1

NUKLEOTYDY I KWASY

NUKLEINOWE

NUKLEOTYDY

•

JEDNOSTKI MONOMERYCZNE, Z KTÓRYCH
ZBUDOWANE SĄ KWASY NUKLEINOWE

•

INNE FUNKCJE:

NOŚNIKI ENERGII CHEMICZNEJ, JEDYNEGO
ŹRÓDŁA ENERGII W KOMÓRKACH

SPECYFICZNE CZĄSTECZKI SYGNAŁOWE

SKŁADNIKI WIELU KOENZYMÓW

KWASY NUKLEINOWE

SĄ CZĄSTECZKAMI DZIEDZICZNOŚCI:
PRZECHOWUJĄ I PRZENOSZĄ INFORMACJE
GENETYCZNE W KAśDYM śYWYM ORGANIZMIE

SĄ ICH DWA RODZAJE:

•

DNA

-

KWAS DEOKSYRYBONUKLEINOWY

,

zawiera cukier

DEOKSYRYBOZĘ

jest zbudowany z

DEOKSYRYBONUKLEOTYDÓW

•

RNA

–

KWAS RYBONUKLEINOWY

zawiera

cukier

RYBOZĘ

jest zbudowany z

RYBONUKLEOTYDÓW

•

RNA

JEST EWOLUCYJNIE STARSZY NIś

DNA

2

INNE FUNKCJE NUKLEOTYDÓW:

•

NOŚNIKI ENERGII CHEMICZNEJ

ZAWARTEJ W

WYSOKOENERGETYCZNYCH WIĄZANIACH
BEZWODNIKOWYCH – ATP

•

SPECYFICZNE CZĄSTECZKI SYGNAŁOWE :
CYKLICZNY AMP (cAMP

)

3

•

SKŁADNIKI WIELU KOENZYMÓW:

KOENZYM A;
NAD/NADP,
FAD

4

NUKLEOTYD

: FOSFORANOWY ESTER NUKLEOZYDU

ZASADA

+

CUKIER

+

RESZTA FOSFORANOWA

(JEDNA

LUB WIĘCEJ) POŁĄCZONE RAZEM WIĄZANIAMI
KOWALENCYJNYMI

CYTYDYNO-5’-MONOFOSFORAN

FRAGMENT FOSFORANOWY

MOśE ZAWIERAĆ

JEDNĄ

,

DWIE

LUB

TRZY

RESZTY FOSFORANOWE

5

NUKLEOZYD

:

ZASADA

+

CUKIER

CZĄSTECZKA

CUKRU

W

POZYCJI

1’

JEST

POŁĄCZONA Z ATOMEM AZOTU W CZĄSTECZCE
ZASADY WIĄZANIEM β- N- GLIKOZYDOWYM

Pozycja azotu:
N 1 - PIRYMIDYNY
N 9 - PURYNY (pierścień pięcioczłonowy)

6

ZASADY WYSTĘPUJĄCE W KWASACH

NUKLEINOWYCH

są to związki aromatyczne, heterocykliczne, zawierające
azot; wiążą H

+

w środowisku kwaśnym (zwiększa się

stężenie OH

-

)

ZASADY PURYNOWE

: dwa pierścienie skondensowane

ADENINA (A)

I

GUANINA (G)

występują w

DNA

i

RNA

7

ZASADY PIRYMIDYNOWE

CYTOZYNA

(C) występuje w

DNA

i

RNA

TYMINA

(T) występuje tylko w

DNA

URACYL

(U) występuje tylko w

RNA

W obydwu grupach zasady różnią się rodzajem i
lokalizacją podstawników

8

CUKRY

(PENTOZY)

:

w deoksyrybozie, w pozycji 2’ nie ma grupy
hydroksylowej

9

NUMERACJA ATOMÓW WĘGLA

ZASADY:

CUKRY:

10

FOSFORANY
w nukleotydach są zazwyczaj połączone z grupą
hydroksylową w pozycji 5’ rybozy lub deoksyrybozy:
5’ nukleotydy

AMP – adenozyno-5’-monofosforan =

5’-monofosforan adenozyny

ADP – adenozyno-5’-difosforan
ATP – adenozyno-5’-trifosforan

11

TRZY RESZTY FOSFORANOWE W POZYCJI 5’:

5’-ATP = adenozyno-5’-trifosforan

JEDNA RESZTA FOSFORANOWA W POZYCJI 3’

3’- dGMP = deoksyguanozynomonofosforan

12

KWASY NUKLEINOWE

•

DNA I RNA SĄ POLIMERAMI NUKLEOTYDÓW:
POSZCZEGÓLNE

NUKLEOTYDY

SĄ

POŁĄCZONE

ZE

SOBĄ

WIĄZANIAMI

KOWALENCYJNYMI,
3’,5’- FOSFODIESTROWYMI

•

GRUPA

HYDROKSYLOWA

RESZTY

FOSFORANOWEJ ZNAJDUJĄCA SIĘ W POZYCJI
5’ JEDNEGO NUKLEOTYDU ŁĄCZY SIĘ Z
GRUPĄ HYDROKSYLOWĄ W POZYCJI 3’
NUKLEOTYDU POPRZEDNIEGO

•

KONIEC

5’:

KONIEC

ŁAŃCUCHA

POLINUKLEOTYDU ZAWIERAJĄCY FOSFORAN
LUB WOLNĄ GRUPĘ HYDROKSYLOWĄ W
POZYCJI 5’

•

KONIEC 3’: DRUGI, PRZECIWLEGŁY KONIEC
ŁAŃCUCHA

POLINUKLEOTYDU,

KTÓREGO

GRUPA HYDROKSYLOWA W POZYCJI 3’ NIE
WIĄśE SIĘ Z INNYM NUKLEOTYDEM

•

LINIOWĄ SEKWENCJĘ NUKLEOTYDÓW W
ŁAŃCUCHU POLINUKLOTYDOWYM ZWYKLE
PRZEDSTAWIA

SIĘ

ZA

POMOCĄ

JEDNOLITEROWEGO KODU I ZAPISUJE SIĘ
ZAWSZE OD KOŃCA 5’

13

POZIOMY STRUKTURY KWASÓW

NUKLEINOWYCH

Podobnie jak w białkach, w kwasach nukleinowych można
rozróżnić CZTERY POZIOMY STRUKTURY:

PIERWSZORZĘDOWA:
KOLEINOŚĆ

ZASAD

W

ŁAŃCUCHU

POLINUKLEOTYDOWYM– SEKWENCJA

DRUGORZEDOWA:
TRÓJWYMIAROWA KONFORMACJA SZKIELETU

TRZECIORZEDOWA:
SPECYFICZNE ZWINIĘCIE, SUPERSTRUKTURA

CZWARTORZEDOWA:
ASOCIATY

KWASÓW

NUKLEINOWYCH

Z

BIAŁKAMI

ISTOTNE

RÓśNICE

MIEDZY

DNA

i

RNA

WYSTĘPUJĄ

W

SKŁADZIE

CHEMICZNYM,

STRUKTURZE

DRUGO-,

TRZECIO-

i

CZWARTORZĘDOWEJ

14

DNA

DNA JEST BARDZO DŁUGĄ MAKROCZĄSTECZKĄ
ZBUDOWANA Z DEOKSYRYBONUKLEOYTDÓW, Z
KTÓRYCH

KAśDY

SIĘ

SKŁADA

Z

ZASADY

AZOTOWEJ (A, G, C, T), CUKRU (DEOKSYRYBOZY)
I GRUPY FOSFORANOWEJ

NOŚNIKIEM

INFORMACJI

GENETYCZNEJ

SĄ

ZASADY AZOTOWE
RESZTY CUKROWE I FOSFORANOWE PEŁNIĄ
ROLĘ STRUKTURALNĄ

Z DNA SĄ ZBUDOWANE GENY WSZYSTKICH
KOMÓREK ORAZ WIELU WIRUSÓW; NIEKTÓRE
WIRUSY

JAKO

MATERIAŁ

GENETYCZNY

WYKORZYSTUJĄ RNA

NIEZMIENNY RDZEŃ CZĄSTECZKI DNA SKŁADA
SIĘ Z RESZT DEOKSYRYBOZY POŁĄCZONYCH
RESZTAMI

FOSFORANOWYMI

(WIĄZANIA

FOSFODIESTROWE)
CZĘŚĆ ZMIENNA TO SEKWENCJA CZTERECH
ZASAD: A, G, C, T;

15

SEKWENCJA ZASAD

(struktura pierwszorzędowa)

KOLEJNOŚĆ ZASAD ZAPISUJE SIĘ W KIERUNKU
5’ 3’

KAśDY NUKLEOTYD JEST POJEDYNCZĄ LITERĄ
W ALFABECIE ZŁOśONYM Z CZTERECH LITER:
A, G, C, T

ŁAŃCUCH

ZAWIERAJĄCY

n

NUKLEOTYDÓW

MOśE

WYSTĘPOWAĆ

W

4

n

ROZMAITYCH

SEKWENCJI

NATURALNE CZĄSTECZKI DNA SKŁADAJĄ SIĘ Z
WIELU TYSIĘCY NUKLEOTYDÓW, POŁĄCZONYCH
LINIOWO;
KAśDA CZĄSTECZKA NATYWNEGO DNA
ZAWIERA OGROMNĄ ILOŚĆ INFORMACJI
ZAKODOWANĄ W SEKWENCJI NUKLEOTYDÓW

16

TRÓJWYMIAROWA STRUKTURA DNA

DWUNICIOWA HELISA DNA

(

struktura

drugorzędowa)

ZAPROPONOWANA PRZEZ WATSONA I CRICKA
(1953)

NA

PODSTAWIE

ANALIZY

OBRAZÓW

DYFRAKCJI PROMIENI RENTGENOWSKICH NA
DNA UZYSKANYCH PRZEZ Rosalind FRANKLIN i
Maurice’a WILKINSONA

ISTOTNE CECHY MODELU:

•

DWA HELIAKALNE ŁAŃCUCHY OPLATAJĄ
WSPÓLNĄ

OŚ;

ŁAŃCUCHY

BIEGNĄ

W

PRZECIWNYCH KIERUNKACH: JEDEN 5’ 3’,
DRUGI 3’ 5’

•

ZASADY

PURYNOWE

I

PIRYMIDYNOWE

ZNAJDUJĄ SIĘ WEWNĄTRZ, A FOSFORANY I
RESZTY DETOKSYRYBOZY NA ZEWNĄTRZ
HELISY;

PŁASZCZYZNY

ZASAD

SĄ

PROSTOPADŁE DO OSI HELISY, PŁASZCZYZNY
PIERŚCIENI

CUKRÓW

SĄ

UŁOśONE

PROSTOPADLE WZGLĘDEM ZASAD; ŁADUNKI
UJEMNE SĄWZDŁUś OBYDWU ŁAŃCUCHÓW;

•

NA

POWIERZCHNI

CYLINDRYCZNEJ

STRUKTURY ZNAJDUJĄ SIĘ DWIE BRUZDY:
MAŁA

I

DUśA;

OBYDWIE

SĄ

WYSTARCZAJĄCO DUśE ABY POMIEŚCIĆ
ŁAŃCUCH POLIPEPTYDOWY

17

•

ŚREDNICA

HELISY

WYNOSI

2,0nm;

ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY SĄSIEDNIMI ZASADAMI
0,34 nm (mierzona wzdłuż osi helisy); ZASADY SĄ
SKRĘCONE WZGLĘDEM SIEBIE O KĄT 36

0

; NA

CAŁKOWITY

SKRĘT HELISY PRZYPADA W

KAśDYM ŁAŃCUCHU PO 10 NUKLEOTYDÓW
(okres powtarzalności 3,4 nm

•

DWA

ŁAŃCUCHY

ŁĄCZĄ

SIĘ

ZE

SOBĄ

WIĄZANIAMI WODOROWYMI UTWORZONYMI
MIĘDZY

ZASADAMI

PAR

KOMPLEMENTARNYCH;

•

PARY ZAWSZE TWORZĄ: ADENINA Z TYMINĄ,
A GUANINA Z CYTOZYNĄ; CHARGAFF (1950)
STWIERDZIŁ, śE STOSUNKI ILOŚCIOWE: A/T i
G/C SĄ BLISKIE 1,0 DLA CZĄSTECZEK DNA
WSZYSTKICH

BADANYCH

GATUNKÓW

ZAWARTOŚCI

ADENINY

SĄ

RÓWNE

ZAWARTOŚCI TYMINY

•

ŚCIŚLE

OKREŚLONA

SEKWENCJA

ZASAD

KODUJE

INFORMACJĘ

GENETYCZNĄ;

KOLEJNOŚĆ ZASAD NIE JEST W śADEN
SPOSÓB OGRANICZONA

•

DNA MOśE PRZYBIERAĆ RÓśNE FORMY
HELIKALNE; ZNANE SĄ B – DNA (forma
zaproponowana

przez

Watsona

–

Cricka,

w

warunkach fizjologicznych występująca najczęściej)
A – DNA i Z - DNA

18

19

KOMPLEMENTARNE PARY ZASAD

•

WI

Ę

KSZA DWUPIER

Ś

CIENIOWA ZASADA PURYNOWA

TWORZY

ZAWSZE

PAR

Ę

Z

MNIEJSZ

Ą

JEDNOPIER

Ś

CIENIOW

Ą

ZASAD

Ą

PIRYMIDYNOW

Ą

•

TAK DOPASOWANE PARY ZASAD UTRZYMUJ

Ą

ŁA

Ń

CUCHY

CUKROWO

-

FOSFORANOWE

W

ODPOWIEDNIEJ

ODLEGŁO

Ś

CI

I

WYPEŁNIAJ

Ą

PRZESTRZE

Ń

MI

Ę

DZY NIMI

•

MI

Ę

DZY

KOMPLEMENTARNYMI

PARAMI

ZASAD

TWORZY

SI

Ę

MAKSYMALNA

LICZBA

WI

Ą

ZA

Ń

WODOROWYCH:
TRZY WI

Ą

ZANIA WODOROWE W KA

ś

DEJ PARZE

G - C
DWA WI

Ą

ZANIA W KA

ś

DEJ PARZE A – T lub A - U

PARY

KOMPLEMENTARNE

S

Ą

UKŁADAMI

STABILNYMI;

20

NAKŁADANIE SI

Ę

PARY ZASAD G – C

(niebieski) NA PAR

Ę

A –T (czerwony); poło

ż

enie

wi

ą

za

ń

glikozydowych (zielony) oraz atomów

C1’ detoksy rybozy w obu parach zasad jest
prawie identyczny

MODEL PODWÓJNEJ NICI DNA POKAZUJĄCY

TRZY PARY ZASAD (szare, prostopadłe do osi)

21

22

KOMPLEMENTARNE

ŁA

Ń

CUCHY

DNA

FUNKCJONUJ

Ą

JAKO MATRYCE PODCZAS

REPLIKACJI DNA

Ka

ż

da komórka zawiera w swoim DNA instrukcj

ę

potrzebn

ą

do utworzenia nowego identycznego

kompletnego organizmu

GENY,

MATERIAŁ

DZIEDZICZENIA

ZLOKALIZOWANY W CHROMOSOMACH, s

ą

to

długie nici DNA w formie podwójnej helisy.

REPLIKACJA - utworzenie dokładnej kopii materiału
genetycznego

jest

mo

ż

liwe

dzi

ę

ki

komplementarno

ś

ci

zasad

purynowych

i

pirymidynowych

wchodz

ą

cych

w

skład

DNA:

ADENINA lub GUANINA zlokalizowane w jednym
ła

ń

cuchu s

ą

parami dla TYMINY I CYTOZYNY W

DRUGIM ŁA

Ń

CUCHU; JEDNA NI

Ć

DNA JEST

MATRYC

Ą

(PASMO MATRYCOWE) DLA DRUGIEJ

NICI (PASMO KODUJ

Ą

CE)

TRANSKRYPCJA

–

PROCES

PRZEPISANIA

SEKWENCJI NUKLEOTYDÓW Z DNA DO RNA

TRANSLACJA - SEKWENCJA ZASAD ZAPISANA W
DNA

I

PRZEKOPIOWANA

DO

RNA

zostaje

przetłumaczona na SEKWENCJ

Ę

AMINOKWASÓW

W ŁA

Ń

CUCHU POLIPEPTYDOWYM – BIAŁKU.

Sekwencja aminokwasów z kolei decyduje o
strukturze i funkcji białek, zasadniczej maszynerii

ż

ycia.

23

ROZMIARY CZ

Ą

STECZEK DNA

ORGANIZM

PARY ZASAD

x 1000

(liczone w jednej

nici)

DŁUGO

ŚĆ

(

µ

m)

Wirusy
Polioma i SV40
Fag

λ

Fag T2
Wirus krowianki

5,1
48,6

166
190

1,7

17
56
65

Bakterie
Mikoplazma
E. coli

760
4 000

260
1 360

Eukariota
Dro

ż

d

ż

e

Muszka
owocowa
Człowiek

13 500
165 000
2 900 000

4 600
56 000
990 000

cz

ą

steczki DNA s

ą

długie, gdy

ż

koduj

ą

du

żą

liczb

ę

białek;
długo

ść

cz

ą

steczek

DNA

mie

ś

ci

si

ę

w

makroskopowej skali wymiarów, natomiast jej
szeroko

ść

mie

ś

ci si

ę

w skali atomowej;

np. cz

ą

steczka DNA E.coli :

długo

ść

=1.4x10

6

nm; szeroko

ść

2 nm

Drosophila melanogaster: pojedyncza cz

ą

steczka

DNA, 6,2x10

7

par zasad, długo

ść

2,1 cm

dla porównania: hemoglobina,

ś

rednica 6,5 nm

kolagen, długo

ść

30 nm

24

INSTRUKCJE GENETYCZNA E.coli:

•

s

ą

zawarte w pojedynczej nici (cz

ą

steczce) DNA

•

kieruj

ą

powstawaniem około 4 000 ró

ż

nych

rodzajów białek

GENOM CZŁOWIEKA:

•

700 razy wi

ę

cej DNA; 30 000 genów

•

Koduje 50 000 – 100 000 rodzajów białek

•

zorganizowany jako zestaw 23 chromosomów, z

których

ka

ż

dy

zawiera

jedn

ą

dwuniciow

ą

cz

ą

steczk

ę

DNA zawieraj

ą

ca 55 – 250 milionów

par zasad

•

geny i sekwencje zwi

ą

zane z genami stanowi

ą

25% DNA

•

pozostała cz

ęść

to DNA poza genowy, którego

funkcja nie jest znana

25

DENATURACJA DNA

Podwójną helisę DNA stabilizują wiązania wodorowe i
wzajemne

oddziaływanie

zasad

(oddziaływania

hydrofobowe)

DENATURACJA

–

ROZDZIELENIE

DWÓCH

ŁAŃCUCHÓW

HELISY

SPOWODOWANE

ROZERWANIEM WIĄZAŃ WODOROWYCH

DENATURACJĘ

MOśNA

WYWOŁAĆ

W

ROZTWORACH DNA PRZEZ:

•

OGRZEWANIE

–

DENATURACJA

CIEPLNA

(TOPNIENIE)

•

ZAKWASZENIE

LUB

ALKALIZACJĘ

–

JONIZACJA ZASAD

DENATURACJA JEST PROCESEM ODWRACALNYM

26

DENATURACJA CIEPLNA, TOPNIENIE DNA

T

m

– temperatura topnienia

;

wyznacza si

ę

spektrofotometrycznie, mierz

ą

c absorbancj

ę

przy

długo

ś

ci fali 260 nm; rozdzieleniu nici towarzyszy

nagły wzrost absorpcji

27

ORGANIZACJA DNA W CHROMOSOMACH

CHROMOSOMY PROKARIOTYCZNE (CHROMOSOMY
BAKTERYJNE):

•

w

bakteriach

DNA

wyst

ę

puje

w

postaci

superhelikalnie

zwini

ę

tej

kolistej

cz

ą

steczki

zlokalizowanej w nukleoidowym rejonie komórki;

•

superhelisa tworzy kompleksy z kilkoma białkami

podobnymi do histonów (białka HU, HSP-1 i H-NS) i
jest pofałdowana w około 50 p

ę

tli (domen)

zwi

ą

zanych z białkowym rusztowaniem, które jest

poł

ą

czone z błon

ą

komórkow

ą

•

długo

ść

chromosomu E.coli jest ok. 1000 razy

wi

ę

ksza od najdłu

ż

szego wymiaru bakterii

28

CHROMOSOMY EUKARIOTYCZNE:

•

komórki eukariotyczne zawieraj

ą

znacznie wi

ę

cej

DNA ni

ż

prokariotyczne; komórka człowieka zawiera

ok. 1000 razy wi

ę

cej DNA ni

ż

komórka bakterii

E.coli

•

w komórkach eukariotycznych DNA jest upakowany

w CHROMOSOMY; z wyj

ą

tkiem chromosomów płci,

organizmy eukariotyczne maj

ą

po dwie kopie

ka

ż

dego chromosomu (u człowieka jedn

ą

dziedzicz

ą

od ojca a drug

ą

od matki

•

ka

ż

dy CHROMOSOM zawiera jedn

ą

dwuniciow

ą

cz

ą

steczk

ę

DNA, białka zwane HISTONAMI i

BIAŁKA

NIEHISTONOWE

(NHP);

białek

histonowych jest wagowo wi

ę

cej; niehistonowych

jest kilka tysi

ę

cy

długo

ść

cz

ą

steczek

DNA

upakowanych

w

chromosomy jest ró

ż

na, zale

ż

y od gatunku i

konkretnego chromosomu; u człowieka najkrótsza
ni

ć

ma długo

ść

1,6 cm, a najdłu

ż

sza około 8,4 cm

Długo

ść

chromosomów

w

stadium

mitozy

(metafaza) wynosi 1,3 -10

µ

m; stopie

ń

upakowania

wynosi ok. 10

4

(stosunek długo

ś

ci liniowej DNA do

długo

ś

ci metafazowego chromosomu)

•

CHROMATYNA kompleks DNA z białkami

29

STOPNIE UPAKOWANIA DNA W
CHROMOSOMIE

NUKLOSOMY: kompleksy DNA z HISTONAMI;
Histonów jest pi

ęć

typów: H1, H2A, H2B, H3, H4; s

ą

to

silnie zasadowe białka, zawieraj

ą

ce du

ż

o argininy i

lizyny;
Nukleonom = oktamer histonowy, zawiera po dwie
cz

ą

steczki H2A, H2B, H3 i H4, oplecione DNA;

DNA mi

ę

dzy nukleosomami (Ł

Ą

CZNIKOWY

DNA) jest zwi

ą

zany z H1

Długo

ść

ł

ą

cznikowego DNA od 8 do 114 par zasad (

ś

rednio 55), zale

ż

y od organizmu

Odcinek DNA nawini

ę

ty na nuklosom zawiera 146 par

zasad; jest nawini

ę

ty po zewn

ę

trznej stronie oktameru,

1,8 zwoju lewoskr

ę

tnej helisy

Konturowa długo

ść

ulega ok. siedmiokrotnemu

skróceniu

WŁÓKNO 30 nm: nuklosomy zwijaj

ą

si

ę

w struktury

wy

ż

szego rzedu, SOLENOIDY; na ka

ż

dy obrót przypada

sze

ść

slenoidów; liniowa długo

ść

DNA skraca si

ę

dalsze

sze

ść

razy (ł

ą

cznie 7x6

≈

40)

RADIALNE P

Ę

TLE: w ka

ż

dym chromosomie WŁÓKNO

30 nm jest przył

ą

czone do centralnego rusztowania

białkowego i tworzy seri

ę

p

ę

tli rozchodz

ą

cych si

ę

promieni

ś

cie od rusztowania; struktura nie jest dokładnie

poznana

30

RODZAJE RNA I ICH I FUNKCJE

S

Ą

TRZY rodzaje RNA:

•

INFORMACYJNY (mRNA)

•

RYBOSOMOWY (rRNA)

•

TRANSFEROWY (tRNA)

wszystkie rodzaje RNA s

ą

syntezowane w oparciu o

sekwencj

ę

zasad w DNA

wszystkie rodzaje RNA bior

ą

udział w syntezie białek:

•

RNA RYBOSOMOWY (r RNA) wi

ąż

e si

ę

z białkami i

tworzy rybosomy, miejsca syntezy białek; RYBOSOM
kompleks zbudowany z rRNA (65%) i białka (35%);
masa 2,7x10

6

u

•

RNA TRANSFEROWY (t RNA) wi

ąż

e specyficznie

poszczególne aminokwasy i transportuje je do miejsca
na rybosomie, w którym s

ą

one wbudowywane w

ła

ń

cuch polipeptydowy; masa cz

ą

steczkowa 2,5x10

4

;

jest około 40 ró

ż

nych cz

ą

steczek tRNA; na ka

ż

dy

aminokwas przypada ok. 2 tRNA;

•

RNA INFORMACYJNY (m RNA) ł

ą

czy si

ę

z rybosomem

i

wskazuje

ka

ż

demu

aminokwasowi

miejsce

wbudowania

w

ła

ń

cuch

polipeptydowy;

mRNA

decyduje o sekwencji aminokwasów w białkach

31

KWASY NUKLEINOWE

1.Które z podanych stwierdze

ń

jest prawdziwe?

A. Dwie nici DNA biegn

ą

równolegle od ko

ń

ca 5’ do 3’

B. Para zasad Adenina – Tymina tworzy trzy wi

ą

zania wodorowe

C. w helisie

α

pary zasad s

ą

uło

ż

one prostopadle do osi helisy

3. Jakie wi

ą

zania ł

ą

cz

ą

nukleotydy w kwasach nukleinowych:

A. glikozydowe

B. fosfodiestrowe

C. dwusiarczkowe

4. Podwójna helisa DNA jest stabilizowana

A. wi

ą

zaniami fosfodiestrowymi

B. wi

ą

zaniami kowalencyjnymi

C. wi

ą

zaniami wodorowymi mi

ę

dzy parami zasad Adenina – Tymina i

Guanina - Cytozyna

5. Zaznacz, jakie cz

ą

steczki wchodz

ą

skład deoksyrybonukleotydów:

A. adenina

B. tymina

C. cytozyna

D. gaunina

E. uracyl

F. ryboza

D. deoksyryboza

F reszta fosforanowa

6. Wymie

ń

zasady purynowe i pirymidynowe tworz

ą

ce komplementarne

pary zasad w:
A. DNA
B. RNA

7. Jakie wi

ą

zania stabilizuj

ą

komplementarne pary zasad

A. wodorowe
B. kowalencyjne

8. Pary zasad G-C s

ą

bardziej stabilne ni

ż

pary A – T

TAK
NIE

9.Polarno

ść

pojedynczego ła

ń

cucha DNA odnosi si

ę

do orientacji jego

rdzenia cukrowo fosforanowego

TAK
NIE

32