WYKŁAD II

PROCES DECYDOWANIA

EMOCJONALNEGO

Wykład nr 2

2

PROCES DECYDOWANIA
EMOCJONALNEGO

decyzje emocjonalne są najbardziej pierwotną

(zwierzęcą) formą reakcji na bodźce, natomiast

decyzje racjonalne charakteryzują typowo „ludzki”

sposób rozwiązywania problemów
w normalnych sytuacjach podejmowane są decyzje

racjonalne, choć na ogół wspomagane intuicyjnie;

natomiast w sytuacjach kryzysowych często

przeważają bardziej prymitywne sposoby zachowani
stosunki społeczne, mają swą stronę psychologiczną,

ponieważ angażują ludzkie emocje i opierają się na

cechach osobowościowych jednostek, które są w nie

uwikłane

Wykład nr 2

3

PROCES DECYDOWANIA
EMOCJONALNEGO

Mózg emocjonalny jest

zaangażowany w podejmowanie

racjonalnych decyzji, ale rolę

kierowniczą pełni mózg myślący,

z wyjątkiem momentów

„emocjonalnego porwania”, gdy

emocje wyrywają się spod

kontroli, a człowiekiem zaczyna

rządzić mózg emocjonalny;

zasadniczym problemem jest więc

znalezienie punktu równowagi

pomiędzy tymi dwoma

podsystemami

Wykład nr 2

4

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA
PROCESU DECYZYJNEGO

Na poziomie ogólnej rozważane są
następujące zagadnienia:

– Czynniki wewnętrzne, będące

charakterystycznymi cechami decydenta

– Czynniki zewnętrzne o charakterze

naturalnym oraz pochodzącym do innych
ludzi

– Problemy komunikacji niewerbalnej

Wykład nr 2

5

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA
PROCESU DECYZYJNEGO

Czynniki wewnętrzne:

– Zdrowie
– Płeć
– Wiek
– Zmęczenie
– rytm biologiczny

Wykład nr 2

6

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA
PROCESU DECYZYJNEGO

Czynniki zewnętrzne:

– Naturalne: są związane ze stanami natury i

człowiek nie ma nad nimi bezpośredniej
kontroli (temperatura, wilgotność
powietrza, pora roku)

– Pochodzące od ludzi – stanowią funkcję

zachowań innych ludzi

Wykład nr 2

7

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Dzięki osobowości człowiek posiada zdolność
integrowania napływających informacji i
tworzenia jednolitego obrazu sytuacji
decyzyjnej, integrowania możliwych
kierunków działań w kilka tendencji
kierunkowych oraz integrowania różnych
technik i sposobów zachowania się; umożliwia
to spójne regulowanie zachowań człowieka i
stałość jego reakcji na wydarzenia
zewnętrzne

Wykład nr 2

8

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

osoby o silnej osobowości posługują się
swoim umysłem i mają skłonność do
podejmowania decyzji racjonalnych, a więc
ich zachowania mogą w zasadzie podlegać
wyjaśnieniu w oparciu o założenia teorii gier;
natomiast w przypadku ludzi o słabej
osobowości decyzje stanowią funkcję cech
osobowościowych, lęków i emocji, a zdolność
racjonalizacji zachowań jest zakłócona

Wykład nr 2

9

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Typy osobowości:

– sangwinicy – twórczy, kochający ludzi, ekscytujący i

towarzyski, mający poczucie humoru, doskonały gawędziarz;
jego wady stanowią: emocjonalność decyzyjna,
przyjmowanie na siebie zbyt wielu obowiązków, niechęć do
działania według przyjętego planu, słabe poczucie czasu
oraz skłonność do rozpraszania się,

– cholerycy– człowiek potrafiący rozwiązywać problemy,

aktywny, zdecydowany, pewny siebie, nakierowany na
pokonywanie trudności, urodzony przywódca; wady: żądza
władzy, upór, arogancja, brak uczuć, pracoholizm oraz
manipulacyjne podejście do innych

Wykład nr 2

10

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Typy osobowości:

– melancholicy - zalety: działanie według przyjętego

planu, dobra organizacja pracy, dokładność,
analityczny umysł oraz poczucie sprawiedliwości;
wady: depresyjność, brak spontaniczności, naiwny
idealizm, perfekcjonizm i brak odporności na presję

– flegmatycy – zalety: opanowanie, wewnętrzna

równowaga, skromność, wiarygodność, uprzejmość i
zgodność; wady: upór, brak zaangażowanie, powolne
wykonywanie pracy, brak entuzjazmu, niechęć do
zmian i sytuacji konfliktowych

Wykład nr 2

11

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Wysoki wpływ osobowości na podejmowane
decyzje będzie w następujących przypadkach:

– Zupełnie nowa sytuacja
– Sytuacja bardzo złożona i skomplikowana
– Sytuacja zawierające wewnętrzne sprzeczności
– Sytuacja kryzysowa
– Brak doświadczenia decydenta

Wykład nr 2

12

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Wpływ frustracji na procesy decydowania
politycznego:

– Pojęcie frustracja jest zdefiniowane jako taki stan ludzkiego organizmu,

wywołany pojawieniem się przeszkody na drodze do celu, który
powoduje zachowanie nieadekwatne w stosunku do sytuacji decyzyjnej

– Frustracja powstaje wtedy, gdy jednostka świadomie dąży do jakiegoś

celu, natrafia na opór rzeczywistości, którego ni potrafi lub nie może
przełamać, a równocześnie nie chce lub nie może odstąpić od realizacji
celu i wycofać się

– Każdy proces podejmowania decyzji wywołuje stany frustracji jego

uczestników; zarówno bowiem poszczególni politycy, jak i całe grupy
decyzyjne, dokonują wyboru celów swego działania, a następnie, w
trakcie podejmowania i realizacji decyzji zawsze okazuje się, że cele te
nie mogą być w pełni urzeczywistnione

Wykład nr 2

13

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - STRES

podejmowanie jakichkolwiek decyzji, a w szczególności
politycznych, jest związane z umiejętnością reagowania w
sytuacjach, które prawie zawsze należą do kategorii „sytuacji
trudnych”, a więc wywołujących stres,
przyczyny powstawania stresu są najogólniej określane za
pomocą pojęcia „stresor”; jest to taki element sytuacji decyzyjne,
który powoduje przeciążenie systemu psychologicznej regulacji
zachowań jednostki i tym samym, narusza równowagę pomiędzy
człowiekiem i jego środowiskiem; stres może więc być
rozpatrywany jako zmienna niezależna, a więc jako cecha
środowiska (stresor), albo jako zmienna zależna, czyli zespół
subiektywnych reakcji człowieka na obiektywnie istniejącą
sytuację; stres powstaje wtedy, gdy nacisk środowiskowy
przekracza możliwości adaptacyjne człowieka

Wykład nr 2

14

PSYCHOLOGICZNE
UWARUNKOWANIA PROCESU
DECYZYJNEGO - STRES

Objawy stresu:

– Fizyczne: np. pocenie się
– Umysłowe: zakłócenie zdolności

koncentracji

– Emocjonalne: większa skłonność do

wybuchu gniewu

– Behawioralne: zaburzenie w spożywaniu

posiłków, sięganie po używki, zaburzenie
snu, strzelanie palcami, zagryzanie warg

Wykład nr 2

15

WPŁYW KRYZYSU NA PROCESY
PODEJMOWANIA DECYZJI

Kryzysowa sytuacja decyzyjna
powstaje wtedy, gdy jakościowe
zmiany środowiska systemu
politycznego w sposób istotny
destabilizują go, naruszając jego
podstawowe wartości, związki z czym
decyzje muszą być podejmowane
natychmiast; najważniejsze,
obiektywnie istniejące, kryteria
wyodrębniania takiej sytuacji spośród
innych to: poważna destabilizacja,
oraz krótki czas na reakcję