Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 03.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031003.html

1 z 2

2008-02-28 10:05

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej powszechnej

prowadzący: dr Pieńkos data: 03.10.2003 aktualizacja: 21.10.2003

powrót

drukuj

kontakt

zapisz

egz. na koniec roku, pisemny: test + ok. 30 slajdów + pytania otwarte
zakres zajęć: od połowy XVIII w do ok. 1900 r
I sem. dr Pieńkos - sztuki plastyczne (głównie malarstwo)
II sem. dr Świtek - architektura, urbanistyka
Wykłady to przewodnik, w oparciu o który należy samodzielnie pogłębiać temat (lista l ektur w bibliotece) - na egz. mogą
pojawiać się artyści i dzieła w ogóle na omawiane na zajęciach.

sem I: dr Pieńkos

Omawiana będzie głównie Francja, ówczesne centrum artystyczne, miejsce wyznaczania kierunków,
kreowania wzorców, w dalszym zakresie Anglia, Niemcy. Poruszone będą tylko określone gatunki
artystyczne - portret, malarstwo krajobrazowe, malarstwo historyczne.

1. Wstęp
Uważa się, że okres nowoczesny rozpoczął się na przestrzeni XVIII w, dotyczy to nie tylko sztuki, ale
także zachodzących wtedy przemian cywilizacyjnych, społecznych. Trudno wyznaczać konkretne daty
(szczególnie posiłkując się datami z historii politycznej), trudne jest wykazanie fundamentalnych,
podstawowych różnic pomiędzy dziełami z dwóch epok funkcjonujących w XVIII w (nowożytnej i
nowoczesnej). Łatwiej jest wykazać różnice w funkcjonowaniu dzieł, okolicznościach ich zamwaiania
itd.:

2. Zjawisko historyzmu
Traktowane jako pewien model odnoszenia się, myślenia o historii
jest jednym z głównych wyznaczników rozróżniających epoki.
Chodzi tu o zjawisko szersze niż historyzm dziewiętnastowieczny -
jest to pewna postawa w kulturze XVIII w wiążąca się z postawą
oświeceniową (sekularyzacją kultury). W XVIII w następuje
sekularyzacja - przenoszenie świata z władzy boskiej w obszar
władzy ludzkiej. Model religijnego pojmowania świata ustępuje na
rzecz modelu racjonalnego.
Dzięki badaniom, wykopaliskom świat kultury antycznej przestaje
być wzorcem idealnym (ideą sztuki doskonałej), staje się pewnym
konkretem historycznym. Poszerza się ilość dostępnych dzieł
antycznych, przy tym zwiększa się ich znajomość, konkretność - nie
są to już mityczne wzorce, każdy może je zobaczyć dzięki masowo
powielanym grafikom. Odkryte obiekty są badane naukowo - ustala
się autora, datę, cel, kontekst historyczny. Artyści mogą swobodnie
wybierać w tych wzorcach, pojawia się pluralizm artystyczny
(zamiast jednego modelu - wielość wzorców). Ten sam artysta może
korzystać na raz ze wzorów antycznych i średniowiecznych - nie są to idealnie doskonałe dzieła, lecz
konkretne wzory do wykorzystania.
[Hubert Robert: Widok wnętrza Luwru; Hubert Robert: Malarze]

3. Muzea
Działa są gromadzone w "świątyniach dzieł sztuki" - po to, by je oglądać, badać, przeżywać (przeżycie
estetyczne pojawia się dopiero w XVIII w, wraz z muzeami - wcześniej dzieło służyło czemu innemu,
np. przeżyciu religijnemu). Dzieła sztuki zostają oderwane od sensu religijnego - są dziełami
wykonanymi przez ludzi dla ludzi, przestają być częścią świata bogów - greckie posągi bóstw są tylko
pieknymi dziełami, nie sacrum.
Wraz z tą zmianą podejścia masowo pojawiają się w XVIII w galerie, kolekcje (stają się koniecznym
elementem pałacu - sale te służą tylko oglądaniu dzieł, brak funkcji praktycznych). Pojawiają się muzea
publiczne, powstają gmachy zbudowane specjalnie w tym celu, np. Muzea Watykańskie - zespół
pomieszczeń budowanych od nowa lub specjalnie przebudowywanych - dzieje się tak od lat 70. XVIII
w. Luwr jest jednym z pierwszych muzeów malarstwa (wcześniej w muzeach eksponowano głównie
starożytności).

Zmiana epok widoczna jest więc w zmianie funkcjonowania dzieł sztuki, nowym podejściu do nich -

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 03.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031003.html

2 z 2

2008-02-28 10:05

wzrost zainteresowania dziełami sztuki, wyrwanie ich z dotychczasowego kontekstu, podkreślenie roli
przeżycia estetycznego.

4. Nowe funkcje i treści dzieł sztuki
[Watteau 1720-21: Szyld sklepu Gersainta (mecenas malarza, kupiec, miał sklep z obrazami - obraz go
reklamuje, przedstawiając go]
Dzieło o nowoczesnej funkcji (reklama) i treści - przedstawia świat sztuki, obrazy (choć ówcześnie
dalej była żywa hierarchia akademicka: najważniejsze malarstwo historyczne, religijne, zaś
najpośledniejsze rodzajowe) - obraz ten zapowiada zmianę podejścia do treści.
W XVIII w następuje przyrost dzieł sztuki pokazujących świat sztuki - ukazane tworzenie dzieł, handel,
artyści, eksperci, krytycy, historycy sztuki, kolekcjonerzy.
[Liotard 1757: portret Tronchina]
Pojawiają się działa, których jedynym celem jest danie upustu wyobraźni - celem nie jest krzewienie
moralnosci, wzorców itd.
[Füssli: nocny koszmar]
Istotną cechą dzieła staje się jego oryginalność, niepowtarzalność - z czasem staje się jego jedynym
sensem.

5. Demokratyzacja sztuki
Następuje w efekcie znacznego wzrostu liczby
obrazów - stają się one łatwiej dostępne, zaś
grafika staje się medium powszechnym, to dzięki
niej poznaje się starożytności. Słynne obrazy,
nowe odkrycia archeologiczne - to wszytsko jest
reprodukowane, błyskawicznie rozprowadzane po
Europie - nieporównywalnie wzrasta liczba
odbiorców poznających sztukę.

Wraz ze zmianą epok pojawia się kult sztuki, emancypacja artysty, zajęcie
przez sztukę nowych pozycji w życiu społecznym, np.:

William Hogarth
Malarz, grafik, bardzo ważny dla sztuki XVIII w. Prowadził fabrykę
graficzną, rozpropagował swą sztukę dzięki mediom (grafika) i procederom
(handlowym, marketingowym).
[ul Wódczana (Gin Lane) - ulotka antyalkoholowa; nowa technika, adresat,
tematyka]
Hogarth malował też obrazy religijne, ale kompletnie się nie sprzedawały, w
przeciwieństwie do takich dzieł.

powrót

kontakt

drukuj

zapisz