str. 1

Jak tworzyć obrzędowość Gromady Zuchowej?

Opracowanie: pwd. Anna Kowalkowska

Po pierwsze, co to jest obrzędowość?

Obrzędowość gromady opiera się na Zuchowych Znakach, Zwyczajach,
Obrzędach i Tajemnicach.

 Znaki – wszystkie elementy widoczne i charakterystyczne dla

danej gromady, np. znaczek zucha, oznaczenia gwiazdek,
plakietki, pieczęć gromady.

 Zwyczaje – zwyczaj to zachowanie charakterystyczne dla danej

sytuacji, które powtarza się na zbiórkach. Zwyczaj może stać się
obrzędem. Zwyczajem jest np. witanie się przez harcerzy lewą ręką.

 Obrzędy – zwyczaje większej rangi, bardziej podniosłe, o większym znaczeniu, np.

przekazanie zucha do drużyny lub nadanie imienia.

 Tajemnica – to coś, o czym wiedzą tylko zuchy. Może to być szyfr gromady, czy też

wyszeptane w specjalny sposób hasło.

Jak zacząć?

Zazwyczaj zaczynamy od kilku elementów obrzędowości, które wprowadzamy już podczas
zbiórek pierwszego miesiąca. Z czasem wykorzystujemy kolejne elementy obrzędowości,
rozrasta się ona coraz bardziej. Pamiętajcie jednak, żeby obrzędów nie było zbyt dużo.
Obrzędy są czymś wyjątkowym, ale jeśli pojawi się ich zbyt dużo na każdej zbiórce –
przestaną takie być, bo przecież codziennie nie może być wyjątkowo.

Najważniejsze jest jednak, aby jasno określić z jakiego obszaru obrzędowość chcemy
stworzyć.

Jakie elementy powinna zawierać obrzędowość gromady?

Elementy obrzędowości:

Podstawowe (te MUSI posiadać każda obrzędowość):

 Nazwa – pierwsza i najważniejsza. Nazwa jest syntezą gromady, jej obrzędowości i

zwyczajów. Nazwa to element wyjściowy do tworzenia obrzędowości i musi być z nią
bardzo ściśle związana.

 Chusty – określamy kolorystykę chust oraz jej elementy – czy będzie miała naszywkę,

frędzle, pompony, czy będzie jedno- czy dwukolorowa. Można określić również
rodzaj pierścienia, ale nie jest to konieczne.

str. 2

 Obrzędowe Rozpoczęcie i Zakończenie Zbiórki – charakterystyczne dla gromady

powitanie i pożegnanie, najlepiej jeśli zawiera element tajemniczy, który znany jest
tylko zuchom.

 Krąg Rady (obrzęd otwarcia i zamknięcia kręgu, jak się podczas niego zachowujemy)

– moment podsumowania zbiórki, podczas którego poruszamy najważniejsze kwestie:
podejmujemy decyzje, rozdajemy zgody na wyjazdy, omawiamy zbiórkę.

 Kronika – miejsce, w którym zapisujemy co się dzieje u nas w gromadzie. Idealnie,

jeśli w kronice znajduje się krótki wpis z każdej zbiórki. Można wykonać w ramach
majsterki na zbiórce.

 Skarbiec – tajemnicze miejsce na skarby zuchów. Może być to skrzynia lub walizka,

w której zuchy chowają swoje pamiątki i cenne przedmioty. Można wykonać w
ramach majsterki na zbiórce.

 Bank – miejsce konieczne, w którym trzymamy pieniążki gromady i zbieramy składki.

Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.

 Pieczęć – służy do podbijania ważnych pism gromady i/lub podbijania rozkazów

drużynowego. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.

 Pacholik – buława głosu. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.
 Lista spraw – miejsce na sprawy dobre i złe. Na liście zaznaczamy wiadomości

pozytywne i negatywne, można przywieszać je wcześniej, albo na bieżąco podczas
zbiórki. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.

str. 3

Opcjonalne (te MOŻE zawierać obrzędowość gromady):

 Lista obecności – miejsce, na którym zuchy przyczepiają swoje znaki, sygnalizując w

ten sposób, że są na zbiórce. Oczywiście, drużynowy może sprawdzić obecność tak
jak w szkole, ale nie za bardzo się to zuchom spodoba. Można wykonać w ramach
majsterki na zbiórce.

 Plakietki – najlepiej stworzone na bazie pieczęci gromady, do naszycia na mundurku.
 Piosenka – tutaj za dużo nie trzeba tłumaczyć, piosenka powinna być zuchom znana i

przez nich lubiana.

 Okrzyk – okrzyk zuchowy powinien opierać się na podkreśleniu dobrych cech

zuchów.

 Pląs gromady – podobnie jak przy piosence.
 Totem – Totem gromady spełnia takie same funkcje jak proporzec drużyny – jest

zabierany na ważne uroczystości, wyjazdy czy apele.

 Nazwy szóstek – nazwy szóstek powinny wiązać się z nazwą gromady.
 Nadanie (gwiazdek, sprawności, chust) – uroczysty obrzęd, bardzo podniosły.
 Przekazanie zuchów do drużyny – najlepiej, jeśli jest to wspólny obrzęd gromady i

drużyny, albo całego szczepu. Może to być np. jakaś próba zucha, albo coś
humorystycznego, np. obcinanie pomponika z zuchowej chusty.

 Świeca obrzędowa / Kominek – świeca obrzędowa wykorzystywana tylko podczas

specjalnych okazji, np. na DMB. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.

 Księga sprawności – księga, w której zapisujemy jakie sprawności zdobyliśmy i

dokumentujemy realizację cyklu. W małych gromadach jest zupełnie niepotrzebna,
ponieważ tę funkcję pełni kronika. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce.

 Tajemnicze miejsce – miejsce, które jest tajemnicze i znane tylko zuchom.

Wybierane z jakiegoś konkretnego powodu, np. dla uczczenia jakiegoś ważnego
wydarzenia. Może to być np. tajemnicze miejsce w lesie, do
którego miejsce znają tylko zuchy, w którym zawsze składa się
Obietnicę Zucha.

O czym należy pamiętać podczas tworzenia obrzędowości?

Podczas tworzenia obrzędowości należy wziąć pod uwagę:

 SPÓJNOŚĆ, Logiczny Ciąg – czy wszystkie elementy

obrzędowości pasują do siebie i tworzą całość? Najprostszy
przykład – symbolem gromady ‘Radosne Promyki’ nie może
być kropla wody. Im bardziej całość jest spójna i logiczna, tym
lepiej funkcjonuje, bo zuchom łatwiej jest połączyć wszystko w
logiczną całość.
Idealnie jest, jeśli obrzędowość gromady wiąże się z
obrzędowością partnerskiej drużyny.

 FUNKCJONALNOŚĆ – obrzędowość spełnia swoje zadanie

str. 4

tylko wtedy, kiedy można z niej systematycznie korzystać. Należy więc unikać
rozwiązań zbyt skomplikowanych, za bardzo patetycznych, czy trudnych do realizacji,
a stosować rozwiązania funkcjonalne, proste i czytelne.

 SYSTEMATYCZNOŚĆ – zwyczaje muszą być systematycznie powtarzane.

Szczególnie ORZ, OZZ i Krąg Rady - obowiązkowo na każdej zbiórce! Element, z
którego gromada nie korzysta – jest zbędny.

Przykładowe obrzędowości dla gromady zuchowej:

 Bajki i baśnie (Bajkowy wóz, Baśniowi podróżnicy)
 Oparte na konkretnej książce lub opowieści (Przyjaciele Kubusia Puchatka, Wesoła

Kompania – Robin Hood)

 Leśne (Leśne Ludki, Leśne Skrzaty)
 Indiańskie (nazwy tworzone za pomocą indiańskich słów, Sprytni Tropiciele, Mali

Wojownicy)

 Podróżnicze (Mali Odkrywcy)

I tak dalej… Obrzędowości dla gromad są setki, a nawet tysiące. Wystarczy tylko otworzyć
oczy i wyobraźnię. Ważne jest, aby drużynowy miał frajdę, podczas tworzenia obrzędowości,
aby były to dla niego ciekawe i zabawne.

Bo najważniejsze jest to, aby obrzędowość Twojej gromady podobała się właśnie Tobie!