aRTyKuA
SPonSoRowany
Docieplanie ścian w technologii
lekkiej-mokrej przy wykorzystaniu
styropianu
Krzysztof A
ajtar, Swisspor Polska,
dr Robert geryło, Instytut Techniki budowlanej, warszawa
Wzrost cen nośników energii oraz nowe regulacje metodą  pasmowo-punktową to znaczy, że szerokość
prawne w zakresie certyfikacji energetycznej budyn- pasma masy klejącej wzdłuż obwodu płyty powinna
ków wymuszają inwestycje w docieplanie budyn- wynosić co najmniej 3 cm, a na pozostałej powierzchni
ków. Najczęściej spotykaną, najtańszą i najbardziej powinny być nałożone placki o średnicy 8 12 cm tak,
efektywną ekonomicznie technologią ocieplania aby łączna powierzchnia masy klejącej obejmowała
ścian zewnętrznych jest technologia  lekka-mokra . co najmniej 40% powierzchni płyty. W miejscach gdzie
Na ocieplenie tą metodą składają się trzy warstwy: występuje słabe podłoże lub narażonych na większe
izolacyjna (płyty ze styropianu ekspandowanego ssanie wiatru (np. naroża budynku, okolice otworów
EPS), wzmacniająca (zaprawa klejąca i siatka z włók- okiennych i drzwiowych) należy równolegle stosować
na szklanego) oraz elewacyjna (wyprawa tynkarska), mocowanie mechaniczne, używając kołków rozpręż-
które tworzą wzajemnie dopasowany, aktywny sys- nych. Stosując płyty o gładkich krawędziach należy
tem termoizolacyjny. zastosować 6 kołków/m�, natomiast przy płytach fre-
Oto kilka najważniejszych zasad wykonania izolacji zowanych wystarczą 4 kołki/m�. W mocnych ścianach
zewnętrznej w tej technologii. wykonanych np. z cegły pełnej, kołki powinny być
1. Przygotowanie podłoża. Powierzchnia ściany zakotwione na głębokość min. 5 cm, a w mniej wytrzy-
przeznaczona do izolacji powinna być oczyszczona małych ścianach, np. z pustaków czy betonu komór-
i wolna od resztek zaprawy, luz
nych kawałków tynków, kowego na głębokość min. 9 cm (należy stosować
pyłu, tłuszczu, nalotów czy wykwitów, które mogły- kołki rozporowe posiadające atest na tego rodzaju
by spowodować rozwarstwienie ocieplonej ściany. użycie). Talerzyki dociskowe kołków muszą dokład-
nie przylegać do powierzchni płyt styropianowych.
2. Listwa startowa i szczelina dylatacyjna. Rozpo- Układanie drugiego rzędu rozpoczynamy od połówki
czynając układanie izolacji termicznej należy pamię- płyty. Przy narożniku płytę wysuwamy na jej grubość,
tać o dylatacji, czyli kilkucentymetrowej przestrzeni aby umożliwić wiązanie rzędów na obydwu ścia-
pomiędzy gruntem a pierwszym rzędem izolacji nach. Układanie trzeciego rzędu płyt rozpoczynamy
(grunt pod wpływem mrozu czasami się podno- ponownie od całej płyty, aby w ten sposób zapewnić
si, gdyby nie dylatacja, parcie na warstwę izola- mijanie spoin i dobre wiązanie pomiędzy poszcze-
cji niszczyłoby elewację). Najczęściej jest to linia gólnymi rzędami. Należy pamiętać, aby styki płyt nie
cokołu budynku wyznaczona izolacją przeciwwil- występowały w narożach okiennych i drzwiowych.
gociową ułożoną na ścianach fundamentowych
lub piwnicznych. Krawędzie szczelin dylatacyjnych 4. Wykonanie zbrojonej warstwy klejowej. W miej-
są wykonane przy użyciu profili cokołowych i są scach, które są szczególnie narażone na uszkodze-
mocowane za pomocą kołków rozporowych, przed nia mechaniczne, jak wszelkie naroża na parterze,
montażem ocieplenia, do warstwy konstrukcyjnej. w otworach okiennych i balkonowych, mocujemy
profile okienne z fabrycznie wtopionym pasem siatki.
3. Warstwa izolacyjna. Układając izolację ze styro- Można zastosować również dodatkowe paski siatki
pianu starannie dociskamy płyty wzajemnie do siebie, zbrojącej, ułożone ukośnie w stosunku do głównej
aby uniknąć powstawania mostków termicznych na złą- warstwy lub w postaci warstwy podwójnej. Po dwóch
czeniach. Jednak najlepszym sposobem uniknięcia  czterech dniach wysychania warstwy izolacyjnej,
mostków jest wykonanie izolacji płytami frezowanymi. na płyty styropianowe nanosi się warstwę podkła-
Pierwszy rząd płyt izolacyjnych opieramy na prowad- dową o grubości około 2 mm warstwy masy kle-
nicy. Płyty styropianowe powinny być przyklejane jącej. Bezpośrednio na świeżo położony klej wci-
12
PRzegl
d budowlany 11/2008
aRTyKuA
SPonSoRowany
aRTyKuA
SPonSoRowany
skamy, od góry do dołu, pasy siatki zbrojeniowej. ciu dobrych rozwiązań technicznych systemu BSO
Siatka musi być zatopiona w masie klejącej bez fałd w węzłach konstrukcyjnych, umożliwia on uzyskanie
i zagnieceń na całej swojej grubości. Kolejne pasy znacznej izolacyjności cieplnej ścian. Niestety czasa-
siatki z włókna szklanego są układane podobnie mi ujawniają się wady w warstwie ocieplenia, których
jak pierwszy, od góry do dołu, z zakładką na pas przyczyny mogą leżeć w nieprawidłowościach:
poprzedni ok. 10 cm. Siatka powinna zachodzić " na etapie projektowania,
także na wszystkie narożniki, profile ochronne itp. " wykonawstwa prac ociepleniowych,
" użytkowania budynku.
5. Wykonanie warstwy elewacyjnej. Warstwa zbro-
jąca powinna schnąć przez co najmniej 48 godzin. I. Projekt
Na wyschnięte podłoże nanoszona jest warstwa grun-
tująca pod tynk zewnętrzny. Zaleca się gruntowanie Na etapie przygotowywania się do ocieplenia niezbęd-
podłoża podkładem tynkarskim w kolorach zgodnych ne jest przemyślenie pewnych szczególnie istotnych
z kolorystyką tynku. Podkład schnie minimum 24 elementów dotyczących planowania prac docieplenio-
godziny. Wykonując izolację styropianem możemy wych. Są to przede wszystkim:
wybrać prawie każdy rodzaj tynku: akrylowy, mine- " określenie miejsc ewentualnych przerw technolo-
ralny i silikatowy. Warty polecenia jest tynk mineralny gicznych w trakcie wykonywania wyprawy tynkarskiej
lub polimerowo-mineralny  koszt mniejszy niż akrylo- i warstwy zbrojonej ocieplenia,
wego, a efekt równie dobry. Przygotowaną masę lub " określenie rodzaju, liczby i rozmieszczenia łączni-
zaprawę tynkarską rozprowadza się cienką, równo- ków mechanicznych oraz sposobu klejenia izolacji
mierną warstwą po podłożu za pomocą długiej pacy do podłoża,
ze stali nierdzewnej. Po tej czynności należy usunąć " przygotowanie rysunków technicznych detali połą-
nadmiar zaprawy do grubości kruszywa zawartego czeń warstwy ocieplenia z ościeżnicami okien i drzwi,
w masie. Żądaną strukturę tynku uzyskuje się poprzez parapetami oraz wskazanie sposobu zapewnienia
zatarcie nałożonej masy. wymaganej szczelności połączeń na przenikanie
powietrza i wody opadowej,
6. Właściwa pora wykonania ocieplenia. Wszystkie " przygotowanie rysunków technicznych detali okre-
prace dociepleniowe powinno się prowadzić w odpowied- ślających sposób wykonania zewnętrznych krawędzi
nich warunkach pogodowych, czyli temperaturze od +5� warstwy ocieplenia: przy cokole, górnej krawędzi
do 25�C, przy bezdeszczowej pogodzie. Wykonanie izolacji cieplnej  połączenie z obróbkami blachar-
ostatecznej wyprawy elewacji jest wskazane jak najszyb- skimi ścianek attykowych, gzymsem, ewentualnych
ciej. Położenie tynku wieńczy dzieło, ale także w sposób bocznych krawędzi, jeśli ocieplenie nie obejmuje całej
naturalny zamyka dostęp czynników atmosferycznych powierzchni obudowy,
i promieniowania UV do styropianu, który ukryty jest pod " określenie sposobu wykonania dylatacji, montażu
cienką warstwą kleju z zatopioną siatką. szyldów, bilbordów, anten (najlepiej za pomocą specjal-
nych łączników mechanicznych z izolacją cieplną),
" dobranie rodzaju wyprawy tynkarskiej, faktury, kolo-
ru do warunków środowiskowych,
 zaprojektowanie tam, gdzie jest to konieczne, dodat-
kowych zabezpieczeń warstwy ocieplającej w pasie
najniższej kondygnacji, np. zalecenie zastosowania
wyrobów dostosowanych do większego obciążenia
i zawilgocenia, dodatkowego zbrojenia, ewentualnego
pokrycia środkiem typu  anty-graffiti ,
" podanie zaleceń eksploatacyjnych dotyczących
konserwacji warstwy ocieplającej.
Nieprzemyślanie tych problemów przed przystąpie-
niem do prac wykonawczych może powodować liczne
problemy w trakcie ich wykonywania.
7. Możliwe błędy przy stosowaniu technologii
lekkiej-mokrej. Trwałość systemów ociepleniowych II. Wykonawstwo
wykonanych w technologii lekkiej-mokrej (jednego
z Bezspoinowych Systemów Dociepleń tzw. BSO) Przy wykonaniu ocieplenia metodą lekką-mokrą mogą
ocenia się na co najmniej 30 lat, przy założeniu, pojawić się nieprawidłowości, które ujawniają się
że prowadzone są okresowe konserwacje wyprawy np. w postaci odspojeń płyt lub dużych rys w wypra-
tynkarskiej. Przy prawidłowym wykonaniu i przyję- wie tynkarskiej.
13
PRzegl
d budowlany 11/2008
a R T y K u A
S P o n S o R o w a n y
aRTyKuA
SPonSoRowany
1. Zamontowanie systemów ocieplania na niewła- powinna być odpowiednio osłonięta gzymsem, oka-
ściwie przygotowanym podłożu. pem lub w przypadku ścianki attykowej  obróbką bla-
Podłoże stanowi zewnętrzna powierzchnia obudowy charską. Połączenie górnej krawędzi izolacji cieplnej
wraz z warstwą przypowierzchniową, a w przypadku z obróbką powinno być elastyczne i wodoszczelne,
mocowania łącznikami mechanicznymi, także war- dzięki zastosowaniu odpowiedniego materiału lub
stwa ściany o wymaganej głębokości zakotwienia. taśmy uszczelniającej.
Prawidłowo przygotowane podłoże powinno speł-
niać następujące warunki: 4. Niewłaściwe wykonanie połączeń ocieplenia
" być odpowiednio nośne  o wytrzymałości na odry- z ościeżnicami okien i drzwi.
wanie nie mniejszej niż 0,08 MPa (określonej metodą Połączenie powinno być: elastyczne, wodoszczelne
 pull off lub za pomocą testu odrywania próbnie i odpowiednio szczelne na przenikanie powietrza.
zamontowanej płyty izolacji cieplnej), oczyszczone Konieczne jest stosowanie taśm, materiałów uszczel-
z pyłu, luz
nych powłok malarskich lub cienkowar- niających lub specjalnych kształtowników systemo-
stwowych wypraw tynkarskich oraz zagruntowane wych. Przy niewłaściwym wykonaniu np. połączenia
 kiedy jest to konieczne; w podokienniku, narażamy się na intensywne wen-
" być odpowiednio płaskie  dopuszcza się odchy- tylowanie powietrzem zewnętrznym przestrzeni pod
lenia od płaszczyzny od + 2 mm do  4 mm, ewen- parapetem zewnętrznym i pod progiem okna, w wyniku
tualne lokalne nierówności powinny być usunięte czego znacząco wzrasta podatność na powierzchnio-
przez zeszlifowanie oraz wykonanie szpachlowania wą kondensację pary wodnej po stronie wewnętrznej
lub warstwy wyrównawczej; obudowy.
" być odpowiednio czyste  wszelkie zatłuszczenia,
wykwity, mleczko cementowe, resztki szalunkowych 5. Nieprawidłowe przyklejanie płyt styropianowych.
środków antyadhezyjnych i inne zabrudzenia, pył, Podłoże zazwyczaj nie jest wystarczająco równe
zanieczyszczenia biologiczne oraz znajdujące się by zastosować równomierne nałożenie zaprawy pacą
w podłożu materiały, które mogą zmniejszyć przy- zębatą. Płyty izolacji cieplnej powinny być mocowa-
czepność lub wejść w reakcję chemiczną z materia- ne przez nałożenie masy klejącej wzdłuż krawędzi
łami systemu ocieplenia, powinny być oczyszczone płyty na szerokości co najmniej 3 cm, a na pozostałej
mechanicznie lub zmyte pod dopuszczalnym ciśnie- powierzchni plackami, tak aby łącznie masa klejąca
niem wodą (z ewentualnym zastosowaniem odpo- pokrywała ponad 40% powierzchni. Niedostateczne
wiednich środków chemicznych); przyklejenie płyt może być przyczyną oderwania
" być odpowiednio mało wilgotne  wyschnięte ocieplenia od ściany. Płyty powinny być układane
po ww. oczyszczaniu, wolne od ewentualnego pod- mijankowo, tak aby nie występowały spoiny krzy-
ciągania kapilarnego lub nadmiernego zawilgocenia żowe. Płyty z wełny mineralnej powinny na całej
budowlanego. powierzchni mieć warstwę kleju i przylegać do pod-
łoża.
2. Wykonanie ocieplenia w czasie niesprzyjających
warunków pogodowych.
Przyjmuje się, że prace ociepleniowe powinny być
prowadzone w czasie:
" niewystępowania opadów atmosferycznych,
" kiedy nie jest spodziewany spadek temperatury
poniżej 0�C w ciągu doby,
" w zakresie temperatury powietrza od 5�C do 25�C,
" przy osłonięciu ocieplenia przed działaniem słońca
i wiatru. Powinny być zaplanowane przerwy technolo-
giczne; w trakcie ich trwania należy zadbać o zabez-
pieczenie ocieplenia przed wymienionymi wpływami
środowiskowymi.
3. Niewłaściwe wykończenie krawędzi warstwy
ocieplającej. 6. Nieukładanie płyt krawędziami na styk.
Krawędzie: dolna i ewentualne boczne, w przypadku Szczeliny między płytami nie powinny być większe niż
gdy warstwa izolacji cieplnej nie występuje na całej to wynika z dopuszczalnych tolerancji wymiarowych
powierzchni obudowy (np. w przypadku ocieplenia płyt. Ewentualne niemożliwe do uniknięcia większe
tylko ścian szczytowych), powinny być zabezpieczone szczeliny powinny być wypełnione klinowymi wycin-
odpowiednimi kształtownikami lub zbrojoną wypra- kami z zastosowanej izolacji cieplnej (do wypełnienia
wą tynkarską. Górna krawędz
warstwy ocieplającej szczelin nie należy używać zaprawy).
14
PRzegl
d budowlany 11/2008
aRTyKuA
SPonSoRowany
aRTyKuA
SPonSoRowany
7. Niewłaściwe mocowanie łącznikami mechanicz- szonych poddawanych modernizacji budynkach
nymi. umożliwia wykonanie na całej powierzchni obudowy
W przypadku zastosowania łączników mechanicz- ciągłej warstwy izolacji cieplnej o jednakowej grubo-
nych należy zapewnić, aby ich liczba, rozmiesz- ści. Wyjątkiem są miejsca takie jak np. wspornikowe
czenie, rodzaj, głębokość zakotwienia były zgodne płyty balkonowe i ościeża otworów okiennych, w któ-
z ustaleniami podanymi w projekcie, wynikającymi rych musi być zastosowana izolacja cieplna o mniej-
z oceny: obciążenia warstwy ocieplenia w konkretnym szej grubości, zwykle nie większej niż 4 cm. Aby
budynku, rodzaju podłoża, do którego mocowana uzyskać większy opór cieplny takiej warstwy można
jest ta warstwa oraz zastosowanego rodzaju izolacji zastosować materiał o nieco niższej wartości współ-
cieplnej. Brak wymaganego mocowania łącznikami czynnika przewodzenia ciepła. Spotyka się przypadki
lub mocowanie niewłaściwe (polegające np. na przy- pozostawiania ww. miejsc bez ocieplenia (zwłaszcza
padkowym rozmieszczeniu łączników, zbyt małym górnej powierzchni płyt balkonowych), co prowadzi
ich zakotwieniu w podłożu, użyciu niedopuszczonych do znacznych lokalnych strat ciepła i obniżenia tem-
do stosowania wyrobów) może być przyczyną awaryj- peratury wewnętrznej powierzchni obudowy, a przez
nej pracy warstwy ocieplenia w budynku. to zwiększenia ryzyka występowania powierzchniowej
kondensacji pary wodnej i rozwoju zagrzybienia.
8. Niewłaściwe wykonanie warstwy zbrojonej. Ze względu na konieczność zastosowania odpowied-
Siatka zbrojąca powinna być zakryta zaprawą, tak aby niego progu drzwi balkonowych, ocieplanie górnej
była całkowicie niewidoczna na powierzchni warstwy powierzchni płyty balkonowej może być w prakty-
zbrojonej. Należy układać ją z zakładami nie mniej- ce dosyć kłopotliwe. Alternatywą jest stosowanie
szymi niż 10 cm, gwarantującymi ciągłość zbrojenia. w nowych budynkach połączenia płyty balkonowej
Naroża otworów okien i drzwi powinny być dodatkowo ze stropową za pomocą łączników zbrojenia z izolacją
zbrojone siatką ułożoną pod kątem 45 stopni, w celu cieplną.
zorientowania zbrojenia względem lokalnego ukła- Wyrób ten służy do wykonywania konstrukcyjnych
du naprężeń głównych. Podwójnego zbrojenia może połączeń elementów żelbetowych (lub metalowych):
wymagać ocieplenie w pasie najniższej kondygnacji płyt, ścian lub belek, w których:
nadziemnej, w celu zwiększenia jej odporności na przy-  łączone elementy żelbetowe są rozdzielone izolacją
padkowe uszkodzenia. Zastosowanie siatki niezgodnie cieplną ze styropianu lub wełny mineralnej,
z podanymi zasadami (np. układanie siatki zbrojącej  przez izolację cieplną przechodzą pręty zbrojenia
na styk lub ze zbyt małym zakładem) może być przy- (lub łączniki mechaniczne) wykonane ze stali nie-
czyną pojawienia się widocznych uszkodzeń w postaci rdzewnej lub  zwykłej stali w tulejach ze stali nie-
wielu rys w warstwie zbrojonej i wyprawie tynkarskiej. rdzewnej.
Podstawową korzyść z zastosowania tego rozwiąza-
9. Niewłaściwe mocowanie rynien, rur spustowych, nia stanowi możliwość poprowadzenia izolacji ciepl-
szyldów, reklam przez warstwę ocieplenia. nej  najkrótszą drogą po powierzchni obudowy,
Wpływa na znaczące naruszenie warstwy izolacji co znacznie redukuje mostek cieplny w tym miejscu.
cieplnej (mostki cieplne). Przez warstwę izolacji ciepl- W istniejących budynkach możliwe jest zastąpienie
nej powinny przechodzić jedynie łączniki mecha- płyt wspornikowych balkonami dostawianymi oparty-
niczne tworzące niewielkie punktowe mostki cieplne mi na własnej konstrukcji.
(najlepiej łączniki z mniej przewodzącej ciepło stali W istniejących budynkach stwierdza się również przy-
nierdzewnej). padki wykonywania ociepleń na części powierzchni
ścian, np.:
III. Użytkowanie " stosowania ocieplenia ścian tylko do poziomu coko-
łu pomimo, że w przyziemiu znajdują się pomieszcze-
Najczęściej spotykanym niedopatrzeniem jest brak prze- nia użytkowe,
glądów i konserwacji wyprawy zewnętrznej. Przyjmuje " stosowania ocieplenia na niewielkich częściach
się, że trwałość wyprawy tynkarskiej powinna być nie ścian, np. tylko cokołu lub tylko na niektórych kondy-
mniejsza niż 5 lat. Po tym czasie mogą pojawić się gnacjach.
widoczne rysy i odpryski. Możliwe są również niewielkie Wzdłuż krawędzi takiego fragmentarycznego ocieple-
zmiany w kolorze. Szpachlowanie rys, uzupełnianie ubyt- nia występują mostki cieplne zmniejszające lokalnie
ków i naprawa uszkodzeń mechanicznych tynku zabez- efektywność ocieplenia.
piecza warstwę ocieplenia przed dalszą degradacją.
Tekst jest częścią społecznej akcji informacyj-
Dodatkowe uwagi nej pt.  Paszport energetyczny. Jak i dlaczego?
przygotowanej w 2008 roku przez firmę Swisspor
Zdarza się, że zastrzeżenia może budzić sama koncep- Polska.
cja ocieplenia obudowy. Zastosowanie BSO we wzno-
15
PRzegl
d budowlany 11/2008
a R T y K u A
S P o n S o R o w a n y