1

1

INTERWENCJE BANKU

CENTRALNEGO NA RYNKU

PIENIĘŻNYM

2

Literatura

F. Mishkin, Ekonomika pieniądza,
bankowości i rynków finansowych – roz. 18,
19, 20

A. Sławiński, Rynki Finansowe, PWE 2006 –
roz. 8

3

Tezy

Bank centralny wpływa na krótkoterminowe
stopy procentowe

Wpływ na stopy krótkoterminowe poprzez
triadę instrumentów

Stopy długoterminowe kształtowane przez
oczekiwania

4

Teorie krzywej dochodowości

Teoria oczekiwań – stopy długie to
oczekiwane stopy krótkie w przyszłości

Teoria preferencji płynności – wpływ premii
za ryzyko na stopy długie – finansowanie
obligacji przez krótkoterm. depozyty (których
oproc. może rosnąć)

Teoria preferowanych habitatów

5

Wpływ banku centralnego na
krótkoterminowe stopy procentowe

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU -
wyznaczanie poziomu krótkoterminowych
stóp procentowych

OPERACJE DEPOZYTOWO-KREDYTOWE
- wyznaczanie korytarza wahań

REZERWA OBOWIĄZKOWA - generowanie
obrotów na rynku międzybankowym

6

Funkcje rezerwy obowiązkowej

Zabezpieczenie interesów deponentów

Funkcja fiskalna (seignorage income)

Wpływ na wysokość mnożnika kreacji
pieniądza (zmiana pieniądza rezerwowego)

Funkcje dodatkowe (bufor absorbujący
zmiany „krótkich” stóp proc., czynnik
wpływający na płynność systemu)

2

7

Cechy charakteryzujące system
rezerwy obowiązkowej (1)

Stosunek okresu utrzymywania do okresu naliczania

System równoległy


System częściowo opóźniony


System opóźniony

Czas

Okres naliczania
Okres utrzymywania

8

Cechy charakteryzujące system
rezerwy obowiązkowej (2)

Sposób utrzymywania rezerwy

1. Na bazie dziennej
2. Średnio w okresie rezerwowym

9

Cechy charakteryzujące system
rezerwy obowiązkowej (3)

Dochody ze środków utrzymywanych z tytułu
rezerwy

1. Rezerwa nieoprocentowana

2. Rezerwa oprocentowana

10

Dylematy związane z rezerwą
obowiązkową

System opóźniony czy częściowo opóźniony

Długość okresu rezerwowego

Sankcje za niewywiązanie się z obowiązku
utrzymania rezerwy

Wolna gotówka wliczana do rezerwy

Oprocentowanie

11

Kierunki ewolucji rezerwy
obowiązkowej

Zmniejszanie obciążenia banków tym
parapodatkowym instrumentem - obniżanie
stopy nawet do zera

Upraszczanie systemów rezerwy
obowiązkowej

Ujednolicanie stóp rezerwy i nieróżnicowanie
podmiotów ją odprowadzających

12

Rezerwa obowiązkowa w Polsce

3,5% od wszystkich rodzajów depozytów

system opóźniony

okres utrzymywania zbliżony do 1
miesiąca

rezerwa utrzymywana w sposób
uśredniony

3

13

Rezerwa obowiązkowa w EBC

Stopy rezerwy - 2%, 0%

system opóźniony

okres utrzymywania - 1 miesiąc

rezerwa utrzymywana w sposób uśredniony

14

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

Od połowy lat 80. zyskiwały znaczenie w
instrumentarium banków centralnych

Rozwój związany z liberalizacją przepływów
kapitałowych

Dziś główny instrument wpływania na
płynność banków komercyjnych

15

Rodzaje operacji otwartego rynku

Transakcje bezwarunkowej sprzedaży/
zakupu papieru wartościowego

Transakcje warunkowej sprzedaży/ zakupu
papieru wartościowego

Emisja własnych papierów dłużnych banku
centralnego

Swap walutowy

16

Operacja warunkowa

Bank komerc. NBP

Wymiana papieru wart.

na pieniądz

Wymiana pieniądza na

papier wartościowy

17

Motywy stosowania operacji
warunkowych

Transakcje te nie wymagają tak płynnego i
rozwiniętego rynku papierów wartościowych,
jak w przypadku operacji bezwarunkowych

Transakcje „odwracalne”

Dobry efekt sygnalizacyjny przy braku
wpływu na przychodowość papierów
wartościowych

18

Planowanie operacji otwartego
rynku

AKTYWA

Aktywa zagr. netto

Kredyt netto dla budżetu

Kredyt netto dla sektora

bankowego

Pozostałe pozycje netto

PASYWA

Gotówka w obiegu

Rachunki banków

Bony pieniężne

4

19

Interwencja przeciwko aprecjacji
złotego

AKTYWA

Aktywa zagr. netto

Kredyt netto dla sektora

bankowego

Pozostałe pozycje netto

PASYWA

Gotówka w obiegu

Rachunki banków

Rachunek budżetu

Bony pieniężne

20

Interwencja przeciwko deprecjacji
złotego

AKTYWA

Aktywa zagr. netto

Kredyt netto dla sektora

bankowego

Pozostałe pozycje netto

PASYWA

Gotówka w obiegu

Rachunki banków

Rachunek budżetu

Bony pieniężne

21

Operacje otwartego rynku w
Polsce

1990 - pierwsza emisja bonów pieniężnych

1991 - NBP nie chce stwarzać konkurencji bonom
skarbowym i wycofuje się z emisji bonów
pieniężnych

1993 - pierwsze operacje warunkowe (rozwój rynku
lokat międzybankankowych)

1995 - ostatnia operacja „zasilająca”

2008 – wznowienie operacji „zasilających”

22

Operacje otwartego rynku w
Polsce – przed zawirowaniami

Podstawowe operacje absorbujące - co
tydzień (piątek), 1-tyg. zapadalność, stała
stopa

Operacje „dostrajające”: emisja bonów
pieniężnych z terminem zapadalności od 1 do
7 dni, zasilające w drodze zakupu od banków
SPW na 1 do 7 dni ("repo"), przedterminowy
wykup bonów pieniężnych NBP.

strukturalne

23

OPERACJE DEPOZYTOWO-
KREDYTOWE (1)

Początkowo operacje kredytowe banku centralnego
pełniły kluczowe role w dostarczaniu płynności
systemowi bankowemu

W latach 80. zaczęły być wypierane przez operacje
warunkowe - rozwój operacji otwartego rynku

Zaczęły jednak pełnić rolę sufitu (podłogą
pozostawały operacje otwartego rynku)

24

OPERACJE DEPOZYTOWO-
KREDYTOWE (2)

Wprowadzenie do użytku operacji
depozytowych banku centralnego

Ograniczenie od dołu wahań
krótkoterminowych stóp proc. - podłoga

Nowy korytarz wahań

5

25

Standing facilities w praktyce

Sufit to krańcowy koszt pozyskania pieniądza

Podłoga to minimalna przychodowość lokat
na rynku międzybankowym

Sufit może zostać „przebity”, podłoga nie

Stopień wykorzystania zależny od systemu
rezerwy obowiązkowej

26

Wahania stóp procentowych w uśrednionym
systemie rezerwowym

wahania stóp procentowych - system

uśredniony

stopa lombardow a

stopa depozytow a

stopa krótkoterm. rynku międzybank.

27

Wahania stóp procentowych w
nieuśrednionym systemie rezerwowym

wahania stóp procentowych - system

nieuśredniony

stopa lombardow a

stopa depozytow a

stopa krótkoterm. rynku międzybank.

28

Implikacje wprowadzenia operacji
depozytowo-pożyczkowych

Stworzenie korytarza wahań
krótkoterminowych stóp procentowych

Sterowanie stopą O/N

Pozostawienia siłom rynkowym
kształtowania krzywej dochodowości

29

Wahania stóp procentowych w
Polsce

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2

4

-0

1

-2

0

0

5

2

4

-0

3

-2

0

0

5

2

4

-0

5

-2

0

0

5

2

4

-0

7

-2

0

0

5

2

4

-0

9

-2

0

0

5

2

4

-1

1

-2

0

0

5

2

4

-0

1

-2

0

0

6

2

4

-0

3

-2

0

0

6

2

4

-0

5

-2

0

0

6

2

4

-0

7

-2

0

0

6

2

4

-0

9

-2

0

0

6

2

4

-1

1

-2

0

0

6

2

4

-0

1

-2

0

0

7

2

4

-0

3

-2

0

0

7

2

4

-0

5

-2

0

0

7

2

4

-0

7

-2

0

0

7

2

4

-0

9

-2

0

0

7

2

4

-1

1

-2

0

0

7

2

4

-0

1

-2

0

0

8

2

4

-0

3

-2

0

0

8

2

4

-0

5

-2

0

0

8

2

4

-0

7

-2

0

0

8

2

4

-0

9

-2

0

0

8

2

4

-1

1

-2

0

0

8

POLONIA

Referencyjna

Lombardowa

Depozytowa

WIBOR3M

%

30

Korytarz wahań stóp
procentowych w strefie euro

0

1

2

3

4

5

6

7

4

st

y

99

4

kw

i 9

9

4

lip

9

9

4

pa

ź

99

4

st

y

00

4

kw

i 0

0

4

lip

0

0

4

pa

ź

00

4

st

y

01

4

kw

i 0

1

4

lip

0

1

4

pa

ź

01

4

st

y

02

4

kw

i 0

2

4

lip

0

2

4

pa

ź

02

4

st

y

03

4

kw

i 0

3

4

lip

0

3

4

pa

ź

03

4

st

y

04

4

kw

i 0

4

4

lip

0

4

4

pa

ź

04

4

st

y

05

4

kw

i 0

5

4

lip

0

5

4

pa

ź

05

4

st

y

06

4

kw

i 0

6

4

lip

0

6

4

pa

ź

06

4

st

y

07

4

kw

i 0

7

4

lip

0

7

4

pa

ź

07

4

st

y

08

4

kw

i 0

8

4

lip

0

8

4

pa

ź

08

EONIA

Deposit facility

Main refinancing operations

Marginal lending facility

Euribor 3M

%

6

31

Konsekwencje zawirowań

Obawa przez zawieraniem transakcji
międzybankowych

Ucieczka do bezpiecznych papierów
skarbowych

Ograniczanie akcji kredytowej

32

Ź

ródło: NBP.

-50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

p

aź

-0

6

li

s-

0

6

g

ru

-0

6

st

y

-0

7

lu

t-

0

7

m

a

r-

0

7

k

w

i-

0

7

m

a

j-

0

7

c

ze

-0

7

li

p

-0

7

si

e-

0

7

w

rz

-0

7

p

aź

-0

7

li

s-

0

7

g

ru

-0

7

st

y

-0

8

lu

t-

0

8

m

a

r-

0

8

k

w

i-

0

8

m

a

j-

0

8

c

ze

-0

8

li

p

-0

8

si

e-

0

8

w

rz

-0

8

p

aź

-0

8

li

s-

0

8

Spread 3M WIBOR / 3M OIS

Spread 3M EURIBOR / 3M OIS

Spread 3M LIBOR / 3M OIS

Spread 3M GB LIBOR/ 3M OIS

Rynek pieniężny

Różnica między oprocentowaniem niezabezpieczonych
depozytów międzybankowych i stawek OIS

33

Reakcje banków centralnych na
zawirowania

Wydłużanie terminów OMO i zwiększanie
skali

Obniżanie stóp rezerwy obowiązkowej

Rozszerzanie listy zabezpieczeń

Zawężanie korytarzy

Skoordynowane interwencje

Umowy swapowe, np. między EBC a Fed

34

Programy pomocowe Fed

Primary Dealer Credit Facility (PDCF)

Term Securiries Lending Facility (TSLF)

Asset-Backed Comercial Paper Money
Market Mutual Fund Liquidity Facility
(ABCPMMMFLF)

Term Asset-Backed Securities Loan Facility
(TALF)

35

Zgodnie ze starą maksymą

„Rezerwa Federalna potwierdza swoją

gotowość do pełnienia funkcji źródła
płynności w celu wsparcia systemu
gospodarczego i finansowego”

Alan Greenspan w październiku 1987

36

Skuteczność interwencji banków
centralnych

„często [...] wystarcza sama świadomość, że
w razie czego bank centralny może wkroczyć
do akcji”

William J. McDonough

Tym razem nie pomagały nawet interwencje

7

37

Pakiet zaufania NBP

Główne cele pakietu:



Umożliwienie bankom pozyskiwania środków
złotowych na dłuższe okresy (do 3 miesięcy),



Umożliwienie bankom pozyskiwania środków
walutowych (w EUR od 21 października 2008 r., w
USD od 28 października 2008 r., w CHF od 17
listopada 2008 r.)