blacharz samochodowy 721[03] o1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Tomasz Jeziorowski

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[03].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Recenzenci:
mgr inż. Andrzej Sadowski
mgr Jerzy Buczko

Opracowanie redakcyjne:
mgr Tomasz Jeziorowski

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[03].O1.02
Posługiwanie się dokumentacją techniczną zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu blacharz samochodowy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Rysunek techniczny – wiadomości wstępne

5.1.1. Ćwiczenia 12

5.2. Rzuty, widoki, przekroje i uproszczenia rysunkowe

5.2.1. Ćwiczenia 14

5.3. Wymiarowanie, tolerancja i pasowanie

5.3.1. Ćwiczenia 20

5.4. Proces produkcyjny i technologiczny. Dokumentacja warsztatowa.

Gospodarka rysunkowa

5.4.1. Ćwiczenia 26

6. Ewaluacja osiągnięć

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela Posługiwanie się dokumentacją

techniczną, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie blacharz samochodowy 721[03].

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne – czyli wykaz umiejętności, które uczeń powinien posiadać przed

rozpoczęciem realizacji programu jednostki modułowej, tak by bez problemu mógł
przyswoić sobie wiedzę zawartą w poradniku,

− cele kształcenia – czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas realizacji

programu jednostki modułowej,

− przykładowe scenariusze zajęć,

− przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do ich realizacji, zalecanymi metodami

nauczania oraz środkami dydaktycznymi,

− przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

− literaturę.

W tej jednostce modułowej szczególnie ważnymi są zagadnienia związane z:

− rysunkiem wykonawczym i złożeniowym,
− wymiarowaniem i tolerowaniem wymiarów,

− oznaczaniem chropowatości powierzchni.

Istotne jest, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone były metodami aktywizującymi,

rozwijającymi praktyczne umiejętności, z zastosowaniem m.in. metody projektów, metody
tekstu przewodniego. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane.

Po wykonaniu ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swoich umiejętności

poprzez wykorzystanie zaproponowanych w poradniku pytań w podrozdziałach Sprawdzian
postępów.

Nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem pytań testowych,

dokonując w ten sposób oceny wiedzy i umiejętności ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Schemat układu jednostek modułowych

721[03].O1.03

Przygotowanie samochodu do

naprawy nadwozia

721[03].O1.01

Rozpoznawanie materiałów

stosowanych w blacharstwie

721[03].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

721[03].O1

Podstawy blacharstwa

samochodowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− nazywać proste, płaskie figury i przestrzenne bryły,

− zbierać, porządkować i przedstawiać dane liczbowe (tam gdzie to możliwe z użyciem

technologii informacyjnej),

− dokonywać prostych przekształceń geometrycznych,
− posługiwać się własnościami liczb i figur przy rozwiązywaniu zadań

− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− określić znaczenie rysunku technicznego,

− dobrać papiery rysunkowe i przybory do rysowania,

− rozróżnić i zastosować znormalizowane linie rysunkowe,
− posłużyć się skalą,

− zastosować podstawowe zasady geometrii wykreślnej,

− wykreślić rysunki prostych części maszyny z wykorzystaniem komputera,
− wykonać szkice elementów konstrukcji samochodu,

− zwymiarować i opisać rysunki,

− dokonać oznaczeń tolerancji i pasowania wymiarów oraz oznaczeń chropowatości

powierzchni,

− przedstawić w rzutach i przekrojach elementy blacharki samochodowej,

− przedstawić w uproszczeniach rysunkowych elementy z blachy,

− dobrać dokumentację techniczną do realizacji zadania,
− rozróżnić poszczególne elementy dokumentacji,

− sporządzić uproszczoną kartę technologiczną i instrukcję naprawy elementu nadwozia,

− odczytać oznaczenia rysunkowe i graficzne zastosowane w dokumentacji,
− przenieść wymiary z dokumentacji na miejsce realizacji prac,

− wykonać rysunek techniczny zgodnie z normami,

− zastosować informacje zawarte w opisie technicznym,
− odczytać kompletną dokumentację konstrukcyjną i technologiczną oraz dokumentację

technologiczno – ruchową (DTR).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca............................................................................................
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Podstawy blacharstwa samochodowego 721[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[03]O1.02

Temat: Podstawowe zasady wymiarowania
Cel ogólny: poznanie zasad wymiarowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− wyjaśnić podstawowe zasady wymiarowania,

− zastosować linie wymiarowe i pomocnicze linie wymiarowe,
− zwymiarować rysunek zgodnie z zasadami wymiarowania.

Metody nauczania:

− instruktaż,

− ćwiczenie przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca grupowa,

− praca samodzielna.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

− literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad wymiarowania,
− tabela ćwiczenia (załącznik 3).

Przebieg zajęć:

1) Powitanie uczniów.
2) Zapoznanie z celami lekcji
3) Plan lekcji
a) wprowadzenie:
− nauczyciel przedstawia podstawowe zasady wymiarowania,

− nauczyciel wskazuje prawidłowe i nieprawidłowe przykłady wymiarowania,
b) praca indywidualna:
− uczniowie na podstawie zdobytych informacji poprawiają błędy i usterki, dotyczące

wymiarowania rysunków (załącznik do ćwiczenia),

c) podsumowanie lekcji:
− uczniowie potrafią zastosować podstawowe zasady wymiarowania,

− uczniowie potrafią zwymiarować rysunek,
4) Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności, pracy w zespole, a także

prezentacji wypracowanych pomysłów.

5) Pożegnanie uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Zakończenie zajęć
Praca domowa

− przygotować i poprawnie zwymiarować rysunek

Ćwiczenie

Polecenie dla ucznia

Znajdź i popraw wszystkie błędy i usterki, które dotyczą wymiarowania. Ustal, które

elementy zwymiarowanych przedmiotów uznano jako bazy wymiarowe główne
i pomocnicze. Napisz, jakie wnioski i uwagi nasuwają Ci się podczas rozwiązywania tego
zadania.

Załącznik 3

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca............................................................................................
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Podstawy blacharstwa samochodowego 721[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[03]O1.02

Temat: Rysunek wykonawczy i złożeniowy

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności czytania dokumentacji technicznej

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− wymienić rodzaje rysunku technicznego,

− scharakteryzować rysunek wykonawczy i złożeniowy,
− odczytać rysunek wykonawczy, złożeniowy,

− oznaczyć chropowatość powierzchni oraz oznaczyć wymagania dotyczące obróbki

cieplnej, wykańczającej.

Metody nauczania:

− pogadanka,
− pokaz z instruktażem,

− ćwiczenia przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca samodzielna.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

− literatura z rozdziału 7 dotycząca 4ysunku wykonawczego i złożeniowego,

− przykłady rysunków wykonawczych i złożeniowych,

− tablice – oznaczenia spoin, oznaczenia chropowatości powłok,
− stoły kreślarskie,

− przybory i przyrządy do rysowania.

Przebieg lekcji:

1) Powitanie uczniów.
2) Zapoznanie z celami lekcji.
3) Plan lekcji,
a) wprowadzenie:
− nauczyciel przypomina jakie są rodzaje rysunków technicznych,
− omawia sposób odczytywania rysunku wykonawczego i złożeniowego,

− zwraca uwagę na charakterystyczne cechy rysunku wykonawczego i złożeniowego,

− wyjaśnia stosowane oznaczenia, dotyczące chropowatości powłok, oznaczeń obróbki

cieplnej,

b) praca indywidualna:
− nauczyciel przydziela uczniom rysunki wykonawcze/złożeniowe,
− uczeń odczytuje informacje zawarte na rysunku wykonawczym/złożeniowym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

− uczeń sporządza pisemną instrukcję wykonania w oparciu o informacje odczytane

z rysunku,

− następnie odwzorowuje otrzymany rysunek,
c) podsumowanie lekcji:
− uczniowie potrafią opisać cechy rysunku wykonawczego, złożeniowego,
− uczniowie umieją odczytać informacje z rysunków,
4) Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności pracy w zespole, a także

prezentacji wypracowanych pomysłów.

5) Pożegnanie uczniów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

− odwzorowanie rysunku wykonawczego / złożeniowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

5. ĆWICZENIA

5.1. Rysunek techniczny – wiadomości wstępne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkic uszkodzonego elementu nadwozia z zachowaniem reguł szkicowania,

który posłuży następnie do wykonania rysunku potrzebnego do wykonania naprawy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP

Sposób wykonania

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w poradniku dla ucznia,
2) ustalić liczbę rzutów, w których element będzie przedstawiony,
3) wykonać pomiaru rzeczywistych wymiarów elementu nadwozia,
4) ustalić proporcje między wymiarami gabarytowymi,
5) sprawdzić jakie występują symetrie,
6) ustalić jaka jest ogólna budowa oraz szczegóły geometryczne,
7) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory do rysowania,
− stoły kreślarskie,

− części nadwozia samochodowego.

Ćwiczenie 2

Opisz zastosowanie przedstawionych w tabeli (załącznik 1), rodzajów linii rysunkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP

Sposób wykonania

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
2) zadanie wykonać indywidualnie

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Środki dydaktyczne:

− karta do ćwiczenia (załącznik 1),

− przybory do pisania

Załącznik 1

Linia

Opis / zastosowanie

ciągła cienka

punktowa

cienka

ciągła grupa

kreskowa cienka

zygzakowa

cienka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

5.2. Rzuty, widoki, przekroje i uproszczenia rysunkowe

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunki graniastosłupa, ostrosłupa i walca w trzech rzutach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z modelami brył geometrycznych i modelem rzutni,
2) ustalić proporcje między wymiarami gabarytowymi brył,
3) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− modele brył geometrycznych,

− model rzutni prostokątnej,
− przybory i przyrządy do rysowania,

− stoły kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Narysuj rzuty prostokątne brył, przedstawionych na załączonych rysunkach w rzutach

aksonometrycznych (załącznik 2).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić kształt brył przedstawionych w rzutach aksonometrycznych,
2) przekształcić obraz bryły w trzy rzuty,
3) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− rysunki brył w rzutach aksonometrycznych,
− przybory i przyrządy do rysowania,

− stoły kreślarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Załącznik 2

Ćwiczenie 3

Na rysunku (załącznik 3) umieszczony został element przedstawiony w rzucie

aksonometrycznym. Wykonaj rysunek przedstawiający element w rzucie prostokątnym
z zaznaczeniem niewidocznych krawędzi liniami kreskowymi, oraz przekrój elementu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić kształt bryły przedstawionej w rzucie aksonometrycznym,
2) ustalić powierzchnie widoczne i niewidoczne,
3) przekształcić rysunek bryły w postać rzutu prostokątnego,
4) linią przerywaną zaznaczyć krawędzie niewidoczne w rzutowaniu prostokątnym,
5) zakreskować obszar przekroju przedstawionej bryły,
6) zadanie wykonać samodzielnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− rysunki brył w rzutach aksonometrycznych (załącznik 3),

− przybory i przyrządy do rysowania,
− stoły kreślarskie.

Załącznik 3

Ćwiczenie 4

Narysuj w rzutach prostokątnych rysunek przedstawiony w rzucie izometrycznym,

następnie odwzoruj wykonany rysunek w aplikacji AutoCAD

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić kształt bryły przedstawionej w rzucie aksonometrycznym,
2) ustalić powierzchnie widoczne i niewidoczne,
3) przekształcić rysunek bryły w postać rzutu prostokątnego,
4) odwzorować wykonany rysunek przy użyciu aplikacji AutoCAD,
5) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− rysunek techniczny – do odwzorowania (załącznik 4),

− stanowisko komputerowe z zainstalowanym programem AutoCAD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Załącznik 4

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie 5

Uzupełnij rysunek przekroju przedstawionego elementu (załącznik 5). Odwzoruj

kompletny rysunek w aplikacji AutoCAD.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w poradniku dla ucznia,
2) ustalić powierzchnie widoczne i niewidoczne,
3) zaznaczyć obszary stanowiące rysunek przekrojów,
4) odwzorować uzupełniony rysunek w aplikacji AutoCAD,
5) zadanie wykonać indywidualnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− rysunki do uzupełnienia (załącznik 5),

− stanowisko komputerowe z zainstalowanym programem AutoCAD.

Załącznik 5
1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

5.3. Wymiarowanie, tolerancja i pasowanie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij brakujące wymiary na rysunku stanowiącym załącznik do ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować brakujące wymiary, nie określone na rysunku,
2) uzupełnić brakujące wymiary zgodnie z zasadami wymiarowania,
3) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory i przyrządy do rysowania,

− rysunek do ćwiczenia (załącznik 6).

Załącznik 6

1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie 2
Wykonaj szkic elementu nadwozia samochodowego, a następnie na jego podstawie
przygotuj i zwymiaruj rysunek. Ćwiczenie wykonaj z zachowaniem reguł szkicowania,
rysowania i wymiarowania.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać pomiaru rzeczywistych wymiarów elementu nadwozia,
2) ustalić proporcje między wymiarami gabarytowymi,
3) sprawdzić jakie występują symetrie,
4) ustalić jaka jest ogólna budowa oraz szczegóły geometryczne,
5) wykonać rysunek elementu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

6) zwymiarować element, z zachowaniem zasad wymiarowania,
7) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory i przyrządy do rysowania,

− stoły kreślarskie,
− zestaw norm,

− elementy nadwozia samochodowego.

Ćwiczenie 3

Wykonaj i zwymiaruj rysunek przekroju poprzecznego ceownika określonego

wymiarami zawartymi w tabeli, stanowiącej załącznik do ćwiczenia (załącznik 7).

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić wymiary ceownika na podstawie załączonej tabeli,
2) narysować element,
3) zwymiarować element, z zachowaniem zasad wymiarowania,
4) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory i przyrządy do rysowania,
− tabela do ćwiczenia (załącznik 7).

Załącznik 7

Przykład h

140 60 7 10 10 5

160 65 7,5 10,5 10,5 5,5

180 70 8 11 11 5

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie 4

Na podstawie zbioru Polskich Norm (PN-79/M-02139) określ odchyłki zaokrąglone -

średnio dokładne dla następujących wymiarów nie tolerowanych:

a) 32
b) 50
c) 125
d) 500

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
2) odczytać z norm szukane wartości,
3) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory do pisania,

− tabele normy PN-79/M-02139.

Ćwiczenie 5

Polecenie dla ucznia

Dla podanych poniżej wymiarów nominalnych oraz ich pasowań oblicz:

− wymiary graniczne i tolerancję otworu,

− wymiary graniczne i tolerancję wałka,
− luzy (wciski) graniczne,

− tolerancję.

Skorzystaj z normy PN-91/M-02105

Ø50 D8/h7
Ø60 H8/d9
Ø90 F7/h6
Ø100 H8/h6
Ø85 D10/h9
Ø10 P7/h6
Ø120 H7/g6
Ø130 G7/h6
Ø170 M8/h7

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
2) odczytać z norm wymiary graniczne wałka i otworu dla danych wymiarów nominalnych,
3) na podstawie odczytanych danych określić tolerancję,
4) określić luzy graniczne,
5) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory do pisania,

− tabele normy PN-91/M-02105.

Ćwiczenie 6

Na podstawie rzutów przedstawionego przedmiotu (załącznik 8), złożonego z kilku

elementów oznaczonych cyfrowo, opracuj rysunek wykonawczy zespołu maszynowego
spawanego. Przedstawione w zadaniu elementy należy uzupełnić według własnych
wyobrażeń o różne szczegóły konstrukcyjne. Wszystkie wymiary elementów, rodzaje
i wymiary spoin, ich ułożenie oraz podziałki rysunkowe dobrać według uznania tak, by
narysowany zespół tworzył logiczną i harmonijną całość konstrukcyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać rysunek stanowiący załącznik do ćwiczenia,
2) odwzorować rysunek,
3) uzupełnić szczegóły konstrukcyjne elementu przedstawionego w załączniku,
4) zaznaczyć elementy spawane, zgodnie z przyjętymi oznaczeniami spawów,
5) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory do rysowania,

− zestaw norm,

− załącznik do ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Załącznik 8

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

5.4.

Proces produkcyjny i technologiczny. Dokumentacja
warsztatowa. Gospodarka rysunkowa

5.4.1. Ćwiczenia

Odczytaj informacje zawarte na rysunku śruby (załącznik 9). Skorzystaj z pytań

prowadzących przedstawionych poniżej:

Jakiego rodzaju rysunkiem jest rysunek śruby?

W jakiej podziałce jest wykonany?

Co oznacza ta podziałka?

Jakie są wymiary gabarytowe przedstawionego elementu?

Ile wynosi tolerancja wymiaru Ø6H7 umieszczonego na rysunku?

Jakie wymiary określają położenie otworu Ø6H7 w elemencie?

Jaka jest chropowatość większości powierzchni?

Co oznacza wymiar 1x45º umieszczony na rysunku?

Jakie jest oznaczenie gwintu?

Jaki zarys ma ten gwint?

Jaka jest nazwa tego gwintu?

Ile wynosi kąt zarysu tego gwintu?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
2) odpowiedzieć na pytania przygotowane do ćwiczenia,
3) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− rysunek – załącznik 9.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Załącznik 9

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie 2

W załączniku 10, na kolejnych rysunkach przedstawione są zespoły maszynowe złożone

z określonej liczby części. Przerysuj ten zespół w podziałce powiększającej tak, by wypełnić
przynajmniej format A3, przy zachowaniu proporcji wymiarowych, odczytaj oraz wykonaj
opis budowy i zasady działania zespołu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
2) określić wymiary zespołu i proporcje,
3) ustalić skalę, w której należy odwzorować rysunek,
4) określić wymiary zespołu dla stosowanej skali,
5) wykonać rysunek na arkuszu formatu A3,
6) wykonać opis budowy i zasady działania zespołu,
7) zadanie wykonać samodzielnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− przybory i przyrządy do rysowania,

− stoły kreślarskie,

− arkusze formatu A3.

Ćwiczenie 3

Przygotuj procedurę naprawy elementu nadwozia samochodowego, w oparciu

o dostarczoną dokumentację techniczną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w poradniku dla ucznia,
2) zapoznać się ze wskazanymi przez nauczyciela fragmentami literatury,
3) zapoznać się z dokumentacją techniczno – ruchową pojazdu,
4) zapoznać się z instrukcją montażu,
5) zadanie wykonać indywidualnie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczno ruchowa pojazdu,

− przyrządy do pisania,

− załącznik 10.

Załącznik 10

Ćwiczenie 4

Wykonaj szkic operacyjny do procesu częściowej wymiany słupka i przedniej części

progu w elemencie nadwozia za pomocą spawania doczołowego w osłonie gazowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać szkic elementu nadwozia,
2) na przygotowanym szkicu oznaczyć miejsca, w których będzie wykonana operacja

spawania, zgodnie z zasadami oznaczania spoin,

3) zadanie wykonać indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− elementy nadwozia samochodowego,

− stoły kreślarskie,
− zestaw norm,

− przybory i przyrządy do rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Posługiwanie się
dokumentacją techniczną”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
– zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
– zadania 6, 7, 14, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. b, 5. b, 6. d, 7. d, 8. d, 9. b, 10. d, 11. c,
12. c, 13. b, 14. d, 15. a, 16. a, 17. a, 18. c, 19. b, 20. c.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

1 Rozpoznać format arkusza rysunkowego

Wyjaśnić sposób oznaczenia krawędzi
i zarysu przedmiotów na rysunku

B P d

Określić zastosowanie poszczególnych linii
rysunkowych

B P c

Rozpoznać podstawową jednostkę stosowaną
w wymiarowaniu

A P b

Nazwać rodzaj rzutowania najczęściej
stosowany w rysunku technicznym

A P b

Scharakteryzować cel zastosowania przekroju
w rysunku technicznym

C PP d

7 Scharakteryzować rysunek wykonawczy

8 Zidentyfikować zasady wymiarowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Rozróżnić rzut w jakim narysowany jest dany
element

B P b

Scharakteryzować sposób przedstawiania
tolerancji prostoliniowości w przestrzeni

C P d

11 Wyjaśnić pojęcie tolerancji położenia B

Wyjaśnić sposób oznaczania przekroju na
rysunku

B P c

13 Narysować element w trzech rzutach

14 Scharakteryzować zasady wymiarowania

15 Zilustrować zasady wymiarowania

16 Scharakteryzować rysunek złożeniowy C

17 Rozpoznać rodzaj rysunku technicznego

18 Odczytać podziałkę zastosowaną na rysunku

19 Rozpoznać widok zastosowany na rysunku

20 Scharakteryzować układ pasowań C

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednia liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla uczniów.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna

jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak „X”. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1) Podstawowy arkusz rysunkowy A4 ma wymiary:

a) 307

×430.

b) 210

×297.

c) 420

×594.

d) 313

×436.

2) Widoczne krawędzie i zarysy przedmiotu na rysunku technicznym zaznaczane są:

a) kreskowaną cienką.
b) grubą punktową.
c) grubą ciągłą
d) cienką ciągłą.

3) Linia punktowa gruba służy do:

a) oddzielania widoku od przekroju.
b) rysowania osi i płaszczyzn symetrii rzutów i przekroju.
c) zaznaczania powierzchni podlegających obróbce cieplnej.
d) urwania rzutów przedmiotów.

4) Na rysunku technicznym, wymiarując element, wymiar 25 mm zapiszemy jako:

a) 25 mm.
b) 25.
c) 2,5 cm.
d) 0,25 m.

5) Rzutowaniem najczęściej stosowanym w rysunku technicznym jest:

a) rzutowanie aksonometryczne.
b) rzutowanie prostokątne.
c) rzutowanie obrazowe.
d) rzutowanie techniczne.

6) W rysunku technicznym przekrój stosujemy, aby:

a) przedstawić powierzchnię zewnętrzną przedmiotu.
b) dokładnie pokazać przedmiot z jego prawego boku.
c) przedstawić wewnętrzny zarys przedmiotu.
d) pokazać na rysunku niewidoczne zarysy, znajdujące się wewnątrz elementu.

7) Rysunek wykonawczy powinien zawierać:

a) tolerancje kształtu i położenia i oznaczenia chropowatości powierzchni.
b) wszystkie konieczne wymiary oraz wymagania dotyczące obróbki cieplnej,

wykańczającej.

c) jedynie konieczne wymiary wraz z ewentualnymi tolerancjami.
d) konieczne wymiary z ewentualnymi tolerancjami, tolerancje kształtu i położenia,

oznaczenia chropowatości powierzchni oraz wymagania dotyczące obróbki cieplnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

8) Podstawowe zasady wymiarowania wskazują, iż:

a) rysunek wykonawczy powinien zawierać tylko wymiary niezbędne do

jednoznacznego określenia jego kształtu.

b) nie należy powtarzać tych samych wymiarów na różnych rzutach przedmiotu.
c) nie należy zaznaczać wymiarów oczywistych.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

9) Rysunek przedstawia element w rzucie:

a) aksonometrycznym.
b) izometrycznym.
c) obrazowym.
d) Prostokątnym

10) W przypadku tolerowania prostoliniowości w przestrzeni pole tolerancji ma postać:

a) walca.
b) prostopadłościanu.
c) warstwy między dwoma płaszczyznami.
d) mogą pojawić się trzy wymienione rodzaje pola tolerancji.

11) Tolerancja położenia to:

a) dopuszczalna nieprostopadłość płaszczyzn.
b) różnica położenia rzeczywistego danego obiektu i jego położenia nominalnego.
c) największa dopuszczalna odchyłka położenia.
d) obszar, w którym powinien zawierać się tolerowany element.

12) Przekrój na rysunku technicznym zaznacza się:

a) zaczerniając jego powierzchnię.
b) kreskując liniami falistymi.
c) kreskując równoległymi liniami ciągłymi cienkimi pod kątem 45

° do zarysu

przedmiotu.

d) krzyżykami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

13) Aby właściwie uzupełnić rysunek:

należy wstawić rysunek:
a.

14) Pomijanie wymiarów kątowych wynoszących 0

° lub 90° w wymiarowaniu rysunku

technicznego stanowi realizację zasady:

a) nie powtarzania wymiarów.
b) grupowania wymiarów.
c) opisywania wymiarów.
d) pomijania wymiarów oczywistych.

15) Zasada grupowania wymiarów polega na tym, że:

a) wymiary jednego elementu oraz wymiary zewnętrznych i wewnętrznych powierzchni

zamieszczone na jednym rzucie powinny być zgrupowane.

b) wymiary jednego elementu oraz wymiary zewnętrznych i wewnętrznych powierzchni

zamieszczone na każdym rzucie powinny być zgrupowane.

c) wymiary nie powinny się powtarzać.
d) wymiar powinien być podany tylko raz, w miejscu, w którym jest najbardziej

zrozumiały.

16) Rysunek złożeniowy:

a) nie podaje wymiarów za wyjątkiem wymiarów charakterystycznych,
b) może dla lepszej orientacji zawierać zarysy przedmiotów przylegających oraz być

uzupełniony rysunkami schematycznymi.

c) zawiera numerację części składowych zespołu.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

17) Przedstawiony poniżej rysunek docisku górnego jest:

a) rysunkiem wykonawczym,
b) rysunkiem zestawieniowym
c) rysunkiem zabiegowym
d) rysunkiem schematycznym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Rys. do zadania 17

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

18) Rysunek z pytania 17 wykonany jest podziałce, co ona oznacza:

a) 1:2 co oznacza, że docisk jest przedstawiony na rysunku dwa razy większy niż

w rzeczywistości.

b) 2:1 co oznacza, że docisk jest przedstawiony na rysunku dwa razy mniejszy niż

w rzeczywistości.

c) 2:1 co oznacza, że docisk jest przedstawiony na rysunku dwa razy większy niż

w rzeczywistości.

d) 1:2 co oznacza, że docisk jest przedstawiony na rysunku dwa razy mniejszy niż

w rzeczywistości

19) Na rysunku z pytania 17 występują przekroje:

a) przekrój poprzeczny.
b) półwidok – półprzekrój.
c) przekrój cząstkowy.
d) przekrój łamany.

20) Wybierz zdanie fałszywe: W układzie pasowań normalnych wałków i otworów przyjęto

następujące założenia:

a) pasowania tworzy się według zasady stałego otworu lub stałego wałka.
b) w prasowaniach części maszyn stosuje się klasy dokładności od 5 do 12.
c) dokładności wykonania wałków i otworów nie różnią się między sobą o więcej niż

cztery klasy.

d) pasowania podzielono na luźne, mieszane i ciasne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Posługiwanie się rysunkiem technicznym

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Test 2 do jednostki modułowej „Posługiwanie się dokumentacją
techniczną”

Test

składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

– zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
– zadania 6, 7, 14, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. b, 4. d, 5. b, 6. d, 7. d, 8. d, 9. b, 10. d, 11. c,
12. c, 13. b, 14. d, 15. b, 16. a, 17. c, 18. b, 19. c, 20. a.

Plan testu

zadani

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić podstawowy format arkusza
rysunkowego

A P b

Określić sposób przedstawiania krawędzi i
zarysów przedmiotów na rysunku

B P d

Rozpoznać podstawową jednostkę
stosowaną w wymiarowaniu

A P b

Określić rodzaje rzutowania stosowane w
rysunku technicznym

A P d

Scharakteryzować elementy karty
technologicznej

C PP b

6 Scharakteryzować rysunek wykonawczy

Odczytać znaczenie skali zastosowanej w
rysunku

A P d

8 Zidentyfikować zasady wymiarowania

9 Wymienić ilość klas tolerancji

Scharakteryzować sposób przedstawiania
tolerancji prostoliniowości w przestrzeni

C P d

11 Wyjaśnić pojęcie tolerancji położenia B P c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Wyjaśnić sposób oznaczania przekroju na
rysunku

B P c

Wymienić elementy wymiaru
rysunkowego

A P b

14 Scharakteryzować zasady wymiarowania

Scharakteryzować elementy procesu
technologicznego

C P b

Scharakteryzować zawartość tabliczek
rysunkowych

C PP a

Wyjaśnić pojęcie wymiarów nie
tolerowanych

B P c

Zastosować symbole oznaczeń
chropowatości powierzchni

C PP b

19 Scharakteryzować układ tolerowań C

Obliczyć wymiary graniczne i tolerancję
dla wymiaru nominalnego

D PP a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak „X”. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1) Podstawowy arkusz rysunkowy ma format oznaczony:

a) A1.
b) A4.
c) A0.
d) B2.

2) Widoczne krawędzie i zarysy przedmiotu na rysunku technicznym zaznaczane są:

a) linią kreskowaną cienką.
b) linią grubą punktową.
c) linią grubą ciągłą.
d) linią cienką ciągłą.

3) Podstawową jednostką długości, stosowaną przy wymiarowaniu rysunków technicznych

jest:
a) Cal.
b) milimetr.
c) metr.
d) zależy od wielkości rysunku.

4) W rysunku technicznym, zgodnie z normą PN-EN ISO 5456-3, zaleca się stosowanie

następujących rodzajów rzutów aksonometrycznych:
a) aksonometrię izometryczną – rzut w izometrii.
b) aksonometrię dimetryczną – rzut w dimetrii.
c) aksonometrię ukośną – rzut ukośny.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

5) Karta technologiczna zawiera opis procesu technologicznego obróbki danej części oraz:

a) szkic.
b) ustawieni, zabiegi i operacje wymienione we właściwej kolejności.
c) kolejność zastosowania narzędzi obróbkowych i mierniczych.
d) wykaz stanowisk.

6) Rysunek wykonawczy powinien zawierać:

a) tolerancje kształtu i położenia i oznaczenia chropowatości powierzchni.
b) wszystkie konieczne wymiary oraz wymagania dotyczące obróbki cieplnej,

wykańczającej.

c) jedynie konieczne wymiary wraz z ewentualnymi tolerancjami.
d) konieczne wymiary z ewentualnymi tolerancjami, tolerancje kształtu i położenia,

oznaczenia chropowatości powierzchni oraz wymagania dotyczące obróbki cieplnej.

7) Elementy przedstawiane na rysunku technicznym w wielkości naturalnej wykonywane są

w skali:
a) 1:5.
b) 100:1.
c) 1:10.
d) 1:1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

8) Podstawowe zasady wymiarowania wskazują, iż:

a) rysunek wykonawczy powinien zawierać tylko wymiary niezbędne do

jednoznacznego określenia jego kształtu.

b) nie należy powtarzać tych samych wymiarów na różnych rzutach przedmiotu.
c) nie należy zaznaczać wymiarów oczywistych.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

9) Polski układ tolerancji obejmuje:

a) 20 klas.
b) 16 klas.
c) 10 klas.
d) żadna odpowiedź z wymienionych nie jest prawidłowa.

10) W przypadku tolerowania prostoliniowości w przestrzeni pole tolerancji ma postać :

a) walca.
b) prostopadłościanu.
c) warstwy między dwoma płaszczyznami.
d) mogą pojawić się trzy wymienione rodzaje pola tolerancji.

11) Tolerancja położenia to:

a) dopuszczalna nieprostopadłość płaszczyzn.
b) różnica położenia rzeczywistego danego obiektu i jego położenia nominalnego.
c) największa dopuszczalna odchyłka położenia.
d) obszar w którym powinien zawierać się tolerowany element.

12) Przekrój na rysunku technicznym zaznacza się:

a) zaczerniając jego powierzchnię.
b) kreskując liniami falistymi.
c) kreskując równoległymi liniami ciągłymi cienkimi pod kątem 45

° do zarysu

przedmiotu.

d) krzyżykami.

13) Wymiar rysunkowy, zgodnie z przyjętymi normami, składa się z:

a) linii wymiarowej, znaku ograniczenia linii wymiarowej i liczby wymiarowej.
b) linii wymiarowej, znaku ograniczenia linii wymiarowej, liczby wymiarowej,

pomocniczej linii wymiarowej, znaku wymiarowego, oznaczenia początku linii
wymiarowej oraz linii odniesienia – choć nie wszystkie elementy muszą występować
jednocześnie.

c) wyłącznie linii wymiarowej i liczby wymiarowej.
d) linii wymiarowej, znaku ograniczenia linii wymiarowej, liczby wymiarowej,

pomocniczej linii wymiarowej, znaku wymiarowego, oznaczenia początku linii
wymiarowej oraz linii odniesienia – wszystkie elementy muszą występować
jednocześnie.

14) U podstaw wymiarowania leżą ogólne zasady określające, że wymiarować należy tam,

gdzie wymiar jest:
a) najlepiej czytelny.
b) zrozumiały.
c) potrzebny z punktu widzenia potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych.
d) wszystkie wymienione odpowiedzi są prawidłowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

15) Część operacji wykonywana przy obróbce jednej lub kilku powierzchni za pomocą

jednego lub kilku pracujących urządzeń, przy niezmienionych warunkach skrawania, to:
a) pozycja.
b) zabieg.
c) ustawienie.
d) przejście.

16) Tabliczki rysunkowe w rysunku technicznym:

a) zawierają nie podane na rysunku dane techniczne, parametry, które nie mogą być

przedstawione graficznie.

b) powinny zawierać wszelkie możliwe skróty literowe, by zmieścić maksimum treści.
c) treść tabliczki powinna zawierać wszelkie obszerne opisy do rysunku.
d) należy umieszczać zawsze.

17) Wymiary nie tolerowane to wymiary:

a) których nie można tolerować.
b) których nie chcemy tolerować i w związku z tym nie są tolerowane.
c) na których dokładności wykonania nam nie zależy.
d) nie ma takich wymiarów.

18) Znak chropowatości powierzchni uzyskanej przez zdejmowanie warstwy materiału

opisuje symbol:

19) Wybierz zdanie fałszywe: W układzie tolerancji przyjęto następujące ustalenia:

a) wałki i otwory podzielono na trzy grupy: ruchowe, mieszane, wtłaczane.
b) otwory i wałki oznaczone literami H i h nazwano podstawowymi.
c) ze względu na wymaganą różną dokładność wyrobów przyjęto 17 klas dokładności
wykonania wałków i otworów
d) ze względu na położenie pola tolerancji w stosunku do wymiaru nominalnego wałki
i otwory sklasyfikowano na 28 rodzajów.

20) W oparciu o normy (PN-91/M-02105) podaj górne wymiary graniczne otworu i wałka dla

wymiaru nominalnego Ø52 H8/d8
a. 52,046, 51,900
b. 52,000; 51,854
c. 52,039; 51,700
d. 52,063; 51,900

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Posługiwanie się rysunkiem technicznym

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b

2 a b

3 a b

4 a b

5 a b

6 a b

7 a b

8 a b

9 a b

10 a b

11 a b

12 a b

13 a b

14 a b

15 a b

16 a b

17 a b

18 a b

19 a b

20 a b

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

7. LITERATURA

1. Buksiński T, Szpecht A.: Rysunek techniczny. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa, 1985

2. Burcan J.: Podstawy rysunku technicznego. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,

Warszawa 2006

3. Cypko J., Cypko E.: Podstawy technologii i organizacji naprawy pojazdów

mechanicznych. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989

4. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,

Warszawa 2002

5. Grudziński L.: AutoCAD czyli komputerowy rysunek techniczny. Komputerowa Oficyna

Wydawnicza HELP, Michałowice 2006

6. Katalog Polskich Norm 2004. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2004
7. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 2006

8. Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników. Wydawnictwa

Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998

9. Mały poradnik mechanika Wyd. 18. WNT, Warszawa 1996

Źródła internetowe

10. www.eNormy.pl
11. http://www.integram.com.pl/

Literatura metodyczna

1. Francuz W.M., Karpiński J., Sotomski S.: Metodyka nauczania zajęć praktycznych.

Podręcznik dla pedagogicznego studium technicznego. WSiP, Warszawa 1992

2. Szlosek F.: Psychologiczne i pedagogiczne wyznaczniki procesu kształcenia

zawodowego. CODN, Warszawa 1990

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995