Podstawy Prawa

Administracyjnego

mgr Aleksandra Matukin-Szumlińska

Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska

Rok akademicki 2013/2014

Agenda na dzisiaj

1. Zagadnienia

wprowadzające

i

ogólne,

czyli

administracja publiczna w Polsce – ciąg dalszy
– zasady prawa administracyjnego

2. Podstawy ustrojowego prawa administracyjnego

– Podmioty administracji publicznej.
– Struktura administracji publicznej.
– Rodzaje organów administracji publicznej.
– Organy administracji rządowej i samorządowej.

2

ZASADY PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO

3

Zasady prawa

• to normy obowiązującego prawa lub ich logiczne

konsekwencje „wyjęte niejako przed nawias” oceniane

jako

podstawowe

dla

całego

systemu

prawa

administracyjnego, mające zasadniczy charakter, ze względu

na ich usytuowanie w hierarchicznej strukturze sytemu

prawa, stosunek do innych norm, roli w kształtowaniu danej

instytucji prawnej oraz ocenie celu, zadań i funkcji

pełnionych przez normę w kontekście jej stosowania;

• zasady konstytucyjne
• zasady określone w k.p.a.
• zasady przyjęte w prawie europejskim
• zasady prawa wypracowane przez doktrynę prawa

4

Zasady ogólne prawa administracyjnego

Zasady konstytucyjne:
• zasad demokratycznego państwa prawa – art. 2

Konstytucji: Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym

państwem

prawnym,

urzeczywistniającym

zasady

sprawiedliwości społecznej.

• z tej zasady wywodzi się również:



zasadę zaufania obywateli do prawa – zob. art. 61

Konstytucji RP



zasadę pewności prawa



zasadę lex retro non agit – prawo nie działa wstecz



zasadę ochrony praw dobrze (słusznie) nabytych – zob.

art. 155 k.p.a.



zasadę pomocniczości („tyle władzy/państwa, na ile to

konieczne, tyle wolności/społeczeństwa, na ile to możliwe")

5

Zasady ogólne prawa administracyjnego

Zasady konstytucyjne – c.d.:
• zasad równości wobec prawa – art. 32 Konst.:

– Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do

równego traktowania przez władze publiczne.

– Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym,

społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.



zasada prawa do sądu – art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2

Konst.

• Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia

sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny,

bezstronny i niezawisły sąd.

• Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia

naruszonych wolności lub praw.

6

Zasady ogólne prawa administracyjnego

Zasady konstytucyjne – c.d.:


zasada zrównoważonego rozwoju – art. 5 Konst.

• Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności

swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i

obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa

narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując

się zasadą zrównoważonego rozwoju.

• definicja zrównoważonego rozwoju (zob. art. 3 POS) –

to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje

proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i

społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz

trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu

zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych

potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno

współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

7

Zasady ogólne prawa administracyjnego



zasada proporcjonalności – art. 31 ust. 3 Konst.

• Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności

i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy,
gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego
bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony
środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i
praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty
wolności i praw.

• zasada przydatności (używanie tylko przydatnych środków)
• zasada konieczności (używanie tylko środków koniecznych w

danej sytuacji)

8

Zasady ogólne prawa administracyjnego

Zasady konstytucyjne – c.d.:
• zasada legalności i zasada praworządności – art. 7

Konst.:

– Organy

władzy

publicznej

działają

na

podstawie

i w granicach prawa

.

– zob. również art. 6 i 7 k.p.a.

• zasada decentralizacji władzy publicznej - art. 163

Konst.:

– Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie

zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych

władz publicznych.

9

Zasady ogólne prawa administracyjnego

• zasada kompetencyjności

– KOMPETENCJA

: to z jednej strony uprawnienie, ale

i obowiązek konkretnego/właściwego organu administracji do

podejmowania konkretnej formy działania lub do załatwienia

danej kategorii spraw

– właściwość:

• rzeczowa (merytoryczna)

• miejscowa (terytorialna)
• funkcjonalna (instancyjna)

– obowiązek przestrzegania kompetencji z urzędu

10

Zasady ogólne prawa administracyjnego

• zasada zespolenia administracyjnego:

– kompetencje administracyjne dotyczące różnych dziedzin

administrowania, rozdzielone na szczeblu centralnym, nie

powinny być zbyt szeroko i nadmiernie przyznawane wielu

terenowym organom administracji publicznej, ale powinny być

skupiane w ręku jednego organu

– może być przeciwstawiona zasadzie resortowości, która

oznacza,

że

kompetencje

w

każdej

przedmiotowo

wyodrębnionej dziedzinie administracji publicznej są rozdzielone

zarówno na szczeblu centralnym, jak i w terenie

– sprzyja ona decentralizacji administracji publicznej, gdyż

pozwala na wyodrębnienie w terenie jednego organu, który nie

jest wprost hierarchicznie powiązany z każdym z odrębnych

organów centralnych. Tymczasem zhierarchizowany układ

resortowy jest typowy dla układu scentralizowanego - każdy

organ terenowy podlega osobno w pionie odpowiedniemu

organowi centralnemu.

11

Zasady ogólne prawa administracyjnego

• zasada efektywności – szybkość, sprawność, skuteczność

i ekonomiczność działania administracji publicznej

– w wymiarze Unii Europejskiej zasada efektywności oznacza

obowiązek ustanowienia odpowiednich reguł nadzoru nad

działaniami podmiotów wewnątrzpaństwowych.

• zasada aktualności – organ ma działać zawsze według

stanu faktycznego i prawnego istniejącego w momencie

podejmowania działania

12

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

• ZASADA LEGALNOŚCI - art. 6 k.p.a.:

– Organy administracji publicznej działają na podstawie

przepisów prawa.

• ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI, PRAWDY OBIEKTYWNEJ
• ZASADA UWZGLĘDNIANIA INTERESU SPOŁECZNEGO

I SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI:

– art. 7 k.p.a.: W toku postępowania organy administracji

publicznej stoją

na straży praworządności

, z urzędu

lub na wniosek stron podejmują wszelkie

czynności

niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu

faktycznego

oraz do załatwienia sprawy, mając na

względzie interes społeczny i

słuszny interes

obywateli

.

13

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO

ORGANÓW PAŃSTWA – art. 8 k.p.a.:

Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić

postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli

do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną

obywateli;

• ZASADA INFORMOWANIA - art. 9. k.p.a.:
Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego

i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach

faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie

ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania

administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne

osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody

z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im

niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

14

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

• ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON

W POSTĘPOWANIU - art. 10 § 1 k.p.a.:

Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić

stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a

przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co

do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań

art. 81 k.p.a.: Okoliczność faktyczna może być uznana za

udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia

się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą

okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2.

15

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

WYJĄTEK:

• § 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od

zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy

załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na

niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze

względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

• § 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest

utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny

odstąpienia od zasady określonej w § 1.

16

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA PRZEKONYWANIA – art. 11 k.p.a.:
Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom

zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu

sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do

wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania

środków przymusu;

• ZASADA SZYBKOŚCI i PROSTOTY POSTĘPOWANIA -

art. 12 k.p.a.:

§ 1. Organy administracji publicznej powinny działać

w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie

najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów,

informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione

niezwłocznie.

17

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA PISEMNOŚCI - art. 14 k.p.a.:
§ 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej lub w

formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu

przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji

działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.

U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.), doręczanego środkami

komunikacji elektronicznej.



wyjątek od zasady: § 2. Sprawy mogą być załatwiane

ustnie

, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis

prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne

motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w

aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę

adnotacji;

18

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI POSTĘPOWANIA - art. 15

k.p.a.: Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

• ZASADA

TRWAŁOŚCI

OSTATECZNYCH

DECYZJI

ADMINISTRACYJNYCH – art. 16 § 1 k.p.a.:

Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku

instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji,

stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może

nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w

ustawach szczególnych;

• ZASADA SĄDOWEJ WERYFIKACJI DECYZJI OSTATECZNYCH –

art. 16 § 2 k.p.a.:

Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego

z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie

określonych w odrębnych ustawach (ustawa z dnia 30 sierpnia

2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi –

Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

19

Dziękuję za uwagę.