Ewolucja teorii organizacji i

zarządzania

Szkoły zarządzania

Szkoły zarządzania

Grażyna Gierszewska

Ewolucja teorii organizacji i zarządzania

•

•
•

•

Dorobek wszystkich szkół zarządzania jest wykorzystywany we współczesnej

Podejścia stosowane w poszczególnych kierunkach nie są sprzeczne, ale

Mówi się o integrowaniu metod, technik i analiz stosowanych współcześnie,

• Szkoła klasyczna – dwa kierunki: naukowego zarządzania i zarządzania

administracyjnego

• Szkoła stosunków międzyludzkich – behawioralna - psychologiczna
• Szkoła ilościowo-systemowa – dwa kierunki: ilościowe teorie zarządzania i

analiza systemowa

• Szkoła zarządzania informacją i wiedzą – nowa szkoła związana z

technologią informacyjną i globalnymi sieciami komputerowymi

Dorobek wszystkich szkół zarządzania jest wykorzystywany we współczesnej

nauce o organizacjach.

Podejścia stosowane w poszczególnych kierunkach nie są sprzeczne, ale

wręcz wzajemnie się uzupełniają.

Mówi się o integrowaniu metod, technik i analiz stosowanych współcześnie,

a wykorzystywanych przez szkolę klasyczną, behawioralną i systemową.

Szkoła klasyczna

Prekursorami szkoły klasycznej byli R. Owen i
Przedstawiciele tego kierunku to: Henri

Osiągnięcia

Ograniczenia:

Prekursorami szkoły klasycznej byli R. Owen i Ch. Babbage.
Przedstawiciele tego kierunku to: Henri Le Chatelier, Henry Gantt,

Harrington Emerson, małżeostwo Frank i Lilian Gilbreth, Karol

Adamiecki, Henry Ford.

Osiągnięcia – metody naukowego zarządzania można zastosowad do

rozmaitych działao organizacyjnych, projektowanie metod pracy i

dostrzeżenie wagi doboru ludzi i ich doskonalenia.

Ograniczenia: nacisk na racjonalnośd, dokładne wytyczne, nie

docenianie dążenia ludzi do osiągania zadowolenia z pracy

Szkoła klasyczna

Robert Owen – 1771 – 1858
S

•
•

otworzył zakładowy sklep, gdzie można było taniej nabywad podstawowe produkty

•

•
•

Były to zmiany dośd rewolucyjne jak na ten okres budowania kapitalizmu. R. Owen nie

Robert Owen – 1771 – 1858
Sformułował tezę, aktualną do dziś, że to na kierownikach w organizacjach spoczywa

największy ciężar wdrażania reform. Sam, będąc kierownikiem kilku przędzalni w

Szkocji postarał się o wprowadzenie zmian mających znaczenie dla robotników i

poprawiających ich warunki pracy:

•

wybudował przyzwoite mieszkania dla pracowników,

•

otworzył zakładowy sklep, gdzie można było taniej nabywad podstawowe produkty

konsumpcyjne,

•

skrócił dzieo pracy z 13 godzin do 10, 5 godziny i przyznał wolne niedziele

pracownikom,

•

zabronił zatrudniania dzieci w wieku poniżej 10 lat,

•

wprowadził system jawnych ocen pracy – codziennie, co miało identyfikowad

problemy i szybko je rozwiązywad, a także stad się elementem systemu

wynagradzania i motywowania ludzi w organizacji.

Były to zmiany dośd rewolucyjne jak na ten okres budowania kapitalizmu. R. Owen nie

zrobił tego ze względów humanitarnych i nie uważał się za filantropa. Oceniał, że

takie rozwiązania są korzystne dla podniesienia wydajności pracy i zwiększenia

zysku przedsiębiorstwa.

Szkoła klasyczna

Szkoła klasyczna

Charles Babbage 1792-1871
Stał się prekursorem zastosowania metod ścisłych w zarządzaniu. Był

operacji przemysłowych. Uważał, że zastosowanie metod ścisłych da

Zwolennik podziału pracy, wyodrębniania operacji produkcyjnych w

Linie montażowe w fabrykach Forda czyli te pierwsze jak i współczesne

Ch

Charles Babbage 1792-1871
Stał się prekursorem zastosowania metod ścisłych w zarządzaniu. Był

profesorem matematyki i badał sposoby zwiększenia wydajności

operacji przemysłowych. Uważał, że zastosowanie metod ścisłych da

szansę na zwiększenie wydajności i obniżenie kosztów.

Zwolennik podziału pracy, wyodrębniania operacji produkcyjnych w

celu ich doskonalenia i wyszkolenia pracowników

wyspecjalizowanych w określonych operacjach.

Linie montażowe w fabrykach Forda czyli te pierwsze jak i współczesne

opierają się na wielu pomysłach Ch. Babbage’a.

Ch. Babbage powinien byd także zapamiętany jako.... twórca

poprzednika współczesnego komputera. Stworzył on kalkulator

mechaniczny wykorzystujący kartę perforowaną, który całkiem

dobrze służył użytkownikom.

Szkoła klasyczna

Szkoła klasyczna

Frederick Taylor 1856-1915 – klasyk, twórca naukowego zarządzania

Był on praktykiem, inżynierem, mającym „naukowe zacięcie”. Pracował na

Naukowośd tayloryzmu polega na zastosowaniu metod empirycznych do

Frederick Taylor 1856-1915 – klasyk, twórca naukowego zarządzania

(naukowej organizacji pracy), nazywanego także tayloryzmem.

Był on praktykiem, inżynierem, mającym „naukowe zacięcie”. Pracował na

wielu stanowiskach kierowniczych i wdrażał swoje pomysły dotyczące

usprawnieo pracy w różnych przedsiębiorstwach przemysłowych, w koocu

założył też biuro doradcze. Innowacje przynosiły obniżanie kosztów,

poprawę jakości wyrobów, poprawę warunków pracy ludzi i ich morale.

Naukowośd tayloryzmu polega na zastosowaniu metod empirycznych do

pomiaru czasu pracy i doboru narzędzi. F. Taylor zakładał, że zawsze

istnieje najlepszy sposób wykonania pracy i poszukiwad go trzeba przy

pomocy odpowiednich metod. System opiera się na „człowieku

ekonomicznym” „Homo Oeconomicus”, który kalkuluje korzyści i wybiera

ten wariant, który przynosi mu największe korzyści. Inna motywacja nie

jest brana pod uwagę.

Frederick Taylor

Cztery kroki postępowania w celu zwiększenia efektywności i

•

•

•
•

W naukowym podejściu do zarządzania widział on interes wszystkich

Cztery kroki postępowania w celu zwiększenia efektywności i

wydajności siły roboczej wg F. Taylora:

• Naukowe opracowanie każdego elementu pracy na danym

stanowisku, tak aby określid najlepszą metodę wykonania każdego

zadania.

• Naukowo dobierad pracowników do stanowisk, aby każdemu

pracownikowi przydzielid zadania, do których nadaje się najlepiej.

• Naukowo szkolid, doskonalid i nadzorowad pracę ludzi.
• Planowad pracę, podejmowad decyzje przy pomocy naukowych

metod, stwarzając przy tym przyjazną atmosferę współpracy

pomiędzy kierownikami a podwładnymi.

W naukowym podejściu do zarządzania widział on interes wszystkich

ludzi w organizacji, gdyż dawało to wzrost wydajności, zysków,

poprawę warunków pracy, wzrost wynagrodzeo.

Szkoła klasyczna

Henri Le Châtelier, francuski propagator idei F. Taylora.

Jest on autorem koncepcji cyklu zorganizowanego działania, który składa się z

następujących etapów:

•

Wybór celu, który mamy osiągnąd. Ma on byd użyteczny, jedyny, ściśle określony i

wykonalny.

•

Zbadanie środków i warunków działania przy realizacji celu. Określenie przyczyn i

skutków, wykorzystanie chronometrażu czyli pomiaru czasu wykonania

poszczególnych operacji.

•

Przygotowanie środków i warunków uznanych za potrzebne do realizacji celu.

•

Wykonanie planu.

•

Kontrola wyników.

H. Le Châtelier sformułował „regułę przekory” „którą później na gruncie teorii

organizacji i zarządzania rozwinął K. Adamiecki nazywając prawem inercji

przyzwyczajeo – prawem przeciwdziałania – każda zmiana rodzi opór.

Szkoła klasyczna

Henry Gantt, współpracownik F. Taylora, opracował technikę

budowy harmonogramów do kierowania złożonymi

przedsięwzięciami. Harmonogramy te do dzisiaj są używane

i nazywane są harmonogramami Gantta.

Zmodyfikował system wynagradzania i premiowania

robotników i ich bezpośrednich kierowników za wykonane

zadania. Rozwinął pomysł R. Owena jawnych ocen

pracowników. Jego wykresy opierały się na złożeniu, że w

planowaniu produkcji trzeba uwzględniad czas trwania

poszczególnych działao i nakłady pracy w ujęciu

dynamicznym.

Szkoła klasyczna

Harrington Emerson uznawany jest za prekursora zarządzania przez cele oraz 12 zasad
wydajności pracy:
•

wyraźne określenie celu,

•

zdrowy rozsądek,

•

kompetentna rada,

•

dyscyplina,

•

sprawiedliwe postępowanie,

•

wiarygodna, natychmiastowa i adekwatna sprawozdawczośd,

•

rozkład zajęd,

•

normy i taryfy,

•

znormalizowane warunki,

•

standaryzacja operacji,

•

pisemne instrukcje dotyczące przestrzegania norm,

•

nagrody za wydajnośd.

Ciekawostką jest to, że H. Emerson miał kontakty z Polską – opiniował on w latach

20.XX w. Projekty warszawskiego metra i to pozytywnie.

Szkoła klasyczna

Lilian i Frank Gilbreth – Amerykanie, ona – psycholog, on -

inżynier, opracowali stosowaną do dzisiaj metodę badania

przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych oraz ich

graficzną prezentację. Po raz pierwszy zastosowali

cyklografię, tj. filmowanie pracy robotników w celu

dokonania usprawnieo (również cyklochronografię –

badania pracy przy pomocy zdjęd fotograficznych).

Udowodnili także, że czynności robocze operacji

technologicznych sprowadzają się do 17 podstawowych

ruchów roboczych, które można zdefiniowad. Nazwali te

ruchy „therblig” – od swojego nazwiska czytanego wspak.

Chwalili się, że swoje zasady organizacji stosują w życiu

prywatnym, szczególnie przy wychowaniu dwanaściorga

dzieci.

Szkoła klasyczna

Karol Adamiecki 1866 - 1933 – polski inżynier, współtwórca systemu racjonalizacji

procesu produkcji i planowania pracy zespołowej. Sformułował prawo harmonii:

•

doboru, przy którym elementy procesu są zgodne z ich specyfiką, powinny działad

ze sobą w ścisłym związku i tak, aby każda czynnośd odbywała się we właściwym

czasie,

•

działania, w której to elementy procesu produkcyjnego będą ze sobą uzgodnione i

każdy z elementów, pod względem ekonomicznym ma byd najdoskonalszy.

•

duchowej, wskazujące na koniecznośd istnienie więzi emocjonalnych łączących

jednostki ludzkie współpracujące ze sobą w organizacji..

K. Adamiecki uważał, że każdą pracę zbiorową można i trzeba (aby ją usprawnid)

zaprojektowad przy pomocy harmonogramów, które obrazowo przedstawiane są w

formie wykresów, czytelnych dla wykonawców.

K. Adamiecki uważał, że podstawą nauki organizacji i zarządzania są trzy prawa

ekonomiczne:

•

prawo podziału pracy,

•

prawo koncentracji,

•

prawo harmonii.

Szkoła klasyczna

Henry Ford, przemysłowiec twórca jednego z największych na świecie

koncernów samochodowych, pomysłodawca i realizator koncepcji

forda T – „Blaszanej Lizy”, samochodu dla przeciętnego

Amerykanina.H. Ford zasłynął z tego, że zaczął on stosowad

naukowe podstawy organizacji i zarządzanie w praktyce i odnosił

sukcesy.

Henry Ford jako pierwszy zastosował też taśmową formę produkcji w

przemyśle, realizując masową produkcję. Uważał, że wielkie

pieniądze to produkcja wielkoseryjna, (dająca korzyści skali

wytwarzania), szybki obrót kapitału (płynnośd finansowa), tanie,

standardowe części zamienne (standaryzacja produkcji i jakości),

tani wyrób. H. Ford był też prekursorem współczesnego

benchmarkingu. Jego ford T powstał w taki oto sposób: kupił on w

1905 r. najnowszy model samochodu firmy Renault, rozebrał go na

części, gruntownie przestudiował i wykorzystał do skonstruowania

swojego samochodu.

Zarządzanie administracyjne

Podejście administracyjne rozwijało się równolegle z naukowym

Henri

H.

Podejście administracyjne rozwijało się równolegle z naukowym

zarządzaniem, koncentrując się na zarządzaniu całą organizacją.

Twórcą kierunku jest Henri Fayol, a do klasyków tego nurtu zalicza

się Maxa Webera i jego koncepcję idealnej biurokracji.

Henri Fayol – 1841 – 1925, francuski inżynier, kierował wieloma

przedsięwzięciami w różnych firmach.

H. Fayol jako pierwszy usystematyzował działania kierowników,

określając takie pojęcia jak rozpiętośd i zasięg kierowania, zasady

zarządzania. Oddzielił funkcje przedsiębiorstwa jako systemu

ekonomicznego, od funkcji administracyjnych mających regulowad

procesy zarządzania zachodzące w przedsiębiorstwie.

Zarządzanie administracyjne

Funkcje przedsiębiorstwa:
•
•
•
•
•
•

Podział

Funkcje przedsiębiorstwa:
• techniczne,
• handlowe,
• finansowe,
• ubezpieczeniowe,
• rachunkowe,
• administracyjne = zarządzanie  planowanie 

organizowanie  motywowanie 

kontrolowanie  rozwijanie

Podział ten obowiązuje do dzisiaj.

14 zasad zarządzania H. Fayola:

14 zasad zarządzania H. Fayola:

1. Podział pracy

1. Podział pracy
2. Autorytet
3. Dyscyplina
4. Jednośd

rozkazodawstwa

5. Jednolitośd

kierownictwa

6. Podporządkowanie

interesu osobistego
interesowi ogółu

7. Wynagrodzenie

8. Centralizacja
9. Hierarchia
10. Ład
11. Odpowiednie

traktowanie personelu

12. Stabilnośd personelu
13. Inicjatywa
14. Esprit de corps

Zarządzanie administracyjne

Max Weber 1864 –1920, niemiecki historyk,

M

Model idealny, gdyż wymyślony, abstrakcyjna

racjonalnych przesłankach, w założeniu sprawnej i

Max Weber 1864 –1920, niemiecki historyk,

ekonomista, uważany jest za twórcę
nowoczesnej socjologii.

Miejsce w historii teorii organizacji zapewnił sobie

dzięki modelowi idealnej biurokracji.

Model idealny, gdyż wymyślony, abstrakcyjna

konstrukcja opisująca strukturę i zasady
organizacji doskonale racjonalnej, opartej na
racjonalnych przesłankach, w założeniu sprawnej i
funkcjonującej bez zakłóceo.

Biurokracja

Biurokracja jest sposobem sprawowania władzy

•

•

•

Biurokracja to typ idealny organizacji opartej na władzy

Biurokracja jest sposobem sprawowania władzy

organizacyjnej, a typy tej władzy to:

• charyzmatyczna, oparta na nadzwyczajnych cechach

przywódcy,

• tradycyjna, opierająca się na wierze w trwałośd pewnego

porządku i jego prawomocnośd – dziedziczenie pewnego

statusu społecznego – monarchia, władza starszych,

matriarchat, patriarchat,

• racjonalna (legalna) pochodząca z mianowania lub wyboru

dokonanego na podstawie usankcjonowanych prawnie

procedur.

Biurokracja to typ idealny organizacji opartej na władzy

racjonalnej.

Biurokracja

Najważniejsze cechy biurokracji to:
•
•
•
•
• komunikacja w organizacji przybiera określone przez przepisy formy,
•

•
•

Najważniejsze cechy biurokracji to:
• podstawa wszelkich działao są ogólne bezosobowe przepisy,
• hierarchia,
• specjalizacja i podział pracy,
• ciągłośd organizacyjna funkcji,
• komunikacja w organizacji przybiera określone przez przepisy formy,
• ściśle wyznaczone sfery kompetencji, członkowie aparatu

administracyjnego są pozbawieni prawa własności środków

produkcji,

• nie jest możliwe zawłaszczenie stanowiska urzędniczego,
• akty administracyjne, decyzje i zasady są formułowane i utrwalane

na piśmie.

Biurokracja

Urzędnicy są mianowani i działają wg następujących zasad:
•

•
•
•
•

•

Teoria biurokracji zakłada tworzenie organizacji na wzór bezdusznych maszyn,

Praktyka prowadzi do niesprawności i biurokratyzmu.

Urzędnicy są mianowani i działają wg następujących zasad:
• są osobiście wolni i podlegają tylko władzy w zakresie wyznaczonych

obowiązków,

• są zorganizowani w system hierarchii,
• stanowiska mają ściśle określone kompetencje,
• stanowisko urzędnicze zajmowane jest na mocy dobrowolnej umowy,
• otrzymują wynagrodzenie wg określonych zasad mają prawo do

emerytury,

• mają możliwośd robienia kariery, mogą awansowad, podlegają ścisłej

dyscyplinie i kontroli wykonywania swoich obowiązków.

Teoria biurokracji zakłada tworzenie organizacji na wzór bezdusznych maszyn,

wyspecjalizowanych w wykonywaniu określonych zadao, niezawodne,

sprawiedliwe. W tej „maszynie” naczelne miejsce ma kierownik – władca,

rodzaj „pomazaoca bożego”.

Praktyka prowadzi do niesprawności i biurokratyzmu.

niska sprawność

działania

organizacji

mnożenie

przepisów

wzrost

formalizacji i

specjalizacji

wyuczona

nieudolność

Biurokratyzm oznacza dysfunkcje działania organizacji opartej o zasady
idealnego typu biurokracji.

Błędne koło biurokracji

Biurokratyzm oznacza dysfunkcje działania organizacji opartej o zasady
idealnego typu biurokracji.

Błędne koło biurokracji

Formalizacja – tendencja do ujmowania celów i procedur w system zapisanych wzorców,

Wyuczona nieudolność
ignorowanie zmian w otoczeniu.
„Mitręga kancelaryjna”

Formalizacja – tendencja do ujmowania celów i procedur w system zapisanych wzorców,

przepisów formalnych.

Wyuczona nieudolność – kurczowe trzymanie się przepisów, brak elastyczności działania,
ignorowanie zmian w otoczeniu.
„Mitręga kancelaryjna” – wydłużanie procesów decyzyjnych, niemożność sprawnego

rozstrzygania spraw

.

Biurokratyzm

Biurokratyzm

Szkoła stosunków międzyludzkich-
kierunek Human Relations

Mary Parker Follett 1868 - 1933 – prekursorka nurtów
humanistycznych w teorii organizacji i zarządzania.

Pełną osobowośd można uzyskad tylko będąc członkiem grupy

pracowniczej.
Koordynacja pracy, podejmowanie decyzji powinno odbywad się w
drodze kontaktów zindywidualizowanych i bezpośrednich.
Przywództwo nie powinno byd oparte tylko na władzy formalnej,
ale wynikad z umiejętności, wiedzy i specjalizacji.
Konflikty są naturalnym zjawiskiem w organizacji.
M, Follet widziała w zarządzaniu przede wszystkim proces
polegający na ciągłym rozwiązywaniu nowych problemów i dlatego
podkreślała rolę koordynacji, która przesądza o efektywności.

Szkoła stosunków międzyludzkich- kierunek

Human Relations

Oliver Sheldon 1896 – 1951, całe życie przepracował w

jednej firmie – brytyjskim przedsiębiorstwie

cukierniczym.

W swojej książce opisał „filozofię zarządzania” i

podkreślił społeczną odpowiedzialnośd organizacji:

• Polityka, warunki i metody przemysłu powinny

przyczyniad się do dobrobytu społeczeostwa.

• Kierownictwo powinno przestrzegad zasad etycznych i

sprawiedliwości i kompilowad je ze sprawnościowymi

zasadami prowadzenia działalności gospodarczej.

Szkoła stosunków międzyludzkich- kierunek

Human Relations

Chester Barnard 1886 – 1961, był naczelnym dyrektorem Bell

Telephone Company. Wykorzystał swoje doświadczenia i wiedzę

teoretyczną z zakresu socjologii i filozofii do sformułowania własnej

teorii organizacji.

Tezy główne tej teorii:
• Ludzie zrzeszają się w sformalizowanych organizacjach dla

osiągnięcia tego czego nie zdołają uzyskad w pojedynkę.

• Ludzie dążąc do realizacji celów organizacji, chcą osiągad także

własne cele.

• Przedsiębiorstwo może funkcjonowad sprawnie, gdy cele ludzi i

organizacji są w równowadze.

• W każdym przedsiębiorstwie istnieje organizacja nieformalna, która

kierownicy powinni umied sprawnie się posługiwad.

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Hugo Münsterberg 1863 – 1916 – twórca psychologii

przemysłowej

Przy zastosowaniu narzędzi psychologicznych w kierowaniu

ludźmi można osiągnąd tę samą sprawnośd organizacji co

przy zastosowaniu metod używanych w teorii organizacji i

zarządzania.

Proponował on metody psychologii eksperymentalnej, np.

testy psychologiczne w celu doboru personelu.

Badania nad procesami uczenia przyczyniają się do

udoskonalenia metod szkolenia ludzi.

Badania zachowao ludzkich pomagają w opracowaniu technik

psychologicznych motywowania pracowników.

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Elton Mayo 1880 - 1949 i ruch stosunków współdziałania

Eksperymenty

Wyniki

Elton Mayo 1880 - 1949 i ruch stosunków współdziałania

Eksperymenty w zakładzie Hawthorne w firmie Western

Electric nad zachowaniami ludzi w sytuacjach roboczych.

Eksperymenty zaczęły się od badania wpływu oświetlenia

stanowiska pracy na wydajnośd robotników. Następnie

rozszerzono eksperyment i dla małej grupy pracowników

umieszczonych w oddzielnym pomieszczeniu zastosowano

inne zmienne – zwiększono płace, wprowadzono przerwy

na odpoczynek, skrócono dzieo i tydzieo pracy.

Wyniki badao nie były jednak jednoznaczne, gdyż wydajnośd

wahała się często w sposób przypadkowy.

Elton Mayo

Eksperymenty te doprowadziły E. Mayo do takich wniosków:
•

grupach objętych eksperymentem czuli się dumni, że zostali

wyróżnieni, poświęcono im uwagę i to stanowiło bodziec do

•

nudna praca,

Zrodziła się koncepcja człowieka społecznego

Eksperymenty te doprowadziły E. Mayo do takich wniosków:
• Wzrost wydajności nie był wynikiem zachęt materialnych

tylko efektem społecznym (efektem Hawthorne). Ludzie w

grupach objętych eksperymentem czuli się dumni, że zostali

wyróżnieni, poświęcono im uwagę i to stanowiło bodziec do

wydajniejszej pracy. Na to nałożył się dodatkowo życzliwy

stosunek kierowników do tych grup i wzmocnił pozytywną

motywację.

• Nieformalne grupy robocze wywierają wielki wpływ na

stosunek ludzi do pracy w przedsiębiorstwie – nudna praca,

ale ciekawe związki z kolegami z pracy.

Zrodziła się koncepcja człowieka społecznego.

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Teoria X i Y – Abrahama Maslowa i Donalda McGregora -

Teoria
• Przeciętny człowiek nie lubi pracowad i będzie unikad pracy,

•

•

stosunkowo niewielkie ambicje i przede wszystkim oczekuje

Teoria X i Y – Abrahama Maslowa i Donalda McGregora -

1943

Teoria X
• Przeciętny człowiek nie lubi pracowad i będzie unikad pracy,

jeśli to tylko będzie możliwe.

• Jeśli chcemy by pracownicy ponosili wysiłki zmierzające do

osiągnięcia celów w organizacji, to musimy ich zmuszad,

kontrolowad, kierowad nimi, a także grozid karami.

• Przeciętna jednostka ludzka jest leniwa, woli, aby nią

kierowano, pragnie unikad odpowiedzialności, ma

stosunkowo niewielkie ambicje i przede wszystkim oczekuje

bezpieczeostwa.

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Teoria Y
•

• Zaangażowanie w cele organizacji jest funkcją nagród, związanych z

•

•

tylko przyjmuje na siebie odpowiedzialnośd, ale nawet dąży do tego

•

•

Teoria Y
• Wysiłek fizyczny i umysłowy w pracy jest równie naturalny, jak w

zabawie czy wypoczynku.

• Zaangażowanie w cele organizacji jest funkcją nagród, związanych z

ich osiągnięciem.

• Ludzie gotowi są angażowad w realizację celów, potrafią się

kontrolowad i kierowad swoją pracą.

• Przeciętny człowiek, jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki, nie

tylko przyjmuje na siebie odpowiedzialnośd, ale nawet dąży do tego

żeby ją posiadad.

• Wyobraźnia, twórczośd i pomysłowośd są rozpowszechnione wśród

ludzi, a to przydaje się do rozwiązywania problemów w organizacji.

• W warunkach współczesnego przedsiębiorstwa intelektualne

możliwości przeciętnego pracownika są jedynie częściowo

wykorzystane.

Szkoła stosunków międzyludzkich- kierunek

Szkoła stosunków międzyludzkich- kierunek

Human Relations

Teoria Z – Wiliam Ouchi - 1975
Kluczem do zwiększonej wydajności są

•
•
•
•

Teoria Z – Wiliam Ouchi - 1975
Kluczem do zwiększonej wydajności są

zaangażowani pracownicy, a podnoszenie

wydajności wymaga:

• doskonalenia produktów i procesów,
• doskonalenia warunków pracy,
• właściwej motywacji,
• adekwatnej do fazy rozwoju przedsiębiorstwa

struktury organizacyjnej.

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Szkoła stosunków międzyludzkich-

kierunek Human Relations

Hierarchia –piramida- potrzeb A. Maslowa:

•
•

•

•
•

Hierarchia –piramida- potrzeb A. Maslowa:

• fizjologiczne – powietrza, wody, jedzenia, seksu,
• bezpieczeostwa- zdrowie, pieniądze, brak

zagrożenia,

• społeczne - przynależności i miłości, kontaktu z

innymi ludźmi,

• uznania – potrzeba osiągnięd, szacunku,
• samorealizacji – potrzeba rozwoju, poczucia

spełnienia, realizacji własnego „potencjału”.

Szkoła ilościowo-systemowa

Szkoła ilościowo-systemowa

Szkoła ta rozwinęła się w czasie II wojny światowej i istnieje do chwili
obecnej.
Ilościowa teoria zarządzania
matematycznymi i statystycznymi, zajmuje się podejmowaniem decyzji w
sytuacjach złożonych i warunkach niepewności, dokonuje symulacji zjawisk
w celu określenia zależności między wieloma zmiennymi. Przedstawiciele:
W.

Szkoła ta rozwinęła się w czasie II wojny światowej i istnieje do chwili
obecnej.
Ilościowa teoria zarządzania – posługuje się modelami ekonomicznymi,
matematycznymi i statystycznymi, zajmuje się podejmowaniem decyzji w
sytuacjach złożonych i warunkach niepewności, dokonuje symulacji zjawisk
w celu określenia zależności między wieloma zmiennymi. Przedstawiciele:
W. Leontief, H.M. Wagner, R.L. Ackoff.

Szkoła ilościowo-systemowa

Szkoła ilościowo-systemowa

Cechy metod ilościowych wg H. M. Wagnera:
•
•

•
• Koniecznośd stosowania środków technicznych

Cechy metod ilościowych wg H. M. Wagnera:
• Ukierunkowanie na podejmowanie decyzji.
• Możliwośd oceny działania na podstawie

kryteriów ekonomicznej efektywności.

• Zaufanie do modeli matematycznych.
• Koniecznośd stosowania środków technicznych

– informatyki

Analiza systemowa

Ludwig von Bertalanffy, amerykaoski biolog, z pochodzenia Austriak i cybernetyk

Norbert Wiener.

System to zestaw elementów, między którymi zachodzą wzajemne relacje i gdzie każdy

element połączony jest z każdym innym bezpośrednio lub pośrednio.

Cechy systemu:
•

Składa się z podsystemów - np. ekonomicznego, celów, technicznego, zaopatrzenia,

marketingu, ludzie, struktura.

•

Organizacja jest systemem otwartym.

•

Homeostaza – samoregulacja, zdolnośd utrzymania stanu równowagi.

•

Synergia – 2+2  4.

•

Sprzężenie zwrotne (feedback) – dodatnie i ujemne.

•

Ekwifinalnośd – może istnied wiele sposobów na osiągnięcie określonego celu

przez system otwarty.

•

Ewolucja systemu – zależy od zdolności organizacji do rozwoju i dostosowania się

do otoczenia.

•

Różnorodnośd.

•

Entropia – procesy prowadzące do rozpadu i upadku systemu.

Analiza systemowa

Organizacja może byd traktowana jak czarna skrzynka, czyli jako system o niejasnej i

nieznanej strukturze, którą poznajemy po jej wejściach i wyjściach.

„Dziesięd przykazao” podejścia systemowego:
•

Zachowad różnorodnośd

•

Nie przerywad pętli samoregulacji – czyli naturalnych tendencji dla uzyskania

doraźnych korzyści,

•

Ujawniad czułe punkty każdego systemu i na nie przede wszystkim oddziaływad,

•

Zapewniad równowagę przez decentralizację,

•

Umied zachowad przeciwności,

•

Różnicowad, by lepiej integrowad,

•

Dopuścid do agresji, by się rozwijad,

•

Preferowad cele, a nie szczegółowe programy działania,

•

Wykorzystad „energię poleceo” – informację i sprzężenie zwrotne,

•

Liczyd się z czasem reakcji.

Cechy współczesnych organizacji:

• Są jednocześnie systemami sztucznymi i naturalnymi –

określają swoje cele, misje, ale są w nich ludzie ze swoimi

oczekiwaniami i interesami.

• Są systemami otwartymi – prowadzą wymianę ze swoim

otoczeniem – makro, konkurencyjnym. Dostosowują się,

dokonują reorientacji, zmian.

• Są uporządkowanymi systemami społeczno-technicznymi,

składają się z subsystemów.

• Mają budowę hierarchiczną.
• Mają zdolnośd doskonalenia się.
• Ścierają się w nich dwie tendencje – adaptacyjna -

innowacyjna z konserwatywną - zachowawczą.

• Mają zdolnośd do osiągania celów w różny sposób.

Podejście sytuacyjne

Za twórcę uznaje się Charlesa Kindlebergera, amerykaoskiego

ekonomistę.

Istota podejścia:
• Rozwiązanie problemu w organizacji zależy od konkretnej

sytuacji – nie uniwersalnych prawd, metod, teorii.

• Uwarunkowania sytuacyjne są wewnętrzne i zewnętrzne, a

proces dostosowania organizacji do otoczenia jest

wynikiem konkretnej sytuacji.

• Zadaniem kierowników jest ustalenie jaka metoda w danej

sytuacji będzie najbardziej skuteczna.

• Trzeba myśled wariantowo, scenariuszowo.
Cechą podejścia sytuacyjnego jest relatywizm i pragmatyzm.

Współczesne podejście integracyjne

Współczesne zarządzanie wymaga znajomości wielu metod i technik

oraz integrowania wielu podejśd do organizacji i zarządzania.

• Wiele nowych metod zarządzania
• Informacyjne podstawy zarządzania
• Postmodernizm w zarządzaniu – metafory w zarządzaniu, ludzie

odgrywający w organizacji swoje role, interpretacja organizacji przez

jej uczestników

Ze wszystkich modeli, koncepcji i podejśd w zarządzaniu wyłania się

bardzo ważny wniosek – zarządzanie opiera się nie tylko na

doświadczeniu, zarządzania można i trzeba się uczyd.