Grecja le y w

ż

po udniowej cz ci pó wyspu Ba ka skiego i na wyspach Morza Egejskiego. Wi kszo

ł

ęś

ł

ł ń

ę

ść

terenów Grecji to góry. Reszta ziem by a nieurodzajna i uboga. Surowce mineralne grecji to g ównie

ł

ł

kamie i glinka, a

ń

tak e rudy elaza, miedzi i srebro.

ż

ż

Cywilizacja Minojska lud przyby y z

ł Azji

mniejszej rozwijaj cy si na Krecie od III tys. pne. Nazwa pochodzi od króla

ą

ę

Minosa. Nieobwarowane

miasta. Apogeum cywilizacji przypada na lata 1700-1450. Stolic zjednoczenego królestwa by o Knossos.

ą

ł

Wykszta cili

ł

pismo linearne A, handel z wieloma pa stwami, silna flota morska.

ń

Achajowie plemie,

którego rozwój nast pi w

ą ł latach 1700-1200. Achajowie byli twórcami cywilizacji Myke skiej.

ń

Plemie to

cechowa o administracyjne rozbicie, cho zawi zywa y si te cz sto konfederacje, czy sojusze. Achajowie

ł

ć

ą

ł

ę ż ę

zajmowali si g ównie handlem i rzemios em. Byli te bardzo zmilitaryzowani. Icho budowle, warownie

ę ł

ł

ż

zawsze wzbudza y podziw.

ł

Wykszta cili Pismo Linearne B

ł

. Upadli przez ludy morskie. Troja ok 1200

pne. Szcz tki miasta zosta y odkryte przez

ą

ł

Henryka Schliemanna. Dorowie plemie greckie zamieszka e

ł

na obrze ach cywilizacji myke skieg. yli na ni szym poziomie, dlatego innym grekom kojarzyli si

ż

ń

Ż

ż

ę

z barbarzy cami. Po inwazji ludów morskich zacz li si przemieszcza w

ń

ę

ę

ć g b grecji. Przyczynili si do

łą

ę

destabilizacji Grecji, upadku kultury myke skiej. Czasy pod panowaniem Dorów s nazywane

ń

ą

czasami

ciemnymi. Sparta to polis wykszta ci o si u schy ku IX w

ł ł

ę

ł

p.n.e. dzi ki Dorom. Jej rdzenne terytorium

ę

stanowi a lakonia.

ł

Heloci ludno ch opska w

ść ł

Lakonii i Mesenii. Periojkowie ludno niepe nosprawna,

ść

ł

g ówne zaj cie handel i rzemios o.

ł

ę

ł Spartiaci - pe noprawni obywatele, potomkowie Dorów.

ł

Geruzja rada

starszych, Cia o doradcze 28 os. Powy ej 60 lat.

ł

ż

Zgromadzenie Ludowe wszyscy doro li obywatele

ś

m czy ni

ęż

ź

hoplici. Odpowiadali tak lub nie. Eforat instytucja kontrolna, pi ciu. Sparta pa stwo

ę

ń

oligarchiczne. W adza w

ł

r kach niewielu rodów arystokratycznych. System totalitarny.

ę

Ateny

arystokracja przechwyci a w adz , zlikwidowa a monarchi i ustanowi a system rz dów oligarchicznych.

ł

ł

ę

ł

ę

ł

ą

Kolegialny urz d archontów, czyli w adców dowódców, których by o 10. Rada starszych

ą

ł

ł

areopag.

Wprowadzono demokracj . Reforma prawna:

ę

Drakon 621 r pne. (pojeb) Solon 594. Przeprowadzi

ł

rzeczywist reform , jeden z

ą

ę

najwybitniejszych prawodawców. 508 r. Klejstenes wprowadzi nowy podzia

ł

ł

administracyjny. S d skorupkowy (

ą

ostracyzm). Przebieg wojen grecko-perskich: 500 bunt przeciwko

Persom w miastach jo skich.

ń

491 zd awienie powstania jo skiego. Milet wpad w

ł

ń

ł r ce persów, a

ę

ludno

ść

zosta a przesiedlona.

ł

490 Persowie zniszczyli Eretri i ruszyli na Attyk . w

ę

ę bitwie pod Maratonem mimo

przewagi Persów wygrali Grecy pod wodz Miltiadesa. Temistokles namówi Ate czyków do budowy 200

ą

ł

ń

okr tów.

ę

480 Bitwa pod Termopilami. Sparta (Leonidas). Persja (Kserkses) wygra a.

ł 480 Bitwa morska

u wybrze y Salaminy. Pewni zwyci stwa Persi przegrali.

ż

ę

479 Bitwa pod Platejami, sprzymierzeni Grecy

dowodzeni przez Panzaniasza zwyci yli nad Persami. Powsta Zwi zek Morski, organizacja maj ca na

ęż

ł

ą

ą

celu walk z

ę Persami. 449 Persowie uznali wolno miast grecjich zoko czono wojn . Dzi ki wojnie

ść

ń

ę

ę

z persami narodzi a si nowa epoka. Zmieni a si mentalno . Grecy nabrali przekonania o

ł

ę

ł

ę

ść

doskona o ci

ł ś

swojej cywilizacji. Rozwija a si kultura, co da o podwaliny cywilizacji zachodu. Grecy tak e

ł

ę

ł

ż

uznawali odt d wiat niegrecki za wiat pogardzany, barbarzy ski.

ą ś

ś

ń

Demokracja w adza ludu. Ustrój ten

ł

wprowadzono w pgrecji po zwyci stwie z

ę

Persami. Perykles (2 po . V w

ł

p.n.e.) za jego rz dów demokracja

ą

ate ska wieci a swój triumf. Najwa niejszy organ pa stwa to zgromadzenie narodowe

ń

ś

ł

ż

ń

eklezja.

Demokracja dot. tylko pe noletnich obywateli, czyli m czyzn pow. 20 roku ycia.

ł

ęż

ż

Kultura LIT Homer

Illiada i Odyseja . Hezjod - Teogonia . Herodot - Dzieje . Tukidydes - Wojna peloponeska . FIL

Tales z Miletu, Sokrates -> Platon -> Arystoteles. SZT Fidiasz, Myron, Poliklet. Igrzyska olimpijskie 776 r.

Za amanie systemu polis

ł

prze om V i VI w, g . przyczyna to niech do tego systemu w

ł

ł

ęć

spo ecze stwie

ł

ń

wysokorozwini tym.

ę

Wojna peloponeska (431-404). Mi dzy Atenami i Zwi zkiem Morskim, a

ę

ą

Spart i jej sojusznikami.

ą

Zwyci y a Sparta, ale Grecja pogr y a si w

ęż ł

ąż ł

ę chaosie poniewa Sparta nie potrafi a narzuci

ż

ł

ć

zwierzchnictwa pozosta ym polis. Te z

ł

kolei szybko si do niej zniech ci y.Wysz a na jaw

ę

ę ł

ł

sprawa

finansowania Sparty przez Persów w zamian za oddanie im pa stw ma oazjatyckich. Doprowadzi o to do

ń

ł

ł

ogólnego chaosu i licznych wojen. w 338 r. p.n.e. w adca Macedo ski

ł

ń

Filip II pokona armi Aten i Teb i

ł

ę

tym samym zdo a zapanowa nad niemal ca Grecj . Rok pó niej odby si zjazd pa stw Greckich poza

ł ł

ć

łą

ą

ź

ł ę

ń

Spart . Utworzono wówczas

ą

zwi zek Koryncki

ą

pod przewodnictwem Filipa oraz podj to decyzj

ę

ę

o zorganizowanie wspólnej wyprawy przeciw Persji.W 334 r syn Filipa Alexander stoczy bitw z

ł

ę samym

Dariuszem II pod Issos. Miasto to otwiera o drog do pó nocnej Syrii. Macedo czycy znów zwyci yli,

ł

ę

ł

ń

ęż

a Persowie uciekli. Alex ruszy na Egipt, który podda si bez walki, a

ł

ł ę

jego mieszka cy powitali

ń

macedo czyka jako nast pce faraonów w

ń

ę

tym samego syna boga. w 331 r Dariusz zgromadzi ogromn

ł

ą

armi i odby a si wielka

ę

ł

ę

bitwa pod Gaugamel

ą. Alex ostatecznie zwyci y mimo pocz tkowej ucieczki

ęż ł

ą

persów. Alexander wygra wojn , podbi ca y perski Wschód, zatrzymuj c si dopiero w

ł

ę

ł ł

ą

ę

Indiach, gdzie

zmar podczas przygotowa do nowej bitwy w

ł

ń

323 r pne. W adca Macedo czyków stworzy pa stwo

ł

ń

ł ń

ci gn ce si od Adriatyku po rzek Indur. Od gór Kaukazu po po udniowy Egipt. Alex pozostawi struktur

ą ą

ę

ę

ł

ł

ę

administracyjn terenów podbitych, która mia a dzia a na jego korzy . Pa stwo by o po czeniem ludzi

ą

ł

ł ć

ść

ń

ł

łą

o ró nych religiach, przekonaniach, j zykach. Po mierci w adcy kraj dzielony by na w adców

ż

ę

ś

ł

ł

ł

zwanych

diadochami.

Grecja le y w

ż

po udniowej cz ci pó wyspu Ba ka skiego i na wyspach Morza Egejskiego.

ł

ęś

ł

ł ń

Wi kszo terenów Grecji to góry. Reszta ziem by a nieurodzajna i uboga. Surowce mineralne

ę

ść

ł

grecji to g ównie kamie i glinka, a

ł

ń

tak e rudy elaza, miedzi i srebro.

ż

ż

Cywilizacja Minojska lud

przyby y z

ł Azji mniejszej rozwijaj cy si na Krecie od III tys. pne. Nazwa pochodzi od króla

ą

ę

Minosa. Nieobwarowane miasta. Apogeum cywilizacji przypada na lata 1700-1450. Stolic

ą

zjednoczenego królestwa by o Knossos. Wykszta cili

ł

ł

pismo linearne A, handel z wieloma

pa stwami, silna flota morska.

ń

Achajowie plemie, którego rozwój nast pi w

ą ł latach 1700-1200.

Achajowie byli twórcami cywilizacji Myke skiej.

ń

Plemie to cechowa o administracyjne rozbicie,

ł

cho zawi zywa y si te cz sto konfederacje, czy sojusze. Achajowie zajmowali si g ównie

ć

ą

ł

ę ż ę

ę ł

handlem i rzemios em. Byli te bardzo zmilitaryzowani. Icho budowle, warownie zawsze

ł

ż

wzbudza y podziw.

ł

Wykszta cili Pismo Linearne B

ł

. Upadli przez ludy morskie. Troja ok 1200

pne. Szcz tki miasta zosta y odkryte przez

ą

ł

Henryka Schliemanna. Dorowie plemie greckie

zamieszka e na obrze ach cywilizacji myke skieg. yli na ni szym poziomie, dlatego innym

ł

ż

ń

Ż

ż

grekom kojarzyli si z

ę barbarzy cami. Po inwazji ludów morskich zacz li si przemieszcza w

ń

ę

ę

ć g b

łą

grecji. Przyczynili si do destabilizacji Grecji, upadku kultury myke skiej. Czasy pod panowaniem

ę

ń

Dorów s nazywane

ą

czasami ciemnymi. Sparta to polis wykszta ci o si u schy ku IX w

ł ł

ę

ł

p.n.e.

dzi ki Dorom. Jej rdzenne terytorium stanowi a lakonia.

ę

ł

Heloci ludno ch opska w

ść ł

Lakonii i

Mesenii. Periojkowie ludno niepe nosprawna, g ówne zaj cie handel i rzemios o.

ść

ł

ł

ę

ł Spartiaci -

pe noprawni obywatele, potomkowie Dorów.

ł

Geruzja rada starszych, Cia o doradcze 28 os.

ł

Powy ej 60 lat.

ż

Zgromadzenie Ludowe wszyscy doro li obywatele m czy ni

ś

ęż

ź

hoplici.

Odpowiadali tak lub nie. Eforat instytucja kontrolna, pi ciu. Sparta pa stwo oligarchiczne.

ę

ń

W adza w

ł

r kach niewielu rodów arystokratycznych. System totalitarny.

ę

Ateny arystokracja

przechwyci a w adz , zlikwidowa a monarchi i ustanowi a system rz dów oligarchicznych.

ł

ł

ę

ł

ę

ł

ą

Kolegialny urz d archontów, czyli w adców dowódców, których by o 10. Rada starszych

ą

ł

ł

areopag.

Wprowadzono demokracj . Reforma prawna:

ę

Drakon 621 r pne. (pojeb) Solon 594.

Przeprowadzi rzeczywist reform , jeden z

ł

ą

ę

najwybitniejszych prawodawców. 508 r. Klejstenes

wprowadzi nowy podzia administracyjny. S d skorupkowy (

ł

ł

ą

ostracyzm). Przebieg wojen grecko-

perskich: 500 bunt przeciwko Persom w miastach jo skich.

ń

491 zd awienie powstania

ł

jo skiego. Milet wpad w

ń

ł r ce persów, a

ę

ludno zosta a przesiedlona.

ść

ł

490 Persowie zniszczyli

Eretri i ruszyli na Attyk . w

ę

ę bitwie pod Maratonem mimo przewagi Persów wygrali Grecy pod

wodz Miltiadesa. Temistokles namówi Ate czyków do budowy 200 okr tów.

ą

ł

ń

ę

480 Bitwa pod

Termopilami. Sparta (Leonidas). Persja (Kserkses) wygra a.

ł 480 Bitwa morska u wybrze y

ż

Salaminy. Pewni zwyci stwa Persi przegrali.

ę

479 Bitwa pod Platejami, sprzymierzeni Grecy

dowodzeni przez Panzaniasza zwyci yli nad Persami. Powsta Zwi zek Morski, organizacja maj ca

ęż

ł

ą

ą

na celu walk z

ę Persami. 449 Persowie uznali wolno miast grecjich zoko czono wojn . Dzi ki

ść

ń

ę

ę

wojnie z persami narodzi a si nowa epoka. Zmieni a si mentalno . Grecy nabrali przekonania

ł

ę

ł

ę

ść

o doskona o ci swojej cywilizacji. Rozwija a si kultura, co da o podwaliny cywilizacji zachodu.

ł ś

ł

ę

ł

Grecy tak e

ż

uznawali odt d wiat niegrecki za wiat pogardzany, barbarzy ski.

ą ś

ś

ń

Demokracja w adza ludu.

ł

Ustrój ten wprowadzono w pgrecji po zwyci stwie z

ę

Persami. Perykles (2 po . V w

ł

p.n.e.) za jego

rz dów demokracja ate ska wieci a swój triumf. Najwa niejszy organ pa stwa to zgromadzenie

ą

ń

ś

ł

ż

ń

narodowe eklezja. Demokracja dot. tylko pe noletnich obywateli, czyli m czyzn pow. 20 roku

ł

ęż

ycia.

ż

Kultura LIT Homer Illiada i Odyseja . Hezjod - Teogonia . Herodot - Dzieje .

Tukidydes - Wojna peloponeska . FIL Tales z Miletu, Sokrates -> Platon -> Arystoteles. SZT

Fidiasz, Myron, Poliklet. Igrzyska olimpijskie 776 r. Za amanie systemu polis

ł

prze om V i VI w,

ł

g . przyczyna to niech do tego systemu w

ł

ęć

spo ecze stwie wysokorozwini tym.

ł

ń

ę

Wojna peloponeska (431-404). Mi dzy Atenami i Zwi zkiem Morskim, a

ę

ą

Spart i jej

ą

sojusznikami. Zwyci y a Sparta, ale Grecja pogr y a si w

ęż ł

ąż ł

ę chaosie poniewa Sparta nie potrafi a

ż

ł

narzuci zwierzchnictwa pozosta ym polis. Te z

ć

ł

kolei szybko si do niej zniech ci y.Wysz a na jaw

ę

ę ł

ł

sprawa finansowania Sparty przez Persów w zamian za oddanie im pa stw ma oazjatyckich.

ń

ł

Doprowadzi o to do ogólnego chaosu i licznych wojen. w

ł

338 r. p.n.e. w adca Macedo ski

ł

ń

Filip II

pokona armi Aten i Teb i tym samym zdo a zapanowa nad niemal ca Grecj . Rok pó niej

ł

ę

ł ł

ć

łą

ą

ź

odby si zjazd pa stw Greckich poza Spart . Utworzono wówczas

ł ę

ń

ą

zwi zek Koryncki

ą

pod

przewodnictwem Filipa oraz podj to decyzj o

ę

ę zorganizowanie wspólnej wyprawy przeciw Persji.W

334 r syn Filipa Alexander stoczy bitw z

ł

ę samym Dariuszem II pod Issos. Miasto to otwiera o

ł

drog do pó nocnej Syrii. Macedo czycy znów zwyci yli, a

ę

ł

ń

ęż

Persowie uciekli. Alex ruszy na

ł

Egipt, który podda si bez walki, a

ł ę

jego mieszka cy powitali macedo czyka jako nast pce

ń

ń

ę

faraonów w tym samego syna boga. w 331 r Dariusz zgromadzi ogromn armi i odby a si wielka

ł

ą

ę

ł

ę

bitwa pod Gaugamel

ą. Alex ostatecznie zwyci y mimo pocz tkowej ucieczki persów. Alexander

ęż ł

ą

wygra wojn , podbi ca y perski Wschód, zatrzymuj c si dopiero w

ł

ę

ł ł

ą

ę

Indiach, gdzie zmar podczas

ł

przygotowa do nowej bitwy w

ń

323 r pne. W adca Macedo czyków stworzy pa stwo ci gn ce si

ł

ń

ł ń

ą ą

ę

od Adriatyku po rzek Indur. Od gór Kaukazu po po udniowy Egipt. Alex pozostawi struktur

ę

ł

ł

ę

administracyjn terenów podbitych, która mia a dzia a na jego korzy . Pa stwo by o po czeniem

ą

ł

ł ć

ść

ń

ł

łą

ludzi o ró nych religiach, przekonaniach, j zykach. Po mierci w adcy kraj dzielony by na w adców

ż

ę

ś

ł

ł

ł

zwanych diadochami.