PATOLOGIA

27-01-2015

Zdrowie i choroba, klasyfikacja chorób.

Zdrowie jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących harmonijny rozwój człowieka,
jego role w społeczeństwie i zdolność osiągnięcia zamierzonych celów.

Zdrowie jest zjawiskiem dynamicznym , kształtowanym w sposób ciągły, przez oddziaływanie na
człowieka czynników biologicznych, fizykochemicznych, społecznych i kulturowych.

Aktualna definicja zdrowia:
Zdolność i gotowość każdej części organizmu człowieka do podjęcia w normalnych warunkach
mikro- i makrośrodowiska wszystkich typowych czynności z wystarczającą wydolnością.

Zalecana przez WHO:
Zdrowie jest to stan fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, a nie tylko brak choroby,
czy kalectwa.

Praktyczna:
Stan lub zdolność organizmu ludzkiego do wykonywania odpowiednich czynności w określonych
warunkach środowiskowych.

Choroba to każde odstępstwo od pełni stanu zdrowia. Choroba ujawania się wówczas, gdy
naruszona zostaje homeostaza organizmu.

HOMEOSTAZA – zdolność do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego ustroju, mimo
zmian zachodzących w środowisku zewnętrznym Homeostaza może istnieć tylko w pewnych
zakresach, granicach zmian środowiska. Granice te wyznaczone są przez indywidualne, genetycznie
zdeterminowane zakresy normy reakcji organizmu. Naruszenie tych granic wywołuje chorobę.

Dla ujawnienia się choroby konieczny jest udział czynnika zewnętrznego – chorobotwórczego –
(przyczyna choroby) i wewnętrznego (reakcji obronnych).

Granice między zdrowiem a patologią:

Granice te wyznaczone są przez indywidualne, genetyczne zdeterminowane zakresy, normy reakcji
organizmu. Naruszenie tych granic wywołuje chorobę.

Norma:

•

wzorzec

•

pojęcie statyczne

•

wywodząca się z patologii

Charakterystyka pojęcia choroba:

Choroba polega na zaburzeniu funkcji lub uszkodzeniu struktury organizmu. O zaistnieniu choroby
można mówić wtedy, gdy działanie czynnika chorobotwórczego wywołuje niepożądane objawy,
różniące się od czynników zdrowego organizmu.

Definicja dotychczasowa

Do niedawna definiowano chorobę jedynie jako odwrotność zdrowia. Posługiwano się definicją
sformułowaną przez WHO w roku 1974. Stwierdza ona, że:
Zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia ("dobrostanu") fizycznego, psychicznego i
społecznego, a nie tylko nieobecnością choroby czy niedomagania.

Definicja najnowsza

Niedawno zaproponowano nową, następującą definicję choroby:
Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czujemy się źle, a owego złego samopoczucia nie
można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub
bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność
organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych
zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów.

Człowiek do życia potrzebuje prawidłowego funkcjonowania trzech (krążenia, oddychania,
nerwowego). Brak działania lub znaczne upośledzenie chociażby jednego z nich powoduje stan
bezpośredniego zagrożenia życia. Jest to równoznaczne z rozpoczęciem procesu umierania. Proces
umierania możemy podzielić na następujące okresy:

•

okres zaniku czynności życiowych - rozpoczyna się w chwili ustania czynności jednego z
trzech układów niezbędnych do życia (oddychania, krążenia, nerwowego). Zatrzymanie
jednego z układów, spowoduje zniknięcie funkcji dwóch pozostałych, czas zaniku
ostatniego jest zależny od tego który z układów niezbędnych do życia pierwszy został
zatrzymany. Końcem tego okresu jest zatrzymanie ostatniego z klinicznych objawów życia.

•

okres śmierci klinicznej - brak funkcjonowania trzech układów niezbędnych do życia, brak
oznak życia (oddechu, krążenia krwi, przytomności, brak reakcji źrenic na światło,
rozszerzenie źrenic, wiotkość mięśni, bladość lub sinica skóry, wiotkość mięśni). Postępuje
niedotlenienie organizmu, które najszybciej w przypadku komórek mózgu (kory mózgowej)
spowoduje nieodwracalne zmiany - ich obumarcie. Podjęcie zabiegów resuscytacji do końca
trwania tego okresu może doprowadzić do pełnej reanimacji poszkodowanego,
przywrócenia go do stanu z przed wypadku. Im później pomoc zostanie udzielona, tym
mniejsze są szanse na uratowanie poszkodowanego. Średnio czas trwania tego okresu w
warunkach normalnych wynosi około 4 minut. Śmierć kory mózgowej kończy ten okres
(ratownik nie jest w stanie tego stwierdzić).

•

okres śmierci osobniczej - podjęcie zabiegów resuscytacji w tym okresie może przynieść
przywrócenie samoistnego oddychania i krążenia, poszkodowany nie odzyska jednak
przytomności. Postępujący proces umierania spowoduje śmierć kolejnych części mózgu, po
około 20 min. od zatrzymania krążenia obumiera rdzeń przedłużony - stan ten nazywany jest
odmóżdżeniem . Po około 40 min. od zatrzymania krążenia umiera mięsień serca -
odkorowanie.

Po dłuższym okresie czasu mogą pojawić się tzw.: znamiona śmierci - plamy opadowe (sino-
brunatne plamy na spodniej części ciała), zesztywnienie mięśni, oziębienie organizmu. Czas jaki
jest potrzebny do pojawienia się znamion śmierci jest różny i zależny od czynników zewnętrznych
jakie działają na ciało. Jedynie pewne oznaki śmierci, wyraźne znamiona świadczące o
długotrwałym czasie śmierci osobniczej (np.: rozkład ciała) mogą zwolnić ratownika z podjęcia
akcji resuscytacyjnej. W Polsce jedyną instytucją mogącą świadczyć o stanie śmierci człowieka jest
lekarz medycyny.

Czas trwania procesu umierania może ulec wydłużeniu w następujących przypadkach:

•

działania na organizm niskiej temperatury,

•

działania ciśnienia hydrostatycznego, gęstości ośrodka w jakim organizm się znajduje,

•

młodego wieku organizmu, dobrej kondycji fizycznej,

•

zanik czynności życiowych rozpoczął się od zaniku układu oddychania.

Proces umierania jest zjawiskiem rozłożonym w czasie, czyli zdysocjonowanym, może trwać
krótko lub długo, śmierć zaś nie obejmuje całości organizmu jednocześnie. Umieranie jako proces
różnicuje życie z martwotą, którą rozumie się jako brak oznak życia. Kończy proces umierania, a
zatem i życia; rozpoczyna się stan martwoty, który jest nieodwracalny i ostateczny.

Z pewnym uproszczeniem można powiedzieć, że tolerancja czasowa na niedotlenienie wynosi:

•

kora mózgu – ok. 4 min

•

pień mózgu – ok. 10-20 min

•

rdzeń przedłużony – 15-30 min

•

mięsień sercowy – ok. 45 min

•

nerki, wątroba – ok. 60 min

•

skóra, mięśnie – ok. 90 min

•

kości – ponad 100 min

Jak wynika z powyższego zestawienia w pierwszej kolejności umierają narządy i komórki o
największym stopniu wyspecjalizowania i złożoności.

Czynnikiem decydującym o skuteczności resuscytacji jest czas trwania tzw śmierci klinicznej, a
zatem czas, jaki upływa od chwili zatrzymania krążenia do czasu wdrożenia adekwatnych zabiegów
resuscytacyjnych.

Podsumowując powyższe rozważania, można wyróżnić trzy okresy procesu umierania:

•

okres zaniku ważnych czynności życiowych który rozpoczyna się od ciężkiej niedomogi
określonego układu

•

okres śmierci klinicznej, w którym śmierć nie ulega jeszcze utrwaleniu

•

okres postępującego procesu umierania po śmierci klinicznej, który prowadzi do
nieodwracalnego zaniku czynności struktur mózgu i ustroju jako całości. Okres ten
charakteryzuje się procesem autolizy i gnicia. Który prowadzi do ostatecznej martwoty,
czyli śmierci na poziomie komórkowym

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób Problemów Zdrowotnych ICD-10 – międzynarodowy
system diagnozy nozologicznej.

Każda jednostaka nozologiczna posiada oznaczenie alfanumeryczne w postaci: LCC.X, gdzie:
L – litera, C – cyfra, X – jej podtyp. X przybiera wartości od 0 do 7, cyfra 8 oznacza INNE, a 9
BNO (bliżej nieokreślone)

Przykład:
A – Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze
C – Nowotwory
G – Choroby układu nerwowego
I – Choroby układu krążenia
O – Ciąża, poród
Q – Wady rozwojowe, wrodzone
S – Urazy, zatrucia
Z – Badania (np. Z01.2 – Badanie dentystyczne; Z01.6 – Badanie radiologiczne)

Klasyfikacja chorób:

•

zakaźne

•

genetyczne

•

wywołane urazem

•

psychicznego

•

autoimmunologiczne

•

wywołane niedożywieniem lub przekarmieniem

•

hormonalne

•

pasożytnicze

•

zawodowe

•

o nieznanej przyczynie

Choroba zawodowa – grupa chorób spowodowanych działaniem czynników szkodliwych dla
zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstają wskutek
stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych
czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia

•

hałas,

•

nieodpowiednie oświetlenie,

•

zapylenie,

•

promieniowanie,

•

związki chemiczne,

•

zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne

Do nich zaliczamy:

•

choroba mikrofalowa

•

gorączka metaliczna

•

ołowica

•

pylica

•

rozedma płuc

•

zespół cieśni nadgarstka

Przebieg chorób:

•

okres utajenia (wylegania, w przypadku chorób zakaźnych)

•

okres zwiastunów

•

okres jawny

•

okres zdrowienia

•

wyzdrowienie

Przebieg choroby:

•

ostry – nagły początek, szybkie zdrowienie, narastanie objawów, niezbyt długi czas trwania

•

przewlekły – powolny początek, powolne narastanie objawów

•

podostry

Czynniki chorobotwórcze związane ze środowiskiem:

•

fizykochemiczne (warunki termiczne, ciśnienie atmosferyczne, praca pod wodą, na
wysokościach, skład powietrza, środki chemiczne, hałas, wibracja)

•

biologiczne (patogenna flora i fauna związana ze specyfiką klimatu: wirusy, bakterie,
grzyby, jady roślinne i zwierzęce, robaki, roztocze, muchy, kleszcze, komary, pchły, wszy,
gryzonie i in.)

Czynniki chemiczne

•

Lista najpoważniejszych trucizn została przygotowana przez Komisję Toksykologii
Środowiskowej Komitetu Ekologii Człowieka PAN (1988).

•

Uwzględniono: rozmiary emisji, toksyczność, wielkość narażonej populacji, stężenie w
różnych elementach środowiska, trwałość, bioakumulację i wpływ na środowisko
chemiczne lub fizyczne.

Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń w Polsce (1987 – 1989; mln ton/rok)

•

dwutlenek siarki 4,0

•

tlenki azotu 1,4

•

pyły 3,0

•

tlenek węgla 3,2

•

dwutlenek węgla 457

•

węglowodory aromatyczne 0,4

Czynniki fizyczne

•

urazy mechaniczne

•

urazy termiczne

•

urazy wynikające z wibracji i hałasu

•

urazy wynikające z energii elektrycznej lub promieniowania

•

urazy wynikające z pól elektromagnetycznych

Promieniowanie jonizujące stymuluje tworzenie się wolnych rodników, które uszkadzają układ
krwiotwórczy. Wolne rodniki oddziałują również na cząsteczki DNA, wywołując efekty mutagenne
i kancerogenne.

Czynniki biologiczne

•

organizmy patogeniczne

•

pasożyty

•

toksyny roślinne, zwierzęce i grzybowe

Organizmy patogeniczne

•

wirusy

•

bakterie

•

grzyby

Pasożyty

•

pierwotniaki

•

robaki płaskie i obłe

•

roztocze

•

owady

•

inne

Toksyny

•

Toksyczne produkty przemiany materii grzybów

•

Toksyczne związki obronne roślin i zwierząt

Patologia ogólna :

50% choroby serca
25% nowotwory
25% inne: otępienie, udary, urazy komunikacyjne

Przyczyny chorób:

•

zaburzenia krążenia

•

zapalenia

•

zwyrodnienia

•

nowotwory

Kryteria zjawisk chorobowych

Choroba organiczna:

•

podłożem zmian czynnościowych są zmiany anatomiczne

•

cofanie się zmian bardzo trudne i często niezupełne

Choroba czynnościowa:

•

brak ukrytych zmian patologicznych zmieniających strukturę narządu

•

zmiany patologiczne mają funkcję czynnościową

•

ustępowanie choroby nie powoduje zmian morfologicznych

16-02-2015

ZMIANY WSTECZNE – UBYTEK, ZMIANY W FUNKCIONOWANIU

1. wady rozwojowe
2. zaniki
3. zwyrodnienia
4. martwica
5. torbiele

Ad. 1. Wady rozwojowe:

DEF: zmiany morfologiczne, które powstają w ciągu rozwoju embrionalnego organizmu.
Przyczyny:

1. czynniki genetyczne
2. czynniki środowiskowe
3. leki
4. zaburzenia hormonalne
5. choroby wirusowe (np. różyczka)

Do wad rozwojowych należą:

•

agenezja,

•

aplazja,

•

hypoplazja,

•

atrezja,

•

ektopia

•

heteroplazja

Ad. 2. Zaniki – atrofia:

DEF: stopniowe zmniejszenie narządu na skutek zmniejszenia ilości, wielkości komórek.
Podział:

1. Fizjologiczny
2. Patologiczny

Podział ze względu na przyczynę:

•

zanik z ucisku (np. tętniak aorty uciska na mostek, który zanika; wodonercze, blokada
odpływu moczu z nerki)

•

zanik z bezczynności (długotrwałe unieruchomienie kończyny)

Ad. 3. Zwyrodnienia:

DEF: Skutek zaburzeń przemiany materii. Polega na gromadzeniu się w komórkach substancji,
które normalnie w nich nie występują lub ich ilość jest znacznie mniejsza. W odróżnieniu od zaniku
zaburzenie prowadzi do upośledzenia czynności narządu.

Rodzaje zwyrodznień:

•

polegające na nadmiernym gromadzeniu się wody

•

zwyrodnienie białkowe

•

węglowodanowe

•

śluzowe i śluzowate

•

tłuszczowe

•

mineralne

•

barwnikowe

Ad. 3. Martwica:

DEF: miejscowa śmierć narządu, jego fragmentu lub tkanki w żywym organizmie.

Martwica skrzepowa:

•

tkanka martwicza jest spoista, szarawożółta, wyraźnie odgraniczona od tkanki żywej

•

zawał serca, nerki, śledziony, guzy nowotworowe

Martwica rozpływna:

•

tkanka martwa jest miękka, rozłażająca się

•

zawały mózgu, wrzody żołądka i dwunastnicy

Zgorzel wilgotna:

•

powikłanie martwicy skrzepowej i rozpływnej w wyniku wyniknięcia bakterii gnilnych

Mumifikacja:

•

dawniej nazywana zgorzelą suchą, polega na wysychaniu martwych komórek

Wrzód:

•

ogniskowy ubytek błony śluzowej lub skóry powstały w wyniku rozpadu tkanki martwiczej

Ad. 4. Torbiel:

DEF: jama patologiczna wysłana nabłonkiem; torbiele powstają w wyniku poszerzenia gruczołów.

ZMIANY ROZPLEMOWE – NAPRAWCZE

Odrost – regeneracja

•

wyrównanie ubytku tkanki przez takie same komórki, jakie uległy zniszczeniu

•

narząd (tkanka) wraca do stanu pierwotnego, największe zdolności odrostu wykazują tkanki
najmniej wyspecjalizowane

Naprawa

•

tkanki, które nie mają możliwości odrostu (bardziej wyspecjalizowane) wyrównują
uszkodzenia tkanką łączną

•

w miejscu ubytku rozrada się tkanka łączna zwana ziarniną. W miarę starzenia się ziarniny
przybywa w niej włókiej kolagenowej, ubywa komórek i naczyć, dochodzi do utworzenia
blizny

Gojenie się ran:

•

rana – uszkodzenie ciągłości skóry, a częstoo również głębszych tkanek lub narządów...

rana → wydostnie się krewi i płytek krwi → tworzenie się czopa płytkowego → galaretowaty
skrzep → oczyszczanie rany

Rychłozrost

•

rana może goić się przez rychłozrost – brzegi rany sklejają się, odtwarza się ciągłość skóry,
powstaje linia blizny

Ziarninowanie – ziarnina:

DEF: nowopowstała tkanaka łączna zawierająca bogatą sieć naczyń włosowatych. Ziarnina jest
jednym z procesów naprawy (gojenia) tkanek, które uległy uszkodzeniu i mają małą zdolność
regeneracji lub nie posiadają jej wcale. Wypełnia ona ubytek powstały po uszkodzeniu tkanki.
Naprawa tkanki poprzez ziarninowanie może następować na skutek oparzenia, urazu lub zakażenia.

Strup

DEF: pod warstwą strupów zachodzi proces gojenia – im proces gojenia jest bardziej
zaawansowany, tym przyleganie strupa do podstawy jest luźniejsze. Po odpadnięciu strupa
pozostaje czasowe przebarwienie, lub jeśli pod powierzchnią strupa było owrzodzenie – pozostaje
blizna.

Leczenie ran:

•

oczyszczanie

•

dezynfekcja

•

kontrola rany

•

usunięcie tkanek martwiczych (chirurgiczne opracowanie rany)

•

usunięcie ciąła obcego

•

zapewnienie prawidłowego ukrwienia i unerwienia okolicy rany

•

szycie brzegów rany

•

stosowanie antybiotyków (miejscowo i ogólnie)

•

stosowanie przeszczepów skórnych

•

stosowanie opatrunków klasycznych i np. hydrożelowych

ZAPALENIA

Zapalenie – miejscowa odpowiedź ustroju na bodziec zapaleniotwórczy.

Odczyn zapalny – próba obrany przed czynnikiem szkodliwym.

Zapalenie może powstać przez:

•

uraz mechaniczny

•

czynniki chemiczne egzogenne (kwasy, zasady) i endogenne

•

czynniki fizyczne (np. promieniowanie nadfioletowe, jonizujące, ciepłao)

•

ciała obce

•

czynniki biologiczne (wirusy, grzyby, bakterie, tkanka martwicza)

Miejsce ogniskozapalne – miejsce zadziałania bodźca zapalnego

Objawy zapalenia:

•

zaczerwienienie,

•

obrzęk

•

podniesienie temperatury

•

ból

•

upośledzenie czynności narządu

Przebieg procesu zapalnego:

•

uszkodzenie tkanek

•

powstanie wysięku (surowiczy, ropny)

•

cofanie się objawów chorobotwórczych, zakończenie procesu zapalnego

W przypadku zaniechania stan zapalny może przejść w zapalenie przewlekłe lub doprowadzić do
śmierci.

Środki przeciwzapalne:

1. ciepłe

•

suche ogólne (kąpiel słoneczna, nagrzewanie gorącym powietrzem)

•

suche miejscowe (termofor, lampka soluks, diatermia, okład parafinowy, kompresy
żelowe)

•

wilgotne ogólne (kąpiel ciepła, kąpiel gorąca)

•

wilgotne miejscowe (kataplazm, okład ciepły, kąpiel nasiadowa, kąpiel częściowa)

2. zimne

•

suche ogólne (hartowanie)

•

suche miejscowe (woreczek z lodem, zimny żel)

•

wilgotne ogólne (kąpiel zimna, zmywanie przeciwgorączkowe)

•

wilgotne miejscowe (okład zimy)

Patofizjologia zapalenia:

•

w powstaniu wysięku istotną role odgrywają przekażniki zapalenia, są to subsrancje
wyzwolone z uszkodzonych tkanek lub tworzące we krwi w wyniku aktywacji pewnych
enzymów

•

histemina

•

prostaglandyny

•

leukoterieny

•

interleukina

•

interferon

Działanie ogólne:

•

prostoglandyny – gorączka

•

interleukina – gorączka, synteza białek ostrej fazy, katabolizm bialek mięśniowych

•

zapalenie ostre: czynnik zapalny

•

wazodylatacja (rozszerzanie naczyń)

•

przekrwienie zmiendzenie szczelności ścian naczyń ucieczka granulocytów

Zjawiska korzystne zapalenia:
dostarczanie przeciwciał, rozcieńczenie czynnika szkodliwego, ograniczenie rozprzestrzeniania
czynnika szkodliwego, rozpuszczanie tkanek martwiczych

Zjawiska niekorzystne zapalenia:
utrudnienie pracy narządów przez duży wysięk, wybroczyny, uszkodzenia błon śluzowych,
posstawnych naczyń włosowatych, obrzmienie zapalne błon śluzowych, niszczenie narządów,
powstawanie owrzodzeń

Odczyny ogólnoustrojowe:

•

toksemia – wydostanie się toksyn do organizmu

•

bakteriemia – wydostanie się bakterii do krwioobiegu

•

posocznica – rozchodzenie się bakterii i ich toksyn w krwioobiegu

Podział zapaleń ostrych:

•

uszkadzające – przewaga zmian wstecznych nad wysiękowymi

•

wysiękowe – przewaga zmian wysiękowych nad uszkodzeniami i rozplemem komórek

•

wytwórcze - dominują procesy rozplemowe

•

zapalenia ropne – w miejscu zapalenia pojawia się wysięk z dużą zawartością granulocytów
i bakterii

•

ropa

•

podział zapaleń ropnych

•

zapalenie surowicze – płyn zapalny bogatobiałkowy ze śladem włóknika

•

zapalenie włóknikowe – znaczne uszkodzenie bariery naczyniowej: powierzchowne i
głębokie

•

zapalenie nieżytowe

•

zapalenia krwotoczne

23-02-2015

Podział zapaleń:

•

zapalenia swoiste

•

zapalenia na tle procesów immunologicznych

•

ważniejsze zapalenia wywołane pasożytami, bakteriami i grzybami

•

choroby jatrogenne

ZAPALENIA SWOISTE:

•

reakcja obronna

•

niskie stężenie wolnych przeciwciał surowicy krwi

•

zjawisko nadwrażliwości

•

przewlekły przebieg

GRUŹLICA:

Tuberculosis TBC wywołuje prątek gruźlicy zakażenie przez:

•

drogi oddechowe

•

ślinę

•

przewód pokarmowy

•

Pierwszą odpowiedzią organizmu jest odczyn wysiękowy, po pewnym czasie dołącza się
odczyn wytwórczy w postaci gruzełków.

•

1-2 mm (ziarniaki gruźlicze)

•

zawierają one makrofagi upodabiniające się do komórek nabłonka i limfocyty

W rozwoju gruźlicy wyodrębniamy gruźlicę:

•

pierwotną – pierwszy kontakt człowieka z prątkami. Ognisko zapalne w płucach, zapalenie
naczyń chłonnych i najbliższych węzłów chłonnych. Zwykle postać pierwotna ulega
wygojeniu przez zwłóknienie i zwapnienie

•

popierwotną – powtórne zaatakowanie ustroju przez prątki

•

w przebiegu gruźlicy pierwotnej i popierwotnej prątki mogą rozsiać się drogą krwi –
gruźlica prosowata ( guzki wielkości prosa w narządach)

•

zespół pierwotny

•

gruźlica prosowata

•

gruźliczak

•

jama gruźlica

•

płuca

•

nerki

•

kości

•

skóra

•

narządy płciowe

KIŁA: (lues, syphilis)

•

wywołuje krętek blady

•

zakażenie przez kontakt płciowy

•

kiła wrodzona – zakażenie od matki przez łożysko

Okres pierwszy: (do 5 tyg)

•

obiaw pierwotny – wrzód twardy

•

powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych

Okres drugi: (do 2 lat)

•

dodatni odczyn Wassermanna

•

powiększenie wszystkich węzłów chłonnych

•

wysypka skórna

•

zapalenie dróg oddechowych

•

kłykciny płaskie (zmiany skórne)

Okres trzeci (5-10 lat)

•

Powstawanie specyficznych ziarniaków tzw. Kilaków

–

skóra

–

wątroba

–

mózg

–

kości

•

Zmiany zwyrodnieniowe w mózgu i rdzeniu kręgowym

–

wiąd rdzenia

BRUCELOZA:

•

wywołuje Gramm – dodatnia pałeczka Pasteurella

•

zakażenie od krów i owiec (naskórek, drogi oddechowy, pokarmowe)

1. postać ostra (stan septyczny)
2. postać podostra (powiększenie węzłów chłonnych)
3. postać przewlekła – choroba Banga (wątroba, śledziona, szpik kostny, układ

nerwowo-mięśniowy)

•

bruceloza jest zawodową chorobą lekarzy i techników weterynarii oraz dojarze, mleczarze,
owczarze i rzeźnicy.

U człowieka objawami są:

•

osłabienie

•

bóle mięśniowe

•

gorączka (rzadko falista)

Dodatkowo mogą wystąpić:

•

bóle głowy

•

bóle stawów

•

dolegliwości sercowe

•

zaburzenia psychoczne

•

utrata słuchu

•

bóle jąder

•

wysypki skórne

Powikłania:

•

zapalenie wsierdzia

•

zapalenie szpiku kostnego

•

zapalenie opon mózgowych i mózgu

•

ropień śledziony

•

zapalenie jąder

SARKOIDOZA:

•

choroba Besniera-Boecka-Schaumanna (Bbs)

•

etiologia nie znana

•

choroba układu odpornościowego

•

charakteryzuje się powstawaniem ziarniaków (małych grudek zapalnych), które nie
podlegają martwicy

•

odczyn tuberkulinowy ujemny

•

może zająć każdy narząd (najczęściej jednak pojawia się w węzłach chłonnych i płucach)

•

rozpoznanie – badanie histopatologiczna wyciętego węzła

Autoimmunizacja:

•

jest to zjawisko, kiedy własne elementy tkanek lub komórek stają się antygenami i
wywołują produkcję przeciwciał przeciw własnym tkankom

•

przyczyny zjawiska nie sią całkowicie poznane

•

objawy pojawiają sie nagle, ale najczęściej postępują stopniowo

•

w obrazie rtg płuc sarkoidoza może przypominać gruźlice lub chłoniaka

Choroby tkanki łącznej – kolagenozy

•

choroba reumatyczna

•

reumatoidalne zapalenie stawów

•

zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

•

zapalenie wielomięśniowe

•

twardzina skóry

ZAPALENIA NA TLE PROCESÓW IMMUNOLOGICZNYCH

Zapalenia tętnic na tle mechanizmów immunologocznych:

•

guzowate zapalenie tętnic

•

zakprzepowo-zarostowe zapalenie naczyń

•

olbrzymiokomórkowe zapalenie tetnicy skroniowej

Inne zapalenia o podłożu autoimmunizacyjnym:

•

kłębowe zapalenie nerek

•

przewlekłe trwałe zapalenie wątroby

•

przewlekłe agresywne zapalenie wątroby

•

pierwotna marskość wątroby

Immunologiczne choroby przewodu pokarmowego:

•

niedokrwistość złośliwa z zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka

•

choroba trzewna

•

choroba Croina-Leśniewskiego

Immunologiczne choroby płuc:

•

zapalenie śródmiąższowe

•

dychawica oskrzelowa (astma)

•

zapalenie oskrzeli i oskrzelików

•

płuco roliników i hodowców gołębi

Immunologiczne choroby gruczołów dokrewnych:

•

choroba Gravesa-Basedova

•

wole hashimoto

WAŻNIEJSZE ZAPALENIA WYWOŁANE PASOŻYTAMI I GRZYBAMI

PASOŻYTY:

•

płazińce:
–

tasiemiec uzbrojony

–

tasiemiec nie uzbrojony

–

tasiemiec karłowaty

•

obleńce:
–

włosień kręty

–

glisty

–

owsiki

–

węgorek jelitowy

•

pierwotniaki
–

lamblia

–

giardia

Najpowszechniejsze objawy obecności pasożytów w ludzkim organizmie:

Do charakterystycznych objawów u kobiet należą:

•

zapalenie jajników

•

bolesne miesiączki z obfitymi upławami

•

spadek sił, zakłócenie cyklu miesiączkowania

•

torbiele i kaszaki macicy, mastopatia

•

zapalenie nadnerczy, pęcherza moczowego i nerek

•

zapalenie zatok itp.

Objawy zarażenia pasożytami u mężczyzn to:

•

zapalenie prostaty

•

impotencja

•

przerost gruczołu krokowego

•

torbiele

•

piasek i kamienie w nerkach i pęcherzu moczowym

•

zapalenie zatok itp.

GRZYBICE GŁĘBOKIE, NARZĄDOWE

Grupa chorób oportunistycznych, często przebiegających w AIDS; dotyczą przede wszystkim płuc

•

bielnica

CHOROBY JATROGENNE

Choroby jatrogenne – są to niekorzstne zmiany czynnościwe i morfologiczne w następstwie
leczenia

Leki – szkodliwe działanie na :

•

wątrobę

•

nerki

•

żołądek

•

układ krwiotwórczy

•

Radioterapia:

•

skóra

•

uład krwiotwórczy, przewód pokarmowy, płuca

Chemioterapia

•

szpik kostny

•

komórki układu odpornościowego

KRWOTOK, KRWAWIENIE

•

krwotokiem nazywamy nagłą utratę krwi (dużej ilości w krótkim czasie), prowadzą do
zaburzeń ogólnoustrojowych, a nawet zagrożenia życia

•

krawawienie – to powolna utrata krwi, początkowo nie dająca objawów

Krwawienie i krwotok:

•

po powstaniu rany krew ulega wynaczynieniu – zjawisko to określone jest mianem
krwawienia lub krwotoku

•

intensywność krawawienia zależy m.in od wielkości rany

•

w przypadku większej rany z szybkim wypływem krwi, zwłaszcza przy uszkodzeniu tętnicy,
tworzenie skrzepu jest utrudnione, a skurcz naczyń może okazać się niewystarczający

•

grozi to szybką utratą krwi krążącej i powstaniem wstrząsu hipowolemicznego

Podział krwotoków:

•

ze względu na widoczne objawydzielimy na: zewnętrzny i wewnętrzny

•

ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia dzielimy na: krwotok tętniczy, krwiotok
żylny, krwotok miąższowy

Krwawienie tętnicze:

•

krew z powodu dużej zawartości tlenu ma kolor jasnoczerwony

•

wypływająca pod znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego strumienia

•

krwawienie takie jest trudniejsze do opanowania niż pozostałe rodzaje krwawień ze względu
na wysokie ciśnienie krwi tetniczej

Krwawienie włośniczkowe

•

objawia się jako powolne sączenie krwi z powierzchni rany

Jak rozpoznać utratę objętości krwi:

•

objawy kliniczne

–

tachykardia

–

bladość powłok

–

ochłodzenie powłok

–

słabe wypełnione tętno

–

niska diureza

–

hipotensja

–

niskie OCŻ

Monitorowanie chorego we wstrząsie:

•

tętno,

•

ciśnienie,

•

wskaźnik wstrząsowty Allgowera,

•

OCŻ,

•

diureza godzinowa,

•

temperatura,

•

gazometria,

•

bilans płynów.

Leczenie wstrząsu:

•

ustalenie i usuwanie przyczyny

•

uzupełnienie niedoborów krwi krążącej

•

tlenoterapia

•

wyrównanie niedoborów elektrolitowych

•

wyrównanie zaburzeń RKZ – równowaga kwazowo-zasadowa

•

leki przeciwkrwotoczne

•

unieruchomienie i ogrzanie

Uzupełanianie płynów

Pierwsza pomoc przy krwotoku zewnętrznym:

kończyna uniesiona do góry! - zadanie na sprawdzanie
ucisnąć i nie oczyszczać rany wodą utlenioną!

Krwawienie wewnętrzne:

Możliwe objawy krwawienia wewnętrznego:

•

deformacja tkanek,

•

przebarwienie,

•

tkliwość,

•

wzmożona spoistość (twardość)

•

uczucie duszności

•

bóe w obrębie jamy brzusznej

•

katychardia

•

senność, pobudzenie, agresywność

•

bladość

•

zasinienie warg,

•

zmina skóra

Postępowanie:

•

zastosować podstawowe środki ostrożności – ocena bezpieczeństwa własnego i
poszkodowanego

•

ocenić wydolność oddechu, w razie konieczności udrożnić drogi oddechowe,

•

opanować ewenntualne większe krwawienie,

•

w razie potrzeby rozpocząć akcję resuscytacyjną

•

zaopatrzyć pozostałe miejsca krwawienia

•

pacjenta ułożyć wygodnie, zwracając uwagę na możliwe uszkodzenia kręgosłupa

PRZEKRWIENIE

Wyróżniamy:

•

czynne (tętnicze),

•

bierne (żylne),

•

mieszane (tętniczo- żylne)

Przekrwienie czynne:

•

powsytaje wskutek zwiększonego dopływu krwi do danego odcinaka naczyń tętniczych

•

przyczyną przekrwienia czynnego może być: porażenie mięśniówki, porażenie nerwów
rozszerzających naczynia

Narząd czynnie przekrwiony jest:

•

powiększony

•

ciepłota podwyższona wskutek zwiększonego dopływu ciepłej krwi tętniczej i wzrostu
przemiany materii

•

barwa narządu jest żywoczerwona, a niekiedy można obsterwowwać tętnienie

Przekrwienie czynne jest:

•

zwykle krótkotrwałe i nie powoduje zazwyczaj większych zaburzeń

•

wyjątek stanowi przekrwienie mózgu, gdyż rozszerzenie tętnic mózgowych powoduje ucisk
wrażliwej tkanki mózgowej

Przekrwienie bierne:

•

powstaje wskutek utrudnionego odpływu krwi z takanek żyłami do serca

•

może ono być ogólne na tle : niedomogi serca, miejscowe

Miejscowe przekrwienie bierne powysaje wskutek

•

zwężenia śwatła odprowadzającej żyły przez ucisk z zewnątrz (opaska, guzy nowotworowe,
macica ciężarna)

•

wskutek wytworzenia się przeszkód wewnątrz światła żył (zator, zakrzep)

Narząd przekrwiony bierny jest :

•

powiększony,

•

o charakterystycznym silnym zabarwierniu

Miejscowe przekrwienie bierne:

•

następstwa przekrwienia żylnego są zwykle znacznie poważniejsze niż przekrwienia
tętniczego

•

przede wszystkim dochodzi do upośledzenia odżywiania i oddychania

Przekrwienie wątroby:

Objawy:

•

w każdym przypadku w przekrwieniu wątroby chorzy doznają uczucia ciężaru i gniecenia

•

tępy ból pod prawym łukiem żebrowym

NIEDOKRWIENIE

•

Polega na niedostatecznym dopływie krwi tętniczej do narządów

•

Przyczyny:
1. działanie nerwów naczyniowo nerwowych
2. zmiany anatomiczne zwężające lub zatykające światło naczyń

ZATOROWOŚĆ

Zakrzepica:

Polega na tworzeniu się w świetle naczyń lub jam serca upostaciowych strątów krwi, czyli
skrzeplin. Proces ten powstaje za życia, w odróżnieniu od pośmiertnego tworzenia się skrzepliny w
naczyniach. Głównym składnikiem skrzepliny są płytki krwi. W wyniku ich zapalenia rozpoczyna
się zakrzepica.

Zejście zakrzepicy:

1. organizacja, czyli przerośnięcie tkanką łączną. Naczynie staje się trwale niedrożne
2. kanalizacji, czyli w skrzeplinie tworzą się szczeliny, naczynie częściowo drożne
3. rozmiękanie, skrzeplina jest trawiona przez enzymy proteolityczne komórek żrących
4. zwapnienie, sole wapnia odkładają się w szczelinach żylnych

Zator:

Polega na zatkaniu światła naczynia przez materiał (czop zatorowy) przeniesiony z innego miejsca
z prądem krwi. Materiałem zatorowym jest:

•

skrzeplina,

•

tłuszcze,

•

komórki nowotworowe,

•

komórki narządów ulekgających martwicy,

•

wody płodowe,

•

fragmenty łożyska

Zawał:

Martwica narządu lub jego fragmentu, wywołaną zaburzeniami w jego ukrwieniu:

•

zawał blady – jest wynikiem nagłego niedokrwienia spowodowanego zakrzepem lub
zatorem zamykającym światło naczynia tętniczego bez możliwości wyrównania poprzez
krążenie oboczne (serce, mózg, nerki, śledziona)

•

zawał czerwony – skutek masywnego przekrwienia biernego lub zastoju krwi w narządzie
( płuca, jelito, jądro)

Zejście zawału:

1. organizaja – polega na zastąpieniu tkanki martwiczej przez tkankę łączną, która starzejąc się

tworzy bliznę

2. rozmiękanie – trawienie tkanki martwiczej przez enzymy proteolityczne granulocytów

(rozmiękanie jałowe) lub bakterii (rozmiękanie zakażone)

3. zwapnienie tkanek martwiczych
4. sekwestracja – oddzielenie tkanki martwiczej od zdrowej – powstaje tzw martwiak

Zator tętnicy płucnej (ZTP):

Żylna choroba zakrzepowo – zatorowa

•

zatorowość płucna lub zakrzepica żylna

ZTP krok po kroku:

•

zakrzepica żył głębokich

•

zator do łożyska płucnego

•

zatkanie części łożyska tętniczeego w krążeniu płucnum

•

następstwa hemodynamiczne

•

rozpuszczanie skrzeplin

•

powrót do stanu wyjściowego

Ryzyko związane z ZTP:

Objawy przedmiotowe i podmiotowe zatoru płucnego

•

duszność 80%

•

ból w klp (opłucnowu) 50%

•

ból w klp (zamostkowy) 10%

Badania dodatkowe:

•

gazometria,

•

ekg,

•

rtg klp,

•

echikardiografia,

•

scyntografia