Ryzyko dysleksji i dysleksja
rozwojowa u uczniów klas I-III

Opracowanie: prof. zw. dr hab. Marta Bogdanowicz

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU

obni

ż

enie poziomu inteligencji

zaniedbania dydaktyczne

wady zmysłów (wzroku, słuchu)

zaniedbania

ś

rodowiskowe

schorzenia neurologiczne

Nie ka

ż

de dziecko, które

ź

le czyta i pisze,

to ucze

ń

z dysleksj

ą

!

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI SZKOLNE

Specyficzne trudno

ś

ci

w uczeniu si

ę

czytania

i pisania

dysleksja/dysleksja

rozwojowa

dysortografia

dysgrafia

Specyficzne trudno

ś

ci

w uczeniu si

ę

matematyki

dyskalkulia

Inne specyficzne

trudno

ś

ci

w uczeniu si

ę

umiej

ę

tno

ść

czytania

nut

uczenie si

ę

układów

ruchowych

wykonywanie zada

ń

manualnych

posługiwanie si

ę

map

ą

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU

Rodzaj trudno

ś

ci

Przyczyna trudno

ś

ci

dysleksja/dysleksja
rozwojowa

zaburzenia rozwoju j

ę

zyka

w powi

ą

zaniu z zaburzeniami

spostrzegania słuchowego i

wzrokowego

dysortografia

trudno

ś

ci w

komunikacji pisemnej

dysgrafia

słaby rozwój ruchowy

(szczególnie r

ą

k) oraz

koordynacji wzrokowo-ruchowej

RYZYKO DYSLEKSJI

Czas rozpoznania: okres poprzedzaj

ą

cy nauk

ę

(wiek poniemowl

ę

cy

i przedszkolny), pierwsze lata szkoły (klasa I i II)

Symptomy ogólne



opó

ź

nienia rozwoju mowy



zaburzenia funkcji j

ę

zykowych



zaburzenia funkcji wzrokowych



opó

ź

nienie rozwoju ruchowego



zaburzenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni



zaburzenia integracji percepcyjno-motorycznej

Post

ę

powanie



zaj

ę

cia specjalistyczne w celu usprawniania funkcji rozwijaj

ą

cych

si

ę

z opó

ź

nieniem



w przypadku braku istotnej poprawy diagnoza w poradni na

przełomie II i III klasy

RYZYKO DYSLEKSJI W BADANIACH

Badania na populacji dzieci sze

ś

cioletnich w latach

1981/82 i 2005–2009 (Gda

ń

sk, Sopot) wykazały,

ż

e ryzyko dysleksji wyst

ę

puje u 10–13%.

WNIOSEK. Specyficzne trudno

ś

ci w czytaniu i pisaniu

przejawia 3–5 dzieci w ka

ż

dej klasie.

TERMINOLOGIA

Dysleksja to odmienny sposób nabywania
umiej

ę

tno

ś

ci czytania i pisania oraz ortografii,

o podło

ż

u neurobiologicznym.

Trudno

ś

ci poznawcze, które powoduj

ą

t

ę

odmienno

ść

, mog

ą

tak

ż

e

wpłyn

ąć

na umiej

ę

tno

ś

ci planowania, liczenia itp. Istnieje wiele mo

ż

liwych

przyczyn dysleksji, w tym równie

ż

genetyczna. Nie ma zwi

ą

zku pomi

ę

dzy

obecno

ś

ci

ą

dysleksji a poziomem inteligencji, wkładem pracy czy pozycj

ą

społeczno-ekonomiczn

ą

.

(European Dyslexia Association, 2007)

DYSLEKSJA – MISTRZYNI PARADOKSÓW



Dysleksj

ę

odkryli i opisali lekarze, a nie pedagodzy czy nauczyciele.

Jest wymieniana w klasyfikacjach chorób (ICD–10 i DSM–IV).



Dziecko nie ma wady wzroku, a „nie widzi”, nie ma wady słuchu, a „nie

słyszy”.



Dziecko jest inteligentne, a nie mo

ż

e nauczy

ć

si

ę

tak prostej czynno

ś

ci

jak czytanie czy pisanie.



Dziecko uczy si

ę

, a jest pos

ą

dzane o lenistwo.



Dziecko du

ż

o czyta, a nie potrafi zapami

ę

ta

ć

pisowni cz

ę

sto

powtarzaj

ą

cych si

ę

wyrazów.



Dziecko zna zasady pisowni, a robi bł

ę

dy ortograficzne.



Dziecko układa własne wiersze, a nie potrafi zapami

ę

ta

ć ż

adnego ze

znanych.



Wybitnym trudno

ś

ciom czasem towarzysz

ą

wybitne uzdolnienia.

OKRES NIEMOWLĘCY

(do 1 roku życia)

OKRES PONIEMOWLĘCY

(2-3 lata)



dziecko nie raczkuje lub

mało raczkuje



ma trudno

ś

ci z

utrzymaniem równowagi w
postawie stoj

ą

cej



ciało układa si

ę

asymetrycznie w pozycji
siedz

ą

cej lub le

żą

cej



utrzymuj

ą

si

ę

odruchy

pierwotne



dziecko pó

ź

no zaczyna

chodzi

ć

, biega

ć



jest nieporadne przy jedzeniu,

myciu r

ą

k, układaniu klocków, z

trudem zapina du

ż

e guziki



niech

ę

tnie rysuje, nie umie

narysowa

ć

koła w wieku 3 lat



pó

ź

no wypowiada pierwsze

słowa (po 1 roku

ż

ycia) czy

zdania (po 3 roku

ż

ycia)

SYMPTOMY

SYMPTOMY – OKRES PRZEDSZKOLNY (3-5 lat)



dziecko jest niezdarne w

ruchach



ma kłopoty z utrzymaniem

równowagi podczas
chodzenia po kraw

ęż

niku



z trudem uczy si

ę

je

ź

dzi

ć

na rowerku czy hulajnodze



z trudem sznuruje buty



ź

le trzyma ołówek i

nieporadnie rysuje



z trudem układa puzzle



z trudem zapami

ę

tuje

wierszyki i piosenki



zniekształca wyrazy



nie wymienia kolejno nazw

pór roku, dni tygodnia



nie umie wskaza

ć

prawej,

lewej r

ę

ki

SYMPTOMY – OKRES SZKOLNY (klasy I-III)



dziecko niech

ę

tnie uczestniczy

w zabawach ruchowych



ma trudno

ś

ci z u

ż

ywaniem

no

ż

yczek



ma trudno

ś

ci z wyodr

ę

bnianiem

szczegółów ró

ż

ni

ą

cych dwa

obrazki



z trudem wyodr

ę

bnia sylaby i

głoski ze słów i z trudem
syntetyzuje je w wyrazy



nie zapami

ę

tuje wi

ę

cej ni

ż

jedno

polecenie w tym samym czasie



utrzymuje si

ę

obur

ę

czno

ść



z trudem uczy si

ę

tabliczki

mno

ż

enia



nie pami

ę

ta liter



myli litery podobne



wolno czyta



pisze niepoprawnie



brzydko pisze, nie mie

ś

ci si

ę

w liniaturze, zagina rogi



przekr

ę

ca zło

ż

one wyrazy

WARTO PAMI

Ę

TA

Ć

!



Bez wzgl

ę

du na przyczyn

ę

trudno

ś

ci i ich charakter konieczne jest

jak najszybsze udzielenie pomocy. Im szybsza pomoc, tym lepsze
efekty.



Dziecku ryzyka dysleksji nale

ż

y si

ę

pomoc ze strony rodziców i

nauczycieli. Zakładanie,

ż

e dziecko „wyro

ś

nie” z trudno

ś

ci, jest

bł

ę

dem.



Najlepiej, gdy dziecko uczestniczy w zaj

ę

ciach korekcyjno-

-kompensacyjnych prowadzonych przez specjalist

ę

terapii

pedagogicznej.



Je

ś

li trudno

ś

ci utrzymuj

ą

si

ę

, mimo udzielenia pomocy, rodzice

powinni si

ę

uda

ć

do poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu

przeprowadzenia wielospecjalistycznej diagnozy.

LITERATURA PODSTAWOWA

• M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji.
Problem i diagnozowanie, Gda

ń

sk 2005.

•M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Ucze

ń

z

dysleksj

ą

w szkole. Poradnik nie tylko

dla polonistów, Gdynia 2004.

• M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M.
Ro

ż

y

ń

ska, Ucze

ń

z dysleksj

ą

w domu.

Poradnik nie tylko dla rodziców, Gdynia
2007.

• M. Bogdanowicz, Ryzyko specyficznych
trudno

ś

ci w czytaniu i pisaniu: dysleksji,

dysortografii i dysgrafii, Gda

ń

sk 2011.

WAśNE STRONY INTERNETOWE

Polskie Towarzystwo Dysleksji

www.ptd.edu.pl

Ministerstwo Edukacji Narodowej

www.men.gov.pl

Pomoce dla uczniów z dysleksj

ą

www.ortograffiti.pl