Na rynku, na którym panuje konkurencja doskonała, cena zależy od położenia krzywych popytu rynkowego i
podaży rynkowej.

Konkurencję doskonałą zwykle opisuje się poprzez wskazanie czterech warunków:



na rynku działa bardzo wiele przedsiębiorstw, dostarczających dane dobro lub usługę dla bardzo wielu
konsumentów;



w wejściu na rynek nowych przedsiębiorstw nie przeszkadzają żadne bariery; w efekcie typowe
przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne nie osiąga zysku ekonomicznego;



wszystkie przedsiębiorstwa produkują i sprzedają takie same, standardowe produkty; powoduje to, że
przedsiębiorstwa konkurują tylko ceną, w dodatku wszyscy konsumenci są doskonale poinformowani o
cenach poszczególnych producentów; w efekcie wszystkie dobra muszą być sprzedawane po takiej
samej cenie;



przedsiębiorstwa i konsumenci są biorcami ceny – każde przedsiębiorstwo sprzedaje jedynie niewielką
część całej produkcji wytwarzanej w gałęzi, a zatem jego działania nie wywierają żadnego wpływu na
cenę.

Najważniejszą cechą przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest to, że jest ono biorcą ceny (cenobiorcą),
czyli, że nie ma wpływu na cenę rynkową. Aby tak było, muszą zostać spełnione dwa warunki. Po pierwsze,
rynek wolnokonkurencyjny składa się z wielkiej liczby sprzedawców (i nabywców), z których każdy jest mały w
porównaniu z wielkością całego rynku. Po drugie, produkty poszczególnych przedsiębiorstw są doskonałymi
substytutami. Spełnienie obu tych warunków sprawia, że krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa jest
doskonale (czyli nieskończenie) elastyczna, tzn. przebiega poziomo. Przedsiębiorstwo jest wtedy w stanie
sprzedać tyle, ile chce, tj. dowolnie dużą lub dowolnie małą ilość produktów. Kiedy produkty wszystkich
przedsiębiorstw są doskonałymi substytutami, obowiązuje „prawo jednej ceny”: wszystkie transakcje rynkowe
są zawierane po jednej cenie. A zatem, każde przedsiębiorstwo ma do czynienia z taką samą poziomą linią
popytu wyznaczoną przez obowiązującą cenę rynkową.

W przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym krzywa krótkookresowych kosztów przeciętnych przypomina literę
U, a krzywa krótkookresowych kosztów krańcowych ma nachylenie dodatnie (rosnące koszty krańcowe są
odzwierciedleniem malejących przychodów krańcowych). Przedsiębiorstwo osiąga maksymalny zysk stosując
zasadę MR=MC. W przypadku popytu doskonale elastycznego jego utarg krańcowy ze sprzedaży dodatkowej
jednostki produktu jest po prostu ceną, którą otrzymuje za tę jednostkę (MR=P). w warunkach konkurencji
doskonałej linia utargu krańcowego oraz linia ceny pokrywają się, a zatem przedsiębiorstwo działające na rynku
doskonale konkurencyjnym maksymalizuje zysk, zwiększając produkcję, aż do osiągnięcia takiej jej wielkości,
przy której koszt krańcowy zrównuje się z ceną rynkową.

W długim okresie przedsiębiorstwa mają pełną swobodę wejścia na rynek wolnokonkurencyjny i wyjścia z
niego.

Jednoczesne dążenie konkurujących ze sobą przedsiębiorstw do maksymalizacji zysku sprawia, że suma ich
zysków ekonomicznych zostaje sprowadzona do zera, produkcja zaś jest wytwarzana po najniższych kosztach.

Rynki, na których panuje wolna konkurencja, oferują efektywną ilość dóbr i usług wytworzonych przy
najniższych kosztach produkcji dla konsumentów, którzy wykazują największą gotowość (a także zdolność) do
zapłaty. Na rynku wolnokonkurencyjnym działają wyłącznie przedsiębiorstwa o najniższych kosztach; pozostali
potencjalni dostawcy, których koszty są wyższe, zostają wyparci z rynku – w tym sensie produkcja jest
efektywna. Po drugie, rynki wolnokonkurencyjne podlegają „prawu jednej ceny”. Oznacza to, że tylko ci
konsumenci, którzy wykazują najwyższą gotowość (zdolność) do zapłacenia tej ceny, rzeczywiście staną się
posiadaczami tych dóbr – w tym sensie efektywna jest konsumpcja. Po trzecie, przy istnieniu rynkowej selekcji
producentów o najniższych kosztach i konsumentów, dla których wartość dobra jest najwyższa, optymalna
wielkość produkcji zostaje osiągnięta w punkcie przecięcia się linii podaży i linii popytu. Ponieważ PC=MB=MC,
nie jest możliwe dokonanie takiej zmiany wielkości produkcji – w górę lub w dół od jej poziomu wyznaczone
przez rynek, której skutkiem byłby wzrost korzyści netto. W tym sensie efektywna jest także wielkość produkcji.

Jeśli na wszystkich rynkach w gospodarce panuje wolna konkurencja, to gospodarka ta – jako całość – jest
efektywna, czyli dostarcza konsumentom efektywną ilość każdego z dóbr i każdej z usług po najniższych
kosztach. Krótko mówiąc, system rynków wolnokonkurencyjnych, na których wszystkie dobra i usługi, a także

wszystkie czynniki produkcji (w tym praca) mogą być bez żadnych ograniczeń kupowane oraz sprzedawane,
zapewnia rozwiązanie ekonomicznego problemu alokacji zasobów. Oznacza to, że – niezależnie od dobrych
intencji – interwencja państwa, która zakłóca działanie wolnego rynku, może stać się przyczyną strat
dobrobytu.

Rynki wolnokonkurencyjne są efektywne w sensie dynamicznym, czyli że optymalnie reagują na zmiany
warunków ekonomicznych. Jeżeli nowy produkt lub usługa mogą być dostarczone po koszcie niższym od ceny,
którą są gotowi zapłacić konsumenci, to kierujące się motywem zysku przedsiębiorstwa utworzą i zaczną
zaopatrywać zupełnie nowy rynek. Jeśli popyt na już istniejący produkt wzrasta, to jego cena także wzrośnie,
przyciągając do gałęzi nowych producentów i powodując zwiększenie produkcji. Powstanie nowy stan
równowagi, w którym warunek efektywności P=MB=MC będzie ponownie spełniony. Alternatywnie, jeśli
zmniejszą się koszty, efektywna reakcja nastąpi dzięki spadkowi ceny, który spowoduje wzrost konsumpcji do
nowego, optymalnego poziomu. Działanie wolnych rynków zachęca do dokonywania innowacji
technologicznych. Przedsiębiorstwa są nieustannie pobudzane do poszukiwania i wdrażania bardziej
opłacalnych metod produkcji.

Konkurencja na światowych rynkach zapewnia globalną efektywność produkcji. Przedsiębiorstwa z całego
świata rywalizują o to, aby sprzedać swój produkt konsumentom z różnych krajów. Wolna konkurencja oznacza,
że rozpatrywane dobro jest sprzedawane po cenie światowej (po uwzględnieniu kosztów transportu). Swój
towar będą mogły sprzedać tylko najbardziej efektywne przedsiębiorstwa, które produkują po najniższych
kosztach. Kupią go zaś jedynie ci konsumenci, którzy chcą i mogą zapłacić cenę światową.