Zasady ogólne:

•

nienaruszalność, poszanowanie i ochrona godności człowieka,

•

prawo do wolności,

•

równość wobec prawa,

•

zakaz dyskryminacji,

•

równość praw kobiet i mężczyzn,

•

prawna ochrona mniejszości narodowych.

Wolności i prawa osobiste:

•

prawna ochrona życia,

•

zakaz poddawania kogokolwiek eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez

dobrowolnej zgody zainteresowanego,

•

zakaz tortur, jak też okrutnego i poniżającego traktowania oraz karania,

•

nietykalność i wolność osobista,

•

prawo do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności,

•

prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego,

•

zakaz działania prawa wstecz,

•

zasada domniemanej niewinności,

•

prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez

właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd,

•

prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do

decydowania o swoim życiu osobistym,

•

prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami,

•

wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się,

•

ochrona danych osobowych,

•

wolność poruszania się po terytorium państwa oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu,

•

wolność opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

•

zakaz wydalenia obywatela z kraju,

•

zakaz ekstradycji,

•

prawo powrotu obywatela do kraju,

•

wolność sumienia i religii,

•

wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

PRAWA CZŁOWIEKA

Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela

w Rzeczypospolitej Polskiej

Katalog konstytucyjnych wolności i praw

Art.30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw

człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona
jest obowiązkiem władz publicznych.

Konstytucja RP

Wolności i prawa polityczne:

•

wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich,

•

wolność zrzeszania się w partiach politycznych, związkach zawodowych, organizacjach

pracodawców, stowarzyszeniach, fundacjach i innych dobrowolnych organizacjach,

•

prawo dostępu obywateli do służby publicznej,

•

prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej

i dotyczących osób pełniących funkcje publiczne,

•

prawo obywatela do wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do

organów samorządu terytorialnego,

•

prawo obywatela do udziału w referendum,

•

prawo składania petycji, skarg i wniosków w interesie publicznym, własnym lub osoby

trzeciej za jej zgodą.

Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne:

•

prawo do własności oraz prawo dziedziczenia,

•

wolność działalności gospodarczej,

•

wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy,

•

obowiązek państwa zwalczania bezrobocia,

•

prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

•

prawo pracownika do dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów,

•

prawo obywatela do zabezpieczenia społecznego,

•

prawo obywatela do ochrony zdrowia,

•

prawo obywatela do nauki,

•

prawo do autonomii szkół wyższych,

•

obowiązek państwa pomocy rodzinie i ochrony macierzyństwa,

•

obowiązek państwa ochrony praw dziecka,

•

wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, nauczania,

•

wolność korzystania z dóbr kultury,

•

obowiązek państwa ochrony środowiska,

•

obowiązek państwa zaspokajania potrzeb mieszkaniowych obywateli,

•

obowiązek państwa ochrony konsumentów, użytkowników, najemców.

PRAWA CZŁOWIEKA

Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela

w Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja gwarantuje następujące środki ochrony wolności i praw:

•

prawo do wynagrodzenia za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie

organu władzy publicznej,

•

prawo do dochodzenia swych roszczeń przed sądami,

•

prawo do zaskarżenia orzeczenia lub decyzji wydanych w pierwszej instancji,

•

prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie

zgodności przepisu z Konstytucją, na podstawie którego wydano ostateczne orzeczenie,

•

prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich.

•

Art.31.3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być

ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym
państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony
środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

•

Z powodu obywatelstwa – wszędzie tam, gdzie w Konstytucji użyto słowa obywatel, dane

prawo tylko jemu przysługuje.

•

Ograniczenia praw politycznych dotyczą też osób ubezwłasnowolnionych i osób

pozbawionych praw publicznych albo wyborczych prawomocnym orzeczeniem sądowym.

•

Z powodu wieku – dotyczy to przede wszystkim biernego prawa wyborczego.

•

Z powodu wprowadzenia stanu wojennego, wyjątkowego oraz w czasie klęski żywiołowej.

PRAWA CZŁOWIEKA

Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela

w Rzeczypospolitej Polskiej

Ochrona konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela

Ograniczenia praw i wolności występujące w Konstytucji RP