Neurochemia a emocje

Małgorzata Godlewska

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Seminarium z psychologii emocji, motywacji i poznania

Warszawa, 2011

Elektryczna natura włókien

nerwowych - Galvani



Podczas badań
anatomicznych żab,
Galvani dokonał
odkrycia zjawiska
pobudzenia
elektrycznego
narządów (wówczas
błędnie przypisane
tzw. elektryczności
zwierzęcej).

Elektryczna stymulacja nerwu

błędnego żab – eksp. Loewiego



Otto Leowi prowadząc

eksperymenty nad

elektryczną

stymulacją nerwu

błędnego żaby

dokonał odkrycia, że

posłańcami między

jedną komórką

nerwową a drugą są

substancje

chemiczne.

Rodzaje substancji

neurochemicznych



Neuroprzekaźniki



Neuromodulatory



Hormony

Połączenia synaptyczne

Połączenie synaptyczne:

1-

mitochondrium

2-

pęcherzyki

presynaptyczne

z

neurotransmiterem

3-

autoreceptor 4-

szczelina

synaptyczna

5-

neuroreceptor 6-

kanał

wapniowy

7-pęcherzyk

uwalniający

neurotransmitery

8-

receptor zwrotnego

wychwytu mediatora

Neuroprzekaźniki



substancje przekaźnikowe wydzielane na

synapsach komórek nerwowych



zazwyczaj drobne cząsteczki o szybkiej

dyfuzji



najczęściej są to aminy lub aminokwasy,

np.:

- serotonina
- dopamina
- acetylocholina
- glutamina,
- GABA (kwas γ-aminomasłowy)

Neuromodulatory



substancje przekaźnikowe wydzielane na

synapsach komórek nerwowych



zazwyczaj są to większe molekuły zbudowane z

krótkich łańcuchów aminokwasów, wiele z nich to

peptydy, np.:

- endogenne opiaty – modulują system bólu,
- cholecystokinina – wywołuje efekty emocjonalne



przemieszczają się na większą odległość niż

neuroprzekaźniki, oddziałują na wiele tysięcy

komórek nerwowych



najsłabiej poznane

Hormony



transportowane z krwią

do narządów docelowych,



działają po dłuższym

czasie, a efekt ich

działania trwa niż w

przypadku

neuroprzekaźników



sterowane przez

przysadkę połączoną z

podwzgórzem



drobne cząsteczki

(aminy, aminokwasy) lub

peptydy: adrenalina,

kortyzol, oksytocyna

Rola substancji chemicznych

w procesach emocjonalnych



Substancje przekaźnikowe ze względu na rolę
w przekazywaniu impulsów, są niezbędnym
elementem pojawiania się emocji, ich
rozpoznawania i ekspresji



Systemy emocjonalne korzystają ze specyficznych
przekaźników – podstawa działania leków
wpływających na emocje, nastroje, pobudzenie.
Systemy emocjonalne
są zróżnicowane
anatomicznie i chemicznie.



Prozac - depresja

Manipulacja systemem chemicznym

mózgu (1)

–

badania L-Dopy



śpiączkowe zapalenie

mózgu (encephalitis

lethargica) - wirus

atakujący okolicę

prążkowia mózgu.



lek L-Dopa (prekursor

dopaminy) „przebudzał

chorych” z letargu



Opis choroby i jej leczenia

opisał Olivier Sack

(„Przebudzenia” – I wyd.

1973)



peptyd cholecystokinina (CCK) – wywołuje

ataki paniki



w badaniach nad paniką po podaniu CCK:

- 97% osób, które już miały atak paniki,
- i 60% osób, które nie miały wcześniej takich

napadów

przeżyło nagłe kilkunastominutowe ataki paniki

(zwiększony przepływ krwi w układzie

limbicznym, mierzony PET i MRI)

Manipulacja systemem chemicznym

mózgu (2)–

wpływ peptydów na strach



zmiany hormonalne u ssaków tuż

przed porodem jako podłoże

zachowań macierzyńskich - znaczny

wzrost poziomu oksytocyny i prolaktyny;



zmiany hormonalne wywołują u matek stan

emocjonalny, który wyłącza strach przed młodymi,

a włącza pociąg do zajmowania się nimi;



eksperyment - szczurzyce zaraz po porodzie

przejawiały zachowania macierzyńskie względem

małych, w przeciwieństwie do szczurzych dziewic

(chyba, że tym ostatnim podano oksytocynę,

wówczas podobnie jak matki zajmowały się

przygotowaniem legowiska i opieką nad małymi).

Manipulacja systemem chemicznym

mózgu (3)–

zachowania macierzyńskie

Podsumowanie



Intensyfikacja badań empirycznych nad

znaczeniem roli neuroprzekaźników,

hormonów i neuromodulatorów w genezie

zaburzeń emocjonalnych jako najlepsza

droga do odkrycia skutecznych leków,

mogących pomóc ludziom dotkniętym

patologią emocji.



Wiedza o neurochemii mózgu stanowi

podstawę powstawania skutecznych leków

antydepresyjnych, antylękowych, etc.