5. Kino indyjskie lat 50 – Bollywood contra film autorski

Tak naprawdę nie mam pojęcia ile mamy z tego umieć, streściłam wszystko, skupiłam się bardziej na filmach,

które są na liście, ale nic z tego nie widziałam, więc nie wiem czy to wszystko to prawda, hehe)

PRZEŁOM DŹWIĘKOWY

•

Pierwszym filmem dźwiękowym pokazanym w Indiach była amerykańska Melodia

Miłości Archa Heatha- dystrybuowany przez kalkucką rodzinę Madanów

•

Na przełomie lat 20. i 30. do Indii dotarł kryzys gospodarczy. Madanowie

zainwestowali w sprzęt dźwiękowy i teraz musieli pozbyć się kin

•

14 marca 1931

–

premiera pierwszego indyjskiego filmu dźwiękowego-

Piękno

świata (Alam Ara

) Ardeshira Iraniego

 Monumentalny dramat kostiumowy


nie zachował się do naszych czasów



popularyzacja języka „hindustani”, będącego połączeniem klasycznego hindi i

jego muzułmańskiej odmiany urdu



wystąpili najwięksi aktorzy kina dźwiękowego: Zubeida- queen of the talkies,

Fatma Begum, pierwsza reżyserka w kinie indyjskim (zadebiutowała w 1926
roku), P

rithviraj Kapoor, założyciel filmowej dynastii, którego potomkowie do

dziś tworzą indyjskie kino popularne, oraz „Mistrz” Vithal, zwany indyjskim
Douglasem Fairbanksem.



12 pieśni i taniec

MUZYKA I TANIEC

Ogólnie indyjskie kino od początku miało muzyczno-taneczny charakter. Wynika to z
tradycji-

połączenia poezji, tańca i śpiewu. Sztuka średniej jakości, ale każdy ruch ma

znaczenie, a muzyka podkreśla emocjonalność, wiąże się z rozwojem akcji, nadaje jej tempo,

uzasadnia narracyjne zwroty i przemianę bohaterów. Na początku kina dźwiękowego pieśni

nagrywano metodą postsynchronów. Bardzo dużo było śpiewaków, którzy nie występowali
bo byli za brzydcy ;c – np. Lata Mangeshkar-

nagrała ponad 25 tys piosenek w 8 językach.

Taniec grupowy. Bardzo ważna scena snu z Włóczęgi (1951) Raja Kapoora. Dwa oniryczne

tańce- ekstatyczny i liryczny, metaforyzujące jego emocje: strach o ukochaną i niepokój o

własną przyszłość.

JĘZYK

W Indiach był duży problem z językami. Najwięcej filmów kręcono w Bombaju, gdzie

większość ludzi mówiła językiem marathi, a w całych Indiach najwięcej osób posługiwało się

językiem hindi. Oprócz tego tak naprawdę w każdym regionie był inny język. Dużo

naleciałości z angielskiego.

WIELKIE WYTWÓRNIE

New Theatres w Kalkucie

– Birendra Nath Sircar

Debaki Bose

1. Chandidas (1932)-

muzyka częściowo zastępuje dialogi

2.

Święty Puran (1933)- nakręcony w hindi, a powstał w regionie języka bengalskiego-

początek All-India Films (filmy przekraczające podziały językowe)

3. Seeta (1934)- pokazany na Festiwalu w Wenecji

Pramathersh Chandra Barua
Dewdas (1935)

•

Na podstawie powieśći Sarat Chandry Chatterjee

• Dwie wersje: w bengalskim i hindi

•

Melodramat z dialogami właściwymi mowie potocznej; miłość Dewdasa i Parwati,
który

ch rodzice nie zgadzają się, by byli razem

Prabhat Film Company

- Rajaram Vankudre Shantaram

Rajaram Vankudre Shantaram

• Król Ayodhya (1932)

•

Również filmy mitologiczne, przygodowe, dewocyjne

•

Współczesne dramaty obyczajowe:

Świat się nie zgadza/ Małżeństwo dzieci (1937) - kobiecie zmuszonej do małżeństwa z

dużo starszym mężczyzną, któremu odmawia prawa do skonsumowania związku.

Mimo zdumienia rodziny mąż, wykształcony postępowy prawnik, zwraca kobiecie

wolność i popełnia samobójstwo.

Życie jest jedno/ Życie trzeba lubić (1939) – pozytywna postać kurtyzany

Bombay Talkies

- Himansu Rai

•

Zatrudniali niemieckiego reżysera Franza Ostena, dzięki czemu Rai i jego żona
pracowali w Niemczech- m.in. ze Sterbergiem i Langiem.

•

Filmy społeczne np. Nietykalna (1936)

Działały również mniejsze wytwórnie, ale te trzy są najważniejsze.

W 1943 roku rząd wdrożył program oszczędnościowy, przez który produkowane było dużo

mniej filmów. Wytwórnie powoli zamieniane zostają na niezależnych producentów, którzy
mieli pien

iądze na wynajem sprzętu i wyższe stawki dla aktorów. Przez to wykształcił się

specyficzny star-

system i typ niezależnego producenta.

SHANTARAM

W 1941 roku zdecydował się opuścić swoją wytwórnię i założyć nową, niezależną
RAJKAMAL KALAMANDIR.

Zrobił w niej ponad 20 filmów. Często o niepoprawnych

idealistach.

•

Podróż doktora Kotnisa (1946)

O II wojnie światowej. 7 indyjskich lekarzy, którzy zostali wysłani do Chin, by

wesprzeć oddziały Mao Tse Tunga. Sentymentalne pieśni, ogólnie bardzo
emocjonalny.

•

Dzwonią, dzwonią dzwonki w tańcu (1955)

•

Dwoje oczu, dwanaście rąk (1957)

Nagrodzony w Berlinie, główny bohater poświęca się resocjalizowaniu skazańców.

INDYJSKI NEOREALIZM

1946-54. Inicjator i twórca-

Khwaja Ahmad Abbas. Najczęściej scenarzysta, ale zdarzało mu

się też reżyserować i pisać sztuki teatralne. Często zatrudniał naturszczyków. Np.

Dzieci ziemi

(1946)

pierwszy film neorealistyczny, o życiu chłopów w zrujnowanym przez klęskę głodu Bengalu.

Skontrastował harmonię życia na wsi i wrodzoną uczciwość jej mieszkańców z bezdusznością

i okrucieństwem wielkiego miasta, gdzie nieprzebrane tłumy umierają z głodu na ulicach.

Zagubione dziecko

(1954)

Pierwszy od początku film w którym brak śpiewu i tańca. O siedmioletnim chłopcu, który

ucieka z sierocińca.

Neorealizm indyjski nie był związany z realiami wojennymi czy powojennymi, ale z

wycofaniem się Brytyjczyków i odzyskaniem przez Indie niepodległości w roku 1947.

•

Czterdziesty drugi (1949)

Hemena Gupty

•

Wykorzenieni (1950)

Nemai Ghosha

•

Babel (1951)

grupy filmowej Agradoot

Filmy dotyczące Bengalu, bardzo pesymistyczne, otwarte zakończenie.

Ogólnie jednak neorealizm stanowi bardziej ciekawostkę, najważniejsi byli wtedy twórcy
kina hindustani.

KINO HINDUSTANI

All-India Films-

filmy produkowane w kilku wersjach językowych. Językiem podstawowym

był hindustani- połączenie hindu i urdu. Kino miało integrować ponad podziałami

regionalnymi i językowymi.

Kilku twórców, którzy łączyli rozrywkę z artystycznymi ambicjami. Ta pierwsza poprzez

„jedną gwiazdę, sześć piosenek, trzy tańce”. Artyzm wynikał z wagi podejmowanego tematu
oraz sposobu przedstawienia.

Mehboob Khan

• Wielkie widowiska historyczne

•

Humayun

(1945)

Afirmacja czasów pokoju pomiędzy hindusami i muzułmanami w XVI wieku.

•

Mother India (1957)

 Indyjskie

Przeminęło z wiatrem.



Główna bohaterka zmaga się z okrutnym losem, odpowiedzialna za całą

rodzinę i męża po wypadku. Chce postępować zgodnie z tradycją, Kobieta-
symbol Indii.

Gdy podły Sukhilali, u którego rodzina zapożyczyła się na

wysoki procent, przychodzi do osamotnionej



Radhy, aby nakłonić ją do cudzołóstwa w zamian za jedzenie, kobieta



odmawia: „Radha nie jest na sprzedaż! Może być sprzedana tylko za swoje
dzieci”.



Zmuszona okolicznościami (powódź niszczy jej dom, a dzieciom grozi śmierć

z głodu), najpierw postanawia przystać na jego warunki, ale na widok
kapliczki bogini dobrobytu Lakszmi, której wizerunek jest ironicznym

komentarzem do jej własnego ubóstwa, decyduje się walczyć z
przeciwno

ściami. W finale zabija własnego syna, który zszedł na przestępczą

drogę – niczym Kali, bogini śmierci i pogromczyni zła.



Radha nie jest zwykłą kobietą z prowincji, z którą los obszedł się
niesprawiedliwie. Staje

się ona personofikacją Indii upodlonych, ale silnych,

podnoszących się po ciosach i ostatecznie zwycięskich.

 Ogromny sukces, nominacja do Oskara-

przegrał z Nocami Cabrii , ale i tak.



W głównej roli Nargis. (z reguły grała kobiety wyemancypowane i
wyzwolone)

Raj Kapoor

•

Gość, który grał u boku Nargis bardzo często. Czasami nazywany indyjską wersją
Charliego Chaplina… okeeej.

•

Wyższa klasa (1949)

z Nargis, o trójkącie miłosnym

•

Włóczęga (1951)



Pod banderą własnej wytwórni R.K.Films



Dramat społeczny przeciwko spetryfikowanej hierarchii społecznej

 Tr

ochę typowych pieśni i tańców, trochę slumsów i ulicznej biedy. Oskarża klasy

wyższe, zaślepione i ograniczone.

•

Pan 420 (1955)



Historia włóczęgi z Bombaju, który pada ofiarą intrygi zamożnego biznesmena



Przesłanie filmu jest proste: chciwość i wyzysk wywierają destrukcyjny wpływ na

wyzyskiwaczy, niszcząc wrodzona im- jako ludziom- dobroć.

Bimal Roy

•

Dwa hektary ziemi (1953)

Neorealistyczny charakter, ale także głębszy uniwersalizm. Ogromy sukces kasowy,

mimo że bez pieśni i tańca. Zestawienie sielskiej wsi z bezdusznym, zagrażającym jej

miastem. Rodzina ma długi i odbierają jej ziemię. Nagroda Jury w Cannes w 1954.

•

Madhumati

(1958)

O reinkarnacji.

•

Sujata

(1959)

przeciwko podziałowi kastowemu.

•

Uwięziona

(1963)

•

Dewdas

(1955)

Główny bohater- człowiek przegrany, który nie ma dość determinacji, by połączyć się

z ukochaną. Dewdas jest apatyczny, melancholijny, wydaje się być buntownikiem, ale

tak naprawdę nie jest nim- bunt nie przekłada się na działanie. Aktywne są za to
kobiety.

Pokazanie w jednym ujęciu upływu czasu- dziewczynka nabiera wodę, kamera

odjeżdża, skupia się na pąku lotosu a jak wraca, to zamiast dziewczynki jest już

dorosła kobieta.

Guru Dutt

Najbardziej osobiste filmy. Firma produkcyjna Guru Dutt Productions. Jego

kariera dzieli się

na dwa okresy:

• Filmy rozrywkowe (komedie i kino sensacyjne)

Strzała Amora (1954), Pan i Pani 55 (1955)

• Drugi- bardziej osobisty; filmy kultowe

Pragnienie (1957)

Historia poety Vijaya, który marzy, by jego twórczość dotarła do jak najszerszej

publiczności, ale uświadamia sobie, że to wszystko nie zależy od tego jak dobre
rzeczy pisze, ale od promocji itd.

Główna rola kobieta- Waheeda Rehman- później niewiarygodnie znana i ceniona.

Zagrała też w
Papierowe Kwiaty (1959)

Stary, zapomniany reżyser wspomina. Depresyjna atmosfera. główny bohater traci

żonę, która nie pochwala jego profesji, a po odejściu do rodziców uniemożliwia mu

kontakt z ukochaną córką. Kiedy filmowiec zakochuje się w swojej aktorce,

nastoletnia już córka wraca i niszczy ten związek. Po odejściu aktorki Suresh zaczyna

pić, stacza się i traci publiczność, a następnie pracę. Będąc na dnie, zakrada się do
filmowego

studia i umiera na krześle z napisem „reżyser”. Następnego dnia producent

obcesowo każe ekipie pozbyć się ciała; kamera odjeżdża i w planie ogólnym pokazuje
rozgardiasz, jaki zwykle panuje w studiu filmowym.

Satyajit Ray

Nowe kino indyjskie-

lata 60. Bengalski reżyser. Urodził się w 1921 roku, pochodził z

rodziny artystów i intelektualistów. Przyja

cielem rodziny był Rabindranath Tagore, laureat

Literackiej Nagrody Nobla w 1913.

Założył w Kalkucie Klub Filmowy w którym chciał pokazywać ludziom filmy z Europy i

Stanów. Dużo było z tym problemów, bo były idiotyczne przepisy związane z kinematografią.

TRYLOGIA O APU

Droga do miasta

(1955)

•

Debiut, na podstawie powieści Bibhutibhusana Bandopadhyaya (LOOOOOOOOL).

Wpływ na ten film miały dzieła De Siki i Viscontiego zobaczone w Londynie oraz

spotkanie z Renoirem. Władze nie finansowały, prywatni producenci nie byli

zainteresowani filmem przygnębiającym, bez piosenek i tańców.

•

W centrum indyjska prowincja i nieszczęsna rodzina Apu Roya, doświadczona przez

głód, powodzie, śmierć.

•

Plenery, współpracownicy, którzy nie mieli filmowego doświadczenia

• Film bez gwiazd

•

Dzięki Johnowi Hudsonowi Muzeum Sztuki Nowoczesnej z NY objęło patronat,

władze się zainteresowały i dzięki sukcesowi tego filmu zaczęły finansować kino
artystyczne

•

Główny bohater- Apu, to mały chłopiec. Częsciej oglądamy jego twarz niż to co widzi

Nieugięty

(1956)

Nastolatek i student

Świat Apu

(1959)

Dorosły, pracujący mąż i ojciec.

Dwa filmy na wskroś indyjskie:
Salon muzyczny (1958) i

Kamień Filozoficzny (1958) (potem jeszcze były Salon muzyczny i

Komnata Tajemnic oraz

Salon muzyczny i Więzień Azkabanu, hihi)

Salon muzyczny-

konflikt pomiędzy tradycją i nowoczesnością, pokazuje jakie są

konsekwencje zamknięcia na argumenty strony przeciwnej oraz jakim celom i komu na

służyć tradycja.

Kamień filozoficzny – komediowa przypowieść o ubogim urzędniku, który znajduje kamień
filozoficzny.