Prawo

spadkowe i rodzinne

dr Marcin Z. Zieliński

- wykład -

Prawo rodzinne

I.

małżeństwo

II.

pokrewieństwo

i

powinowactwo

III.

opieka

i

kuratela

Tytuł I. Małżeństwo

zawarcie

prawa

i obowiązki
małżonków

małżeńskie

ustroje

majątkowe

ustanie

separacja

Zasady prawa rodzinnego i

opiekuńczego

(1) zasada dobra dziecka

(2) zasada ochrony rodziny

(3) zasada monogamii

(4) zasada równego traktowania świeckiej i wyznaniowej

formy zawierania małżeństw

(5) zasada trwałości związku małżeńskiego

(6) zasada równości (egalitaryzmu) małżonków

Zasady ...

(1) zasada dobra dziecka

Art. 72. Konstytucji
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy
ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka
przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i
pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz
osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i
w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika
Praw Dziecka.

dobro dziecka wpływa na:

(1) orzekanie o rozwodzie / separacji

[art. 56 § 2 i art. 61

1

§ 2 KriO]

(2) ustalenie pochodzenia dziecka

[art. 61

16

i art. 86 KriO]

(3) stosunki między rodzicami a dziećmi

[art. 87 KriO]

(4) możliwość przysposobienia

[art. 114 i nast. KriO]

(5) kształt opieki i rodzin zastępczych

[art. 145 i nast. KriO]

(6) obowiązek alimentacyjny względem dziecka

[art. 133 KriO]

Zasady ...

(2) zasada ochrony rodziny

Art. 18. Konstytucji.
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina,
macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką
Rzeczypospolitej Polskiej.

Dobro rodziny wpływa na:

(1) możliwość zawarcia małżeństwa przez kobietę
poniżej 18 roku życia

[art. 10 § 1 KriO]

(2) prawa i obowiązki małżonków

[art. 23-30 KRiO]

(3) rozliczenia nakładów w małżeństwie

[art. 45 KRiO]

(4) możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej
małżonków

[art. 52 § 1 KRiO]

Zasady ...

(3) zasada monogamii

Art. 18. Konstytucji.
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina,
macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką
Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 13. KRiO [zakaz bigamii]
§ 1. Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w
związku małżeńskim.

Art. 1. KRiO
§ 1. Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta
jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu
cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek
małżeński.

Zasady ...

(4) Zasada równego traktowania świeckiej i

wyznaniowej formy zawierania małżeństw

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską
z dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. 1998 Nr 51, poz. 318)
ratyfikowany 2.10.1998 r.

Artykuł 10.
1. Od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywiera takie skutki,
jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim

Art. 1.KRiO
§ 1. Małżeństwo zostaje zawarte, gdy (…) złożą przed kierownikiem
urzędu stanu cywilnego oświadczenia (...)
§ 2. Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy (...) w obecności
duchownego oświadczą wolę (...)

Zasady ...

(5) zasada trwałości związku małżeńskiego

Art. 4 KRiO
Małżeństwo (…) nie może być zawarte przed upływem miesiąca

Art. 10.
§ 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba nie mająca
ukończonych lat osiemnastu.

Zasady ...

(6) Zasada równości (egalitaryzmu) małżonków

Art. 32. Konstytucji
1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do
równego traktowania przez władze publiczne.

Art. 23. KRiO
Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie.

Art. 24. KRiO
Małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach
rodziny;

Prawa stanu cywilnego

skuteczne

erga omnes

niemajątkowe

ochrona

jako

dobro osobiste

[art. 23, 24 KC]

sprawy o

prawa stanu

cywilnego

sprawy o prawa stanu cywilnego

- procesowe -

1) sprawy o ustalenie nieistnienia małżeństwa

[art. 2 KRiO],

2) sprawy o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa

[art. 425 KPC]

3) sprawy o unieważnienie małżeństwa

[art. 10-22 KRiO, w zw. z art. 425 KPC ]

4) sprawy o rozwód

[art. 56 KRiO, w zw. z art. 425 KPC ]

5) sprawy o zaprzeczenie pochodzenia dziecka (zaprzeczenie
macierzyństwa / ojcostwa)

[art. 63 KRiO, w zw. z art. 453 KPC]

6) sprawy o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa

[art. 78 KRiO, w

zw. z art. 453 KPC]

7) sprawy o ustalenie pochodzenia dziecka (ustalenie macierzyństwa /
ojcostwa

[art. 61 i art. 84 KRiO, w zw. z art. 453 KPC]

8) sprawy o rozwiązanie stosunku przysposobienia

[art. 125 KRiO, w zw. z

art. 453 KPC]

sprawy o prawa stanu cywilnego

- nieprocesowe -

1) sprawy o unieważnienie akt stanu cywilnego

[art. 30 w zw. z art. 33 p.a.s.c.]

2) sprawy o sprostowanie akt stanu cywilnego (błędy / nieścisłości)

[art. 31 w zw. z art. 33 p.a.s.c.]

3) sprawy o ustalenie treści aktu stanu cywilnego

[art. 32 w zw. z art. 33 p.a.s.c.]

Małżeństwo

Definicja socjologiczna

społeczny, legalny związek seksualny, rozpoczynający się

publicznym obwieszczeniem i zobowiązaniem,

podejmowanym z myślą o jego trwaniu, przy czym obopólne

prawa i obowiązki małżonków w tym związku oraz prawa i

obowiązki z zakresu wzajemnych stosunków między małżonkami

a ich przyszłymi dziećmi określa umowa małżeńska

[Z. Tyszka, Socjologia rodziny, Warszawa 1976, s. 77]

Definicja prawna

uznany i uregulowanym przez prawo związek kobiety i mężczyzny,

sankcjonujący ich wzajemne, niepodzielne i trwałe współżycie

[B. Walaszek, Zarys prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1971, s. 23]

.

Przed zawarciem małżeństwa

wymagane dokumenty

[art. 54 Akt.Stan.Cyw.U.

w zw. z . art. 4 KRiO]

jeżeli „trudne do
przezwyciężenia

przeszkody”

sąd może zwolnić

[art. 3 §2 KRiO]

(1)

dowód

tożsamości

(2)

odpis

skrócony

aktu

urodzenia

(3)

dowód

ustania /

unieważnienia /

nieistnienia

małżeństwa

(5)

zapewnienie:

brak wiedzy o

okolicznościach

wyłączających

(4)

zezwolenie

na zawarcie

małżeństwa

n

ie

d

o

ty

czy

(6) cudzoziemiec –

zaświadczenie, że może zgodnie z prawem swojego kraju

[art. 56 Akt.Stan.Cyw.U.]

Przed zawarciem małżeństwa

okres wyczekiwania

[art. 4 KRiO]

1

miesiąc

kierownik USC

może zezwolić

na wcześniejsze

zawarcie

choroba

długi

wyjazd

wojna

Zawarcie małżeństwa

przed

kierownikiem

USC

przed

duchownym

przez

pełnomocnika

Zawarcie małżeństwa

- przed kierownikiem USC -

przesłanki

(1)

różnica płci

(2)

jednoczesna

obecność

nupturientów

łącznie

(3)

zgodne

oświadczenia

nupturientów

(4)

udział

kierownika

USC

późniejsza

zmiana

bez wpływu

w razie

wątpliwości

ustala sąd