JAK ZOSTAĆ CZŁONKIEM

TOWAROWEJ GIEŁDY ENERGII

RYNKI I PRODUKTY OFEROWANE PRZEZ TGE

Robert Bański

Dyr. ds. Klientów Strategicznych

Towarowa Giełda Energii S.A.

CZERWONE CERTYFIKATY W PRAKTYCE

Czerwiec 2007

GIEŁDA ENERGII –

PRZEJRZYSTOŚĆ NA RYNKU ENERGII

2

KIM

JESTEŚMY?

TOWAROWA

GIEŁDA

ENERGII

S.A.

ROZPOCZĘŁA DZIAŁALNOŚĆ W DNIU 7
GRUDNIA 1999 ROKU

PIERWSZE

TRANSAKCJE

HANDLOWE

ZOSTAŁY ZAWARTE NA RYNKU DNIA
NASTĘPNEGO W DNIU 30 CZERWCA
2000 ROKU.

22,34%

10,00%

10,00%

10,00%

10,00%

10,00%

6,00%

5,00%

4,66%

2,33%

2,00%

1,14%

1,02%

1,02%

1,02%

1,00%

0,83%

0,83%

0,83%

Skarb Paostwa

Elektrim SA

Endesa Europa SL

Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA

Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin SA

BOT Elektrownia Opole SA

Vattenfall Sales Poland Sp. z o.o.

Koncern Energetyczny ENERGA SA

Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja S.A

Giełda Papierów Wartościowych SA

STOEN SA

Elektrim Volt SA

BOT Elektrownia Bełchatów SA

Electrabel SA

ENEA SA

Polskie Koleje Paostwowe Energetyka Sp. z o.o.

Bergen Energi AS

Dom Maklerski Penetrator SA

Vattenfall Poland AB

TOWAROWA GIEŁDA
ENERGII S.A.

GIEŁDA ENERGII –

A RYNEK ENERGII

3

ROLA GIEŁDY NA RYNKU ENERGII:

PRZEJRZYSTY MECHANIZM FUNKCJONOWANIA

GIEŁDY

POWODUJE, ŻE CENA TOWARU (np. energii elektrycznej, praw
majątkowych ) ZALEŻY TYLKO I WYŁĄCZNIE OD BIEŻĄCEJ
RELACJI POMIĘDZY POPYTEM I PODAŻĄ

DLATEGO TEŻ MECHANIZM GIEŁDOWY JEST NIEZBĘDNYM
ELEMENTEM WOLNEGO, KONKURENCYJNEGO RYNKU
ENERGII

GIEŁDA ENERGII –

A RYNEK ENERGII

4

CECHY TRANSAKCJI HANDLOWYCH NA RYNKU ENERGII Z FIZYCZNĄ

DOSTAWĄ - ROZWIĄZANIE MODELOWE DLA

RDN

ODZWIERCIEDLAJĄ GODZINOWE FLUKTUACJE W DOBOWYM
ZAPOTRZEBOWANIU NA ENERGIĘ

UMOŻLIWIAJĄ DOKŁADNE ZBILANSOWANIE POZYCJI
KONTRAKTOWYCH UCZESTNIKOM RYNKU

ODZWIERCIEDLAJĄ ZMIENNOŚĆ WARTOŚCI ENERGII W CZASIE
(DROŻSZA W SZCZYCIE, TAŃSZA POZA SZCZYTEM)

ODZWIERCIEDLAJĄ KOSZTY ZWIĄZANE ZE ZMIANĄ OBCIĄŻENIA
JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH W ELEKTROWNIACH
(OPTYMALIZACJA KOSZTÓW URUCHOMIEŃ ŹRÓDEŁ SZCZYTOWYCH
I PODSZCZYTOWYCH)

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII

– PRZEJRZYSTOŚĆ

5

TGE S.A. = NEUTRALNOŚĆ WOBEC RYNKU

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII JEST WYŁĄCZNIE

ORGANIZATOREM RYNKU,

NIE ZAJMUJE SIĘ

OBROTEM ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ,

NIE JEST STRONĄ TRANSAKCJI

TOWAROWA

GIEŁDA ENERGII

RYNEK ENERGII

ELEKTRYCZNEJ

A

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII

– PRZEJRZYSTOŚĆ

6

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII TAK JAK GIEŁDA PAPIERÓW
WARTOŚCIOWYCH PODLEGA KONTROLI KOMISJI NADZORU
FINANSOWEGO (DAWNIEJ KPWiG)

SESJE

GIEŁDOWE RDN,

RPM, RUE

SPRAWDZANIE

ZABEZPIECZEŃ

FINANSOWYCH
NADZÓR NAD SESJĄ
ROZLICZANIE

TRANSAKCJI

Departament

Nadzoru i Rozliczeń

TGE S.A.

Bank Rozliczeniowy

Rejestr Świadectw

Pochodzenia

Sprawdzanie

zabezpieczeń

finansowych

Sprawdzanie sald

praw majątkowych

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

7

PODSTAWOWE ZASADY DOTYCZĄCE FUNKCJONOWANIA
GIEŁDY TOWAROWEJ

PROWADZENIE GIEŁDY WYMAGA ZEZWOLENIA, KTÓRE WYDAJE MINISTER
WŁAŚCIWY DO SPRAW INSTYTUCJI FINANSOWYCH NA WNIOSEK SPÓŁKI,
ZAOPINIOWANY PRZEZ KOMISJĘ NADZORU FINANSOWEGO.

WYDAJĄC ZEZWOLENIE MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW INSTYTUCJI
FINANSOWYCH ZATWIERDZA STATUT SPÓŁKI PROWADZĄCEJ GIEŁDĘ I
REGULAMIN GIEŁDY.

ZMIANY STATUTU SPÓŁKI PROWADZĄCEJ GIEŁDĘ I REGULAMINU GIEŁDY
WYMAGAJĄ DLA SWOJEJ WAŻNOŚCI ZGODY KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

TGE S.A. JAKO JEDYNA INSTYTUCJA W POLSCE OD 16 GRUDNIA 2003R. SPEŁNIA
WSZYSTKIE WYMOGI PRZEDSTAWIONE W USTAWIE O GIEŁDACH
TOWAROWYCH Z DNIA 26 PAŹDZIERNIKA 2000R.

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII S.A. –

JEDYNA LICENCJONOWANA GIEŁDA

TOWAROWA W POLSCE

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

8

PODSTAWOWE ZASADY DOTYCZĄCE FUNKCJONOWANIA
GIEŁDY TOWAROWEJ

NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ GIEŁDY TOWAROWEJ WYKONUJE KOMISJA
NADZORU FINANSOWEGO, STOSOWNIE DO PRZEPISÓW USTAWY O GIEŁDACH
TOWAROWYCH I USTAWY PRAWO O OBROCIE INSTRUMENTAMI FINANSOWYMI.

W RAMACH WYKONYWANIA NADZORU PRZEDSTAWICIEL KOMISJI MA PRAWO:

A)

WSTĘPU DO SIEDZIBY I LOKALU SPÓŁKI PROWADZĄCEJ

GIEŁDĘ W CELU WGLĄDU DO KSIĄG, DOKUMENTÓW I INNYCH

NOŚNIKÓW INFORMACJI,

B)

UCZESTNICZENIA W POSIEDZENIACH RADY NADZORCZEJ

GIEŁDY ORAZ NA WALNYCH ZGROMADZENIACH

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

9

STRONY TRANSAKCJI GIEŁDOWYCH –

Kogo dopuszczamy do

bezpośredniego obrotu na TGE

USTAWA O GT WPROWADZA ZAMKNIĘTY KATALOG PODMIOTÓW, KTÓRE MOGĄ
UZYSKAĆ STATUS CZŁONKA GIEŁDY I ZOSTAĆ DOPUSZCZONE DO ZAWIERANIA
TRANSAKCJI GIEŁDOWYCH

CZŁONKAMI GIEŁDY MOGĄ BYĆ W SZCZEGÓLNOŚCI

A)

TOWAROWE DOMY MAKLERSKIE,

B)

DOMY MAKLERSKIE W ROZUMIENIU USTAWY PRAWO O
OBROCIE INSTRUMENTAMI FINANSOWYMI,

C)

PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNE POSIADAJĄCE

KONCESJĘ NA WYTWARZANIE, PRZESYŁANIE, DYSTRYBUCJĘ

LUB OBRÓT ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ ORAZ BĘDĄCY OSOBAMI
PRAWNYMI ODBIORCY UPRAWNIENI DO WYBORU DOSTAWCY,
ZGODNIE Z PRZEPISAMI USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE

(PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNE).

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

10

ZAKRES DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW
ENERGETYCZNYCH NA GIEŁDZIE TOWAROWEJ

PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNE MOGĄ BYĆ STRONAMI TRANSAKCJI
GIEŁDOWYCH:

A)

ZAWIERANYCH WYŁĄCZNIE NA WŁASNY RACHUNEK I WE WŁASNYM
IMIENIU,

B)

KTÓRYCH PRZEDMIOTEM SĄ TOWARY GIEŁDOWE BĘDĄCE ENERGIĄ
ELEKTRYCZNĄ, LIMITAMI WIELKOŚCI PRODUKCJI I EMISJI
ZANIECZYSZCZEŃ LUB PRAWAMI MAJĄTKOWYMI, KTÓRYCH CENA ZALEŻY
BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO OD ENERGII ELEKTRYCZNEJ.

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

11

ZAKRES DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW
ENERGETYCZNYCH NA GIEŁDZIE TOWAROWEJ

PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNE MOGĄ BYĆ STRONAMI TRANSAKCJI POD
WARUNKIEM ZATRUDNIENIA MAKLERA GIEŁD TOWAROWYCH, W CELU
REPREZENTOWANIA TYCH PODMIOTÓW W TRANSAKCJACH GIEŁDOWYCH,
ORAZ POD WARUNKIEM:

A)

ZAWARCIA Z TOWAROWYM DOMEM MAKLERSKIM, BĘDĄCYM
CZŁONKIEM GIEŁDOWEJ IZBY ROZRACHUNKOWEJ, UMOWY O
ROZLICZANIE TRANSAKCJI, ALBO

B)

UZYSKANIA ZEZWOLENIA KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO
NA PROWADZENIE RACHUNKÓW LUB REJESTRÓW TOWARÓW
GIEŁDOWYCH –

NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANA FORMUŁA

GIEŁDA ENERGII W POLSCE

– TGE S.A.

12

RYNKI ORGANIZOWANE PRZEZ TGE S.A.:

RYNEK DNIA NASTĘPNEGO

PIERWSZA TRANSAKCJA ZAWARTA 30 CZERWCA 2000 R.

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA OZE

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA ŚWIADECTW POCHODZENIA BĘDĄCYCH
POTWIERDZENIEM WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W
ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII, FUNKCJONUJE OD 2 LISTOPADA 2005 R.

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA KOGENERACJI

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA ŚWIADECTW POCHODZENIA BĘDĄCYCH
POTWIERDZENIEM WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W
WYSOKOSPRAWNEJ KOGENERACJI (OD 1 LIPCA 2007 R)

RYNEK UPRAWNIEŃ DO EMISJI CO2

RYNEK UPRAWNIEŃ DO EMISJI CO2 JAKO ELEMENT WSPÓLNOTOWEGO
SYSTEMU HANDLU. FUNKCJONUJE OD 19 WRZEŚNIA 2006 R.

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

13

WYMAGANIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM NA GIEŁDZIE
W ZAKRESIE RYNKU DNIA NASTĘPNEGO (ENERGIA
CZARNA)

Wymagania
Prawne

Wymagania
Techniczne

Umowa

Wymagania
Finansowe

•

koncesja wydana przez Prezesa URE na wytwarzanie (w tym w OZE) lub na

obrót energią elektryczną

•

Zatrudnienie licencjonowanego maklera giełd towarowych

•

Umowa przesyłowa dla Uczestników Rynku Bilansującego albo odpowiednia

umowa z Przedsiębiorstwem Organizującym Bilansowanie - POB

•

dostęp do internetu, PC, przeglądarka internetowa;

•

depozyt gotówkowy na zakup energii elektrycznej; sprzedaż bez depozytów

•

Uchwała zarządu TGE dopuszczająca do działania na RDN.

RPM

– RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH

14

WYMAGANIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM NA GIEŁDZIE
W ZAKRESIE RYNKU PRAW MAJĄTKOWYCH DLA OZE I
KOGENERACJI

Wymagania
Prawne

Wymagania
Techniczne

Umowa

Wymagania
Finansowe

•

koncesja wydana przez Prezesa URE na wytwarzanie (w tym w OZE) lub na

obrót energią elektryczną

•

Zatrudnienie licencjonowanego maklera giełd towarowych

•

Członkostwo w odpowiednim Rejestrze Świadectw Pochodzenia

•

dostęp do internetu, PC, przeglądarka internetowa;

•

depozyt gotówkowy, linia kredytowa lub gwarancja bankowa na zakup PM;

•

Uchwała zarządu TGE dopuszczająca do działania na RPM.

RUE

– RYNEK UPRAWNIEŃ

DO EMISJI CO2

15

WYMAGANIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM NA GIEŁDZIE
W ZAKRESIE RYNKU UPRAWNIEŃ DO EMISJI CO2

Wymagania
Prawne

Wymagania
Techniczne

Umowa

Wymagania
Finansowe

•

koncesja wydana przez Prezesa URE na wytwarzanie (w tym w OZE) lub na

obrót energią elektryczną

•

Zezwolenie KNF na prowadzenie rejestrów towarów giełdowych

•

Zatrudnienie licencjonowanego maklera giełd towarowych

•

Otwarcie Rachunku w odpowiednim Krajowym Rejestrze Uprawnień do Emisji

•

Otwarcie rachunku w BOŚ S.A., będącym Bankiem Rozliczeniowym

•

dostęp do internetu, PC, przeglądarka internetowa;

•

depozyt gotówkowy, linia kredytowa lub gwarancja bankowa na zakup PM;

•

Uchwała zarządu TGE dopuszczająca do działania na RUE.

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

16

WYMAGANIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM NA GIEŁDZIE

Nie chcę być bezpośrednim Członkiem TGE ! – co zrobić ...?

SKORZYSTAJ Z POŚREDNICTWA DOMU MAKLERSKIEGO

POSIADAJĄCEGO ZEZWOLENIE KNF NA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI

MAKLERSKIEJ NA TERENIE RP.

1.

Dom Maklerski POLONIA NET S.A.
Iwona Ustach, tel: [phone],

2.

Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A.
Andrzej Zakrzewski, TEL [phone]
ext.101

3.

Dom Maklerski Amer Brokers S.A.
Andrzej Chabłowski, tel: [phone],

4.

Dom Maklerski Penetrator S.A.
Janusz Bąk, tel: [phone]

DOMY MAKLERSKIE
WSPÓŁPRACUJĄCE

Z TGE

TOWAROWA GIEŁDA ENERGII

17

JAK TO DZIAŁA ?

RYNEK DNIA

NASTĘPNEGO

RYNEK PRAW
MAJĄTKOWYCH DLA
OZE I KOGENERACJI

RYNEK UPRAWNIEŃ
DO EMISJI CO2

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

18

RYNEK DNIA NASTĘPNEGO – ENERGIA ELEKTRYCZNA

Charakterystyka

Rynek Dnia

Następnego



Notowania odbywają się codziennie



prowadzony jest na dwa i jeden dzień przed dobą, w której

następuje fizyczna dostawa energii



składa się z 24-ch godzinowych linii notowań kontraktów

godzinowych oraz z notowań kontraktów blokowych z

dostawą w godzinach:

PASMO (0

– 24)

OFFPEAK I (0

– 7)

EUROSZCZYT (8

– 22)

OFFPEAK II (13

– 16 – zima, 13 – 19 - lato)

PEAK I (8 - 13)

OFFPEAK III (21

– 24 – zima, 22 – 24 - lato)

PEAK II (16

– 21 – zima, 19 – 22 – lato)

Oraz transakcji pakietowych

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

19

RYNEK DNIA NASTĘPNEGO – ENERGIA ELEKTRYCZNA

Notowania

Rynek Dnia

Następnego

 Kontrakty godzinowe

- w dobie n-2 od 11:00 do 14:30

– notowania ciągłe

- w dobie n-1 o 08:30

– fixing

- w dobie n-1od 08:31 do 10:45

– notowania ciągłe

 Kontrakty blokowe

- w dobie n-2 od 11:00 do 14:30

– notowania ciągłe

- w dobie n-1od 07:15 do 08:20

– notowania ciągłe

 Transakcje pozasesyjne

– pakietówki (zabezpieczone)

- w dobie n-2 od 11:00 do 14:30

- w dobie n-1od 08:31 do 10:30

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

20

WYNIKI SESJI RDN DOSTĘPNE NA PUBLICZNEJ

WITRYNIE INTERNETOWEJ GIEŁDY:

http://www.

tge

.pl

WYNIKI RÓWNIEŻ SĄ PUBLIKOWANE NA PORTALU CIRE:

http://www.cire.pl/GE

CENY ODNIESIENIA DLA

KAŻDEJ GODZINY

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

21

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

22

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

23

PUBLIKOWANE WSKAŹNIKI:

IRDN

–

ŚREDNIA WAŻONA WOLUMENEM DLA CAŁEJ DOBY

sIRDN

–

ŚREDNIA WAŻONA WOLUMENEM DLA GODZIN 8 - 22

IRDN24

–

ŚREDNIA ARYTMETYCZNA DLA CAŁEJ DOBY

IRDN8.22

–

ŚREDNIA ARYTMETYCZNA DLA GODZIN 8 – 22

CENA MIN, MAX I ŚREDNIE ARYTMETYCZNE DLA PASM:

PASMO (0

– 24)

OFFPEAK I (0

– 7)

EUROSZCZYT (8

– 22)

OFFPEAK II (13

– 16 – zima, 13 – 19 - lato)

PEAK I (8 - 13)

OFFPEAK III (21

– 24 – zima, 22 – 24 - lato)

PEAK II (16

– 21 – zima, 19 – 22 - lato)

RPM DLA OZE

–

RYNEK SPOT

I TRANSAKCJE POZASESYJNE

24

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA OZE

Charakterystyka

Rynek Praw

Majątkowych



Notowania odbywają raz w tygodniu



składa się z linii notowań kontraktów na dostawę praw

majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia

będących potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej

w Odnawialnym Źródle Energii:

 Transakcje pakietowe

Przyjmowanie zleceń w poniedziałki i we wtorki



Sesje w środy

fixing 12:00

Notowania ciągłe od 12:01 do 13:15

RPM DLA KOGENERACJI

–

RYNEK SPOT

I TRANSAKCJE

POZASESYJNE

25

RYNEK PRAW MAJĄTKOWYCH DLA KOGENERACJI

Charakterystyka

Rynek Praw

Majątkowych



Notowania będą się odbywać raz w tygodniu



składa się z linii notowań kontraktów na dostawę praw

majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia

będących potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej
w wysokosprawnej kogeneracji:

System obrotu prawami majątkowymi został
zaprezentowany podczas dzisiejszej konferencji

RUE

– RYNEK SPOT

26

RYNEK UPRAWNIEŃ DO EMISJI CO2

Charakterystyka

RYNEK

UPRAWNIEŃ
DO EMISJI
CO2



Notowania odbywają się dwa razy w tygodniu we wtorek i
czwartek



składa się z linii notowań kontraktów na dostawę

uprawnień do emisji

 Sesje

• fixing o godz. 12:00

• notowania ciągłe od 12:01 do 13:30

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

27

OPŁATY –

ILE TO KOSZTUJE?

Opłaty

Jednorazowa opłata za wniosek

2 tys. PLN

Opłaty roczne

- wariant I

100 tys. PLN

- wariant II

1 tys. PLN

Opłaty transakcyjne

- wariant I

0,05 PLN/MWh

- wariant II

0,45 PLN/MWh

Transakcje pakietowe (bez względu na wariant)

0,10 PLN/MWh

RDN

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

28

OPŁATY –

ILE TO KOSZTUJE?

Opłaty

Jednorazowa opłata za wniosek

-

Opłaty roczne

0 PLN

Opłaty transakcyjne OZE
- transakcje sesyjne

0,35 PLN/MWh

- transakcje pakietowe

0,50 PLN/MWh

Opłaty transakcyjne Kogeneracja (żółta)
- transakcje sesyjne

0,20 PLN/MWh

- transakcje pakietowe

0,25 PLN/MWh

Opłaty transakcyjne Kogeneracja (czerwona)
- transakcje sesyjne

0,05 PLN/MWh

- transakcje pakietowe

0,06 PLN/MWh

RPM

RDN

– RYNEK SPOT

DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

29

OPŁATY –

ILE TO KOSZTUJE?

Opłaty

Jednorazowa opłata za wniosek

-

Opłaty roczne

0 PLN

Opłaty transakcyjne

0,15 PLN/tonę

Obecnie

0,05 PLN/tonę

RUE

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

www.

tge

.pl

[e-mail]

tel: [phone]