ODDK

(OŚRODEK DORADZTWA i DOSKONALENIA KADR)

Początek działalności firmy ODDK sięga 1987 roku, kiedy to trzy spółdzielnie:

mieszkaniowa, inwalidów i istniejący po dziś dzień (obecnie funkcjonujący jako spółka)

Ośrodek Doradztwa, Treningu i Kadr (ODiTK) wspólnie powołały szereg małych spółek, w

tym właśnie ODDK. Był to okres prawdziwego boomu, jeżeli chodzi o tworzenie spółek

handlowych, szczególnie akcyjnych, które uważano, co prawda za kosztowne w prowadzeniu,

ale za to umożliwiały ograniczenie odpowiedzialności akcjonariuszy tylko do wysokości

wkładu.

Osobą, która odegrała w tym procesie najważniejszą rolę był ówczesny prezes ODiTK

– Jan Repiński. Prowadzenie powstałych spółek powierzał osobom ze swego otoczenia, z

którymi współpracował od lat. W ten sposób w ODDK pojawił się Jerzy Marcinek – historyk

z wykształcenia. Nowy prezes spółki rozpoczął swoją działalność od poszukiwania

ekonomisty, który mógłby pomóc w prowadzeniu całego przedsięwzięcia. Osobą tą został

Andrzej Popławski, który uzupełnił skład zarządu nowopowstałej spółki.

Celem działania ODDK było organizowanie szkoleń, skierowanych wówczas przede

wszystkim do przedsiębiorstw państwowych. Oferta ta spotkała się z dużym

zainteresowaniem wśród przedsiębiorstw sektora państwowego, zwłaszcza, że spółka była

zaliczana do tak zwanych firm uspołecznionych, w której udziałowcami (a więc

właścicielami) były spółdzielnie, a nie osoby prywatne. Pierwszy rok działalności spółka

zakończyła z dobrym wynikiem finansowym i zdołała w tym czasie zdobyć już dobrą pozycję

na rynku. Do tego czasu rozpadła się większość z założonych przez ODiTK spółek oraz dwie

pozostałe spółdzielnie. W 1988 roku na rynku utrzymały się zaledwie 2-3 spółki powołane

przez ODiTK.

Obciążeniem rozwoju spółki była jednak jej forma prawna oraz struktura

własnościowa. Zarząd ODDK wystąpił z propozycją uwłaszczenia się, na co uzyskał zgodę

głównego akcjonariusza, czyli ODiTK. Nie bez przeszkód, zwłaszcza ze strony akcjonariuszy

mniejszościowych, zarząd odkupił wszystkie akcje spółki. Natychmiast też wystąpił do sądu z

wnioskiem o zmianę formy prawnej ze spółki akcyjnej na spółkę z ograniczoną

odpowiedzialnością. Udziałowcami spółki byli: Andrzej Popławski i Jerzy Marcinek. Od tego

momentu – to jest od 1989 roku rozwój firmy nabrał wyraźnego przyspieszenia. Prawdziwy

boom przeżywały szkolenia – zwłaszcza te z zakresu księgowości. W czasie tym w Polsce

nastąpiło uwolnienie księgowości przedsiębiorstw. Okazało się, że służby księgowe nie były

gotowe do przeprowadzenia zmian w swoich przedsiębiorstwach i zaczęły poszukiwać

pomocy – zarówno w formie szkoleń, jak i publikacji. Firma ODDK dostrzegła to

zainteresowanie i postanowiła poważnie zająć się działalnością wydawniczą. Miała już w tym

pewne doświadczenia, gdyż w pierwszych latach swej działalności wydawała już materiały

szkoleniowe wykorzystywane w ramach prowadzonych przez nią szkoleń, a także tworzyła

pierwsze opracowania – instrukcje, które znajdowały zastosowanie w codziennej pracy firmy.

W 1990 roku opublikowano „Komentarz do planu kont autorstwa Jerzego Gierusza.

Książka ta okazała się w latach następnych sztandarową publikacją z zakresu księgowości,

ułatwiając pracę kilkudziesięciu tysiącom księgowym w Polsce. Z powodu braków

lokalowych, aby pomieścić drukowane materiały wynajęto dom, który posłużył jako magazyn.

Kolejne propozycje to dostosowanie oferty do specyfiki poszczególnych branż. Firma wydała

opracowania planu kont, które były dostosowane do 8 branż. Kolejnym krokiem działalności

było rozszerzenie oferty o inne pozycje dla praktyków.

W latach tych firma ODDK napotkała na swojej drodze problem, który wynikał z

relatywnie wysokich cen oferowanych książek. Firma przekonywała, że produkt, który

sprzedają to wiedza, to informacja, którą przedsiębiorstwa wykorzystują w procesach

decyzyjnych a za taką wiedzę, trzeba więcej zapłacić. Wiele z działań, podejmowanych

ODDK to działania pionierskie. Firma w okresie tym stała przez problemem dostępności

surowców, kształtowaniem cen, łamaniem oporu klientów, dostawców, z dotychczasową

dominacją wydawnictw państwowych na rynku oraz działającą cenzurą.

Przełomem funkcjonowania ODDK okazał się rok 1990/91, kiedy to w Polsce

przeprowadzona została reforma podatku dochodowego. Jest to okres wysokiego popytu na

publikacje z dziedziny podatku dochodowego od osób fizycznych, który miała zastąpić z

rokiem 1992 pięć innych podatków obciążających dochody osób fizycznych z pięć różnych

ź

ródeł. W roku 1991 dla służb księgowych firma ODDK wydawała druki akcydensowe. W

1993 roku wprowadzono w Polsce podatek VAT, firma w tym czasie organizowała szkolenia

z zakresu podatku VAT. Jest to również okres współpracy z pracownikami Katedry

Rachunkowość Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego.

Firma jako pierwsza przygotowała dla podmiotów gospodarczych rejestry zakupu i

sprzedaży. Sprzedaż swoich produktów prowadziła głównie poprzez sprzedaż wysyłkową, w

której przodującymi odbiorcami były przedsiębiorstwa państwowe.

Podsumowując lata 1990 – 1993 to głównie okres prowadzenia szkoleń,

przygotowywania, drukowania i sprzedawania pozycji książkowych i druków. W I połowie

lat 90-tych wprowadzono nową formę sprzedaży, tj. rozsyłano do firm nowe pozycje

książkowe z dołączonym rachunkiem.

W 1994 wprowadzona została nowa ustawa o rachunkowości.

Od 1996 roku rosnące zainteresowanie rynku tematyką związaną z kwestiami

Bezpieczeństwa i Higieny Pacy przyczyniło się do opublikowania pozycji pt. „BHP w

praktyce”, która stała się wzorcową pozycją podczas prowadzonych kursów BHP.

Dynamiczny rozwój działalności wydawniczej i szkoleniowej firmy ODDK nie szedł

w parze z rozwojem zaplecza technicznego. Firma w okresie tym wynajmowała dom, później

nieduży magazyn. W połowie lat 90-tych wybudowany został nowy magazyn o powierzchni

1000 m

2

.

W kolejnych latach pozycja firmy na rynku nie zmniejsza się. ODDK krystalizuje

swoją działalność wydawniczą w stronę podręczników praktycznych, pozycji o charakterze

technicznym np. skierowaną do sektora budowlanego oraz do jednostek budżetowych.

Od roku 2000 firma prowadzi głównie sprzedaż wysyłkową, nie korzystając z

pośredników, hurtowni.

W 1996 roku nastąpiło rozdzielenie prowadzonej działalności ODDK na dwa odrębne

podmioty. Każdy ze wspólników zajął się odrębnym obszarem działania. Jerzy Marcinek

odsprzedał swoje udziały w spółce, przejął dział handlowy zajmujący się dystrybucją druków

akcydensowych (w tym również sklepy firmowe prowadzące ich sprzedaż) natomiast Andrzej

Popławski zaangażował się w działalność wydawniczą. Mimo odrębności działania,

wspólnicy doszli do wniosku, że będą posługiwać się tym samym logo, chociaż formalnie

stanowią dziś dwa odrębne przedsiębiorstwa. Wynikało to, przede wszystkim, z ugruntowanej

i dobrze znanej marki w obu tych segmentach. Obecnie wydawnictwo ODDK jest spółką, w

której udziałowcami są państwo Popławscy. Na co dzień działalnością firmy zarządza pan

Andrzej Popławski, co, w jego opinii pozwala na sprawne podejmowanie decyzji.

Od końca lat 90-tych ODDK utrzymuje ugruntowaną pozycje rynkową. ODDK zalicza

się do pierwszej piątki wydawnictw publikujących pozycje profesjonalne głównie kierowane

do podmiotów gospodarczych. ODDK koncentruje się dziś głównie na działalności

wydawniczej, która stanowi blisko 70% jego obrotów. Szkolenia są nadal prowadzone, ale

traktowane jako swego rodzaju uzupełnienie oferty książkowej i nieprzynoszącej więcej niż

10 do 15% przychodów ze sprzedaży. Zdaniem Andrzeja Popławskiego szkolenia stanowią

często inspirację dla wielu nowych pomysłów firmy – głównie poprzez kontakt z klientami,

którzy zgłaszają swoje potrzeby i oczekiwania. W taki sposób narodził się pomysł

prowadzenia szkoleń z zakresu rachunkowości drogą wysyłkową. Ta forma nauki cieszyła się

sporym powodzeniem, o czym świadczył fakt, że w połowie lat 90-tych w takich szkoleniach

korespondencyjnych uczestniczyło kilkaset osób miesięcznie (w szczytowym momencie

liczba ta dochodziła do półtora tysiąca).

Od 1996 roku przedsiębiorstwo sukcesywnie przeznacza część nadwyżek finansowych

na inwestycje w nieruchomości. ODDK angażuje się w nieruchomości o charakterze

komercyjnym (np. na wynajem biur, lokali dla firm), które, choć nie przynoszą szybkich

zysków jak budownictwo mieszkaniowe, stanowią jednak źródło długookresowych

przychodów. Nie stanowi to jednak istotnej części działalności – przychody z niej wynoszą

kilkanaście procent. ODDK prowadzi raczej ostrożną i dobrze przemyślaną politykę

finansową – jeżeli podejmuje ryzyko, to tylko w ramach istniejących w firmie rezerw

finansowych.

Prowadzenie wydawnictwa wiąże się z zatrudnianiem osób o określonych

umiejętnościach. Są to:

- redaktorzy, którzy wykonują wiele zadań o charakterze koncepcyjnym,

- osoby zajmujące się dystrybucją książek,

- pracownicy techniczni (graficy, korektorzy),

- administracja, która zajmuje się w firmie kwestiami kadrowymi czy księgowymi.

Firma zatrudnia dziś na stałych etatach około 50 osób, większość z nich związana jest

z wydawnictwem już od wielu lat. Głównym walorem firmy, z punktu widzenia pracowników,

jest stabilność zatrudnienia i pewność otrzymywania wynagrodzeń, które kształtują się na

poziomie porównywalnym do tych wypłacanych w innych przedsiębiorstwach z tej branży.

ODDK szczyci się tym, że nawet w okresach mniejszego popytu na książki nie zwalnia

personelu i nie wysyła go na przymusowe urlopy. Oprócz osób zatrudnionych w firmie

istnieje też grupa około 20 osób, które na stałe współpracują z wydawnictwem. Są to głównie

osoby zajmujące się przepisywaniem tekstów, ich korektą i opracowaniem graficznym.

Odrębną grupę stanowią współpracujący z wydawnictwem autorzy, których jest około 400.

W firmie istnieje szereg działów:

- redakcja, w której pracuje 16 osób,

- dział sprzedaży zatrudniający 20 osób zajmujących się przyjmowaniem zamówień,

przygotowywaniem wysyłki i fakturowaniem,

- dział księgowy składający się z 4 pracowników,

- trzyosobowy dział marketingu, który trudni się miedzy innymi współpracą z

hurtowniami i księgarniami,

- dział szkoleń złożony z 3 osób,

- 2 kierowców.

Państwo Popławcy dbają o dobrą atmosferę w pracy, dlatego też, między innymi, nie

maja w zwyczaju zatrudniać członków swojej rodziny. Jeżeli poszukują pracownika, to

szukają go głównie za pośrednictwem osób już w firmie zatrudnionych – biorą bowiem pod

uwagę rekomendacje zaufanej osoby. Wyboru pracownika dokonują w oparciu o przesyłane

dokumenty i przeprowadzoną rozmowę. Od kilku lat w firmie pracują 4 osoby

niepełnosprawne, zatrudnione kiedyś w ramach programu refundowanego przez Państwowy

Fundusz Rozwoju Osób Niepełnosprawnych. Pozostały one w ODDK mimo, iż nie

uczestniczy on już w tym projekcie, z którego wycofał się głównie ze względu na

skomplikowane procedury i biurokrację z tym związaną. Z podobnych względów nie korzysta

też z pomocy Urzędów Pracy. Pracownicy działu księgowego mogą podnosić swoje

kwalifikacje uczestnicząc w szkoleniach organizowanych przez ODDK dla klientów

zewnętrznych. Z kolei osoby zatrudnione w innych działach są niekiedy wysyłane na

szkolenia zewnętrzne, choć dotyczy to w zasadzie tylko redaktorów. W dużej mierze rozwój

pracownika zależy od niego samego. Przynajmniej raz w roku organizowane są imprezy

firmowe, związane z rocznicą powstania przedsiębiorstwa oraz przy okazji świąt.

Obecnie ODDK dysponuje własnym, dobrym zapleczem technicznym – przede

wszystkim dotyczy to oprzyrządowania prac edytorskich, ale także systemów komunikowania

się z odbiorcami i dostawcami oraz obiektów magazynowych. Ma także zaplecze socjalne dla

swych pracowników – między innymi kącik kuchenny i pokój śniadaniowy, własne 2

księgarnie – jedną w siedzibie firmy w Gdańsku Oliwie, drugą – w Gdańsku Wrzeszczu.

Powstawanie książki jest procesem złożonym. Najważniejszy jest pomysł – ciężar ich

szukania spoczywa głównie na redakcji, która śledzi zmiany zachodzące w otoczeniu i

sygnalizuje potencjalne zainteresowanie rynku określoną tematyką. Niekiedy pomysły

napływają od klientów czy uczestników szkoleń, czasem zjawiają się z nim współpracujący z

wydawnictwem autorzy. W dziale redakcyjnym powstaje zarys tematyczny przyszłej

publikacji i rozpoczyna się poszukiwanie autora, który mógłby taką pozycję przygotować.

Wśród nich jest wiele uznanych autorytetów ze środowisk akademickich, administracji

państwowej i firm doradczych. Zaczyna się zwykle od własnych zasobów i kontaktów,

niekiedy jednak specyfika tematu wymaga pozyskania nowego autora. Nierzadko do

współpracy zapraszani są praktycy z danej dziedziny, którzy posiadają nie tylko dużą wiedzę

z danego zakresu, ale dysponują sporym doświadczeniem. Często też ich spojrzenie na

problem w dużej mierze koresponduje z oczekiwaniami potencjalnych nabywców.

Dodatkowym atutem może być to, że pracują oni w różnego rodzaju instytucjach zajmujących

się daną problematyką i nierzadko ich nazwiska są w tej dziedzinie dobrze znane.

Przygotowany przez autora materiał podlega bardzo szczegółowej analizie w dziale

redakcyjnym. Obejmuje ona, przede wszystkim, stronę merytoryczną opracowania i jej

dostosowanie do oczekiwań potencjalnych odbiorców. Potem tekst trafia do redaktora

prowadzącego, który zajmuje się weryfikacją od strony językowej, edytorskiej czy

kompletności przypisów i odwołań (zwłaszcza do aktów prawnych). Następnie tekst

ponownie trafia do autora, który dokonuje niezbędnych poprawek (czasem opracowanie

przechodzi taki proces dwu- i trzykrotnie). Ostatecznie po zaakceptowaniu przez autora

ostatecznego kształtu tekstu trafia on do druku. Czas, jaki potrzebny jest do przygotowania

książki do druku zależy od wielu elementów: pilności, objętości i jakości tekstu. Średnio

rzecz biorąc trwa to około 2 – 3 miesiące, choć bywają opracowania, których przygotowanie

(od momentu przyjęcia pierwszej wersji tekstu) trwa 3 – 4 tygodnie. Samo drukowanie

zabiera 2 – 3 tygodnie. Średni nakład wydawanych przez ODDK książek wynosi 1000

egzemplarzy, choć są i takie, których nakład sięga 3, 5, 10 a nawet 15000 sztuk. Ograniczanie

nakładów do 1000 względnie kilku tysięcy egzemplarzy jest podyktowane specyfiką tego

produktu, bowiem przy książkach fachowych, dotyczących bieżących problemów zarządzania

firmą liczy się aktualność zawartych tam informacji. Dlatego też każdego roku blisko 80%

tytułów to uaktualnione wznowienia. Z tego samego powodu praktycznie nie istnieje coś

takiego jak wyprzedaż starych tytułów – książki już nieaktualne są po prostu przeznaczane na

makulaturę. W opinii pana Andrzeja Popławskiego tylko jedna piąta tytułów zachowuje swą

aktualność 2 lata, połowa – 1 rok, a blisko 30% wydawanych pozycji musi być

aktualizowanych nawet klika razy do roku. W skali roku na makulaturę przeznacza się około

20% nakładu wszystkich sprzedawanych książek. ODDK posiada w swej ofercie około

półtora tysiąca publikacji, około 300 – 400 znajduje się w ciągłej sprzedaży. Są to głównie

książki, choć w asortymencie znajdują się także wydawnictwa multimedialne i filmy

instruktażowe.

Ważnym składnikiem kosztów wydawnictwa są usługi drukarskie. Branża drukarska

jest dość rozdrobniona, dlatego nietrudno dziś znaleźć podwykonawcę. ODDK korzysta z 3

lokalnych drukarni, zlokalizowanych niedaleko wydawnictwa, które drukują głównie drobne

rzeczy, takie jak np. broszury. Dla potrzeb większych zamówień wybiera spośród 6 – 7

dużych, oferujących wysoką jakość drukarni umiejscowionych w różnych częściach Polski. O

wyborze decyduje zazwyczaj rodzaj publikacji, jej format czy oprawa. Główne kryteria, jakie

stosuje w tej materii wydawnictwo to, przede wszystkim, jakość usług, koszt, czas wykonania

usługi. W dużej mierze decyduje też wcześniejsza współpraca. ODDK reguluje swoje

zobowiązania wobec drukarni terminowo, dlatego też jest dla nich wiarygodnym partnerem, z

którym chętnie współpracują.

ODDK dużą część swojej sprzedaży realizuje poprzez sprzedaż wysyłkową, co

oznacza konieczność ponoszenia dużych nakładów na usługi pocztowe i kurierskie. Głównym

ich dostawcą jest Poczta Polska, która świadczy też swe usługi w dziedzinie kolportowania

broszur i ulotek promocyjnych wydawnictwa (około 100 tysięcy miesięcznie). ODDK należy

do największych klientów poczty w Gdańsku. Rozsyłanie broszur i ofert to nie jedyny sposób,

w jaki ODDK dociera do swych potencjalnych nabywców. Katalogi wydawnicze firmy są też

dołączane do czasopism oraz udostępniane w księgarniach.

Firma ODDK w współpracy z księgarniami unika pośrednictwa hurtowni w sprzedaży

swej oferty. Wynika to z faktu, iż na tradycyjnym rynku wydawniczym hurtownie i księgarnie

działają na zasadzie komisu, co oznacza, że całe ryzyko związane ze sprzedażą książek

ponoszą wydawnictwa. Hurtownie długo obracają towarem i często zwlekają z płatnościami,

co dla wielu, zwłaszcza małych wydawnictw może być poważnym problemem. Działalność

wydawnictwa wiąże się z zamrażaniem części kapitału w postaci książek – musi istnieć

pewien zapas tych ostatnich zapewniających realizację bieżących zamówień. ODDK podjął w

pewnym momencie ryzyko wysyłania do swych klientów nowych książek, jeszcze przez nich

nie zamówionych wraz z rachunkiem i prośbą o jego zapłacenie lub zwrot otrzymanych

książek. Ta forma utrzymuje się do dziś, choć już nie na taką skalę, jak pod koniec lat 90-tych.

Poważnym wyzwaniem z punktu widzenia Oddk jest rozwój rynku czasopism

fachowych, które oferują swym klientom to, co w tej branży najcenniejsze – szybką i aktualną

informację. Stosunkowo niewielkie zagrożenie stanowią natomiast wydawnictwa

multimedialne – klient wciąż woli tradycyjną książkę. W sprzedaży notuje się sezonowość –

najwyższa sprzedaż przypada na miesiące jesienne i zimowe (od listopada do lutego),

natomiast około 30% spadek następuje w okresie wakacyjnym (lipiec - sierpień).

Problemem wydawnictw jest odpowiednia dystrybucja i asortyment. W przypadku

tego ostatniego okazuje się, że na rynku wydawnictw profesjonalnych o sukcesie decyduje

posiadanie wielu tytułów w niewielkich nakładach.

Promocja firmy ODDK koncentruje się na wydawaniu katalogów – w sumie około

500 tysięcy trafia za pośrednictwem poczty i pism fachowych (w postaci wkładki) do

potencjalnych nabywców. Reklamy prasowe są raczej incydentalne, zastępuje je natomiast

innego rodzaju współpraca z czasopismami np. poprzez fundowanie nagród w konkursach

(ma to miejsce w przypadku Rzeczpospolitej). Nowe publikacje są wysyłane do pism

fachowych, urzędów czy ministerstw a także prezentowane na targach i imprezach

branżowych. Do tych ostatnich zalicza się spotkania Regionalnych Izb Obrachunkowych,

Stowarzyszenia Księgowych w Polsce czy biegłych rewidentów. Około 10 – 15% kosztów

wydania książki stanowią koszty druku, dalsze 10 – 15% to prowizje dla autorów. Marketing i

sprzedaż pochłania blisko 30% kosztów, natomiast prace redakcyjne stanowią około 20 –

30% kosztu. Marża pośredników waha się od 20 – 25% w przypadku księgarni do 30 – 35%

w przypadku hurtowni. Rentowność sprzedaży wydawnictwa wynosi w granicach 30 – 40%,

co jest dobrym wynikiem na tle całej branży. Do 2000 roku obroty firmie z roku na rok

dynamicznie rosły – średnio o 30 – 40%, potem nastąpił okres stabilizacji, co w obliczu

rosnącej konkurencji należy uznać za sukces.