Międzynarodowe
stosunki gospodarcze

Międzynarodowe stosunki gospodarcze i
system gospodarki światowej

Rok akademicki 2013-2014

dr Paweł Pasierbiak

www.umcs.lublin.pl

www.umcs.lublin.pl

Międzynarodowe stosunki gospodarcze zajmują się:

1. teoriami MSG 

prawa ekonomiczne rządzące zachowaniami

przedsiębiorstw etc. w procesie kształtowania
międzynarodowych powiązań gospodarczych

2.

międzynarodową polityką ekonomiczną  polityka ekonomiczna
prowadzona przez te podmioty.

1. teoriami MSG

2.

zasadami funkcjonowania gospodarki światowej jako całego
systemu oraz jej podmiotami

3.

funkcjonowaniem poszczególnych dziedzin gospodarki
światowej (rynek towarowy, walutowy, finansowy itp.)

4. celami i instrumentami ZPE

– sposobami oddziaływania na

stosunki gospodarcze z zagranicą

www.umcs.lublin.pl

Gospodarka światowa to:

■ system trwałych powiązań produkcyjnych,

technologicznych, handlowych, finansowych i
instytucjonalnych między gospodarkami narodowymi
różnych krajów włączający je w ogólnoświatowy proces
produkcji i wymiany

■ zbiór organizacji gospodarczych (państw, gospodarstw

narodowych, przedsiębiorstw), charakteryzujących się
uformowaną strukturą oraz interakcjami przepływów
materialno-energetyczno-informacyjnych na obszarze
całego świata, światową siecią komunikacyjną oraz
wykształconym odrębnie poziomem regulacyjnym
współzależności międzynarodowych

■ powiązania gospodarcze w skali świata

www.umcs.lublin.pl

Rodzaje międzynarodowych powiązań gospodarczych:

■

handlowe

■ kapitałowe (inwestycyjne)
■ produkcyjne
■ finansowe
■ walutowe
■ instytucjonalne (GATT/WTO, OECD itp.)

www.umcs.lublin.pl

Determinanty rozwoju międzynarodowych powiązań
gospodarczych:

■ rozwój rynku w wyniku wielkich odkryć

■ rozwój międzynarodowego podziału pracy

■ rozwój techniki produkcji

■ rozwój środków transportu

■ rozwój nowych technik łączności i przepływu informacji

■ rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych

■ rozwój procesów integracyjnych i powstanie regionalnych bloków

gospodarczych

■ tworzenie i rozwój instytucji międzynarodowych, obsługujących i

usprawniających współpracę gospodarczą – m. in. GATT/WTO,
OECD, IMF, BŚ, ONZ

■ wojny, kryzysy polityczne i ekonomiczne prowadzące do

dezintegracji i powstawania nowych układów politycznych i
ekonomicznych

www.umcs.lublin.pl

Zasady organizujące:

na czym opiera się mechanizm funkcjonowania gospodarki

światowej?

Może być oparty na:
■ działalności rynku
■ działalności organizacji międzynarodowych
■ oddziaływaniu krajów lub grupy krajów o najwyższym znaczeniu

dla gospodarki światowej

www.umcs.lublin.pl

Siła to...

... możliwość takiego wpływania na partnerów, że robią to, czego z

własnej woli, a więc w wypadku braku wpływu, nie uczyniliby

Wymiary siły:
■ polityczny (militarny)
■ ekonomiczny
■ siła „miękka” (soft power)

www.umcs.lublin.pl

Warianty ustalania i regulowania „zasad organizujących”

1. system liberalny (czysty)

2.

systemy, w których zasady organizujące gospodarkę
światową są w pewnym zakresie regulowane przez sferę
polityczną:

■ układ monocentryczny
■ układ policentryczny

www.umcs.lublin.pl

Formy regulacji:

■ hegemonia
■ dominacja
■ współzależność
■ przywództwo

www.umcs.lublin.pl

Etapy rozwoju gospodarki światowej

■ powiązania o charakterze lokalnym i regionalnym
■ okres przejściowy
■ tradycyjny (klasyczny) układ sił w gospodarce światowej
■ okres dezintegracji tradycyjnego układu sił
■ okres po II wojnie światowej

Względny udział w produkcji
przemysłowej

www.umcs.lublin.pl

Wyszczególnienie

1750

1800

1830

1860

1880

1900

Europa

23,2

28,1

34,2

53,2

61,3

62

Wielka Brytania

1,9

4,3

9,5

19,9

22,9

18,5

Cesarstwo Habsburskie

2,9

3,2

3,2

4,2

4,4

4,7

Francja

4,0

4,2

5,2

7,9

7,8

6,8

Państwo Niemieckie

2,9

3,5

3,5

4,9

8,5

13,2

Państwa Włoskie

2,4

2,5

2,3

2,5

2,5

2,5

Rosja

5,0

5,6

5,6

7,0

7,6

8,8

USA

0,1

0,8

2,4

7,2

14,7

23,6

Japonia

3,8

3,5

2,8

2,6

2,4

2,4

Kraje Trzeciego

Świata

73

67,7

60,5

36,6

26,9

11,0

Chiny

32,8

33,3

29,8

19,7

12,5

6,2

Indie

24,5

19,7

17,6

8,6

2,8

1,7

Udział wybranych krajów w eksporcie
towarowym świata w latach 1870–1938,
w mld USD i w procentach

www.umcs.lublin.pl

Wyszczególnienie 1870 1900 1913 1921 1929 1932

1938

Wartość

Świat

5,13

10,1

19,5

19,7

33

12,7

22,7

Udział

Świat

100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

100,0

Wielka Brytania

18,9

14,6

13,5

14,0

10,9

10,2

10,8

Francja

10,5

7,9

6,8

7,5

6,0

6,1

3,9

Niemcy

8,3

10,9

12,4

3,8

9,7

10,8

9,3

USA

7,9

14,1

12,8

22,4

15,8

12,5

13,5

Japonia

0,3

1,0

1,6

3,1

2,9

2,9

3,3

Struktura geograficzna światowego eksportu
towarów w latach 1948–2011, w mld USD i w %

www.umcs.lublin.pl