Pozarządowe organizacje bezpieczeństwa publicznego

konspekt wiedzy

I

Aspekty teoretyczne

1. definicja

organizacja międzynarodowa – zrzeszenie podmiotów (państw, innych osób
prawnych lub osób fizycznych) pochodzących z co najmniej trzech państw powołane
do życia dla realizacji zadań określonych w statucie
organizacje transnarodowe – organizacje, których uczestnicy pozapaństwowi,
pozarządowi, niesuwerenni i nieterytorialni świadomie w swojej działalności
przekraczają granice państw i wywierają wpływ na stosunki wewnętrzne
i międzynarodowe
elementy definicji:

podmioty:

państwa
podmioty pozapaństwowe pochodzące z różnych państw

osoby prawne
osoby fizyczne

cel – realizacja zadań wcześniej określonych
dokument prawny – statut

2. cechy organizacji

a) stałe organy — co najmniej organ zarządzający (często sekretariat)
b) podstawa prawna – statut, czyli umowa cywilnoprawna o charakterze

międzynarodowym

c) trwały czas funkcjonowania
d) określony w statucie czas podejmowania decyzji
e) niezorientowanie na zysk

3. klasyfikacje organizacji międzynarodowych

a) ze względu na charakter prawny członków

organizacje międzyrządowe (IGO)
organizacje pozarządowe (NGO)

b) ze względu na kryterium zasięgu członkostwa

powszechne
grupowe – państwa spełniają określone kryteria (najczęściej geograficzne)

c) ze względu na stopień władzy

koordynacyjne – o niskim stopniu władzy (nie są w stanie zmusić państw do
określonych działań)
integracyjne – o wysokim stopniu władzy (państwa przekazały im pewien zakres
wykonywania swojej suwerenności)

d) ze względu na przedmiotowy zakres kompetencji

o kompetencjach ogólnych
o kompetencjach wyspecjalizowanych

4. funkcje

a) regulacyjne – tworzenie norm i wzorców postępowania w środowisku

międzynarodowym

normy prawne
normy polityczne

b) kontrolne – konfrontowanie stanu faktycznego z rzeczywistością

ustalenie stanu faktycznego
ustalenie stanu prawnego

1

konfrontacja obu stanów ze sobą
ustalenie winnego
sankcje

c) operacyjne – bezpośrednie świadczenie usług przez organizacje

pomoc techniczna
programy rozwojowe
utrzymywanie pokoju, tworzenie pokoju

5. struktura

a) organy międzyrządowe (decyzyjne)

plenarne

skład – reprezentanci wszystkich członków organizacji
kompetencje – podejmowanie najważniejszych decyzji

zarządzająco-wykonawcze

skład – sprawiedliwa reprezentacja członków, organy o ograniczonym
członkostwie
kompetencje – decyzje przekazywane z organu naczelnego, nadzorowanie
działań innych organizacji

b) organy administracyjne

skład – wybierany przez organy decyzyjne funkcjonariusze międzynarodowi
kompetencje – zarządzanie majątkiem, personelem i finansami oraz obsługa
techniczna wraz z prowadzeniem działalności operacyjnej

c) organy pokojowego rozstrzygania i załatwiania sporów

organy rozstrzygania sporów

organy sądowe
trybunały arbitrażowe
trybunały administracyjne

organy załatwiania sporów

organy koncyliacyjno-pojednawcze
organy mediacyjne
organy badawcze

II

Pozycja NGO's

1. przyczyny zwiększania aktywności NGO'sów w środowisku międzynarodowym po

1989 roku
a) zwrot ku działaniom humanitarnym
b) zwiększenie się ilości gotówki przeznaczonej na pomoc dla krajów biednych
c) przykładanie większej uwagi do opinii NGO'sów

2. czynniki potęgujące siłę NGO'sów

a) mały rozmiar i struktura pozwalające na unikanie biurokracji, podejmowanie

skuteczniejszych działań i lepsze wykorzystanie środków

b) skupienie się na wąskich wycinkach działalności czyniące z nich ekspertów
c) apolityczna natura i niezależność
d) zdolność do długotrwałego oddolnego działania przywiązująca ludzi i budująca

pozytywny potencjał

3. NGO'sy a prawo międzynarodowe

a) powiązania z organizacjami międzyrządowymi

ONZ

artykuły 70 i 71 Karty Narodów Zjednoczonych

przedstawiciele organizacji wyspecjalizowanych mogą brać udział
w pracach Rady Gospodarczo-Społecznej (RGS) bez prawa głosu
RGS może konsultować się z organizacjami pozarządowymi w sprawach

2

dotyczących kompetencji RGS

rezolucja Rady Gospodarczo-Społecznej

otrzymywanie agendy RGS
proponowanie włączania zagadnień do agendy
uczestniczenie w obradach RGS
kierowanie stanowisk do RGS
ustne wystąpienia przed RGS

Rada Europy

biorą udział w implementacji Europejskiej Karty Socjalnej
biorą udział w pracach Europejskiego Trybunału Praw człowieka jako
dobrowolni eksperci
wspierają obywateli przy skargach indywidualnym przeciw państwom

Unia Europejska

UE wzmacnia NGO'sy w organizacjach międzynarodowych w zakresie ich
dostępu do tych organizacji
w krajach trzecich posługuje się nimi w zakresie:

rozwoju społeczeństwa obywatelskiego
demokratyzacji
rozwoju gospodarczego

b) NGO'sy w prawie międzynarodowym – brak uregulowań w prawie

międzynarodowym

4. rola NGO'sów w globalnym zarządzaniu

a) kształtowanie listy dyskutowanych spraw poprzez:

protesty
akcje informacyjne
lobbing
przygotowywanie analiz i ekspertyz

b) udział w procesie tworzenia norm

jako gospodarz i mediator
jako element procesu w organizacjach międzynarodowych
nieoficjalny konsultant (warsztaty, platforma spotkań)

c) monitoring implementacja porozumień

monitorowanie

element wczesnego ostrzegania
forum zbierania informacji

implementacja

dostarczyciel usług
edukacja i działalność treningowa
koordynacja działań
udział w odbudowie pokonfliktowej

d) reakcja na niepodporządkowanie się

zbieranie informacji i oszacowywanie stopnia łamania porozumień
wymuszanie przestrzegania porozumień

whistle-blowing – ostrzeganie o łamaniu
budowanie społecznego poparcia przeciw łamiącym porozumienie

5. podział NGO'sów (ze względu na zakres zainteresowań)

a) organizacje charytatywne i rozwojowe
b) promujące demokrację prawa człowieka i dobre zrządzanie
c) organizacje zajmujące się rozwiązywaniem konfliktów
d) organizacje zajmujące się wsparciem społeczeństwa i budową wspólnot

3

e) organizacje wspomagające państwo w zakresie edukacji, systemu ochrony zdrowia

i innych usług państwowych

III

Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

1. składniki Ruchu

a) Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
b) Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego

Półksiężyca

c) Stowarzyszenia Krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

2. cele

a) zapobieganie i łagodzenie ludzkich cierpień
b) ochrona życia i zdrowia
c) zapewnianie poszanowania istoty ludzkiej w konfliktach zbrojnych i nagłych

przypadkach

d) zapobieganie katastrofom
e) promowanie zdrowia i dobrobytu
f) rozwijanie gotowości członków Ruchu do udzielania pomocy

3. zasady

a) humanitaryzm – poszanowanie dla ludzkiego bytu
b) bezstronność – brak dyskryminacji
c) neutralność – nieangażowanie się po żadnej ze stron konfliktu
d) niezależność- utrzymanie autonomii Ruchu od państw
e) dobrowolność – praca niezależnie od perspektywy uzyskania korzyści
f) jedność – tylko jedno stowarzyszenie w kraju
g) uniwersalność – stowarzyszenie jest ogólnoświatowe

4. działalność

a) wyzwania dla Ruchu

utarta przez rządy kontroli nad technologią chorobami i migracją
zwiększanie się luki między bogatymi a biednymi
pandemie zaczynające się w Afryce lub Azji a wymagające globalnej reakcji
nierównomierny dostęp do służby zdrowia
rozwój wielkich miast i związane z tym problemy
nowy rodzaj konfliktów – o zasoby
polaryzacja i radykalizacja narodów i społeczeństw
wzrost liczby uchodźców i wynikający z niego nacisk na systemy zdrowotne
i opieki socjalnej
przeniesienie odpowiedzialności z rządów państw na inne podmioty

b) strategiczne cele i działania

wzmocnienie elementów w Ruchu
poprawianie efektywności Ruchu poprzez zwiększenie współpracy i spójności
poprawa wizerunku Ruchu i relacji z innymi partnerami

IV

Amnesty International

1. misja i wizja

a) wizja – świat przestrzegający praw człowieka zapisanych w Powszechnej Deklaracji

Praw Człowieka i innych międzynarodowych umowach

b) misja – koncentrowanie się na ochronie praw dotyczących:

fizycznej i psychicznej integralności jednostki
wolności sumienia i słowa
wolności od dyskryminacji

2. cele

a) uwolnienie więźniów sumienia

4

b) zapewnienie więźniom politycznym bezzwłocznego i rzetelnego procesu
c) zniesienie kary śmierci, tortur oraz okrutnego nieludzkiego lub poniżającego

traktowania

d) nie kresu pozasądowym egzekucjom lub „zaginięciom”
e) pociągnięcie do międzynarodowej odpowiedzialności sprawców naruszeń praw

człowieka

f) propagowanie przestrzegania praw gospodarczych społecznych i kulturalnych
g) reagowanie na zagrożenia pozapaństwowe

3. działalność

a) ocena sytuacji osób represjonowanych
b) międzynarodowe kampanie medialne

dotyczące konkretnego problemu w konkretnym kraju
dotyczące ogólnego problemu

c) doroczne raporty dotyczące przestrzegania praw człowieka
d) pilne akcje wysyłania listów – apeli dotyczących:

egzekucji lub tortur
osób pozbawionych kontaktu z prawnikiem lub rodziną
pozbawienia opieki medycznej
więźniów sumienia

e) maraton pisania listów
f) kampanie regionalne i problemowe – zwracające uwagę na łamanie praw człowieka

w konkretnym regionie geograficznym, państwie lub konkretnego problemu np.:

Prawa człowieka pod Murem Chińskim
Darfur nie może już czekać
stop przemocy wobec kobiet
uchodźcy mają prawa

g) misje fact-finding (poszukiwania informacji o naruszeniach, a potem nagłaśnianie

ich)

V

OXFAM International

1. misja i wizja

a) misja – pomoc w tworzeniu trwałych rozwiązań w walce z biedą
b) wizja – świat bez biedy, gdzie ludzie traktowani są równo i cieszą się pełnią praw

obywatelskich

2. cele

a) zmniejszanie ubóstwa i łagodzenie cierpień w każdej części świata
b) poszukiwanie przyczyn i skutków ubóstwa i cierpień oraz likwidacja decydentów

w celu likwidacji ubóstwa i cierpień

3. obszary działań

a) sprawiedliwość ekonomiczna

zwiększenie wydajności gospodarstw rolnych
sprawiedliwe reguły handlu
redukcja wpływu zmian klimatycznych

b) prawa kobiet i grup wykluczonych

wymaganie od rządów, aby zadbały o zdrowie, edukację, dostęp do wody
i kanalizacji
wspieranie organizacji społecznych
wymuszanie, od państw rozwiniętych, realizacji podjętych zobowiązań, poprawy
polityki i dostępności funduszy

c) prawa w kryzysach humanitarnych

powiększanie zdolności ochronnych i pomocowych

5

zmiana polityki i działania systemu humanitarnego
praca na polu bezpieczeństwa ludzkiego dotycząca prewencji i rozwiązywania
konfliktów

d) sprawy gender

wspieranie udziału kobiet w polityce
zmiana otoczenia społecznego wspierającego przestępstwa wobec kobiet
wzmocnienie własnych zdolności dotyczących gender

e) sprawiedliwy dostęp do zasobów naturalnych
f) zapewnienie dostępu do żywności i jej równiejszy podział

4. zadania z Planu Strategicznego

a) zmiana świata

prawo do bycia wysłuchanym – przywrócenie ludziom kontroli nad ich życiem
i poprawa jego jakości poprzez:

organizację społeczeństwa obywatelskiego
dostęp do technologii i informacji
partycypację w decydowaniu politycznym
dostęp do wymiaru sprawiedliwości
globalne obywatelstwo (globalne prawa i obowiązki)

przywrócenie pozycji kobiety

wspieranie organizacji i ruchów praw kobiet
likwidacja barier, szkolenia dotyczące praw kobiet
likwidacja przemocy skierowanej przeciw płci
promocja udziału kobiet w polityce

ochrona życia teraz i w przyszłości

wzmocnienie mechanizmów antykryzysowych
redukcja zagrożeń katastrofami
wzmocnienie antykryzysowej zdolności państw
działania na poziomie lokalnym zmniejszające ryzyko katastrof i konfliktów
budowa partnerstwa męsko-damskiego

odpowiednie wyżywienie

promocja systemów produkcji żywności odpornych na zmianę klimatu
wspomaganie społeczności w gospodarowaniu ziemią i wodą
wspieranie kobiet w roli adwokatów pozytywnych zmian
wspieranie państw w uatrakcyjnianiu rynków lokalnych
wspieranie małych producentów przez stworzenie reguł uczciwego handlu
i możliwości wzrostu przedsiębiorstw
poprawa polityki rozdawania żywności szczególnie w krajach wrażliwych

sprawiedliwe korzystanie z surowców

monitoring eksploatacji surowców
przeciwdziałanie konfliktom o surowce
wspieranie kobiet w korzystaniu z prawidłowego rozdziału surowców
pomoc dla biedniejszych społeczności w adaptacji do zmian klimatu i udziału
w podziale surowców naturalnych

finansowanie rozwoju i uniwersalnych podstawowych usług

reforma wspierania programów redukcji biedy
wzmocnienie lokalnych systemów podatkowych
wspieranie lokalnych inicjatyw redukcji ubóstwa
wpływ na międzynarodowe instytucje finansowe, aby przynosiły korzyści
także ubogim
budowa społeczeństwa obywatelskiego niewykluczającego nikogo

6

wspieranie kampanii prozdrowotnych

b) zmiana sposobu pracy

tworzenie ogólnoświatowej sieci wpływu
program poprawy jakości programów edukacyjnych
wzmocnienie odpowiedzialności wobec społeczności i darczyńców
inwestowanie w ludzi
poprawa efektywności kosztowej

VI

Aliance for Peacebuilding – Sojusz dla Budowania Pokoju

1. misja

a) budowanie pokoju poprzez wspólne działanie wielu podmiotów rządowych,

akademickich i pozarządowych na drodze innowacyjnych podejść

2. cele

a) wprowadzenie innowacyjności – pomost między naukowcami a środowiskami

kształtującymi politykę

b) oddziaływanie – ścisła współpraca z lokalnymi organizacjami bezpieczeństwa

obywatelskiego w celu skutecznego oddziaływania na decydentów

c) łączenie – środowisk lokalnych i praktyków budowania pokoju w celu rozszerzenia

wiedzy i umiejętności oraz tworzenia nowych strategii

3. realizacja celów

a) wprowadzanie innowacyjności

system oceniania

projekt oceny metod budowania pokoju
budowa Konsorcjum Oceny Procesów Budowy Pokoju

mapowanie granic budowania pokoju

przejście do podejścia dynamicznego oddziaływania wielosektorowego
budowa placówki badawczej zajmujące się badaniem budowania pokoju

zapobieganie zbrodniom i konfliktom

wymiana idei i budowa całościowego podejścia do prewencji oraz
współpraca z rządami

wzmocnienie zdolności w dziedzinie reagowania

Projekt Systemowej Budowy Pokoju

wielowymiarowa inicjatywa badawcza
budowa systemów eksperckich

b) oddziaływanie

lobbowanie na rzecz budowania pokoju i wspieranie globalnych wysiłków
budowy bezpieczeństwa
kampania odzyskiwania narracji budowy pokoju i odejścia od paradygmatu
ciągłej wojny
publikacje – aby dotrzeć do szerszego grona odbiorców

7