9. Opracowywanie danych i prowadzenie obliczeń – powtórka

Powtórka 9.1.

Przypomnij sobie rozmieszczenie, nazwy i funkcje głównych elementów okna i menu

programu

Excel

, takich m.in. jak:

Zeszyt

,

Arkusz

, przyciski kreatorów i operacji na danych – zob.

rys. 9.1.

♦

Rysunek 9.1.

Obraz z otwartym oknem programu

Excel

na ekranie

Powtórka 9.2.

W arkuszu

Szczyty

z folderu

Arkusze

znajduje się tabela, do której wpisano jedynie

dane o wybranych szczytach gór na kuli ziemskiej. Teksty są wyrównane do lewej krawędzi komórki,
a liczby – do prawej. Sformatuj tę tabelę do postaci przedstawionej na rysunku 9.2. i umieść ją w swo-
im folderze.

♦

Zakładka jednego
z dwóch arkuszy,
składających się
na Zeszyt1

Kliknij dwa razy na
nazwie arkusza, jeśli
chcesz ją zmienić

Umiejętności informatyczne absolwenta gimnazjum

Zbieranie i opracowywanie danych za pomocą arkusza kalkulacyjnego (np. Excel)

•

Wypełnianie komórek arkusza kalkulacyjnego: napisami, liczbami i formułami;

•

formatowanie zawartości komórek;

•

stosowanie adresów względnych, bezwzględnych i mieszanych;

•

kopiowanie zawartości komórek, wypełnianie komórek serią danych;

•

dobieranie i tworzenie wykresów dla danych w tabeli, formatowanie i opisywanie wykresów;

•

wprowadzanie poprawek do arkusza: usuwanie i dodawanie wierszy lub kolumn;

•

planowanie bardziej rozbudowanych obliczeń w arkuszu, sprawdzanie wielu wariantów obli-
czeń, używanie arkuszu do prowadzenia prób (symulacji);

•

kopiowanie i przenoszenie tabeli i wykresu z arkusza do dokumentu tekstowego.

Ten przycisk służy
do scalania
wybranych komórek

Przyciski
porządkowania
wybranej kolumny

Przycisk Kreatora
wykresów

Przycisk kreatora
sumowania
i funkcji

Ten Zeszyt składa się z dwóch
Arkuszy. Jego nazwę można
zmienić w opcji
Plik|Zapisz jako

2

Powtórka-arkusze kalkulacyjne – Technologia Informacyjna

Powtórka 9.3.

Zapoznaj się, poprzez otwarcie menu

Format|Komórki

przy zaznaczonej komórce,

z kategoriami i typami danych, umieszczonymi w różnych komórkach arkusza

Godziny pracy i za-

płata

z folderu

Arkusze

(zob. rys. 9.3). Występują w nich: dane tekstowe (w kolumnach

B

i

C

oraz

w wierszach 1 – 3), dane liczbowe (w kolumnie

F

), godziny (w kolumnach

D

i

E

), waluta (w kolum-

nach

G

i

H

). Ponadto, wartości w kolumnach

F

i

H

są obliczane za pomocą formuł. Zapoznaj się (lub

tylko przypomnij sobie) w

Pomocy

, jak godziny są reprezentowane w obliczeniach (kolumna

F

). Zob.

rys. 9.1 w podręczniku, na którym opisano niektóre opcje formatowania komórek arkusza.

♦

Powtórka 9.4.

W arkuszu

Układ Słoneczny

z folderu

Arkusze

znajduje się tabela z różnymi danymi

o planetach Układu Słonecznego. Sporządź wykresy ilustrujące różne zależności wartości pewnych
cech planet od ich odległości od Słońca. Zatem na tych wykresach planety będą umieszczone na osi
Ox, a na osi Oy znajdą się ilustrowane wielkości. Dane przedstawiane na tych wykresach będą pocho-
dzić z różnych kolumn tabeli. Utwórz następujące wykresy:

•

średniej odległości od Słońca;

•

natężenia pola grawitacyjnego – wykres kolumnowy;

•

gęstości planet – wykres liniowy;

•

temperatury powierzchni – wykres liniowy;

W graficznej reprezentacji dla ostatniej z tych zależności uwzględnij, że temperatura powierzchni

planet ma dużą rozpiętość wartości (zob. rys. 9.4).

♦

Rysunek 9.2.

Sformatowana tabela z danymi o szczytach świata

3

Powtórka-arkusze kalkulacyjne – Technologia Informacyjna

Rysunek 9.3.

Fragment tabeli z rozliczeniem pracy w ogrodzie – przykłady różnych kategorii i typów

danych

Rysunek 9.4.

Wykresy ilustrujące wybrane cechy planet w zależności od ich odległości od Słońca

Gęstość planet

5,4

5,25

5,51

3,95

1,34

0,7

1,27

1,64

2

0

1

2

3

4

5

6

Merkury Wenus Ziem ia

Mars

Jowisz Saturn

Uran

Neptun

Pluton

Planety

G

ęs

to

ść

[

to

n

a/

m

3

]

4

Powtórka-arkusze kalkulacyjne – Technologia Informacyjna

Powtórka 9.5.

Arkusz

Polska

z folderu

Arkusze

zawiera podstawowe dane dotyczące powierzchni

i zaludnienia województw. Wypełnij najpierw puste komórki w tabeli, a następnie utwórz wykres:

•

Wypełnij puste kolumny (wpisz odpowiednią formułę do komórki w piątym wierszu i skopiuj
ją do wszystkich poniżej niej): procentowe ilości mieszkańców w poszczególnych wojewódz-
twach, liczba osób na jeden kilometr kwadratowy (uwaga na jednostki – zaludnienie woje-
wództw jest podane w tysiącach), zaludnienie miast w poszczególnych województwach.

•

Utwórz wykres kołowy dla procentowego zaludnienia województw (zobacz nasz wykres na
rys. 9.5 i postaraj się otrzymać podobny).

♦

Powtórka 9.6.

Dla danych umieszczonych w tabeli arkusza

Moje oceny

w folderze

Arkusze

utwórz

wykres kolumnowy i opisz go (zob. rys. 9.6). Zauważ, że tym razem wykres jest tworzony dla serii da-
nych zajmującej wiersz. Przy okazji wypełnij puste komórki tabeli – te wartości będą potrzebne
w ćwiczeniach tego punktu.

Uwaga.

Jeśli chcesz, aby ta powtórka oraz ćwiczenia w p. 9.2.3 rzeczywiście dotyczyły Twoich ocen,

to najpierw utwórz w swoim folderze arkusz

Moje oceny

i umieść w nim swoje oceny.

♦

Rysunek 9.5.

Procentowe zaludnienie województw

Rysunek 9.6.

Wykres częstości ocen

Procentowe zaludnienie województw

8%

5%

6%

3%

7%

8%

13%

3%

5%

3%

6%

13%

3%

4%

9%

4%

Dolnoś ląs kie

Kujaws ko-pom ors kie

Lubels kie

Lubuskie

Łódzkie

Małopols kie

Mazowieckie

Opols kie

Podkarpackie

Podlaskie

Pom ors kie

Śląs kie

Świętokrzys kie

Warm ińsko-m azurskie

Wielkopolskie

Zachodniopom ors kie

Częstość moich ocen

0

5

10

15

1

2

3

4

5

6

Oceny

C

zę

st

oś

ć

o

ce

n

Częstość

5

Powtórka-arkusze kalkulacyjne – Technologia Informacyjna

Powtórka 9.7.

Przypomnij sobie, w jaki sposób są traktowane w arkuszu adresy względne i bez-

względne podczas ich kopiowania. Posłuż się odpowiednimi schematami.

♦

Rysunek 9.7.

Fragment arkusza, w którym skopiowano formułę z adresem

B2

w jego czterech róż-

nych wersjach

Arkusz jest często wykorzystywany do rysowania wykresu funkcji. W tym celu, najpierw tworzymy
tabelę wartości tej funkcji w ustalonym przedziale zmiennej x, a następnie wybieramy typ wykresu

XY

(Punktowy)

, a jako

Podtyp wykresu

–

Wykres punktowy

z punktami danych połączonymi wygła-

dzonymi liniami (drugi od góry w lewej kolumnie).

Powtórka 9.8.

Utwórz arkusz, w którym będziesz mógł otrzymać wykres funkcji kwadratowej y = ax

2

+ bx + c w ustalonym przedziale, np. [–7, +7] dla różnych wartości współczynników a, b i c.

Wskazówka.

Argumenty funkcji w tabeli, która służy do rysowania wykresu funkcji, na ogół występu-

ją w równych odstępach. Można w tym przypadku skorzystać ze specjalnej opcji w arkuszu, która to
ułatwia – należy postępować następująco:

•

wpisz do komórki pierwszą wartość zmiennej x, np. – 4, i podświetl ją;

•

wybierz opcję

Edycja|Wypełnij|Serie danych

i w oknie dialogowym, które się pojawi (zob.

rys. 9.8), ustal parametry ciągu liczb.

♦

Rysunek 9.8.

Okienko dialogowe do ustalenia parametrów serii danych do wypełnienia

Powtórka 9.9.

Dany jest układ dwóch równań liniowych z dwoma niewiadomymi. Utwórz arkusz,

który będzie przydatny przy geometrycznej metodzie rozwiązywania tego układu. Określ, jakie będzie
wzajemne położenie prostych reprezentujących równania w zależności od rozwiązania układu. Określ
w przybliżeniu rozwiązanie tego układu, jeśli istnieje.

♦

Powtórka 9.10.

Utwórz arkusz z wykresami dwóch funkcji, sin(x) i cos(x) w tym samym przedziale

zmienności, np. [– 180

°

, 180

°

].

Serie mogą być różnego typu,
np. mogą tworzyć ciąg
arytmetyczny lub
geometryczny

Jednostki serii
w przypadku dat

Krok, z jakim
zmieniają się
elementy serii

Końcowa wartość
elementu serii

Serie mogą
być tworzone
w wierszach
i w kolumnach

6

Powtórka-arkusze kalkulacyjne – Technologia Informacyjna

Wskazówka.

Argument x funkcji trygonometrycznej w arkuszu należy podawać w radianach. Jeśli

więc chcemy obliczać wartości tych funkcji dla argumentu x danego w stopniach, to należy obliczać
wartości tych funkcji dla argumentu

RADIANY(x)

, gdzie funkcja

RADIANY

służy do zamiany stopni

na radiany.

♦

Powtórka 9.11.

Posłuż się arkuszem, by dla danej lokaty porównać wysokość odsetek otrzymanych

po każdym okresie oszczędzania, gdy:

•

odsetki pozostają na koncie w banku i są oprocentowane tak, jak początkowa lokata;

•

odsetki są pobierane z banku każdego roku, lub innymi słowy, oprocentowana jest jedynie po-
czątkowa lokata.

Uwzględnij różne oprocentowanie wkładów. Utwórz wykres ilustrujący wysokość odsetek w zależno-
ści od okresu w obu sposobach oszczędzania.
Po jakim czasie początkowa kwota wraz z odsetkami podwoi się, przy jednym i drugim sposobie
oszczędzania? A po jakim czasie, pierwszy sposób oszczędzania przyniesie dwa razy więcej oszczęd-
ności, niż drugi?

♦