Konspekt wiadomości wystarczających do uzyskania zaliczenia z przedmiotu

Integracja europejska

I

Działania Zewnętrzne Unii

1) Cele WPZiB

a) cele WPZiB w Traktacie Lizbońskim

cele działań zewnętrznych UE

ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, bezpieczeństwa,
niezależności i integralności;
umacnianie i wspieranie demokracji, państwa prawnego, praw człowieka i
zasad prawa międzynarodowego;
utrzymanie pokoju, zapobieganie konfliktom i umacnianie bezpieczeństwa
międzynarodowego zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów
Zjednoczonych, jak również z zasadami Aktu końcowego z Helsinek oraz
celami Karty Paryskiej, włączając te, które dotyczą granic zewnętrznych;
wspieranie trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz w dziedzinie
środowiska naturalnego krajów rozwijających się, likwidacja ubóstwa;
zachęcanie państw do integracji w ramach gospodarki światowej między
innymi poprzez znoszenie ograniczeń w handlu międzynarodowym;
wypracowywanie środków ochrony środowiska i zarządzania zasobami
naturalnymi w celu zapewnienia trwałego rozwoju;
niesienie pomocy narodom, państwom i regionom w usuwaniu skutków klęsk
żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka;
wspieranie międzynarodowego systemu opartego na silniejszej współpracy
wielostronnej i na dobrym zarządzaniu na poziomie światowym.

2) Instytucje w Traktacie Lizbońskim

a) Rada Europejska

funkcja decydenta (decyzje jednomyślne)

określa strategiczne interesy i cele Unii,
określa ogólne wytyczne,
określa strategiczne kierunki polityki Unii,
wprowadza wspólną obronę,
podejmuje jednomyślnie decyzje, gdy Rada nie może ich podjąć
większościowo,
rozszerza katalog decyzji podejmowanych większościowo przez Radę.

funkcja koordynatora

forum konsultacyjne (wraz z Radą) przy określaniu wspólnego podejścia.

funkcja kreacyjna

mianuje (za zgodą przewodniczącego Komisji) Wysokiego Przedstawiciela
Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

b) Rada Unii Europejskiej

funkcja decydenta

podejmuje decyzje niezbędne dla określenia i realizacji WPZiB,
decyduje o organizacji i zasadach działania Europejskiej Służby Działań
Zewnętrznych i Europejskiej Agencji Obrony,
decyduje o instrumentach WPZiB,
zleca negocjacje i wprowadza do dorobku prawnego Unii umowy
międzynarodowe,
decyduje w sprawach wzmocnionej współpracy,

1

decyduje o sprawach finansowych,
decyduje o misjach, może zlecić ich wykonanie grupie państw.

funkcja koordynatora

dba, aby państwa wspierały WPZiB aktywnie i bez zastrzeżeń,
przyjmuje pytania inicjatywy i wnioski,
koordynuje realizacje i formułowanie instrumentów.

funkcja kreacyjna

mianowanie specjalnych przedstawicieli,
powoływanie negocjatora (lub zespołu negocjacyjnego) negocjującego
umowy zewnętrzne Unii.

c) Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

funkcja decydenta

kieruje Radą do Spraw Stosunków Międzynarodowych,
jest wiceprzewodniczącym Komisji,
opracowuje i realizuje WPZiB,
zwołuje posiedzenia nadzwyczajne Rady,
proponuje Radzie powołanie specjalnego przedstawiciela i nadzoruje
sprawowanie jego mandatu,
sprawuje kierownictwo nad Komitetem Politycznym i Bezpieczeństwa.

funkcja koordynatora

zapewnia spójność działań zewnętrznych Unii,
czuwa nad przestrzeganiem zasad WPZiB,
Informuje Radę i Parlament o wzajemnej współpracy,
wspiera Europejską Służbę Działań Zewnętrznych oraz delegatury Unii.

funkcja doradcy – eksperta

opiniuje wzmocnioną współpracę.

funkcja reprezentanta

reprezentuje UE na zewnątrz.

d) Komisja

funkcja koordynatora

jako Komisja – dba o spójność działań we wzmocnionej współpracy,
przez Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa - koordynacja stosunków zewnętrznych UE,
przez delegatury Unii – współpraca z misjami państw członków.

funkcja doradcy – eksperta

opiniowanie wzmocnionej współpracy.

kreacyjna

wyraża zgodę na mianowanie i odwołanie Wysokiego Przedstawiciela Unii
ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

e) Parlament

jest konsultowany i informowany przez Wysokiego Przedstawiciela Unii ds.
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa,
funkcja obserwatora

informowany przez Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa w sprawach działań zewnętrznych UE,
jego opinie są brane pod uwagę przy tworzeniu i realizacji WPZiB.

funkcja ułomnego decydenta

prawo formułowania pytań i zaleceń do Rady i Wysokiego Przedstawiciela
Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa,

2

2 razy w roku przeprowadza debatę o postępach w realizacji WPZiB
votum nieufności wobec Komisji

3) Instytucje wyspecjalizowane

a) Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem (ISS)

cel – przyczynianie się do rozwoju WPZiB przez prowadzenie badań i
analizowanie zagadnień jej dotyczących.

b) Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony

cele:

wzmacnianie europejskiej kultury bezpieczeństwa w ramach EPBiO,
zapewnienie fachowego personelu dla EPBiO,
pomoc w propagowaniu kontaktów zawodowych między uczestnikami
szkoleń.

c) Centrum Satelitarne UE

cel – wspieranie procesu decyzyjnego UE.

d) Europejska Służba Działań Zewnętrznych

cel – wspieranie UE w stosunkach z państwami trzecimi, wdrażanie polityki
zewnętrznej UE.

e) Europejska Agencja Obrony

cel – rozwijanie zdolności obronnych w dziedzinie zarządzania kryzysowego
oraz wspieranie współpracy w dziedzinie uzbrojenia.

4) Instrumenty WPZiB

a) traktatowe

ogólne wytyczne

określa – Rada Europejska,
na ich podstawie Rada opracowuje i podejmuje decyzje dotyczące WPZiB.

decyzje

dotyczące:

działania,
stanowiska,
zasad wykonania decyzji,

procedura przyjęcia:

wniosek o zajęcie się problemem składa państwo członkowskie lub
Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa,
dyskusja nad wnioskiem w grupach roboczych i Komitecie Politycznym
i Bezpieczeństwa,
projekt decyzji przygotowuje Wysoki Przedstawiciel Unii ds.
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
dyskusja nad projektem w Komitecie Politycznym i Bezpieczeństwa
opinia COREPER-u
przyjęcie projektu decyzji przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa
uchwalenie decyzji przez Radę.

umowy międzynarodowe

prerogatywa (uprawnienie) Rady,
proces powstawania i przyjmowania:

Rada jednomyślnie przyjmuje mandat negocjacyjny (instrukcje - jak i co
negocjować),
Rada jednomyślnie zaleca Wysokiemu Przedstawicielowi Unii
ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa przeprowadzenie negocjacji,
Wysokim Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa powołuje negocjatora lub zespół negocjacyjny,

3

wynegocjowaną umowę przyjmuje Rada,
umowa może obowiązywać tymczasowo, gdy jakieś z państw
członkowskich musi ratyfikować ją w szczególny sposób (jeśli ją
ratyfikuje - to umowa obowiązuje na czas w niej zapisany, jeśli nie
ratyfikuje - to umowa przestaje obowiązywać wszystkie państwa).

b) pozatraktatowe

wspólne oświadczenia i deklaracje

oświadczenia Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa.
deklaracje:

Rady Europejskiej,
Rady.

II

Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości

1) cele Unii w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości w Traktacie

Lizbońskim
a) brak kontroli osób na granicach wewnętrznych,
b) wspólna polityka w zakresie:

azylu,
imigracji,
kontroli granic zewnętrznych.

2) Instytucje w traktacie Lizbońskim

a) Rada Europejska

zadania:

wyznacza kierunki działania Unii w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości.
rozszerza uprawnienia Prokuratury Europejskiej w zakresie walki
z przestępczością transgraniczną

b) Rada

zadania:

przyjmuje wszystkie rodzaje uchwał (z inicjatywy państw członkowskich lub
Komisji po zasięgnięciu opinii Parlamentu),
forum konsultacyjne dla państw członkowskich w zakresie przestrzeni
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

c) Komisja

zadania:

posiada prawo inicjatywy ustawodawczej,
czuwa nad realizacją polityk unijnych,
wykonuje (na własną odpowiedzialność) budżet oraz administruje
funduszami unijnymi,
Wspomaga Radę Europejską, Radę i Parlament opiniując uchwały,
pośredniczy między parlamentami narodowymi a instytucjami Unijnymi
w zakresie zgodności aktów prawnych z zasadą subsydiarności
(pomocniczości).

d) Parlament

zadania:

posiada funkcję prawodawczą,
bierze udział w zatwierdzaniu składu Komisji Europejskiej,
posiada liczne uprawnienia kontrolne,
posiada prawo do konsultacji oraz informacji.

4

e) Trybunał Sprawiedliwości

zadania:

orzekanie w sprawie legalności uchwał (organów Unijnych) na wniosek
państw lub Komisji,
wydawanie orzeczeń wstępnych (prawomocność i interpretacja uchwał).

3) Instytucje wyspecjalizowane:

a) Europejskie Biuro Policji Europol

cel – poprawienie wydajności i współpracy organów państw członkowskich
poprzez zapobieganie i zwalczanie poważnej przestępczości międzynarodowej.

b) Kolegium Policyjne CEPOL

cele:

podnoszenie poziomu wiedzy o krajowych systemach i strukturach
policyjnych oraz o transgranicznej współpracy policyjnej,
podnoszenie poziomu wiedzy o międzynarodowych instrumentach
i instrumentach Unii,
zapewnienie szkolenia w odniesieniu do przestrzegania standardów
demokratycznych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do obrony.

c) EUROJUST

cel – ułatwianie i przyspieszanie współpracy między właściwymi organami
państw członkowskich w zakresie procedury sądowej i wykonywania orzeczeń.

d) Agencja Zarządzania Współpracą operacyjną na Granicach Zewnętrznych

(FRONTEX)

cel – promuje, koordynuje i rozwija zarządzanie europejskimi granicami
(zgodnie z Europejska Kartą Praw Podstawowych) zgodnie z ideą
zintegrowanego zarządzania granicami.

e) Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA)

cel – dostarczenie obiektywnej, wiarygodnej i porównywalnej informacji
odnośnie do narkotyków i uzależnienia od narkotyków oraz ich konsekwencji.

f) Europejskie Biuro ds. Zwalczania Oszustw (OLAF)

cel – ochrona interesów finansowych wspólnot oraz walka z oszustwami je
naruszającymi.
Działania OLAF może przejąć zapowiedziana w Traktacie Lizbońskim
Prokuratura Europejska.

4) Instrumenty

a) akty prawodawcze – stanowią prawo:

rozporządzenia,
dyrektywy,
decyzje.

b) akty delegowane – uchwalane przez Komisję uzupełniają lub zmieniają akty

prawodawcze poprzez modyfikowanie ich elementów (innych niż istotne).

c) akty niewiążące:

zalecenia,
opinie.

d) akty wykonawcze – Przyjmowane przez Komisję, gdy wymagane są jednolite

warunki wykonania.

III

Finansowanie Unii

1) Wymiar gospodarczy i Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości

a) Ogólna charakterystyka

wydatki administracyjne (budżet ogólny)

5

na co idą środki:

realizacja priorytetów integracyjnych

polityka spójności,
polityka rolna.

budżet administracyjny

skąd jest finansowany:

zasoby własne,
środki pozabudżetowe.

wydatki operacyjne

środki przeznaczone na działania operacyjne Unii.
środki pochodzą ze składek państw członkowskich.

b) Plany finansowe Unii

Perspektywy finansowe:

Czas – kilkuletnie plany finansowania działań Unii na max. 7 lat (obecnie
5 lat):

2007-2013,
2014-2020.

Przyjmowanie – od 2014 roku jako rozporządzenie.
Cel – utrzymanie wydatków pod kontrolą oraz zapewnienie stałego
finansowania programów wieloletnich.
Co zawierają – kwoty wydatków na dane cele z rozpisaniem ich na
poszczególne lata.

Budżety roczne

Sporządzanie budżetu

zasady:

jednolitości – dochody i wydatki w jednym dokumencie,
uniwersalności – dochody muszą pokryć środki na płatności,
równowagi – unia nie może planować deficytu, w budżecie rezerwa
na pokrycie niespodziewanych wydatków,
jednoroczności – budżet ograniczony czasowo do roku finansowego,
specyfikacji wydatków – każda pozycja środków ma konkretne
przeznaczenie,
przejrzystości – rzetelna informacja o wykonaniu i rozliczeniu
budżetu.

wymiary

środki na płatności – maksymalna suma środków do wydania
w określonym roku
środki na zobowiązania – wydatki na dany rok wynikające
z programów wieloletnich

Uchwalanie budżetu

Komisja – proponuje projekt budżetu
Rada i Parlament – opracowują stanowiska i zgłaszają poprawki
Rada i Parlament przyjmują budżet w drodze koncyliacji (ostatecznie
decyduje Parlament)

c) Dochody i wydatki UE

dochody

środki z ceł:

75 % wartości ceł – na podstawie wspólnej taryfy celnej,
opłat cukrowe.

środki z VAT – zharmonizowana stawka od wartości netto sprzedanych

6

towarów i usług – do Unii państwa przekazują 0,3% zharmonizowanej stawki

w Unii obowiązują 2 stawki VAT:

podstawowa min. 15%
zredukowana min. 5%

wpłaty państw obliczane na podstawie Dochodu Narodowego Brutto

mechanizmy korekty wpłat państw:

rabat brytyjski:

Wielka Brytania wnosi do budżetu UE 1/3 należnej kwoty
pozostałą część płaca inni członkowie Unii, z tym że Niemcy,
Holandia, Austria i Szwecja płaca jedynie 25% przypadającej na
nich części.

ryczałt kwotowy Holandii i Szwecji
obniżona do 0,15% stawka poboru dochodu z VAT dla:

Austrii,
Niemiec,
Holandii,
Szwecji.

pozostałe dochody

podatki od wynagrodzeń osób zatrudnionych w instytucjach UE
dochody ze wspólnotowych operacji pożyczkowych

wydatki

dział pierwszy

konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia:

badania naukowe i innowacje,
poprawa jakości kształcenia,
dostosowanie do globalizacji,
poprawa bezpieczeństwa energetyki jądrowej.

spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna:

konwergencja regionalna,
konkurencyjność,
Fundusz Spójności,
Fundusz Regionów Peryferyjnych i Słabo Zaludnionych.

dział drugi – zrównoważony wzrost, zasoby naturalne:

Wspólna Polityka Rolna,
działanie środowisko i klimat,
Europejski Fundusz Morski i Rybacki.

dział trzeci – bezpieczeństwo i obywatelstwo

Fundusz Migracji i Azylu,
Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
systemy informatyczne,
bezpieczeństwo żywności,
zdrowie,
ochrona konsumentów.

dział czwarty – globalna Europa

pomoc przedakcesyjna,
polityka sąsiedztwa,
pomoc humanitarna,
Fundusz Gwarancyjny Działań Zewnętrznych.

dział piąty – administracja

pensje urzędników,

7

koszty tłumaczeń,
udział przedstawicieli państw w posiedzeniach organów.

dział szósty – kompensacje

fundusze dla nowych państw członkowskich wypłacane im aby nie stały
się płatnikiem netto.

2) Polityka Zewnętrzna Unii

a) wydatki administracyjne – pokrywane z budżetu Unii
b) wydatki operacyjne

wynikające z wykonywania Tytułu V (Relacje zewnętrzne Unii) – pokrywane
z budżetu UE
wyjątki, gdy wydatki pokrywają państwa:

operacje mające wpływ na kwestie wojskowe,
operacje mające wpływ na kwestie polityczno-obronne,
gdy Rada stanowiąc jednomyślnie postanowi o sfinansowaniu wydatku przez
państwa czlonkowskie.

c) fundusz początkowy

przeznaczenie – finansowanie operacji, gdy trzeba szybko działać bez czekania
się na procedury przesunięcia środków w budżecie UE,
dysponent funduszu – Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa,
decydent – Rada większością kwalifikowaną.

8