ŚLĄSKA WYŻSZA SZKOŁA MEDYCZNA W KATOWICACH

2011

DERMATOLOGIA

choroby łojotokowe

łojotok - seborrhoea

•

wzmożone wydzielanie łoju skórnego

•

lokalizacja: czoło, nos, fałdy nosowo-
policzkowe, fałdy zauszne

•

skóra: błyszcząca, lepka, tłusta, z
rozszerzonymi ujściami
i zalegającymi w nich masami łojowo-
rogowymi

łojotok jest podłożem

dla:

•

trądziku pospolitego

•

trądziku różowatego

•

zapalenia skóry wokół ust

•

łojotokowego zapalenia skóry

trądzik pospolity

acne vulgaris

•

choroba przewlekła

•

99% - na twarzy

•

dotyczy mieszka włosowego i gruczołu łojowego

(jednostka mieszkowo-łojowa)

•

cięższe postacie (15%) - u mężczyzn

•

trądzik późny - u osób starszych

•

postać łagodna - 85% przypadków

trądzik pospolity -

etiopatogeneza

•

przerost gruczołów i zwiększona produkcja łoju

•

nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających i
ujść gr. łojowych

•

kolonizacja przewodów wyprowadzających przez

Propionibacterium acne

•

stan zapalny

•

czynniki genetyczne

•

leki, kosmetyki

•

higiena

•

zaburzenia hormonalne

trądzik pospolity - objawy

•

wielopostaciowość zmian

•

nasilony łojotok

•

wykwity niezapalne - zaskórniki otwarte lub zamknięte - tzw. wykwity
pierwotne (grudki z ciemnym czopem lub bez)

•

wykwity zapalne:

•

grudki

•

krosty

•

nacieki zapalne

•

guzki

•

cysty

•

zmiany pozapalne:

•

blizny zanikowe

•

blizny przerosłe

•

przebarwienia

trądzik pospolity

•

mikrozaskórniki - zaskórniki zamknięte (białe główki) -
zaskórniki otwarte (rozszerzenie ujść przewodów i utlenienie
kw. tłuszczowych łoju, ciemne główki)

•

czopy łojowe zawierają bakterie zw. z mieszkiem włosowym
(Propionibacterium oraz Staphylococcus epidermidis)

•

lokalizacja:

•

twarz 99%

•

plecy 90%

•

klatka piersiowa 70%

trądzik - postacie

kliniczne

•

łagodny (zaskórnikowy, grudkowy,
krostkowy)

•

umiarkowany (grudkowy, krostkowy,
guzkowy)

•

ciężki (guzowaty, ropowiczy, skupiony,
bliznowaciejący, piorunujący, odwrócony)

trądzik ciężki

•

ropowiczy - trądzik zwykły + torbiele ropne gojące się

z bliznowaceniem

•

guzkowo-torbielowy - dodatkowo guzki i torbiele

•

skupiony - torbiele i głębokie ropnie, gojące się przez

mostkowanie z bliznami keloidalnymi i zanikowymi,

tendencja do uogólnienia i zajmowania miejsc nietypowych

•

bliznowcowy - tendencja do tworzenia przerosłych blizn

trądzik - inne postacie

•

wywołany

•

ustępuje po odstawieniu czynnika wywołującego

•

trądzik zawodowy - kontakt z olejami
mineralnymi, chlorem, dziegciem

•

polekowy - sterydy, wit. B6, B12, jod, barbiturany,
brak zaskórników

•

kosmetyczny - po kosmetykach z lanoliną,
wazeliną, olejami roślinnymi, głównie na policzkach,

zaskórniki - zatkane ujścia gr. łojowych

•

piorunujący

•

zmiany jak w trądziku skupionym z tendencją do tworzenia ropni
i martwicy krwotocznej oraz bliznowacenia

•

głównie u młodych mężczyzn

•

przebieg ostry z gorączką, złym samopoczuciem, bólami
stawowo-mięśniowymi, hepatosplenomegalią

•

badania dodatkowe: OB, leukocytoza, niedokrwistość,
białkomocz, hipergammaglobulinemię, ogniska osteolizy w
kościach

trądzik - inne postacie

trądzik - różnicowanie

•

ropne zapalenie mieszków włosowych -
brak zaskórników

•

trądzik różowaty - brak zaskórników,
zmiany naczyniowe, wiek

trądzik - leczenie miejscowe

•

retinoidy - poch. wit, A,

•

hamują tworzenie i zmniejszają liczbę oraz dojrzewanie
mikrozaskórników,

•

zmniejszają liczbę zmian zapalnych,

•

umożliwiają prawidłowe złuszczanie naskórka,

•

działanie p/zapalne

•

stosowane łącznie z antybiotykami

•

dawkowanie - 1-2 razy dziennie, zaczynamy od niższych stężeń

•

2% kwas salicylowy - 2-3 razy dziennie do usunięcia nadmiaru łoju
i udrożnienia zaskórników

•

kwas azelainowy (Skinoren, Hascoderm)

•

lek II rzutu

•

w trądziku zaskórnikowym i łagodnych post. trądziku grudkowo-
krostkowego

•

działanie p/bakteryjne, kreatolityczne, p/łojotokowe i p/zapalne

•

zmniejsza hiperpigmentację pozapalną (w leczeniu przebarwień
pozapalnych)

trądzik - leczenie miejscowe

•

antybiotyki

•

erytromycyna

•

klindamycyna

•

nadtlenek benzoilu (Benzacne)

•

działa komedolitycznie, keratolitycznie, p/zapalnie, p/bakteryjnie

•

preparaty złożone

•

Isotrexin - erytromycyna+izotretinoina

•

Zineryt - cynk+erytromycyna

•

krioterapia

•

glikokortykosteridy (gks) podawane doogniskowo

•

w naciekach głębokich i cystach

•

peelingi chemiczne

•

fototerapia, helioterapia

trądzik - leczenie ogólne

•

antybiotyki

•

tetracyklina

•

doksycyklina

•

limecyklina

•

erytromycyna

•

minocyklina

•

biseptol

•

retinoidy - izotretynoina (Roaccutane)

•

w trądziku ciężkim oraz średnim nie odpowiadającym na leczenie

•

leczenie trwa 16-20 tygodni do osiągnięcia kumulacyjnej dawki

leku (120 mg/kg m.c.)

•

terapia hormonalna - środki antykoncepcyjne, spironolakton, flutamid

trądzik - pielęgnacja

•

mydła medyczne z nadtlenkiem benzoilu, siarką, rezorcyną,

triclosanem

•

płyny tonizujące z ekstraktami roślinnymi (kwasy owocowe -

mlekowy i cytrynowy)

•

kosmetyki z kwasem salicylowym

•

kremy z AHA, BHA, LHA (tzw. chemiczna kosmetyczka)

•

peelingi enzymatyczne

•

lekkie matujące formuły kosmetyków

•

kosmetyki bez właściwości komedogennych

•

talk, skrobia, kaolin, pochodne cynku, miedzi, wit. B6,

•

dziurawiec, pokrzywa, łopian, liście chmielu, sok z cytryny i borówek

trądzik różowaty

rosacea

•

choroba przewlekła

•

tylko skóra twarzy

•

na podłożu zaburzeń naczyniowych i łojotoku

•

częściej kobiety

•

cięższe postacie u mężczyzn

•

najczęściej > 30 r.ż.

trądzik różowaty - etiologia

•

czynniki genetyczne - jasna karnacja, występowanie rodzinne

•

podłoże łojotokowe

•

zaburzenia naczyniowe (rumień, teleangiektazje)

•

zaburzenia hormonalne (zaostrzenia przed miesiączką)

•

infekcje miejscowe grzybicze i bakteryjne

•

infekcje uogólnione (utajone)

•

czynniki pokarmowe - alkohol, kawa, herbata, ostre przyprawy

•

stres

•

aktywność fizyczna

•

czynniki atmosferyczne (zaostrza słońce, wilgoć, podwyższona

temperatura, zimno)

•

nieodpowiednia pielęgnacja skóry

•

leki (gks, leki rozszerzające naczynia, statyny, ACE-I, NLPZ,

antybiotyki)

trądzik różowaty -

objawy

•

nasilenie ok 40-60 r.ż.

•

rozpoczynają się w części centralnej twarzy
- nos

•

szerzą się na policzki, czoło, podbródek,
szyję, dekolt

trądzik różowaty - okresy choroby

•

rumieniowy

•

początkowo przemijający

•

okresowe zaczerwienienie skóry twarzy z

uczuciem pieczenia, palenia, napięcia skóry

•

z czasem - utrwalenie zmian = rumień skóry

twarzy + teleangiektazje

•

grudkowo-krostkowy

•

wykwity rumieniowo-grudkowo-krostkowe

•

delikatne złuszczanie

•

brak zaskórników

•

zmiany przerostowe, naciekowe

•

głównie u mężczyzn ok. 40-60 rż.

•

zapalne guzki i blaszki z tendencją do zlewania się

•

skłonność do przerostu i włóknienia gruczołów
łojowych

•

rhinophyma - zmiany przerostowe nosa

•

blepharophyma - powiek

•

otophyma - uszu

•

gnatophyma, metophyma - brody

trądzik różowaty

•

w ciężkich przypadkach

•

powikłania oczne - zapalenie spojówek,
brzegów powiek, rogówki, tęczówki -
TRĄDZIK RÓŻOWATY OCZNY

trądzik różowaty - postacie nietypowe

•

przerosła - zmiany guzowate na skutek
przerostu
i zwłóknienia gr. łojowych oraz licznych
teleangiektazji, na nosie

•

skupiony

- krwotoczne lub martwicze

guzki ze skłonnością do zlewania i sączenia,
tworzenia przetok

trądzik różowaty - różnicowanie

•

toczeń rumieniowaty - rogowacenie
przymieszkowe
i bliznowacenie, brak grudek i krost

•

trądzik pospolity - zaskórniki, lokalizacja
zmian

trądzik różowaty -

leczenie

•

przyczynowe

•

unikanie słońca, alkoholu, papierosów, kawy, stresu...

•

ogólne

•

antybiotyki (tetracykilny, metronidazol), retinoidy, leki p/

zimnicze, sulfony

•

miejscowe

•

antybiotyki (metronidazol, erytromycyna), kw. azelainowy

(Acne-Derm, Hascoderm, Skinoren), retinoidy, zawiesina

siarkowo-ichtiolowa

•

inne

•

chirurgiczne, laserowe, dermabrazja, elektrokoagulacja,

jontoforeza, Solux, wit. PP i B2, leki naczyniowe

trądzik różowaty - pielęgnacja

•

kosmetyki dla cery wrażliwej z rozszerzonymi naczyniami -
wit. C, E, K, olej z wiesiołka, z avokado, kw. hialuronowym, d-
panthenolem

•

fotoprotekcja - faktor >15, podłoże - dimethicon lub
cyclomethicon, czynnik aktywny - tlenek cynku lub dwutlenek
tytanu

•

wody termalne, toniki, łagodne emulsje i kremy

•

unikanie kosmetyków z alkoholem, mentolem, lanoliną,
olejkami roślinnymi

•

masaż twarzy - drenaż limfatyczny

wyprysk łojotokowy

łojotokowe zapalenie skóry

dermatitis seborrhoica

•

choroba przewlekła, nawrotowa, ze stanem
zapalnym
i złuszczaniem,

•

dotyczy okolic zawierających gr. łojowe,
fałdów skórnych

•

częściej u mężczyzn

•

czynniki genetyczne

•

nadaktywność gr. łojowych

•

zakażenie Pityrosporum ovale

•

hormony - okr. noworodkowy i pokwitania

•

dieta (nasila: alkohol, niedobór Zn, niedobór witamin)

•

leki (psoraleny, metyldopa, haloperidol, sole Au, Li, buspiron,

chlorpromazyna)

•

ch. nowotworowe (górne dr. oddechowe, pp)

•

łuszczyca (sebopsoriasis)

•

ch. układu nerwowego (padaczka, porażenie n. twarzowego, ch.

Parkinsona)

•

zaburzenia psychiczne (depresja, anorexia nervosa)

•

zaburzenia immunologiczne

•

czynniki zewnętrzne

•

brak słońca (nasilenie jesienią i zimą)

wyprysk

łojotokowy

etiologia

•

łupież owłosionej skóry głowy - I. objaw

•

zmiany pojawiają się stopniowo

•

typowa lokalizacja - granica skóry gładkiej i owłosionej

•

przy dużym nasileniu zmian - oznaczyć HIV

•

zmiany rumieniowo-złuszczające, wysiękowe

•

zmiany wyraźnie odgraniczone od skóry zdrowej

•

żółte strupy

•

świąd

•

przerzedzenie włosów brwi

wyprysk

łojotokowy

objawy

•

rozsiane łojotokowe zapalenie skóry

•

postać samoistna (u chorych z immunosupresją)

•

ciężki przebieg

•

sączące wykwity pokryte strupami

•

lokalizacja - dodatkowo brodawki sutkowe i okolice zgięciowe

•

świąd

•

łupieżopodobne łojotokowe zapalenie skóry

•

rumień i ogniska łuszczenia naskórka o kształcie obrączkowatym

•

głównie na tułowiu, szyi, kończynach

•

ma tendencje do samoograniczania

wyprysk

łojotokowy

odmiany

•

seborrheic erythroderma

•

najczęstsza przyczyna erytrodermii u osób
starszych
i chorych na AIDS

•

często w wyniku zbyt ostrego leczenia lub jego
braku

•

łojotokowe zapalenie powiek

•

rumień

•

świąd

•

delikatne złuszczanie naskórka

•

łuszczyca zwykła

•

grzybica dermatofitowa powierzchowna

•

wyprzenie

•

łupież różowy Gilberta

wyprysk

łojotokowy

różnicowanie

•

kortykosterydy

•

szybko ustępuje st. zapalny i świąd, ułatwia rozwój drożdżaka

•

leczenie infekcji drożdżakiem Malassezia

•

siarka

•

pirytonian cynku

•

dziegcie

•

kw. salicylowy

•

ichtiol

•

nystatyna

•

leki imidazolowe (ketokonazol, flukonazol, klotrimazol, mikonazol)

•

cyklopirox - Hascofungin, Batrafen, Stiepox - szampon, Pirolam

•

antybiotyki

•

metronidazol

•

erytromycyna

•

inhibitory kalcineuryny

•

takrolimus

wyprysk

łojotokowy

leczenie

•

owłosiona skóra głowy

•

częste mycie

•

usuwanie nawarstwień strupów: szampony z
siarczkiem selenu, z siarką, dziegciem,
pirytonianem cynku, ketokonazol 2%

•

przy dużym złuszczeniu - oliwa salicylowa
2-5-10%

•

sterydy - rumień, świąd

wyprysk

łojotokowy

leczenie

•

leki zewnętrzne

•

sterydy

•

preparaty odkażające

•

leki p/grzybicze - ketokonazol,

•

antybiotyki

•

inh. kalcineuryny - pimekrolimus

•

bursztynian litu (Efadermin)

•

leki ogólne

•

leki p/grzybicze

•

antybiotyki

•

retinoidy

•

krótkie wstawki sterydów

•

świąd - leki p/histaminowe

•

inne metody

•

helioterapia

•

fototerapia - UVA, UVB, PUVA

•

wit. C, PP, B2

•

wapń

•

preparaty cynku (szampony)

•

dziegcie (szampony)

wyprysk

łojotokowy

leczenie

łupież owłosionej skóry głowy

łupież zwykły pityriasis simplex

•

odmiana łojotokowego zapalenia skóry

•

nadmierne tworzenie drobnych łusek
barwy biało-szarej lub popielatej

•

początkowo na środku głowy, następnie
ciemiona, skronie, potylica

łupież tłusty

•

odmiana łupieżu powstała na podłożu skóry
z łojotokiem

•

najczęściej - młodzi mężczyźni

•

stan zapalny + kruche tłuste brudnożółte
łuski

•

objawy: nasilony łojotok + świąd