Podawanie leków przez skórę



Podawanie leków przez skórę obejmuje stosowanie:

•

zasypek (pudru),

•

mazideł,

•

maści, kremu, past,

•

roztworów,

•

płynnego pudru,

•

kąpieli leczniczych,

•

zabiegów przeciwzapalnych, które obejmują:

•

stosowanie zimna suchego (worek z lodem, zimne kompresy żelowe), stosowanie zimna wilgotnego
(okład chłodzący, wysychający, nacieranie lodem, kąpiele ochładzające),

•

stosowanie ciepła suchego (termofor, poduszka elektryczna, lampa Sollux, ciepłe kompresy żelowe),

•

stosowanie ciepła wilgotnego (okład rozgrzewający pod ceratką, ciepłe kąpiele całego ciała lub jego
części, np. nasiadówka, zabiegi z ciepłej parafiny),

•

stosowanie środków chemicznych lub drażniących (terpentyna, gorczyca),

•

stawianie baniek.



Leki te działają najczęściej miejscowo, lecz wchłonięte do krwiobiegu mogą działać ogólnie.
Przy stosowaniu leków na skórę należy uregulować temperaturę pokoju, w którym przebywa pacjent,
i uzależnić ją od wilgotności powietrza, aktywności pacjenta i sposobu stosowania leku.

•

ZAPAMIĘTAJ



Przed każdym zabiegiem należy oczyścić oraz osuszyć ognisko chorobowe i skórę zdrową w
najbliższym otoczeniu.

•

ROZTWORY

•

Roztwory (płynna postać leku) mają zastosowanie w postaci okładów, przymoczek, wcierek.

•

Najczęściej są to: 2-3% wodny roztwór ichtiolu, kwas borny, octan glinu, napar herbaty i rumianku.

•

PŁYNNY PUDER



Płynny puder (zawiesina, papka) jest rodzajem opatrunku suchego.



Wysycha na powierzchni skóry i dobrze do niej przylega.



Działa osłaniająco, chłodząco, osuszające.



Nie stosuje się go w miejscach owłosionych.



Na małej powierzchni rozsmarowuje się papkę cienką warstwą za pomocą kwaczyka, na dużej - za
pomocą miękkiego pędzelka o długości szczeciny 3-5 cm, ruchami podłużnymi, wahadłowymi.



Po rozsmarowaniu papka powinna wysychać na wolnym powietrzu 4-6 minut.



Zabieg stosuje się 1-2 razy na dobę.

•

KĄPIELE LECZNICZE



Kąpiele lecznicze ogólne mogą być wykonywane w wannie wypełnionej do połowy wodą o
temperaturze 35,6°C do 37,8°C, wymieszaną z lekiem.



Kąpiele lecznicze częściowe, np. rąk, mogą być wykonywane w miednicy, a nóg - w wiadrze. Czas
trwania kąpieli wynosi zazwyczaj 30 minut. Pielęgniarka ocenia stan pacjenta, zakres jego
samodzielności, zapewnia mu bezpieczeństwo i wygodę. W czasie kąpieli nie należy skóry pocierać
i drapać ani używać myjki i szczotki. Delikatnie osuszać.



Jeśli są przeciwwskazania do kąpieli w wannie, można ją wykonać w łóżku. Skórę pacjenta pokrywa
się płynnym roztworem leczniczym za pomocą gąbki, po umyciu - delikatnie osusza ręcznikiem.



Pielęgniarka może samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego, wykonywać zabiegi z zastosowaniem
ciepła i zimna oraz stosować bańki lekarskie.

•

STOSOWANIE ZIMNA SUCHEGO Ważne!!!!!:)



Stosowanie zimna suchego (np. worka z lodem) w miejscu przebiegu dużych tętnic, np.
w pachwinach, pod pachami, na szyi, na brzuchu, powoduje zwężenie powierzchniowych naczyń
krwionośnych i tym samym zmniejszony przepływ krwi i tamowanie krwawienia. Obniża
temperaturę, zmniejsza aktywność metaboliczną tkanek, hamuje rozwój stanu zapalnego, np.
narządów w jamie brzusznej, zmniejsza wrażliwość zakończeń nerwowych działając przeciwbólowo,
np. w bólach głowy.



Należy pamiętać, że najlepsze wyniki uzyskuje się stosując worek z lodem 30-60 minut z godzinnymi
przerwami.

•

KOMPRESY ŻELOWE



Kompresy żelowe wykonane z nietoksycznego, organicznego żelu i nietoksycznej folii są bardzo
wygodne i ekonomiczne w użyciu. Są uniwersalne, można je stosować do terapii zimnem i ciepłem,
dają się modelować do ciała pacjenta nawet po zamrożeniu.



Zaletą żelu jest długotrwałe oddawanie zakumulowanego w nim zimna lub ciepła, nie zachodzą w
nim żadne zmiany chemiczne. Można go używać i przechowywać nawet kilka lat. Gwarantowane jest
co najmniej 100-krotne użycie, do zniszczenia woreczka foliowego.



Kompres żelowy, włożony na dwie godziny przed zabiegiem do zamrażalnika, po wyjęciu, włożeniu
do pokrowca i przyłożeniu na chorą okolicę ciała uśmierza ból, działa przeciwzapalnie,
przeciwobrzękowo, przeciwgorączkowe i obniża napięcie mięśni.

•

ZIMNO WILGOTNE



Zimno wilgotne ma szerokie zastosowanie w postaci okładów chłodzących, wysychających,
nacierania lodem i kąpieli ochładzających.



Wykonując te zabiegi należy podwyższyć temperaturę pomieszczenia, wykluczyć przeciągi,
zabezpieczyć pościel przed zamoczeniem, jak najmniej odkrywać pacjenta.

•

KOMPRES CHŁODZĄCY



Okład (kompres) chłodzący stosuje się w ostrych stanach zapalnych, w miejscu stłuczeń mięśni,

ścięgien, stawów zaraz po urazie.



Płótno, flanelę lub gazę zanurzone w zimnej wodzie i wyciśnięte przykłada się na miejsce leczone i
zmienia co 2-3 minuty przez od ½- 1 godziny.



W razie potrzeby czynność powtarza się co 2-3 godziny. Działanie okładu chłodzącego może być
przedłużone bez potrzeby tak częstego zmieniania - przez położenie na nim worka z lodem.

•

KOMPRES WYSYCHAJĄCY



Okład (kompres) wysychający stosuje się głównie w stanach zapalnych:



żołądka, pęcherzyka żółciowego i wyrostka robaczkowego.



Rzadziej przy przebiegających z gorączką stanach zapalnych w obrębie płuc.



Okład ten obniża temperaturę ciała o około 1°C, działa przeciwbólowo i uspokajająco.



Płótno, flanelę lub gazę zanurzone w zimnej wodzie i wyciśnięte przykłada się na miejsce
leczone i pokrywa warstwą suchą.



Zmienia się po około 2-3 godzinach.



U osób gorączkujących okład wysycha szybciej, u cierpiących na zaburzenia krążenia obwodowego
lub wyniszczonych - wysycha wolniej.

•

ZAPAMIETAJ!!!



Przy stosowaniu w leczeniu zimna należy obserwować skórę w kierunku ewentualnych zmian
patologicznych, takich jak bladość, zaczerwienienie, marmurkowatość.



Jeśli zmiany te występują, to stosowanie zimna należy przerwać.

•

CIEPŁO SUCHE



Ciepło suche ma zastosowanie między innymi w postaci termoforów, poduszek elektrycznych,
ciepłych kompresów żelowych. Zabiegi te są zalecane w leczeniu chorób reumatycznych, przy bólach
mięśniowych, do ogrzania pacjenta i w celu przyspieszenia gojenia się ran.

•

CIEPŁO SUCHE C.D.



Termofory napełnia się wodą o temperaturze 60°C w ilości ½ -

2

/

3

pojemności. Po odpowietrzeniu i

sprawdzeniu, czy woda nie wycieka, wkłada się do pokrowca i stosuje zgodnie ze zleceniem.



Poduszki elektryczne stosuje się u pacjenta dorosłego i przytomnego. Należy unikać stosowania ich
w nocy.



Pacjent powinien być poinformowany o sposobie regulowania nagrzewania poduszki i
o bezpiecznym jej używaniu.



Kompresy żelowe, w zależności od temperatury ich przechowywania, rozgrzewa się w około 2,5 litra
wody o temperaturze 70-80°C przez 7-10 minut.



Włożone do pokrowca stosuje się zgodnie ze zleceniem.

•

Stosowanie ciepła wilgotnego, to przede wszystkim okłady rozgrzewające pod ceratką i ciepłe
kąpiele



Okłady (kompresy) rozgrzewające mają szerokie zastosowanie.



Stosuje się je w stanach zapalnych żył, przy zrostach po wstrzyknięciach, zakrzepowym zapaleniu
żył, przy czyrakach, zastrzałach, ropowicach, przy anginach, przy stanach zapalnych ucha
środkowego, w zapaleniu płuc i oskrzeli, jeśli temperatura ciała nie przekracza 38°C.



Okład rozgrzewający wykonuje się z trzech warstw: wilgotnej, ceratki i suchej.



Aby zapobiec maceracji skóry, przed założeniem okładu należy pokryć ją wazeliną. Pierwszą warstwę
można wykonać z gazy, waty, flaneli, moczy się, np. w 2% roztworze octanu glinu (Altacet),
roztworze ichtiolu lub skrapia spirytusem.



Ceratka powinna pokrywać warstwę wilgotną, a warstwa sucha ceratkę. Okład należy dobrze
umocować. Zmienia się go co 8 godzin.

•

ZAPAMIETAJ



Przy stosowaniu w leczeniu ciepła należy zwrócić uwagę na dzieci, osoby starsze, pacjentów
nieprzytomnych, z niewydolnością krążenia, nadwrażliwych na ciepło, z zaburzeniami czucia. Ciepła
nie wolno stosować w ostrym okresie zapalenia, np. wyrostka robaczkowego, gdyż może wywołać
jego pęknięcie.



Nie można go także stosować przy krwotokach, w początkowym okresie urazu, u pacjentów
z chorobą nowotworową.



Należy obserwować skórę, czy nie występują objawy poparzenia lub maceracji.

•

BAŃKI LEKARSKIE



Przy stosowaniu w leczeniu baniek, rozrzedzone w nich powietrze (przez ogrzanie lub
wypompowanie) wytwarza podciśnienie, wciąga tkanki do wnętrza, powoduje przekrwienie tętniczo-
żylne i pękanie powierzchniowych naczyń włosowatych.



Wynaczyniona krew odbierana jest przez system obronny organizmu jako obce białko i jest bodźcem
do wytworzenia dużej ilości ciał odpornościowych.



Bańki stawia się z przodu i z tyłu klatki piersiowej, szeregami, w odległości około 1 cm jedna od
drugiej.

•

BANIEK NIE WOLNO STAWIAĆ:



na kręgosłupie,



obojczyku,



mostku,



brodawkach piersiowych,



w okolicy koniuszka serca,



żołądka,



nerek,



dużych naczyń krwionośnych,



u kobiet ciężarnych,



u osób z alergicznym,



ropnym lub grzybiczym zapaleniem skóry,



ze wzmożoną kruchością naczyń krwionośnych,



zaburzoną krzepliwością krwi,



niedokrwistością,



długotrwałą wyniszczającą chorobą,



z niewydolnością krążenia,



nowotworami,



gruźlicą płuc



Ustawienie baniek może ułatwić natłuszczenie skóry wazeliną lub stawianie baniek z ciepłej wody.



Bańki pozostawia się u pacjenta dorosłego na okres 15-20 minut, u dzieci na 10 minut.



Po zdjęciu baniek pacjent pozostaje w łóżku przez co najmniej dwa dni i należy go chronić od

gwałtownych zmian temperatury.



Jeśli po zdjęciu baniek powstaną drobne pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą, to należy

przysypać je pudrem antyseptycznym.