Mięta Pieprzowa
Mentcha folium: łodyga
kanciasta owoc rozłupania
rozpadająca się na 4
rozłupki. Jest to bylina
która wytwarza łodygi 4
kanciaste dwojakiego
rodzaju łodygi bogato
ulistnione, zakończone
kwiatostanem niby
kłosem. Płożące łodygi
zwane są rozłogami. Duża
zdolność wybijania
nowych pędów. Płytki
system korzeniowy,
dobrze rozwinięty. Li.
Lancetowate nierówno
ostro piłkowane, krótko
ogonkowe. Kw. Barwy
fioletowej. W liściach
gromadzony jest olejek
miętowy. W miarę wzrostu
zwiększa się masa liścia a
zawartość olejków nie
ulega zmianie.
Surowiec: Liść miety.
Menychae folium. Olejek
eteryczny 2%, garbniki,
flawonoidy, kwasy
organiczne, sole
mineralne.
Znaczenie: Przyspiesza
trawienie, w przemyśle
spożywczym, cukierki,
soki pierogi w kosmetyce.
Wykorzystany: Herbatki
napary, krople, olejek
miętowy, środek bakterio
statyczny, do inhalacji
górnych dróg
oddechowych, Mentol
główny składnik olejku
miętowego.
Wymagania: rośnie w
klimacie umiarkowanym i
tropikalnym, jest
gatunkiem światłolubnym
znosi zaciemnienie, jest
roślino o wysokich
wymaganiach wodnych,
najwięcej wody potrzebuje
przed kwitnieniem,
uprawiana na
stanowiskach wilgotnych.
Lubi gleby o dobrej
kulturze cieplnej
przewiewne zapewniające
przesiąkania wilgoci.
Zbiór: w 1 roku 1 zbiór, w
latach następnych 2 razy
lub częściej. Zbieramy w
okresie pierwszych
kwiatostanów, następnie
zbiory przeprowadzone są
w miarę odrastania roślin,
nie czekając na ich
zakwitniecie. Ścinamy na
wysokości 5-10 cm potem
suszymy w suszarni do
35

0

C Lub w warunkach

naturalnych w miejscach
suchych przewiewnych
zdala do promieni
słonecznych.

Bazylia pospolita
Ocimum basilicum:
Roślina 1 roczna. Bylina
pochodzi z obszarów
tropikalnych, uprawiana w
klimacie tropikalnym i
umiarkowanym. Łod.
Wzniesiona, rozgałęziona
wysokości 30-40 cm.
Li.Sa jajowate, zielone
błyszczące, całobrzegie,
mogą być luźno
piłkowane. Kw. białe lub
różowe, niewielkich
rozmiarów. Zebrane po 6
niby w okółkach.
Włożonych 1 na 2 na
wierzchołkach pędów.
Korzeń wiązkowy.
Owoc poczwórna
rozłupnia.
Kwitnienie pod koniec
VII początek VIII
zaczynają kwitnąć od
dolnych okółków.
Surowiec: ziele Basiliki
Herba zawiera: olejek
lotny do 1,5%, garbniki
5%, flawonoidy, sole
mineralne.
Wykorzystany do
wszystkich dań roślina o
walorach przyprawowych.
Przyspiesza trawienie,
Wymagania wysokie
wymagania cieplne i
wilgotne, optymalna
temp. W okresie wegetacji
od 20 do 25

0

C jest bardzo

wrażliwa na spadki temp.
Do 1 do 2

0

C rośliny mogą

ginąć. Wymaga
stanowiska
nasłonecznionego
osłoniętego od wiatru.
Największe
zapotrzebowanie na wodę
ma w okresie kiełkowania
nasion i początkowy
wzrost.
Zbiór: jedno razowy.
Ścinamy nisko nad ziemią
na początku kwitnienia.
Koniec V początek VIII.
Uprawiając z rozsady
możemy zbierać 2 razy.
Pierwszy zbiór podobnie
tyle że tniemy 15 cm. nad
poziom ziemi tak aby
zostały 2-3 pary liści. Z
katów tych liści wybijają
nowe pędy które możemy
zbierać we IX. Suszenia
30-35% lub cienka
warstwa zdala od promieni
słonecznych.
Tymianek właściwy
Thymus vulgaris: Roślina
wielo letnia dorasta do 39
cm. W stanie dzikim
występuje w rejonach
morza śródziemnego,
uprawiany w całej
europie.

Korz. Zdrewniały płytki,
rozgałęziony z dużą ilością
korzeni wiązkowych.
Łod.; wzniesiona lub
częściowo pokładająca u
nasady, często zdrewniała
pokryta szarymi włoskami.
Li. Drobne. Kw. Drobne.
Różowo fioletowe, rzadko
o barwie białej. Kwitną od
VI do VIII.
Olejek eteryczny znajduje
się w liściach, kwitach,
niewielkiej ilości w
łodydze.
Surowiec ziele Thymi
herba. Olejek eteryczny
0,5-2,5%, garbniki 10 ,
flawonoidy, fenylokwasy.
Tyrol- główny składnik
olejki tymiankowego.
Wykorzystany
lecznictwie i jako
przyprawa. Do produkcji
syropów, mieszanek
ziołowych ziołowych
działaniu wykrztuśnym, do
płukania gardła, przy
nieżytach górnych dróg
oddechowych, pobudza
trawienie, działa
dezynfekcyjnie,
wykorzystywany do
kompozycji kwiatowych.
Wymagania lubi
stanowiska cieplne,
słoneczne osłonięte od
wiatru. Lubi gleby
przepuszczalne zasobne w
wapń, nie znosi gleb
podmokłych. Rozmnażany
jest z nasion wysiewanych
bezpośrednio od gruntu
wiosną lub jesienią.
Zbiór: w 1 roku uprawy
zbiór pełno razowy tuż
przed kwitnieniem od 2
roku 2 krotnie bądź
częściej. Pierwsze cięcie
wykonujemy 5 cm.
Następne zbiory nieco
wyżej. Zebrany surowiec
przenosimy do suszarni
temp. Max. 35

0

C można

też w miejscach
zacienionych
przewiewnych. Po
wysuszeniu konieczne jest
wymłócenie, przecieranie
aby pozbyć się twardych
łodyg.


Szałwia Lekarska Salwia
oficinalis: roślina 3-4
letnia. Uprawia się ją w
całej Europie. Jest to
krzewinka silnie
rozgałęziona od 40 do60
cm. Łod. u nasady mogą
być zdrewniałe. Li.
Ogonkowe podłużne
jajowate, nie kiedy
występują przylistki zwane
uszkami. Cała nadziemna

część pokryta jest
kutnerem. Kw. Fioletowe,
ciemno różowe rzadko
białe. Zaczynają kwitnąć
do 2 roku uprawy, kwitną
VI-VII. Korz. Wiązkowy
silnie rozwinięty. Ow. Jest
niełupka. W 1 roku
uprawy roślina wytwarza
tylko pędy zielne zaś
przejście z fazy weg. Do
generatywnej przypada na
2 rok.
Surowiec liście, ziele.
Salwiace folium: Olejek
eteryczny 2%, garbniki 8-
13% , sole mineralne,
witaminy. Tujon główny
składnik olejku. Duże
ilości mogą spowodować
zatrucie organizmu.
Wykorzystany
przyprawa, środek
antyseptyczny,
bakteriostatyczny,
grzybobójczy, polecany do
płukania jamy ustnej,
gardła, dziąseł, poleca się
przy anginie. Dodawany
jest do specyfików
stosowanych przy leczeniu
górnych dróg
oddechowych.
Wymagania lubi
stanowiska cieplne,
słoneczne osłonięte od
wiatru. Średnie
zapotrzebowanie na wodę,
gleby zasobne w wapń,
uważa się za ją za
odporną na suszę ale
wrażliwa na wymarzanie.
Zbiór w 1 roku
jednorazowy. Ścinamy w
VIII 5 cm . nad ziemią od
2 roku zbiór 2 krotny,
pierwszy termin to
początek kwitnienia, gdy
ukarzą się pąki kwiatowe
koniec V początek VI. 2
termin ścięcia VIII- IX. PO
zbiorze suszymy w temp.
Do 45

0

C

Majeranek ogrodowy
Origanum maiorana. U
nas roślina 1 roczna w
rejonach z których
pochodzi jest wielo letnia.
Roślina wzniesiona
rozgałęziona. Li. Owalne
całobrzegie. Kw.
Niepozorne białe.
Kwiatostany gęste
główkowato zbite. Kwitnie
w VII i VIII. Znane są 2
formy Francuski liściowy.
Intensywnie zielona
barwa. Zawiera olejki w
liściach i kwiatostanach w
naszych warunkach nie
wytwarza nasion. 2 forma
Niemiecki: duży udział
kwiatów barwa zielono-

szara. Cała roślina pokryta
jest obficie kutnerem. W
naszych warunkach
wydaje nasiona. Zawiera
olejki w liściach i
kwiatostanach 1,18%..
Surowiec Majoranaea
Herba: olejek eteryczny
2,5%, garbniki,
flawonoidy, kwasy
organiczne, sole
mineralne.
Wykorzystany całe ziele
wykorzystywane jest do
uzyskania olejeków
eterycznych. Przyprawa
do potraw tłustych, od
mięs, wędlin, sosów,
świeży i wysuszony do
sałatek. Pobudza proces
trawienia i wydzielania
soku żołądkowego, leczy
zaburzenia trawienia
skurcze żołądkowe, ma
działanie bakteriobójcze,
stosowany a przemyśle
kosmetycznym.
Wymagania lubi
stanowiska cieplne,
słoneczne osłonięte od
wiatru, ważne jest
zapewnienie odpowiedniej
wilgotności. Susza
ogranicza wzrost rośliny.
Uprawiany z siewu wprost
do gruntu. Siew w IV w
rzędach co 30- 40 cm.
Zbiór w ciągu okresu
wege. Zbiór 1 roczny bądź
2-3 razy. Pierwszy zbiór
początek kwitnienia 5-10
cm. Nad ziemią. Na
kolejne cięcia nie czeka
się nie czeka się na
zakwitniecie, kolejne
tniemy nieco wyżej.
Suszenie w temp. 45

0

C.

Lebiodka pospolita
Origanum wulgarne: Jest
byliną wysokości do 85
cm. W górnej części
rozgałęziona. Li.
Naprzeciwległe, jajowate,
cało brzegiem, tempo
zakończone. Kw. różowe,
fioletowe. Roś. Kwitnie od
VII do IX. Ow. Jest
niełupka. Łod. Wzniesiona
rozgałęziona. Organ
podziemny kłącze silnie
rozgałęzione ale ma płytki
system korzeniowy. Jest
uprawiana w celach
dekoracyjnych, silnie
pachnąca miododajna.
Surowiec olejek
eteryczny 1%, garbniki,
flawonoidy, fenolokwasy.
Wykorzystany nie ma
zbyt dużego znaczenia
leczniczego. Wchodzi w
skład wielu mieszanek
przyprawowych,

przyspiesza trawienie,
stosuje się do płukania
jamy ustnej.
Wymagania Stanowiska
cieplne słoneczne gleby o
odczynie zasadowym.
Najczęściej uprawiany z
nasion wysiewanych na
rosadniku w IV można
dzielić roś. Szybko się
rozprzestrzenia.
Zbiór ziele ścinamy przed
pełnią kwitnienia jako
surowiec ścinamy część
nie zdrewniało. Suszymy
w suszarni 45

0

C lub w

miejscu suchym i
przewiewnym.


Lawęda lekarska
Lavandula vera:
krzewinka o łody. prosto
wzniesionych do 60 cm W
dolnej części zakończona
jest kwiatostanem niby
kłosa. Kw. niebiesko
fioletowe zebrane są po 3-
5 niby okółki. Li.
lancetowate naprzeciw
ległe, siedzące. Li i łod.
Pokryta srebrzystym
kutnerem. Ow. Rozłupnia
kwitnie od VII do VIII.
Surowiec kwiat lawendy.
Lawandule Flos: olejek
eteryczny 2%, garbniki,
kumaryny antocyjany.
Wykorzystany w
przemyśle kosmetycznym,
roś. Lecznicza niszczy
niektóre bakterie
chorobotwórcza, służy do
nacierania na nerwobóle,
jest składnikiem
mieszanek ziołowych o
działaniu uspokajającym,
działa moczopędnie,
napotnie. Do celów
farmaceutycznych
surowiec powinien
zawierać same kwiaty.
Wymagania jest roślino
pochodzenia
południowego wiatry i
niska temp. Jej nie
szkodzą. Dobrze zimuje
ale w razie bezśnieżnych
zim może wymarzać.
Wymaga stanowisk
bogatych w wapń, miejsca
nasłonecznione. Jest
rośliną rozmnażania z
nasion, nasiona wymagają
stratyfikacji, można
wysiewać późną jesienią.
Rozmnażając
wegetatywnie
otrzymujemy materiał
jednolity.
Zbiór kwiatostany
zbieramy w 2 roku po
założeniu plantacji gdy
1\4 dolnych kwiatów
znajduje się w pełni

kwitnienia. Zebrany
surowiec wymaga
suszenia max. Temp.
35

0

C.

Melisa lekarska Melisa
Oficinalis. Jest byliną
wysokości do 60 cm .
System korz. Wiązkowy
silnie rozwinięty. Łod.
Wzniesiona u nasady
lekko zdrewniała, cztero
kanciasta. Li. są
ogonkowe naprzeciwległe,
sercowato jajowate, brzeg
blaszki liściowej
ząbkowany. Kw. wargowe
drobne o barwie żółtawej,
kw. osadzone a kątach
liści. Kwitną do VI do IX.
Ow. Rozłupnia. Cała
roślina ma cytrynowy
zapach. Olejek znajduje
się w liściach. Li. górne
zawierają najwięcej
olejku.
Surowcem jest liść
Melissae Folium : olejek
eteryczny do0,3%,
garbniki, gorczyce,
fenolokwasy.
Wykorzystany w
lecznictwie największe
działanie uspokajająco, do
mieszek ziołowych, na
bezsenność, wyczerpanie
nerwowe, może działać
rozkurczowo, pobudza
trawienie.
Wymagania nie lubi
miejsc zacienionych
ponieważ daje surowiec o
małej zawartości olejka.
Na glebach zbyt ciężkich
może wymarzać. Wymaga
nawadniania gdyż zbierze
się więcej surowca
zawierającego więcej
ojejku. Plantacje
wykorzystujemy przez 2-3
lata. Nasiona wysiewamy
bezpośrednio do gruntu
na początki IV w rzędach
co 40cm
Zbiór na plantacjach w 1
roku zbiór jedno razowy w
2 roku 2 bądź 3 pokosy.
Pierwszy zbiór to początek
kwitnienia wykonujemy w
miarą odrastania.
Pierwszy zbiór 5-8 cm nad
ziemią kolejne wyżej.
Suszymy w temp. 35

0

C.

Cząber ogrodowy
Saturcja hortensis. Jest
roś. Spotykaną w stanie
dzikim w rejonie morza
śródziemnego o wys. 30-
50 cm max. Zawartość
oleju tuż przed
kwitnieniem. Łod.
Wzniesiona silnie

rozgałęziona, u dołu
drewniejąca, maja
charakterystyczne
czerwone zabarwienie. Li.
są lancetowate wąskie
drobne całobrzegie. Kw.
niepozorne blado liliowe,
bądź białe. Pojawiają się
w kontach li. na szczytach
pędów. Ow. Rozłupnia
rozpadająca się na 2
rozłupki.
Surowcem jest ziele.
Satureiae Herba olejek
eteryczny 0,5%, garbniki,
subst. Żywicowe i
śluzowe, sole mineralne.
Wykorzystany Roś
przyprawowa, działa
przeciwbiegunkowo,
bakteriostatycznie,
grzybostatycznie,
przeciwdziała nadmiernej
fermentacji jelitowej,
pobudza wydzielanie soku
żołądkowego.
Wymagania stanowiska
cieplne, słoneczne
osłonięte od wiatru, lubi
wilgotność, umiarkowane
wymagania, lubi gleby
bogate w wapń, nie znosi
gleb kwaśnych, ciepła i
słoneczna pogoda sprzyja
tworzeniu się większej
masy roś. Zwiększa się
też zawartość olejków.
Zbiór ścinamy przed
kwitnieniem, jako roś. 1
roczna może dać 2-3
pokosy. Kolejne zbiory
wykonuje się w miarę
odrastania nie czekamy na
kwitnienie. Suszy się w
temp. 35

0

C.

Hizop Lekarski Roś. o
pędach zdrewniałych
dorasta do 60 cm pół
krzew dolna część mocno
zdrewniała. Pędy są
rozgałęziona. Jest roślina
miododajną o
komfortowym zapachu,
długo kwitnie. Łod. Cztero
kanciaste. Liś.
Lancetowate,
bezogonkowe,
całobrzegie,
ciemnozielone. Kw.
niebiesko fioletowe lub
różowo fioletowe w niby
okółkach tworzą na
szczytach pędów kłos
pozorny. Kwitnie od VI do
VIII. Ow. Rozłupka.
Surowcem jest ziele.
Hyssopi Herba olejek
eteryczny do0,1%,
gorczyce, garbniki,
flawonoidy.
Wykorzystany dodatek
do sałatek, majonezu do
twarogów, świeże listki

poleca się do
marynowania grzybów do
wódek, likierów, działanie
rozkurczowe, wyksztusne,
wyciąg z ziela działa
antyseptycznie, pobudza
trawienie, nieżyty
przewodu pokarmowego,
zaburzenia trawienia, brak
apetytu, w kaszlu w
przeziębieniach.
Wymagania Nadaje się
do uprawy doniczkowej
jako roś. Dekoracyjna.
Niewielkie wymagania
glebowe, stanowiska
cieplne słoneczne. U nas
nie wymarza. Siew do
gruntu wczesną wiosną w
rzędach co 40 cm można
też na rosadnik siew w IV,
ewentualnie jesienią a
wiosną będą kiełkować.
Plantacje użytkujemy 3-4
lata. Zbiór ścinamy na
początku IV, kilka cm nad
ziemią pozostawiając
zdrewniałe części, zbiór
zależy do tepa odrastania.
Suszenie w warunkach
naturalnych lub
suszarniach do 35

0

C

Rozmaryn Lekarski Li.
równowąskie, skórzaste,
bezogonkowe. Łod. 4-
kanciasta, o wysokości ko.
50cm cała nadziemna
część a głównie łodygi ma
delikatne omszenie. Kw.
jasno fioletowe do blado
różowych. Ow. Rozłupnia.
Surowcem jest liść
Rossmarinii Folium. olejek
eteryczny do 1,5- 2,5%,
garbniki, flawonoidy,
kwas rozmarynowy.
Wykorzystany olejek
powoduje silnie
przekrwawieni skóry,
wchodzi w skład maści
przeciw reumatycznych,
polecany przy chorobach
stawowych, dowar z liści
działa uspokajająco,
żółciopędnie, obniżenie
ciśnienia krwi, poprawia
trawienie, olejek działa
bakteriobójczo na
paciorkowce i gronkowce.
Wykorzystywany w
kosmetyce. Jako
przyprawa do mięs, ryb,
wędlin do likierów.
Wymagania
Rozmnażamy z nasion, też
wegetatywnie ze starych
roślin pobiera się
sadzonki. Zbiór prze cały
okres gdy roślina rośnie.
Suszymy do 35

0

C