowanie w nieruchomości, złoto, dzieła, sztuki, czyli w tzw. środki trwałe, które w
przeciwieństwie do pieniędzy nie trącą na wartości. Dodajmy także, że przy dużym
zainteresowaniu tego typu inwestycjami ich cena, czyli wartość wzrasta (czasem jedynie
okresowo).

- banki ograniczają ofertę kredytową
Skutkiem lokowania pieniędzy poza systemem bankowym jest spadek liczby depozytów.
Mniejsza suma depozytów przekłada się na mniejsze środki przeznaczane przez banki na
kredyty. Powoduje to zaostrzenie polityki kredytowej, której celem jest ograniczenie dostępu
konsumentów do kredytów. Zatem nie dość, że inflacja osłabia zainteresowanie kredytami, to
jeszcze może wpłynąć na ograniczenie możliwości ich udzielania przez banki.

- wpływa negatywnie na gospodarkę państwa
Wysoka inflacja może zakłócać procesy gospodarcze. Wahania cen powodują, że trudniej
regulować podaż i popyt. Niepewność związana z wysokością inflacja odbija się niekorzystnie
na procesach produkcji i wymiany towarowej.

- napędza wzrost kosztów produkcji
Wysoka inflacja może spowodować szybszy wzrost kosztów w stosunku do wydajności, co
przełoży się na mniejsze zyski przedsiębiorstwa, a to z kolei może oznaczać ciecia w
zatrudnieniu, a nawet bankructwo.

- wpływa na nasze zarobki
Wzrost cen powoduje spadek siły nabywczej pieniędzy, a w konsekwencji także spadek płac
realnych. Za tę samą pensję można nabyć coraz mniej dóbr – towarów i usług.

- wywołuje niezadowolenie społeczne
Zarabiamy tyle samo, a wszystko wokół drożeje. Pogarszające się warunki życia powodują, że
mamy coraz mniejsze zaufanie do władz i szukamy sposobów na polepszenie warunków
bytowych. Najczęściej dochodzi wówczas do działań na tzw. czarnym rynku, w szarej strefie,
a może także skłonić do emigracji.

- najmocniej uderza w najmniej zamożnych
Ludzie zamożni zazwyczaj posiadają jakieś oszczędności, lokaty bądź inwestycje. Poza tym
ich dochody są na tyle wysokie, że zdołają się utrzymać. Inflacja najdotkliwiej wpływa na
życie mniej zamożnych. Przy wysokiej inflacji może się okazać, ze otrzymywane minimalne
wynagrodzenie za wykonywaną pracę może nie wystarczyć na zapewnienie podstawowych
środków do życia.

18

Nie ma najmniejszych wątpliwości, że inflacja nie należy do najprzyjemniejszych zjawisk
ekonomicznych. Jednak w każdej sytuacji należy szukać też i tych dobrych stron…


„Pozytywne” skutki inflacji:

- może ożywić konsumpcję
Kiedy pieniądz traci na wartości, społeczeństwo nie oszczędza i wydaje pieniądze na sprawy
bieżące. „Konserwowanie” pieniądza podczas wysokiej inflacji staje się nieopłacalne,
wartości nabierają dobra materialne. Konsumenci poprzez takie zachowania zwiększają popyt
na niektóre towary i usługi, napędzając tym samym niektóre sektory gospodarki.

- jest dobrą lekcją oszczędzania
Ceny rosną, a wraz z nimi maleje ilość towarów, na jakie nas stać. Wysokie ceny sprawiają, że
społeczeństwo szuka oszczędności. Chętniej sprzedają się tańsze towary i „zamienniki”, a to,
co za czasów tzw. dobrobytu konsumenci omijali szerokim łukiem nagle zaczyna cieszyć się
dużym zainteresowaniem.

- może motywować do oszczędzania
Odkładanie pieniędzy lub ich inwestowanie w czasach wysokiej inflacji z pewnością nie jest
łatwą sprawą. Jednak wysokie podwyżki to z pewnością dobry moment, aby podjąć
oszczędnościowo-inwestycyjne postanowienia. Ilu z nas obserwując rosnące ceny i analizując
kolejne podwyżki pomyślało - a trzeba było oszczędzać, należało inwestować, kiedy były
pieniądze.

12. Skutki deflacji.

Skutki deflacji mogą być następujące:



długotrwały spadek poziomu cen powoduje, iż gotówka zyskuje na wartości. Tym samym za
określoną kwotę można nabyć więcej dóbr i usług,



nagła deflacja – jej przykładem jest Wielki Kryzys w gospodarce amerykańskiej – może być
również przyczyną wielu bankructw czy też kryzysów bankowych spowodowanych nagłym
wzrostem realnej wartości długów, przez który dłużnicy stają się niewypłacalni,



redystrybucja realnych środków od pożyczkobiorców do pożyczkodawców,



ograniczenie zagregowanego popytu, czyli tzw. deflacja długu (jego skutkiem jest wzrost realnego
zadłużenia i pogłębiające się osłabienie gospodarcze),



zmniejszenie opłacalności produkcji,



deflacja może również powodować stagnację gospodarczą i wysokie zadłużenie wewnętrzne,



ograniczenie możliwości wpływu polityki pieniężnej na gospodarkę,



oczekiwana deflacja może również wpływać na nominalne stopy procentowe (spadek stopy
inflacji powoduje spadek wartości nominalnej stopy procentowej).