1

charakteryzuje si

ę

niejednorodno

ś

ci

ą

,

jest obecne w ka

ż

dym obszarze

działalno

ś

ci i

ż

ycia człowieka,

wyst

ę

puje w co najmniej dwóch aspektach:

wyst

ę

puje w co najmniej dwóch aspektach:

obiektywnym i subiektywnym,

mo

ż

e by

ć

badane w ró

ż

nych kontekstach

(niebezpiecze

ń

stwo, hazard, niepewno

ść

,

prawdopodobie

ń

stwo),

jest procesem zmiennym.

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

2

okres życia ustroju, następujący po wieku dojrzałym,

charakteryzujący się obniżeniem funkcji życiowych i
szeregiem morfologicznych zmian w poszczególnych
układach i narządach

E. Rosset

faza w życiu człowieka, w której niekorzystnym

zmianom związanym z osłabieniem biologicznym
organizmu i obniżeniem sprawności psychofizycznej
towarzyszą zmiany w pozycji społecznej, statusie
materialnym, aktywności zawodowej i sytuacji
rodzinnej

P. Błędowski

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

3

kryterium demograficzne: wiek ustalony a
priori

kryterium socjalne: moment nabycia

uprawnie

ń

emerytalnych

uprawnie

ń

emerytalnych

kryterium ekonomiczne: moment

zako

ń

czenia pracy zawodowej

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

4

Jedno z ryzyk, obok ryzyka choroby,
inwalidztwa, macierzy

ń

stwa,

ś

mierci

ż

ywiciela

rodziny, bezrobocia, wypadku przy pracy
zaliczane przez Mi

ę

dzynarodow

ą

Organizacj

ę

Pracy do grupy ryzyk socjalnych
powoduj

ą

cych zmniejszenie dochodów lub ich

powoduj

ą

cych zmniejszenie dochodów lub ich

utrat

ę

.

Ryzyko staro

ś

ci to ryzyko przejawiaj

ą

ce si

ę

w

wyst

ą

pieniu niekorzystnej sytuacji powoduj

ą

cej

strat

ę

w zasobach gospodarstwa domowego

(specyfika ryzyka staro

ś

ci)

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

5

zmniejszenie dochodów wskutek

przedwczesnej

ś

mierci

członka/-ów GD

ZAGRO

Ż

ENIA

STRATY W ZASOBACH

GOSPODARSTWA DOMOWEGO

ryzyko niedo

ż

ycia wieku

emerytalnego

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

6

członka/-ów GD

zgromadzenie oszcz

ę

dno

ś

ci

emerytalnych w niewła

ś

ciwej

wysoko

ś

ci lub niewła

ś

ciwa ich

konsumpcja

ryzyko „zbyt długiego”

ż

ycia

na emeryturze

emerytalnego

Odpowied

ź

na pytania:

Czy dochody z niezarobkowych

ź

ródeł po

przej

ś

ciu na emerytur

ę

umo

ż

liwi

ą

podtrzymanie zało

ż

onego poziomu

podtrzymanie zało

ż

onego poziomu

konsumpcji?

Czy ewentualna zmiana wysoko

ś

ci dochodów

po przej

ś

ciu na emerytur

ę

jest do

zaakceptowania przez gospodarstwo
domowe?

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

7

obszar „ogólnospołeczny”

obszar fakultatywny:

• PPE oraz IKE i IKZE

• formy ubezpieczeniowe

• formy pozaubezpieczeniowe

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

8

Ile oszcz

ę

dza

ć

?

Jak konsumowa

ć

?

ograniczona wysoko

ść

ś

wiadczenia

pochodz

ą

cego z obowi

ą

zkowych

ź

ródeł

ś

wiadcze

ń

emerytalnych,

procesy demograficzne

niska stopa zwrotu z oszcz

ę

dno

ś

ci

gromadzonych w ramach powszechnego
systemu emerytalnego

Ryzyko staro

ś

ci w gospodarstwie domowym

9

Trzy filary przyszłej emerytury

I FILAR - ZUS/FUS: obowi

ą

zkowy, powszechny,

repartycyjny, administrowany przez pa

ń

stwo

II FILAR - PTE/OFE: obowi

ą

zkowy,

powszechny, kapitałowy, zarz

ą

dzany przez

powszechny, kapitałowy, zarz

ą

dzany przez

prywatne podmioty

III FILAR – prywatne instytucje finansowe:
dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy,
zarz

ą

dzany przez prywatne podmioty.

Reforma emerytalna w Polsce

11

System repartycyjny i kapitałowy

Repartycyjny

Kapitałowy

Kryzysy rynków finansowych

Odporny

Nieodporny

Zjawisko inflacji

Odporny

Nieodporny

Reforma emerytalna w Polsce

12

Zjawisko inflacji

Odporny

Nieodporny

Wrażliwość na procesy
demograficzne i bezrobocie

Duża

Niska

Zależność od decyzji politycznych

Duża

Niska

Spadek produkcji i realnych płac

Odporny

Nieodporny

I filar – administrowany przez ZUS

To

emerytury z tzw. zreformowanego Zakładu Ubezpiecze

ń

Społecznych.

Tutaj trafia wi

ę

ksza cz

ęść

składki przekazywanej do ZUS

(17,22% wynagrodzenia brutto*). Ka

ż

dy ubezpieczony ma

indywidualne konto w ZUS na którym rejestrowana jest warto

ść

odkładanych pieni

ę

dzy.

Ta cz

ęść

składki nie jest inwestowana. Jest ona jedynie

Ta cz

ęść

składki nie jest inwestowana. Jest ona jedynie

corocznie waloryzowana o realny wzrost cen i usług ustalany
przez GUS.

Emerytura pochodz

ą

ca z I filara b

ę

dzie zale

ż

ała od sumy

wszystkich zwaloryzowanych

składek oraz wieku przej

ś

cia na

emerytur

ę

.

Filar ten jest oparty na zasadach umowy pokoleniowej, czyli pieni

ą

dze

pochodz

ą

ce

z

wpłacanych

składek

za

aktualnie

pracuj

ą

cych

przeznaczane s

ą

na bie

żą

ce wypłaty emerytur.

* z tego 5% a od 2017r. 3,5% odkładane jest na specjalnym subkoncie w ZUS, w ramach którego

zebrane składki podlegaj

ą

dziedziczeniu (jak w OFE) oraz b

ę

d

ą

waloryzowane o wska

ź

nik

wzrostu gospodarczego z ostatnich pi

ę

ciu lat i inflacj

ę

.

Reforma emerytalna w Polsce

13

I filar – administrowany przez ZUS

To

emerytury

z

tzw.

zreformowanego

Zakładu

Ubezpiecze

ń

Społecznych.

ZUS to nie tylko emerytury…
Składki płacone do ZUS:

Ub. emerytalne (19,52% podstawy wymiaru, solidarnie pracownik i pracodawca),

Ub. emerytalne (19,52% podstawy wymiaru, solidarnie pracownik i pracodawca),

Ub. Rentowe (1,5% pracownik, 6,5% pracodawca*),

Ub. Chorobowe (2,45% pracownik),

Ub. Wypadkowe(0,67-3,33% pracodawca),

Fundusz Pracy (2,45% pracodawca),

Fundusz Gwarantowanych

Ś

wiadcze

ń

Pracowniczych (0,10% pracodawca),

Aktualnie ze składki na ub. emerytalnie 2,3% trafia na konta w OFE

* od 1 lutego 2012 r.

Reforma emerytalna w Polsce

14

II filar – otwarte fundusze emerytalne

s

ą

zarz

ą

dzane

przez

prywatne

podmioty

-

powszechne

towarzystwa emerytalne (PTE);

OFE s

ą

tworzone, zarz

ą

dzane i reprezentowane w stosunkach z

osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne
(PTE). Otwarte fundusze emerytalne s

ą

jednak odr

ę

bnymi

podmiotami posiadaj

ą

cymi osobowo

ść

prawn

ą

; nie posiadaj

ą

podmiotami posiadaj

ą

cymi osobowo

ść

prawn

ą

; nie posiadaj

ą

natomiast zdolno

ś

ci upadło

ś

ciowej tzn. nie mog

ą

ogłosi

ć

bankructwa, gdy

ż

dysponuj

ą

maj

ą

tkiem odr

ę

bnym od maj

ą

tku

towarzystwa.

Działalno

ść

funduszy emerytalnych jest szczegółowo uregulowana

i poddana pa

ń

stwowemu nadzorowi (KNF).

Zadaniem OFE jest gromadzenie i inwestowanie składki na rynku
kapitałowym,

ś

rodki w tym filarze s

ą

inwestowane oraz

podlegaj

ą

dziedziczeniu,

Reforma emerytalna w Polsce

15

III filar – dobrowolne zabezpieczenie

emerytalne

ś

rodki inwestowane s

ą

zarz

ą

dzane przez prywatne podmioty,

mog

ą

mie

ć

form

ę

ró

ż

nych

inwestycji

kapitałowych

i rzeczowych,

uczestnictwo w nich jest całkowicie dobrowolne,

uczestnictwo w nich jest całkowicie dobrowolne,
dobrowolnym jest te

ż

podj

ę

cie decyzji o zaprzestaniu

oszcz

ę

dzania

formy

te

charakteryzuj

ą

si

ę

pewnymi

preferencjami

podatkowymi oraz w zakresie składek na ub. społeczne,

zgromadzone

ś

rodki podlegaj

ą

dziedziczeniu.

Reforma emerytalna w Polsce

16

I filar

II filar

III filar

Obligatoryjność

obowiązkowy

obowiązkowy

dobrowolny

Metoda finansowania

repartycyjna

kapitałowa

kapitałowa

Dziedziczenie

nie

tak

tak

Opodatkowanie składki

nie

nie

tak

Opodatkowanie składki

nie

nie

tak

Opodatkowanie
świadczenia

tak

tak

nie

Forma gromadzenia
środków

FUS

OFE +

subkonto

w ZUS

PPE, IKE, IKZE

oraz inne

oszczędności

dodatkowe

Reforma emerytalna w Polsce

17