UKD 744.43:69.001.2:624.012.4

POLSKI KOMITET

NORMALIZACJI,

MIAR I JAKOŚCI

P O L S K A N O R M A

PN-88

B-01041

Rysunek konstrukcyjny budowlany

Konstrukcje betonowe, żelbetowe i

sprężone

Zamiast:

PN-64/B-01041

Grupa katalogowa

0701

Building drawings. Concrete,

reinforced concrete, and prestressed

concrete

Dessins de construction pour le

bâtiment. Constructions en béton

non-armé, armé et precontraint

×ĺđňĺćč ńňđîčňĺëüíűő ęîíńňđóęöčé.
Áĺňîííűĺ č ćĺëĺçîáĺ ňîííűĺ ęîíńňđóęöčé

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy
1.2. Zakres stosowania normy
1.3. Ogólne zasady wykonywania rysunków
1.4. Rodzaje rysunków
1.5. Podziałki
1.6. Oznaczenia materiałów w przekroju
1.7. Dokładność wymiarów
1.8. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów

2. RYSUNKI ZESTAWIENIOWE I SCHEMATY ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI

3. RYSUNKI ROBOCZE

3.1. Rysunki kształtu
3.2. Rysunki zbrojenia konstrukcji
3.3. Uproszczenia na rysunkach roboczych

4. WYKAZY MATERIAŁÓW I WYROBÓW

ZAŁĄCZNIK

INFORMACJE DODATKOWE

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są zasady sporządzania rysunków konstrukcji betonowych, żelbetowych i
sprężynowych. Przez słowo rysunek w dalszej treści normy należy rozumieć rysunek konstrukcji betonowych,
ż

elbetowych i sprężonych.

1.2. Zakres stosowania normy. Normę należy stosować przy projektowaniu i inwentaryzowaniu konstrukcji
betonowych, żelbetowych i sprężonych. Rysunki form do wykonywania elementów i rysunki deskowań nie są objęte

Strona 1

zakresem niniejszej normy.

1.3. Ogólne zasady wykonywania rysunków w zakresie wielkości arkuszy, oznaczenia rysunków, napisów i linii należy
przyjmować wg

PN-88/B-01040

.

1.4. Rodzaje rysunków. W zależności od przeznaczenia rozróżnia się:
a) rysunki zestawieniowe i schematy rozmieszczenia elementów konstrukcji;
b) rysunki robocze, do których zalicza się rysunki
- kształtu konstrukcji lub jej części - dalej nazywane rysunkami kształtu,
- zbrojenia konstrukcji,
- szczegółów (detali).
Powyższe rysunki należy uzupełnić wykazami materiałów i wyrobów.

1.5. Podziałki - wg

PN-88/B-01040

. Zaleca się stosować podziałki dla:

- rysunków zestawieniowych i schematów rozmieszczenia elementów konstrukcji - 1:50; 1:100; 1:200;
- rysunków kształtu i zbrojenia konstrukcji - 1:10; 1:20; 1:50;
- rysunków szczegółów - 1:1; 1:2; 1:5; 1:10.
W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie różnych podziałek na jednym arkuszu, np. inna podziałka
dla rzutu i inna dla przekroju. Podziałki te należy podać przy opisie rysunku.

1.6. Oznaczenia materiałów w przekroju - wg

PN-70/B-01030

.

1.7. Dokładność wymiarów konstrukcji, jej elementów oraz ich wzajemnego usytuowania, należy podawać jedynie dla
wymiarów podlegających kontroli dokładności (pasowania) wg zasad PN-86/B-02355.
Oznaczanie dokładności wymiarów na rysunkach należy wykonywać wg

PN-88/B-01040

; przykład oznaczenia podano

na rys. 2.

1.8. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów przedstawionych na rysunkach, w specyfikacjach lub w
wykazach materiałów należy przyjmować wg tabl. 1.

Tablica 1. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów

Wielkość

Dokładność

Rysunki

Wymiary konstrukcji monolitycznych

10 mm

Wymiary konstrukcji prefabrykowanych
Wymiary elementów prefabrykowanych

5 mm
1 mm

Wymiary brojenia konstrukcji
- monolitycznych
- prefabrykowanych

10 mm

5 mm

Wykazy

materiałów i

wyrobów

Długość pojedynczych prętów zbrojenia, strun lub kabli

0,01 mm

Całkowita długość poszczególnych rodzajów prętów zbrojenia, strun lub kabli

1 m

Całkowita masa zbrojenia

1 kg

Masa elementu prefabrykowanego
- do 200 kg
- powyżej 200 kg

5 kg

10 kg

Objętość betonu elementu prefabrykowanego

0,001 m

3

2. RYSUNKI ZESTAWIENIOWE I SCHEMATY ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI

Na rysunkach zestawieniowych i schematach rozmieszczenia elementów konstrukcji, zgodnie z

PN-88/B-01040

,

przedstawia się wzajemne usytuowanie, dylatacje i połączenia poszczególnych zespołów konstrukcyjnych. Na
rysunkach należy podać wymiary, oznaczenia elementów, fragmentów elementów i szczegółów, wymagania

Strona 2

techniczne i inne niezbędne informacje np.: pozycja obliczeń statycznych, numery odpowiednich rysunków, wykazy
elementów itp.
Na schematach rozmieszczenia konstrukcję należy przedstawiać w sposób uproszczony, pomijając drobne elementy
(np.: skosy elementów, zakotwienie kabli itp.).
Na schematach rozmieszczenia przekryć kierunek zbrojenia nośnego należy oznaczać symbolem podanym na rys. 1.
Rysunki fragmentów elementów konstrukcji i szczegółów połączeń wykonuje się wg postanowień rozdz. 3.

Rys. 1

Rys. 2

3. RYSUNKI ROBOCZE

3.1. Rysunki kształtu. Na rysunkach należy podać:
a) kształt i wymiary konstrukcji lub jej części przedstawione w rzutach lub w widokach oraz na niezbędnych
przekrojach (rys. 2a), zamiast przedstawiania kształtu konstrukcji dopuszcza się przedstawianie wewnętrznej strony
formy (deskowania);
b) klasę betonu (przy betonach komórkowych - także odmianę), a w razie potrzeby dodatkowo szczególne własności
betonu i jego składu oraz wytrzymałość betonu odpowiednią dla danego stanu realizacji,
c) informacje dotyczące wykończenia powierzchni; ponadto:
- dla konstrukcji monolitycznych - usytuowanie dylatacji i przerw roboczych,
- dla konstrukcji prefabrykowanych - masę montażową z uwzględnieniem zawilgocenia i dodatnich odchyłek
wymiarowych, dokładności wymiarów pasowanych, wytrzymałości betonu i uwarunkowania dla transportu, montażu i
składowania oraz szczegóły połączeń;
- dla konstrukcji sprężonych:
kablobetonowych - osie kabli wraz z promieniami zagięć na rzucie lub widoku oraz położenie kabli na widoku czoła
konstrukcji wraz ze sposobem wykonania zakotwień i wartością siły sprężającej,
strunobetonowych - usytuowanie strun na przekroju poprzecznym.

3.2. Rysunki zbrojenia konstrukcji. Elementy zbrojenia należy przedstawiać w taki sposób, aby kształt, rozmieszczenie,
zakotwienie, liczba, średnica i znak stali prętów były jednoznacznie określone.
Zbrojenie o nieskomplikowanym kształcie można pokazywać tylko na rysunkach kształtu konstrukcji (rys. 3), zaś
zbrojenie o złożonym kształcie należy przedstawiać ponadto na oddzielnym rysunku zbrojenia bez pokazywania
wymiarów kształtu konstrukcji (rys. 2b).
Zbrojenie na rzutach, w widokach i przekrojach przedstawia się wykorzystując symbole podane w tabl. 2 i 3.

Strona 3

Rys. 3

Tablica 2. Graficzne symbole zbrojenia zwykłego

Lp.

Przeznaczenie i opis

Symbol

1

Pręt w widoku - linią ciągłą bardzo grubą, w przypadkach
koniecznych w celu odróżnienia zbrojenia głównego o różnych
ś

rednicach oraz zbrojenia montażowego dopuszcza się stosowanie

linii o zróżnicowanych grubościach (rys. 4)

2

Pręt w przekroju

Pręt w przekroju występujący w danym elemencie, lecz nie
stanowiący zbrojenia tego elementu lub części konstrukcji (rys. 5)

3

Pręt zakończony hakiem w płaszczyźnie rysunku:
- hak półokrągły
- hak prosty

4

Pręty bez haków
- w płaszczyźnie równoległej do rysunku,
- w płaszczyźnie prostopadłej do rysunku

5

Pręt z dodatkowym elementem kotwiącym (np. płyta, pierścień)

6

Pręt zagięty pod kątem prostym w kierunku:
- czytelnika
- od czytelnika
w przypadku prętów ułożonych blisko siebie i dla mikrofilmowania

7

Jednakowe pręty lub strzemiona rozmieszczone w równych
odstępach można przedstawiać za pomocą jednego pręta lub
strzemienia z zaznaczeniem odcinka, na którym te pręty lub
strzemiona są układane (rys. 6)

8

Siatka zbrojeniowa
- w przekroju
- w rzucie - obrys gabarytu siatki wraz z przekątną

Strona 4

Rys. 4

Rys. 5

Rys. 6

Tablica 3. Graficzne symbole zbrojenia sprężynującego

Lp.

Przeznaczenie i opis

Symbol

1

Zbrojenie sprężynujące lub kable w widoku

1

) - bardzo

gruba przerywana linia z dwiema kreskami (rys. 7)

2

Przekrój kabla (rys. 7)

3

Przekrój strun i lin

4

Zakotwienie kabla od strony czynnej

5

Zakotwienie kabla od strony biernej

1

) W przypadku, gdy nie jest możliwe pomylenie ze zbrojeniem zwykłym, zbrojenie sprężające może być rysowane

linią ciągłą bardzo grubą.

Strona 5

Rys. 7

Na rysunkach detali pręty zbrojenia lub ich części (np. zagięcia, haki, pętle, należy przedstawiać dwiema grubymi
liniami lub jedną bardzo grubą linią w podziałce rysunku.
Przekroje elementów długich o stałym kształcie, lecz zmiennym zbrojeniu należy rysować wraz ze zbrojeniem, a zarys
elementu wymiarować jedynie na pierwszym przekroju (rys. 3).
Pręty zbrojenia o nieskomplikowanym kształcie i małej liczbie odmian można rysować na rzutach i przekrojach
elementów, oznaczając je numerem porządkowym z wykazu zbrojenia, a schematyczne rysunki prętów z wymiarami
(lub ich symbole) umieszcza się w wykazie zbrojenia.
W przypadku zastosowania prętów różniących się średnicami i kształtem oraz gdy położenie prętów jest trudne do
odczytania z rysunku, poszczególne pręty przedstawia się i wymiaruje najczęściej poniżej rzutu lub przekroju
równolegle do odpowiednich prętów na rysunku elementu (rys. 8).

Strona 6

Rys. 8

Rysunek schematyczny prętów należy opisać podając numery prętów, ich liczbę, średnice i całkowite długości
poszczególnych prętów (rys. 8).

Strona 7

Rys. 9

Numerację prętów należy rozpoczynać z lewej górnej strony układu prętów na rysunku.
W przypadkach koniecznych, na rysunkach zbrojenia należy podać:
- klasę i znak stali,
- wymiar otuliny zbrojenia,
- dopuszczalne odchyłki wymiarów pasowanych zbrojenia,
- szczegółowe wymiary pręta (rys. 9) oraz średnice zagięć, w przypadku stosowania średnic gięcia innych niż
minimalne, wg

PN-84/B-03264

,

- położenie i sposób wykonania połączeń zbrojenia,
- wymiary spoin i zgrzein oraz informacje dotyczące technologii spawania i zgrzewania,
- rodzaj i położenie elementów wbudowanych w konstrukcję (np. nakładki stalowe, okucia, śruby, kotwy).
Połączenia prętów, wykonywane wg

PN-84/B-03264

, należy zaznaczać zarówno na rysunkach kształtu jak i na

rysunkach zbrojenia oraz w przypadkach koniecznych przedstawiać oddzielnie jako szczegóły konstrukcyjne. Elementy
stalowe, np.: blachy, profile, śruby itp., spoiny i zgrzeiny należy oznaczać wg

PN-64/B-01043

.

3.3. Uproszczenia na rysunkach roboczych należy wykonywać zgodnie z zasadami przedstawionymi na rysunkach:
elementy symetryczne - rys. 10;
elementy wieloprzęsłowe z powtarzalnymi przęsłami - rys. 11;
elementy symetryczne ze zbrojeniem symetrycznym jednowarstwowym - rys. 12;
płyty zbrojone siatkami zgrzewanymi - rys. 13;
siatki zgrzewane - rys. 14.

Rys. 10

Strona 8

Rys. 11

Rys. 12

Strona 9

Rys. 13

Rys. 14

4. WYKAZY MATERIAŁÓW I WYROBÓW

W wykazie materiałów i wyrobów podaje się dla:
- konstrukcji prefabrykowanych:
symbol (oznaczenie) elementu, masę elementu, całkowitą liczbę elementów oraz ewentualnie klasę i objętość betonu,
objętość materiałów izolacyjnych, masę stali,
- zbrojenia zwykłego, strun lub kabli:
symbol, znak stali, średnicę, długość, masę jednostkową pręta, struny lub kabla, liczbę i masę całkowitą, a w
koniecznych przypadkach kształt i wymiary pręta,
- elementów połączeniowych (akcesoriów):
symbol, liczbę, masę oraz informację o dokumentacji i producencie.
Przykłady wykazów materiałów i wyrobów podano w załączniku.
Wykazy zbrojenia należy umieszczać z prawej strony arkusza nad tabliczką lub na oddzielnym arkuszu, z
odpowiednimi odsyłaczami do rysunku zbrojenia.

KONIEC

ZAŁĄCZNIK

PRZYKŁADY WYKAZÓW ZBROJENIA, MATERIAŁÓW I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH

Strona 10

Tablica Z-1. Przykładowy wykaz zbrojenia

Elementy

Pręty zbrojenia

Nazwa

Liczba

Nr

pręta

Ś

rednica Długość

Liczba w 1

elemencie

Liczba
ogólna

Długość ogólna

D-I

StOS

34G S

∅

4,5

∅

6

∅

10

∅

14

∅

20

sztuk

mm

m

sztuk

sztuk

m

Belka
B1

5

1

14

5,20

2

10

52

2

14

5,84

2

10

58

3

20

3,62

1

5

18

4

6

5,00

2

10

50

5

4,5

0,58

19

95

55

Płyta
a1

4

6

10

9,80

12

48

470

7

6

13,20

15

60

792

8

6

10,15

12

48

487

9

6

3,62

14

56

191

Długość ogólna wg średnic

m

55

1520

470

110

18

Masa 1 m pręta

kg

0,125 0,222

0,617

1,21

2,47

Masa prętów wg średnic

kg

6,88

337,44 289,99 133,10 44,46

Masa prętów wg rodzajów stali

kg

6,88

627,43

177,56

Masa całkowita

kg

812

Tablica Z-2. Przykładowy wykaz zbrojenia z podaniem rysunków prętów

Nr

pręta

Kształt pręta

Ś

rednica pręta Długość pręta

Liczba prętów

w 1 elemencie

Długość ogólna

D-I

StOS

∅

4,5

∅

6

mm

m

sztuk

m

m

1

6

2,88

5

14

2

4,5

2,10

12

26

Długość ogólna wg średnic

m

26

14

Masa 1 m pręta

kg

0,125

0,222

Masa prętów wg średnic

kg

3,25

3,11

Masa całkowita

kg

7

Strona 11

Tablica Z-3. Przykładowy wykaz elementów prefabrykowanych

Lp.

Element

Nr rysunku

roboczego

Liczba

elementów

sztuk

Masa elementu

kg

Masa całkowita

Mg

Uwagi

1

Słup S1

34/6

160

2200

352,0

2

Słup S2

34/7

62

1800

111,6

INFORMACJE DODATKOWE

1. Instytucja opracowująca normę - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego, Warszawa.
2. Istotne zmiany w stosunku do PN-64/B-01041
a) wprowadzono nowe nazwy rodzajów rysunków,
b) wprowadzono symbole graficzne zbrojenia zwykłego i sprężającego,
c) wprowadzono oznaczenie dokładności wymiarów na rysunkach,
d) wprowadzono uproszczenia przedstawiania siatek zgrzewanych oraz jednakowych prętów lub strzemion
rozmieszczonych w równych odstępach.
3. Normy związane

PN-70/B-01030

Projekty budowlane. Oznaczenia graficzne materiałów budowlanych

PN-88/B-01040

Rysunek konstrukcyjny budowlany. Zasady ogólne.

PN-64/B-01043

Rysunek konstrukcyjny budowlany. Konstrukcje stalowe

PN-86/B-02355 Tolerancje wymiarów w budownictwie. Postanowienia ogólne

PN-84/B-03264

Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie.

4. Dokumenty międzynarodowe
ISO 3766-1977 Building and civil engineering drawings Symbols for concrete reinforcement
ISO 4066-1977 Building and civil engineering drawings. Bar scheduling
5. Projekt Polskiej Normy przygotowali: mgr inż. Mieczysław Michiewicz, mgr inż. Jan Sieczkowski - Centralny
Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego, przy współpracy: doc. dr hab. inż. Józefa Sieczkowskiego -
Politechnika Warszawska i inż. Lecha Radziszewskiego - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa
Ogólnego.

Strona 12