7. Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy

Nr
zadania

Czynności ucznia

Liczba
punktów
za czynność

Liczba
punktów za
całe zadanie

1

Za odpowiedź: enancjomery

1

1

2

Za nazwę: N,N-dimetyloetyloamina
(N,N-dimetyloetanoamina)

1

1

3

Za obliczenie zawartości procentowej wodoru:
%H = 9,23%

1

3

Za przeliczenie stosunku masowego na molowy, np.:
n

C

= 55,38 : 12 = 4,615;

n

O

= 24,62 : 16 = 1,539;

n

N

= 10,77 : 14 = 0,769;

n

H

= 9,23;

Dzieląc te wartości przez 0,769 otrzymujemy:
n

C

: n

O

: n

N

: n

H

= 6 : 2 : 1 : 12

1

Za podanie wzoru sumarycznego: C

6

H

12

O

2

N

1

4

Za wymienienie czterech czynników, np.: wysoka
temperatura, jony metali ciężkich, stężone kwasy,
etanol lub inne alkohole itp.

2

2

Za wymienienie trzech czynników

(1)

5

Za równanie:

CH

3

CH

2

CH

CH

3

CH

NH

2

COOH

CH

3

CH

2

CH

CH

3

CH

OH

COOH

H

2

O

NH

3

+

+

1

1

6

Za wzór odpowiedniego nitrylu: CH

3

−CH

2

−CH

2

−C≡N

1

2

Za równanie: CH

3

−CH

2

−CH

2

−C≡N + 2H

2

O + H

+

→

CH

3

−CH

2

−CH

2

−COOH + NH

4

+

1

7

Za odpowiedź: c

1

1

8

Za odpowiedź: zasadowy

1

2

Za uzasadnienie, np.: Właściwości zasadowe wynikają
z obecności wolnej pary elektronowej na atomie azotu
(co pozwala na utworzenie wiązania koordynacyjnego
z kationem wodoru z cząsteczki wody i uwolnienie
z tej cząsteczki anionu wodorotlenkowego).

1

9

Za odpowiedź: a

1

1

10

Za każdy prawidłowo zapisany etap:

CH

3

CH

3

CH

3

CH

2

NH

2

CH

3

CH

2

X

CH

3

CH

2

NH

3

X

NaOH (KOH)

NH

3

X

2

h

ν

gdzie X = Cl, Br lub I

3 × 1

3

11

Za każde prawidłowe uzupełnienie: świeżo strąconym
wodorotlenkiem miedzi(II), reakcja biuretowa,
fi oletowy.

3 × 1

3

Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy

67

Nr
zadania

Czynności ucznia

Liczba
punktów
za czynność

Liczba
punktów za
całe zadanie

12

Za każdy wzór pierścieniowy

β-D-glukoza

β-maltoza

2 × 1

5

Za wskazanie wiązania α-O-glikozydowego

1

Za zaliczenie glukozy do monosacharydów (cukrów
prostych) i maltozy do disacharydów (dwucukrów)

1

Za stwierdzenie, że próby Tollensa nie można
wykorzystać do rozróżnienia tych cukrów, gdyż oba są
cukrami redukującymi.

1

13

Za każde prawidłowe uzupełnienie: amylozy
i amylopektyny, amylozie, amylopektyny

4 × 1

4

14

Za prawidłowo wybrany odczynnik: płyn Lugola
(roztwór jodu w jodku potasu) lub jodyna (roztwór
jodu w etanolu)

1

4

Za czynności, np.: Wkraplamy kilka kropel odczynnika
na próbkę produktu spożywczego.

1

Za obserwacje, np.: Na niektórych produktach
odczynnik nie zmienia (brunatnej) barwy, na innych
zabarwia się na granatowo.

1

Za wniosek: Produkty na których odczynnik zmienił
barwę na granatową zawierają skrobię (a dokładniej
amylozę).

1

15

Za każdy wzór:

CH

3

CH

CH

NH

2

COOH

CH

2

C

O

N

H

lub

CH

3

CH

CH

NH

2

COOH

CH

2

C

O

N

H

2 × 1

3

Za wskazanie wiązań peptydowych

1

O

H

O

CH

2

OH

H

OH

H

H

OH

H

OH

H

O

H

O

CH

2

OH

H

OH

H

H

OH

H

OH

O

H

O

CH

2

OH

H

OH

H

H

OH

OH

H

wiązanie α-O-glikozydowe

68

Modele odpowiedzi

CH

2

CH

NH

2

CH

CH

3

COOH

C

O

N

H

C

O

N

H

CH

2

CH

NH

2

CH

CH

3

COOH

H

Nr
zadania

Czynności ucznia

Liczba
punktów
za czynność

Liczba
punktów za
całe zadanie

16

Za odpowiedź: b

1

1

17

Za równania:
C

2

H

5

COOH + NH

3

→ C

2

H

5

COONH

4

C

2

H

5

COONH

4

⎯

⎯ →

⎯

.

temp

C

2

H

5

CONH

2

+ H

2

O

1

4

Za obliczenie liczby moli kwasu, a następnie (z proporcji
lub w inny sposób) liczby moli amoniaku:
n

kwasu

= 370 g : 74 g · mol

−1

= 5 moli; ponieważ 1 mol

kwasu propanowego reaguje z 1 molem amoniaku, to
w reakcji całkowitego przeprowadzenia kwasu w amid
należy użyć 5 moli amoniaku

1

Za uwzględnienie warunków innych niż normalne:

p

T

R

n

V

=

hPa

1000

K

298

83,1

moli

5

V

K

mol

hPa

dm

3

⋅

⋅

=

⋅

⋅

1

Za wynik z jednostką: 123,82 dm

3

1

18

Za równanie: CH

3

CONH

2

+ OH

−

→ CH

3

COO

−

+ NH

3

1

1

19

Za kolejność: fenyloamina, amoniak, etyloamina

1

2

Za wzór: CH

3

−CH

2

−NH

2

1

20

Za odpowiedź: glicyna lub kwas aminooctowy

1

1

21

Za każde prawidłowe równanie:

CH

2

CH

2

+ HCl

→ CH

3

− CH

2

−Cl

2CH

3

−

−

−

CH

2

− Cl + 2Na → CH

3

− CH

2

−CH

2

−CH

3

+ 2NaCl

CH

3

CH

2

CH

2

CH

3

Br

2

hν

CH

3

CH

CH

2

Br

CH

3

HBr

+

+

CH

3

CH

CH

2

Br

CH

3

NH

3

+

CH

3

CH

CH

2

NH

3

Br

CH

3

CH

3

CH

CH

2

NH

3

Br

CH

3

CH

3

CH

CH

2

NH

2

CH

3

KOH

KBr

+

+

CH

3

CH

CH

2

NH

3

NO

3

CH

3

CH

3

CH

CH

2

NH

2

CH

3

+ HNO

3

6 × 1

6

22

Za nazwanie grup funkcyjnych:
1 – estrowa; 2 – karboksylowa

2 × 1

2

Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy

69

temp.