Planowanie produkcji audycji telewizyjnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Paweł Pirosz
Marcin Makowski

Planowanie produkcji audycji telewizyjnej
313[07].Z3.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jacek Szydłowski
dr inż. Marcin Chrzan

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Pirosz

Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[07].Z1.03
,,Planowanie produkcji audycji telewizyjnej”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1. Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady organizacji pracy w produkcji telewizyjnej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Etapy produkcji audycji telewizyjnych i ich charakterystyka

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat planowania produkcji

audycji telewizyjnej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy
z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i ukształtowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy jesteś już przygotowany do wykonywania
ć

wiczeń,

−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne; w przypadku pytań i ćwiczeń, których rozwiązanie sprawia
Ci trudności, zwracaj się o pomoc do nauczyciela,

−

sprawdziany postępów, czyli zestawy pytań, na które należy odpowiedzieć dla
samooceny,

−

test osiągnięć, przykładowy zestaw zadań: pozytywny wynik testu potwierdzi,
ż

e dobrze pracowałeś podczas zajęć i ukształtowałeś umiejętności z tej jednostki

modułowej,

−

literaturę, do której należy sięgać w celu pogłębienia wiedzy i przygotowania się do zajęć.

Bezpieczeństwo i higiena pracy.

W czasie realizacji zajęć w pracowni komputerowej musisz przestrzegać regulaminu,

stosować się do przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji wynikających
z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

313[07].Z3.01

Zarządzanie programem

telewizyjnym

313[07].Z3.02

Planowanie produkcji

audycji telewizyjnej

313[07].Z3

Organizacja produkcji

telewizyjnej

313[07].Z3.03

Przygotowanie i organizacja

produkcji audycji telewizyjnej

313[07].Z3.04

Prowadzenie dokumentacji

finansowej związanej z produkcją

audycji telewizyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zajęć

−

obsługiwać komputer w stopniu podstawowym,

−

wyjaśniać zasady działania sprzętu oświetleniowego,

−

rozróżniać podstawowe telewizyjne zestawy zdjęciowe i ich wyposażenie,

−

rozróżniać podstawowe telewizyjne zestawy montażowe,

−

rozróżniać rodzaje studiów telewizyjnych,

−

wyjaśniać zasady działania sprzętu stosowanego w produkcji telewizyjnej,

−

określać technologię wytwarzania specjalnych efektów dźwiękowych i wizualnych,

−

wyjaśniać procesy związane z obróbką taśmy filmowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować zakres działania, wyposażenie i sytuację rynkową funkcjonujących
przedsiębiorstw w zakresie produkcji telewizyjnej,

−

scharakteryzować strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego z wyjaśnieniem jego
działów, wyposażenia i zadań,

−

wskazać źródła finansowania produkcji audycji telewizyjnej,

−

scharakteryzować system pracy w produkcji telewizyjnej,

−

wskazać stanowiska robocze w systemie pracy w telewizji,

−

zdefiniować pojęcia związane z produkcją i opracowaniem audycji telewizyjnej, jej
i dystrybucją,

−

zdefiniować pojęcia usługi produkcyjnej, koprodukcji w produkcji telewizyjnej,

−

opisać tok produkcji audycji telewizyjnej z uwzględnieniem różnych gatunków

−

scharakteryzować poszczególne etapy realizacji audycji telewizyjnej,

−

wskazać ekipę realizacyjną audycji telewizyjną,

−

scharakteryzować pracę poszczególnych członków ekipy realizacyjnej audycji
telewizyjnej,

−

określić komórki organizacyjne w przedsiębiorstwie telewizyjnym w zakresie produkcji
telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego

4.1.1. Materiał nauczania

Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego

Struktura organizacyjne producenta telewizyjnego zostanie omówiona na przykładzie

przedsiębiorstwa spółki Telewizja Polska Spółka Akcyjna.

W skład przedsiębiorstwa wchodzą: zakład główny (m.in. Program 1, Program 2,

Program satelitarny TV Polonia i inne) oraz oddziały terenowe (m.in. w Warszawie, Gdańsku,
Katowicach, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie).

W skład jednostek organizacyjnych, w zależności od potrzeb programowych, zakresu

działania, charakteru zadań oraz wielkości zatrudnienia, mogą wchodzić:

−

zakłady, działy, zespoły, sekretariaty i redakcje – jako pierwszy stopień struktury
organizacyjnej,

−

wydziały i pracownie – jako drugi stopień struktury organizacyjnej,

−

sekcje – jako trzeci stopień struktury organizacyjnej.
Struktury wewnętrzne oraz szczegółowe zadania jednostek organizacyjnych określają

wewnętrzne regulaminy tych jednostek, opracowane przez ich dyrektorów i na wniosek
nadzorującego jednostkę Członka Zarządu, zatwierdzone przez Zarząd. Każda zmiana
wewnętrznego regulaminu jednostki organizacyjnej wymaga zatwierdzenia przez Zarząd.

Prowadzenie spraw Spółki przez Zarząd obejmuje w szczególności:

−

prowadzenie stałego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa Spółki,

−

wytyczanie strategicznych kierunków rozwoju Spółki,

−

określanie wieloletniej polityki programowej, finansowej, inwestycyjnej i kadrowej,

−

zatwierdzanie dokumentów i opracowań, które przeznaczone są dla pozostałych organów
Spółki oraz instytucji zewnętrznych, pełniących funkcje kontrolne wobec Spółki, w tym
rocznego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności Spółki,

−

zatwierdzanie rocznych planów ekonomiczno-finansowych i kontrola ich realizacji,

−

zatwierdzanie ramowych układów programów,

−

zatwierdzanie rocznych i innych okresowych sprawozdań (ustalonych w odrębnym trybie)
z działalności jednostek organizacyjnych Spółki,

−

dokonywanie podziału scentralizowanych przychodów jednostek organizacyjnych,

−

zapewnienie wykonania, ustalonych w odrębnym trybie zadań nadzoru nad realizacją
zadań ogólno-obronnych i obrony cywilnej, ochrony informacji niejawnych oraz
w zakresie spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w Spółce.
Dyrektor jednostki organizacyjnej kieruje podległą jednostką, odpowiada za prawidłową

i terminową realizację zadań określonych w regulaminie oraz zleconych przez Zarząd bądź
poszczególnych Członków Zarządu w zakresie nadzorowanych jednostek. Dyrektor jednostki
organizacyjnej zorganizowanej w formie redakcji, pełni jednocześnie funkcję redaktora
naczelnego. Dyrektor jednostki organizacyjnej odpowiada za merytoryczną i finansową
działalność kierowanej jednostki, zapewniając wykonanie zadań zgodnie z przepisami prawa.
Dyrektor jednostki organizacyjnej w szczególności:

−

organizuje pracę jednostki organizacyjnej,

−

kontroluje jakość i terminowość wykonywanych zadań,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

składa Zarządowi i właściwemu Członkowi Zarządu informacje o realizacji nałożonych
zadań, informuje o stwierdzonych nieprawidłowościach i występujących problemach oraz
przedstawia propozycje ich rozwiązań,

−

wnioskuje oraz uzasadnia merytorycznie opracowanie aktów prawnych Spółki, a także
opiniuje przedstawione projekty takich aktów,

−

przygotowuje projekty rocznych planów rzeczowo-finansowych jednostki,

−

gospodaruje przydzielonymi środkami finansowymi w ramach udzielonych przez Zarząd
pełnomocnictw z zastrzeżeniem ust. 5 niniejszego paragrafu,

−

nadzoruje i na bieżąco kontroluje przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących
wydatkowania środków,

−

przedstawia wnioski o obsadzie personalnej pracowników jednostki organizacyjnej
zgodnie z trybem określonym w odrębnych przepisach obowiązujących w Spółce,

−

określa zakresy obowiązków pracowników jednostki i kontroluje ich wykonanie,

−

inicjuje szkolenia i podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników jednostki,

−

sprawuje nadzór nad właściwą organizacją i dyscypliną pracy,

−

nadzoruje przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp i p.poż. oraz
dotyczących tajemnicy państwowej i służbowej,

−

zapewnia współdziałanie z innymi jednostkami organizacyjnymi
Dyrektorzy jednostek organizacyjnych po zatwierdzeniu przez Zarząd rocznego planu

ekonomiczno-finansowego oraz układu ramowego programów, udzielają producentom
wewnętrznym lub kierownikom komórek pierwszego stopnia pełnomocnictw finansowych do
dysponowania środkami finansowymi przewidzianymi w kosztorysie audycji.

Dyrektor Oddziału Terenowego ponadto:

−

współpracuje z właściwymi instytucjami świadczącymi usługi w zakresie emisji
regionalnych programów telewizyjnych,

−

zapewnia utrzymanie w należytym stanie i w gotowości bazy techniczno-produkcyjnej
i emisyjnej oddziału,

−

nadzoruje gromadzenie, kwalifikowanie i udostępnianie zbiorów dokumentacji
programowej oddziału oraz zapewnia ochronę tych zbiorów.
Dyrektor jednostki organizacyjnej kieruje jednostką przy pomocy zastępcy dyrektora

(bądź zastępców) oraz kierowników wewnętrznych komórek organizacyjnych.

Kierownicy komórek organizacyjnych pierwszego stopnia struktury organizacyjnej,

w których programuje się stosowny wycinek zadań programowych zgodnie z przyjętym przez
Zarząd rocznym planem ekonomiczno-finansowym oraz ramowym układem programów oraz
producenci wewnętrzni w ramach udzielonych pełnomocnictw, samodzielnie gospodarują
przyznanymi im w planie środkami finansowymi zgodnie z obowiązującymi przepisami
w Spółce.

W celu zapewnienia realizacji zadań Spółki, jednostki organizacyjne zobowiązane są do

współpracy między sobą. W przypadku opracowywania, uzgadniania lub opiniowania spraw
wchodzących w zakres działania kilku jednostek organizacyjnych – prowadzenie tych spraw
należy do jednostki wiodącej, która odpowiada za ich realizację. Jednostka wiodąca jest
zobowiązana do uzyskania opinii lub uzgodnień wszystkich jednostek organizacyjnych,
w zakres działania których wchodzi tematyka danego zagadnienia.

Ramowe zakresy działania jednostek organizacyjnych zostaną omówione na przykładzie

Programu 1. Do zakresu działania Programu 1 należy wykonywanie funkcji nadawcy
publicznego, a w szczególności:

−

przygotowywanie ramowych, bieżących i wieloletnich planów programowych oraz
emisyjnych i związanych z nimi planów ekonomiczno-finansowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przygotowywanie i organizowanie bieżącej emisji we współpracy z właściwymi
jednostkami organizacyjnymi,

−

zamawianie produkcji audycji w systemie produkcji wewnętrznej, w tym w Oddziałach
Terenowych,

−

zamawianie produkcji audycji oraz nabywanie praw do audycji i licencji u kontrahentów
zewnętrznych,

−

nadzorowanie realizacji zamówionych audycji w zakresie poziomu merytorycznego
i artystycznego oraz kosztów produkcji,

−

zlecanie nabycia praw do audycji od podmiotów zewnętrznych za pośrednictwem
wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych,

−

przygotowywanie i wykonywanie oprawy programu oraz promocja antenowa oferty
programowej,

−

programowanie i produkowanie audycji tzw. „szybkiego przebiegu”,

−

sporządzanie dokumentacji programowej i przekazywanie jej do archiwizacji,

−

sporządzanie planów rzeczowo – finansowych, w tym rocznych planów kosztów
i wydatków oraz na bieżąco prowadzenie analiz i statystyki ekonomicznej i programowej,

−

monitorowanie stanu realizacji umów w sprawie nabycia praw autorskich i pokrewnych
oraz licencji,

−

ustalanie warunków produkcyjnych i realizacyjnych telewizyjnych gatunków fabularnych
oraz terminów ich wykonania,

−

utrzymywanie kontaktów z widzami za pośrednictwem listów, telefonów, poczty
elektronicznej oraz opracowywanie analiz zawierających oceny i opinie o programie
telewizyjnym,

−

prowadzenie rozliczeń z jednostkami organizacyjnymi i kontrahentami zewnętrznymi,

−

sporządzanie informacji i sprawozdań z działalności.

Źródła finansowania telewizji publicznej

Nadawcy publiczni finansowani są z:

Opłat abonamentowych i ich pochodnych;

Przychodów własnych nadawców:

przychody z reklamy i sponsoringu,

przychody z obrotu prawami do audycji,

inne.

Dotacji budżetowych.

Dotacje budżetowe przeznaczane są na:

−

Finansowanie w 100% programów nadawców publicznych, które stanowią formę
bezpośredniej usługi na rzecz Państwa lub parlamentu.

−

Transmisje (bezpośrednie i opóźnione w czasie) obrad parlamentu, np. w TVP3;

−

Tworzenie i rozpowszechnianie w programach audycji oświatowych dla szkół, placówek
oświatowo-wychowawczych oraz szkół wyższych;

−

Rekompensatę przychodów abonamentowych utraconych przez nadawców publicznych
w wyniku decyzji Państwa o zwolnieniu niektórych kategorii odbiorców z płacenia
abonamentu;

−

Dofinansowanie nadawców publicznych, w uzasadnionych przypadkach, gdy przychody
z innych źródeł okazują się niewystarczające na pokrycie kosztów realizacji zadań
objętych licencją programową lub kontraktem służby publicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie ośrodka telewizyjnego

Każdy ośrodek telewizyjny dysponuje zasobami technicznymi, lokalowymi i ludzkimi.

Ośrodek produkuje lub współprodukuje audycje telewizyjne, dysponuje zatem ekipą
realizacyjną, kierownikami produkcji i realizatorami oraz odpowiednimi studiami. Ekipy
pracujące w studiach mają do dyspozycji garderoby, charakteryzatornie, magazyny
scenograficzne, pomieszczenia produkcyjne z komputerami, telefonami i stałym dostępem do
Internetu.

Studia wyposażone są w sprzęt audiowizualny i oświetleniowy (rys. 1):

−

mikser wizyjny,

−

urządzenia do efektów cyfrowych

−

syntetyzer napisów,

−

kamery,

−

magnetowidy analogowe i cyfrowe,

−

nastawnie światła,

−

ródła światła,

−

krany kamerowe,

−

sprzęt nagłośnieniowy: mikroporty, słuchawki, miksery, wzmacniacze, kolumny,

−

monitory studyjne.

Rys. 1. Wyposażenie ośrodka telewizyjnego TVP w Lublinie [5]

Dla dobra realizacji programu nie wystarcza tylko studio, potrzebna jest również

odpowiednia infrastruktura. Sale konferencyjne, pokoje hotelowe, zaplecze cateringowe,
klimatyzowane reżyserki, komunikacja, podgląd studia w garderobach, charakteryzatorniach,
a nawet w hotelu i barku – stwarzają odpowiednie warunki do pracy przy realizowaniu audycji
telewizyjnych.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka jest struktura organizacyjne przedsiębiorstwa telewizyjnego?

Jaką rolę pełni Zarząd przedsiębiorstwa (spółki)?

Jaką rolę pełni Dyrektor jednostki organizacyjnej?

Jakie role pełnią podwładni Dyrektora jednostki organizacyjnej?

Jakie są ramowe okresy działań jednostek organizacyjnych?

Jakie są źródła finansowania telewizji publicznej?

Na jakie cele przeznaczone są dotacje budżetowe w telewizji publicznej?

Jakie urządzenia znajdują się na wyposażeniu ośrodka telewizyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj zakres działania, wyposażenie, źródła finansowania i sytuację rynkową

przedsiębiorstw branży produkcji telewizyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat przedsiębiorstw branży produkcji telewizyjnej,

przedyskutować w grupie charakterystykę przedsiębiorstw branży produkcji telewizyjnej
na podstawie zgromadzonych materiałów,

opracować pisemnie: zakres działań, wyposażenie, źródła finansowania, sytuację
rynkową wybranych przedsiębiorstw,

dokonać porównania wybranych przedsiębiorstw,

opracować wnioski z analizy sytuacji rynkowej przedsiębiorstw branży produkcji
telewizyjnej,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego z wyjaśnieniem jego

działów, wyposażenia oraz zadań.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat struktury organizacyjnej producenta
telewizyjnego,

przedyskutować w grupie strukturę organizacyjną wybranych producentów telewizyjnych
na podstawie zgromadzonych materiałów,

opracować pisemnie: strukturę organizacyjną, poszczególne działy, wyposażenie, zakres
działań wybranych producentów telewizyjnych,

dokonać porównania struktury organizacyjnej wybranych producentów,

zaproponować schemat organizacyjny producenta telewizyjnego,

opracować wnioski z analizy struktury organizacyjnej producentów telewizyjnych,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować zakres działania, wyposażenie, źródła finansowania
i sytuację rynkową przedsiębiorstw branży produkcji telewizyjnej?

dokonać analizy sytuacji rynkowej przedsiębiorstw branży produkcji
telewizyjnej?

scharakteryzować strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego
z wyjaśnieniem jego działów, wyposażenia oraz zadań?

dokonać

porównania

struktury

organizacyjnej

wybranych

producentów?

zaproponować schemat organizacyjny producenta telewizyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady organizacji pracy w produkcji telewizyjnej

4.2.1. Materiał nauczania

Audycja telewizyjna

Audycją telewizyjną nazywa się celowo zbudowany ciąg obrazów wizyjnych uzupełniony

przez elementy dźwiękowe, który ma na celu wywołanie u widza określonych wrażeń
wizualnych i słuchowych.

Szczególnymi formami audycji telewizyjnych są widowiska telewizyjne, obejmujące

spektakle teatru telewizji oraz imprezy rozrywkowo-estradowe. Własną, wewnętrzną
dramaturgię mają również różnego rodzaju teleturnieje. Elementy widowiska zawierają także
zawody sportowe, zwłaszcza mecze piłkarskie. Cechą wspólną obu tych widowisk (tzn.
teleturniejów i imprez sportowych) jest zawsze to, że nie można przewidzieć ich wyniku.
Niektóre pozycje programu telewizyjnego mają natomiast wyraźny charakter pokazu
telewizyjnego.

Zależnie od typu audycji telewizyjnej rozróżnia się audycje niereżyserowane

i reżyserowane. Audycjami telewizyjnymi niereżyserowanymi nazywa się audycje nie
wymagające specjalnego opracowania scenograficznego i charakteryzatorskiego. Audycją
telewizyjną niereżyserowaną mogą być zarówno audycje proste, na przykład reportaże,
odczyty, jak również bardzo skomplikowane technicznie, na przykład transmisje imprez
sportowych. Audycjami telewizyjnymi reżyserowanymi nazywa się audycje wymagające
specjalnej reżyserii telewizyjnej. Do tego typu audycji należą przede wszystkim sztuki
teatralne.

Audycje telewizyjne dzieli się także na audycje nadawane na żywo i przez odtwarzanie

zapisu. Audycją telewizyjną nadawaną na żywo nazywa się taką audycję, która przekazywana
jest na antenę bez udziału urządzeń rejestracyjnych. Audycją telewizyjną nadawaną przez
odtworzenie zapisu nazywa się audycję, której drgania i przebiegi elektryczne – przesyłane
wzdłuż toru wizyjnego ośrodka telewizyjnego – pochodzą z rejestracji widowiska
utrwalonego na taśmie filmowej lub magnetycznej. W tym przypadku audycja jest odtwarzana
w innym czasie, niż odbywał się występ wykonawców przed kamerami.

Program telewizyjny

Ramówką nazywa się układ programu danej stacji telewizyjnej lub radiowej obejmujący

kolejność emisji programów telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia
i godziny. Stacje telewizyjne i radiowe stosują odmienne kryteria podziału w zależności od
pory roku. Rozróżnia się ramówkę letnią (na miesiące wakacyjne) i zimową (na pozostałe
miesiące w roku).

Programem telewizyjnym nazywa się szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych

powiązanych ze sobą zapowiedziami, sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi. Jest to
telewizyjna produkcja audio-wizualna, która charakteryzuje się określonym gatunkiem
telewizyjnym.

Gatunek telewizyjny to wyróżniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj

programów telewizyjnych. Wykorzystuje on pewną uznaną przez producentów i widzów
konwencję przedstawiania świata.
Rozróżnia się następujące gatunki telewizyjne:

−

film telewizyjny,

−

film dokumentalny,

−

magazyn telewizyjny (informacyjny, tematyczny),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

program poranny (magazyn poranny, ang. morning show, breakfast television)

−

program dla dzieci,

−

program informacyjny (serwis),

−

program muzyczny (koncerty, wykonania studyjne),

−

program popularnonaukowy,

−

program publicystyczny,

−

program rozrywkowy,

−

program sportowy (transmisja wydarzeń sportowych),

−

reality show,

−

reportaż telewizyjny,

−

serial telewizyjny (opera mydlana, serial animowany, serial młodzieżowy, serial
prawniczy, serial medyczny, sitcom, telenowela, telenowela dokumentalna),

−

talk-show,

−

teatr telewizji,

−

telesklep (programy z ofertami)

−

teleturniej
Wszystkie organizacje telewizyjne starają się rozwijać dział aktualności filmowych, który

dostarcza niezbędny materiał filmowy do kronik, widowisk publicystycznych itp. Aktualności
te nadawane są codziennie, przy czym materiał przygotowany przed południem emituje się
zwykle w programie popołudniowym, a przygotowany po południu - wieczorem.

W telewizji charakter i rozkład poszczególnych pozycji programu w ciągu doby powinien

być dostosowany do intensywności oglądania programu przez telewidzów. Doświadczenie
wykazało, że szczyt oglądania przypada na godzinę 19.00. Badania sondażowe wykazały
ponadto, że dorośli telewidzowie oglądają programy telewizyjne od 2 do 5 godzin w ciągu
doby, a w niektórych krajach nawet ponad 6 godzin. Dość dużo czasu na oglądanie
programów telewizyjnych poświęca również młodzież, zwłaszcza w wieku poniżej 12 lat.

Przygotowywanie i opracowywanie audycji telewizyjnych

Przygotowywanie audycji telewizyjnych polega głównie na pracy redakcyjnej. Obejmuje

czynności, które mają na celu nadanie audycji takiej formy, aby mogła być utrwalona na
taśmie filmowej, magnetycznej albo też bezpośrednio nadana. Cykl produkcyjny opracowania
audycji telewizyjnej poprzedzony jest najczęściej wykonaniem odpowiednich dekoracji,
a często również rozległym przygotowaniem charakteryzatorskim. Czynności te w jednych
organizacjach TV zaliczane są do fazy technologicznej związanej z produkcją programu,
w innych zaś do fazy przygotowania produkcji programu. Dążeniem każdej organizacji
telewizyjnej jest ograniczenie zasadniczego cyklu produkcji programu do niezbędnego
minimum. Chodzi bowiem o to, aby kosztowne urządzenia studia i przyległych do niego
reżyserni maksymalnie wykorzystać. W telewizji dekoracje wszystkich scen wchodzących
w skład widowiska montuje się od razu w studiu. W trakcie realizacji widowiska, a tym
bardziej podczas jego nadawania, nie przewiduje się jakichkolwiek zmian dekoracji
z wyjątkiem drobnych uzupełnień rekwizytów lub zmiany tła. Odstępstwa od tej generalnej
zasady mogą być uzasadnione tylko wówczas, gdy z danego studia nadawane są audycje
telewizyjne o charakterze cyklicznym (codziennym) lub widowiska niezbyt różniące się
między sobą pod względem opracowania scenograficznego. W tych przypadkach dekoracje
mogą pozostawać w studiu tak długo, dopóki nie zostanie wyczerpany cykl programu. Jeżeli
studio ma zbyt dużą powierzchnię dla danego rodzaju widowiska, wówczas można go
wykorzystywać w tym czasie dla innego rodzaju widowisk. Stałe dekoracje znajdują się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

najczęściej również w małych studiach, przeznaczonych dla audycji polityczno-
informacyjnych oraz popularnonaukowych.

Najbardziej skomplikowane organizacyjnie i niewątpliwie najbardziej ambitne pod

względem realizatorskim są widowiska teatru telewizyjnego, zwłaszcza typu dramatycznego.
Podstawę do opracowania widowiska stanowi scenopis telewizyjny. Jest to tekst podzielony
na odpowiednie ujęcia sceniczne, który zawiera dokładne wskazania dotyczące realizacji
widowiska i określa charakter poszczególnych scen, w jakich ma rozgrywać się akcja
widowiska. Inaczej mówiąc, jest to tekst przyszłego widowiska „przetłumaczony” na język
obrazów telewizyjnych, które mają być przekazywane przez poszczególne kamery.
Scenopis zawiera również wszelkie dyspozycje dotyczące efektów scenotechnicznych
i elektronicznych.

Scenopis opracowuje reżyser telewizyjny na podstawie scenariusza konkretnego utworu

literackiego lub innego dzieła, przewidzianego do adaptacji w warunkach telewizyjnych.
Reżyser telewizyjny kieruje następnie bezpośrednio realizacją widowiska, dostosowując
koncepcję artystyczną widowiska do wymagań telewizji. Za stronę artystyczną widowiska
odpowiedzialny jest reżyser widowiska, który jest najczęściej autorem scenariusza. Na
każdym etapie realizacji widowiska ma on zawsze głos decydujący. Praca reżysera wymaga
wszechstronnego wyczucia artystycznego i ogólnej znajomości sztuki telewizyjnej. Od
reżysera telewizyjnego wymaga się natomiast doskonałego opanowania warsztatu
telewizyjnego. W trakcie realizacji widowiska z reżyserem telewizyjnym ściśle współpracują
realizator akustyczny (dźwięku) i realizator oświetlenia (światła). Użycia wielu, czasem
bardzo złożonych środków technicznych, wymagają również niektóre pozycje publicystyczne,
np. dzienniki telewizyjne. Także i w tym przypadku wymagany jest scenariusz; ogranicza się
on jednak tylko do wskazówek dotyczących pojawiania się wstawek filmowych i plansz
ilustrujących komentarz. Układ wzajemnych powiązań funkcjonalno-technologicznych
komórek produkcyjnych i emisyjnych w ośrodku telewizyjnym pokazano na rysunku 2.

Próby audycji telewizyjnych

Specjalnych prób wymagają przede wszystkim duże widowiska telewizyjne, zwłaszcza

dramatyczne. Próby mają na celu przygotowanie wykonawców do realizacji widowiska,
a reżyserów wizji, dźwięku i oświetlenia do dobrania odpowiedniego sposobu reżyserowania.
Jest przy tym zrozumiałe, że generalna koncepcja realizatorska musi być opracowana znacznie
wcześniej. Próby mogą mieć również za zadanie umożliwienie scenografowi przeprowadzenia
ostatecznej korekty zaprojektowanej oprawy plastycznej widowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Układ wzajemnych powiązań funkcjonalno-technologicznych komórek produkcyjnych i emisyjnych

w studyjnym ośrodku telewizyjnym [3, s. 183]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnych i warunki techniczne wykonania
dekoracji

Opracowaniem scenograficznym audycji telewizyjnej nazywa się czynności mające na

celu nadanie audycji takiej oprawy plastycznej, która jest w stanie wytworzyć
charakterystyczną dla niej atmosferę otoczenia. Za koncepcję artystyczną opracowania
scenograficznego

audycji

telewizyjnej

przygotowanie

odpowiedniego

projektu

odpowiedzialny jest scenograf telewizyjny.

Oprawę plastyczną audycji telewizyjnej, a zwłaszcza widowiska telewizyjnego, tworzy

się przy użyciu odpowiednich dekoracji ustawionych na podłodze studia oraz różnego rodzaju
rekwizytów, zastawek scenicznych i tła dekoracyjnego. Najbardziej rozbudowanych dekoracji
wymagają spektakle telewizyjne o charakterze rewiowym.

Opracowanie charakteryzatorskie w audycjach telewizyjnych

Charakteryzacja w telewizji polega na nadaniu aktorom takiego wyglądu zewnętrznego,

który upodabnia ich do przedstawianych postaci. Do tego celu używa się odpowiednich
ś

rodków, dostosowanych do obowiązującej w studiu konwencji rzeczywistości.

Charakteryzacją objęci są przede wszystkim aktorzy występujący w widowiskach teatralnych i
rewiowo-muzycznych. W sensie twórczym charakteryzacja może obejmować zmianę
osobowości, narodowości, wieku itp., natomiast w sensie praktycznym np. pozbawienie lub
nadanie twarzy aktora cech dramatycznych.

Pomieszczenie przeznaczone do wykonywania czynności charakteryzatorskich nazywa

się charakteryzatornią. Charakteryzacja odbywa się przy udziale lub pod nadzorem artysty
charakteryzatora. Prostsze prace charakteryzatorskie wykonują najczęściej sami aktorzy. Plan
pracy zespołu studiów telewizyjnych wymaga często ucharakteryzowania równocześnie
kilkudziesięciu osób, czemu nie jest w stanie sprostać żadna organizacja telewizyjna.

Charakteryzatornie znajdują się zwykle w bezpośrednim sąsiedztwie garderób aktorskich,

czyli pomieszczeń, w których aktorzy przebierają się, odpoczywają i przygotowują do
występu. W ośrodkach telewizyjnych buduje się garderoby indywidualne oraz zbiorowe.
Pewna część garderób indywidualnych, przeznaczona dla wybitnych aktorów, ma bogatsze
wyposażenie, np. oddzielne łazienki lub natryski. Garderoby zbiorowe, a czasem również
i indywidualne dzielą się na męskie oraz żeńskie i zależnie od przeznaczenia mają
odpowiednie wyposażenie.

W bezpośrednim sąsiedztwie każdego większego studia powinna znajdować się także

specjalna garderoba (indywidualna) do szybkiej zmiany kostiumów w czasie trwania
spektaklu, bez konieczności schodzenia do zespołu garderób. W garderobie tej może odbywać
się również szybka zmiana charakteryzacji. Wszystkie pomieszczenia tego typu powinny
znajdować się możliwie w bezpośrednim sąsiedztwie poszczególnych zespołów studiów.
Przed wejściem do studiów powinny być ponadto odpowiednie poczekalnie przystudyjne;
w poczekalniach tych umieszcza się z reguły bary kawowe. Przejścia dla aktorów między
garderobami, charakteryzatorniami oraz poczekalnią przy studiach powinny być możliwie
krótkie i całkowicie odseparowane.

Wykonanie i techniczna realizacja audycji telewizyjnych

Miejscem, gdzie występują wykonawcy przed kamerami, jest w zasadzie studio

telewizyjne. Za pośrednictwem kamery odbywa się przetwarzanie obrazów wizualnych
(w postaci dwuwymiarowego rysunku światłocieni) na kolejno po sobie następujący ciąg
impulsów elektrycznych. Równocześnie za pośrednictwem mikrofonu drgania akustyczne
w studiu przetwarzane są na przebiegi drgań elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ośrodki telewizyjne dysponują zazwyczaj kilkoma studiami telewizyjnymi. Przeważnie

są to studia typu uniwersalnego, tzn. wykorzystuje się je do najrozmaitszych rodzajów audycji
telewizyjnych Wielkość studiów telewizyjnych określają w zasadzie dwa parametry:
powierzchnia użytkowa podłogi oraz wysokość. Pierwszy parametr określony jest głównie
liczbą planów scenicznych, które mają być równocześnie realizowane w studiu. Plan
sceniczny oznacza powierzchnię, na której buduje się dekoracje do poszczególnych scen i na
której odbywa się akcja widowiska telewizyjnego.

Odrębną grupę studiów telewizyjnych stanowią studia makietowo-spikerowskie oraz

spikerowskie. Studia pierwszego rodzaju wykorzystuje się do nadawania audycji polityczno-
informacyjnych, naukowo-popularyzacyjnych, literackich, społecznych itd. Drugi rodzaj
studiów przeznaczony jest do nadawania zapowiedzi spikera oraz prowadzenia
konferansjerki. Omawiane typy audycji telewizyjnych wymagają ukazywania na ekranie tylko
popiersia spikera lub prelegenta.

W telewizji powinna być przewidziana możliwość wprowadzenia publiczności do

każdego większego studia. Liczba osób, jaką zamierza się wprowadzić do studia, musi być
jednak ograniczona.

W studiu telewizyjnym, zależnie od jego wielkości i rodzaju opracowywanych w nim

widowisk, przewiduje się ustawienie kilku lub kilkunastu kamer. W zasadzie dla każdej sceny
powinny być przewidziane co najmniej dwie kamery, przy czym każda dostarcza innego
ujęcia.

Najczęściej kamery odbywają ruch (jazdę) wzdłuż sceny. Rozróżnia się najazd i odjazd

kamery. Celem takich ruchów kamery może być np. podkreślenie znaczenia danej akcji lub
zwrócenie uwagi na określony obiekt na scenie. Przez najazd kamery następuje „ożywienie"
najbardziej nawet statycznych elementów sceny, np. kompozycji malarskiej zawartej
w obrazie. Tego rodzaju ujęcia stosowane są w filmie, przede wszystkim w filmach
ikonograficznych. Telewizja korzysta z tej techniki przy prezentowaniu rysunków,
dokumentów, fotografii itd. Podobne efekty można uzyskać również ze stojącej nieruchomo
kamery za pomocą obiektywu ze zmienną ogniskową.

Kamery obsługiwane są bezpośrednio przez kamerzystów (operatorów kamer),

odpowiedzialnych za ich ustawienie oraz dobranie odpowiednich ujęć, zgodnie ze
wskazówkami reżysera widowiska. Prace pomocnicze, tzn. przygotowanie kamer do pracy,
przesuwanie ich w trakcie realizacji widowiska oraz w czasie prób, wykonują asystenci
kamerzystów.

W większych studiach telewizyjnych, przeznaczonych do produkcji programu rewiowo-

muzycznego typu variete oraz dużych inscenizacji muzycznych, pożądane jest zbudowanie
zapadni, która umożliwia obniżenie poziomu podłogi do odpowiedniej głębokości. Zapadnia
może być wykorzystywana podczas skomplikowanych ujęć trikowych, np. scen na wodzie,
w piasku, błocie.

Studia telewizyjne z reguły wymagają bardzo rozbudowanych urządzeń oświetleniowych.

Zadaniem tych urządzeń jest odpowiednie oświetlenie planu scenicznego jako całości oraz
poszczególnych jego elementów składowych w celu uzyskania w obrazie telewizyjnym
określonych cech artystycznych i technicznych. Stosuje się następujące rodzaje oświetlenia:
podstawowe, wypełniające, modelujące, kluczowe i efektowe. Oświetlenie podstawowe,
zwane inaczej miękkim, ma za zadanie wytworzenie pewnego średniego poziomu natężenia
oświetlenia na scenie, co umożliwia zniwelowanie nadmiernych kontrastów i cieni
wywołanych działaniem innych źródeł światła. Oświetlenie wypełniające zapewnia
dostatecznie równomierne, bezcieniowe i rozproszone oświetlenie wszystkich szczegółów
obiektu na scenie, co jest szczególnie ważne dla wydobycia wyrazistego rysunku szczegółów
kompozycji obrazu. Oświetlenie modelujące, zwane również światłocieniowym, nadaje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obiektowi plastykę i wywołuje wrażenie trójwymiarowości. Podobne w działaniu, chociaż
o innym nieco przeznaczeniu, jest oświetlenie kluczowe, zwane też rysującym. Stosuje się je
do uwypuklenia niektórych fragmentów sceny. Dzięki zwiększonemu nieco natężeniu światła
przyczynia się ono do wydobycia odpowiedniego nastroju na scenie. Bardziej złożone zadania
ma oświetlenie efektowe. Za pomocą tego oświetlenia naśladuje się określone efekty optyczne
występujące w rzeczywistości, np. migotanie płomienia na kominku, błyski wystrzałów,
ś

wiatło błyskawic. Poza tym występuje jeszcze tzw. przeciwoświetlenie, które służy do

„oddzielenia" postaci wykonawców od tła i do wytworzenia wrażenia większej głębi obrazu,
oraz oświetlenie kontrujące, używane do oświetlenia przedmiotów i postaci od tyłu.

W skład urządzeń oświetleniowych studia wchodzą: źródła światła, oprawy

oświetleniowe, urządzenia podwieszające oraz związane z nimi urządzenia regulacyjne
i sterownicze.

W studiach telewizyjnych obowiązuje zasada, że podłoga musi być wolna od

jakichkolwiek instalacji oświetleniowych. Całą aparaturę oświetleniową instaluje się
w górnych partiach studiów. Jednocześnie aparatura oświetleniowa powinna osiągać nie tylko
najniższy, ale również i najwyższy punkt studia. W systemie tym montaż i demontaż opraw
ś

wietlnych może odbywać się na poziomie podłogi, co znacznie przyśpiesza przygotowanie

studia do nowej produkcji. Urządzenia, które umożliwiają zmianę położenia aparatów
oświetleniowych, noszą nazwę urządzeń podwieszających. Większość pracujących obecnie
urządzeń podwieszających zbudowana jest w systemie dźwigowym. Aparaturę oświetleniową
zawiesza się na specjalnym zwieszaku. Zwieszak ten nosi nazwę sztankietu i występuje
niemal we wszystkich rozwiązaniach urządzeń podwieszających. Do podnoszenia lub
opuszczania sztankietów służy specjalna wciągarka umieszczona na ścianie studia.
Przeciwwaga równoważy cały ciężar aparatury oświetleniowej i umożliwia utrzymywanie jej
na wybranej wysokości.

Każde większe studio telewizyjne, wymaga odpowiedniej reżyserni. Występują trzy

zasadnicze rodzaje reżyserni: wizji, fonii (dźwięku) i oświetlenia (światła).

Reżysernie powinny mieć zapewnione niezależne dojście, niedostępne dla osób

postronnych. Problem ten daje się zwykle dość łatwo rozwiązać przez usytuowanie tych
komórek na innej kondygnacji niż pozostałe pomieszczenia przystudyjne. Najczęściej
umieszcza się je na wysokości pierwszego piętra. Powinna również istnieć możliwość
szybkiego zejścia ze wszystkich tych pomieszczeń wprost do studia, a przede wszystkim
z reżyserni oświetlenia. Rozwiązanie takie ułatwia pracę zespołu reżyserskiego podczas prób
z aktorami, a ponadto zapewnia szybką interwencję w przypadku awarii technicznej w studiu.

Reżysernie umieszcza się zwykle po stronie czołowej studia telewizyjnego. Wszystkie

reżysernie powinny mieć zapewnioną widoczność między sobą oraz do studia. Kontakt
wizualny zapewniają odpowiednie okna reżyserskie. Czasami celowe jest, aby okna
dźwiękoszczelne między reżyserniami wizji i fonii miały konstrukcję umożliwiającą
podnoszenie szyb. Poziom podłogi tych reżyserni powinien znajdować się na takiej wysokości
w stosunku do poziomu podłogi studia, aby z miejsc, w których znajduje się personel
obsługujący urządzenia reżyserni (poziom oczu 120 cm, od podłogi), zapewniona była
widoczność przynajmniej 2/3 podłogi studia. Okna reżyserskie są niezbędne w zasadzie tylko
podczas przeprowadzania prób kamerowych. Wgląd do studia ułatwia wtedy reżyserowi
udzielanie wskazówek dotyczących rozstawienia poszczególnych wykonawców względem
kamer, mikrofonów itd. W czasie rejestracji lub nadawania audycji telewizyjnej na żywo okna
reżyserskie mają funkcję drugorzędną, gdyż podstawą oceny obrazu stają się wówczas
monitory obrazowe zainstalowane w reżyserniach. Z tych względów w niektórych ośrodkach
telewizyjnych rezygnuje się w ogóle ze stosowania okien reżyserskich do studia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W skład zespołu reżyserskiego studia mogą wchodzić inne jeszcze komórki, np. pokój

telekin. Pokoje telekin umieszcza się tylko przy studiach opracowujących złożone widowiska,
które wymagają wielu wstawek telekinowych. Inne zespoły studyjno-reżyserskie mogą
korzystać ze wstawek podawanych z telekin centralnych.

Maksymalne wykorzystanie urządzeń zainstalowanych w studiach telewizyjnych

i przyległych do nich reżyserniach oraz zwiększenie przelotowości eksploatacyjnej umożliwia
rozwiązanie technologiczno-funkcjonalne polegające na tzw. studiach bliźniaczych. Każda
para studiów pracujących w ramach własnego zespołu ma tylko jeden komplet urządzeń
kamerowych i mikrofonowych. Wspólne dla obu studiów są reżysernie wizji, fonii
i oświetlenia, a także inne pomieszczenia przystudyjne. Wszystkie pomieszczenia zgrupowane
są w specjalnym pasie technicznym, znajdującym się między parą studiów.

Cykl produkcyjny w ramach takiego układu technologicznego jest mniej więcej

następujący. W pierwszym studiu, po uprzednim przygotowaniu dekoracji, odbywa się
rejestracja lub bezpośrednia praca antenowa. Wszystkie urządzenia przełączone są wtedy na
to studio. W tym czasie drugie studio zabudowuje się dekoracjami. Po zmontowaniu dekoracji
w studiu tym może rozpocząć się próba kamerowa. Wymaga to, oczywiście, przetoczenia
kamer z pierwszego studia. Aby odciążyć nieco urządzenia reżyserskie od dość intensywnej
eksploatacji na antenie, a równocześnie ułatwić ich konserwację, tego rodzaju zespół studiów
wyposaża się dodatkowo w przenośny zestaw reżyserski, który umożliwia prowadzenie
niektórych prób kamerowych. Po ukończeniu prób i związanej z tym pracy antenowej cykl
produkcyjny przebiega w kolejności podanej poprzednio. Zasadę tego rozwiązania
przedstawiono na rys. 3. W zespole reżyserni studyjnych szczególne miejsce zajmuje zawsze
reżysernia wizji – miejsce pracy reżysera widowiska i reżysera telewizyjnego. Przy realizacji
bardziej złożonych form programowych.

Rys. 3. Przykład studiów bliźniaczych, pracujących w układzie jednego zespołu produkcyjnego

1 – studio A, 2 – studio B, 3 – korytarz do dowozu dekoracji i dla pracowników sceny, 4 – korytarz łączący

studia z garderobami aktorów, 5 – brama wjazdowa, 6 – pomieszczenie techniczne wspólne [3, s. 205]

Dla obu studiów z reżyserem widowiska współpracuje asystent oraz sekretarka planu

scenicznego, która czuwa nad zgodnością przebiegu akcji widowiska ze scenariuszem.
W reżyserni wizji pracuje także inżynier wizji, odpowiedzialny za utrzymanie właściwych
parametrów technicznych całkowitego sygnału wizyjnego oraz za sprawne działanie aparatury
technicznej w całym zespole studyjnym. W związku z tym inżynier wizji nazywany jest
czasem kierownikiem zmiany eksploatacyjnej studia.

Podstawowe wyposażenie reżyserni wizji stanowi stół reżyserski, zwany również

mikserskim. W telewizji stoły reżyserskie ustawiane są zazwyczaj prostopadle do okien
reżyserskich, co umożliwia umieszczenie monitorów obrazowych na wysokości wzroku osób

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

siedzących za stołami mikserskimi. Po obróceniu głowy zapewniony jest również doskonały
wgląd do studia.

Urządzenie reżyserskie wizji umożliwia miksowanie (przełączanie) sygnałów wizyjnych

otrzymywanych z poszczególnych kamer pracujących w studiu oraz z innych źródeł.
Wybierając kolejne ujęcia, reżyser telewizyjny montuje niejako w sposób automatyczny ciąg
obrazów składających się na poszczególne sekwencje widowiska. Operacje tego rodzaju
nazywane są często płynnym montażem lub płynnym przełączaniem. Przełączanie sygnałów
odbywa się za pomocą układów elektronicznych. Aby proces przełączania nie powodował
ż

adnych zakłóceń wizji, stosuje się niemal z reguły przełączanie w czasie trwania impulsu

gaszącego pola (ramki).

W reżyserni fonii podstawowe wyposażenie stanowi również stół reżyserski. Służy on do

miksowania sygnałów fonicznych, otrzymywanych z poszczególnych mikrofonów, które
pracują w studiu, oraz innych źródeł wtórnych doprowadzonych do tego urządzenia.

W reżyserni fonii w bezpośrednim sąsiedztwie stołu reżyserskiego instaluje się zwykle

stanowisko komputerowe, do nadawania wstawek muzycznych lub efektów tła dźwiękowego.

Urządzenia w reżyserni oświetlenia umożliwiają zdalne sterowanie punktów oświetlenia

scenicznego w studiu. Zdalne sterowanie może obejmować włączanie lub wyłączanie
indywidualnych albo grupowych punktów oświetleniowych, jak również płynną regulację
strumienia świetlnego oraz przełączanie pojedynczych lub zespołowych punktów świetlnych.

Podstawowym wyposażeniem reżyserni oświetlenia jest odpowiedni pulpit sterujący,

wbudowany zwykle w stół manipulacyjny oświetlenia.

Kontrola obrazu w zespole reżyserni studyjnych odbywa się na specjalnych odbiornikach,

zwanych monitorami obrazu. Zależnie od punktu kontroli w torze wizyjnym rozróżnia się
cztery rodzaje monitorów: podglądu, kontroli źródeł, liniowe oraz kontroli zwrotnej.

Rejestracja audycji telewizyjnych

W technice telewizyjnej stosuje się dwa systemy rejestracji audycji telewizyjnych:

filmową i magnetyczną.

Do rejestracji filmowej, zwanej również telerecordingiem, używa się systemu

fotograficznego, który polega na fotografowaniu specjalną kamerą filmową obrazu
telewizyjnego, powstającego na ekranie kineskopu odbiorczego (ekranie lampy obrazowej).
Rejestracja tego rodzaju nosi również nazwę kineskopowania, ponieważ źródłem obrazu jest
ekran lampy obrazowej. Do rejestracji filmowej w telewizji używa się przeważnie taśmy
35 mm.

Dźwięk w telefilmie zapisuje się z zasady metodą magnetyczną na osobnej perforowanej

taśmie, biegnącej synchronicznie z obrazem.

Montaż audycji telewizyjnych

Technika montażu i związane z nią wyposażenie zależą od rodzaju materiału

wyjściowego, na którym utrwalono audycję telewizyjną.

Gdy materiałem tym jest taśma magnetyczna, wówczas montaż przeprowadza się

w sposób elektroniczny z użyciem znaczników (tzw. montaż ręczny) lub z użyciem sygnału
kodu czasu na ścieżce montażowej, zwanej inaczej reżyserską.

Przegląd i przesłuchiwanie audycji telewizyjnych

Przegląd zarejestrowanych audycji telewizyjnych może mieć na celu ocenę techniczną

i artystyczną lub wybór odpowiednich wstawek przeznaczonych do wykorzystania w innej
audycji. Pomieszczenia do przeglądu audycji noszą nazwę sal przeglądu. W salach tych
dokonuje się również przeglądu audycji telewizyjnych dostarczonych w ramach wymiany

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przez inne organizacje telewizyjne oraz filmów dostarczonych przez kinematografię. Przy
każdej sali przeglądu filmów buduje się odpowiednią kabinę projekcyjną wyposażoną
w projektory do filmów. W większych ośrodkach telewizyjnych powinna być zbudowana
przynajmniej jedna większa sala przeglądu dla kilkudziesięciu, a nawet kilkuset osób, która
służy głównie do projekcji pokazowej własnej produkcji filmowej. W bezpośrednim
sąsiedztwie sali przeglądu filmów znajduje się zwykle przewijalnia taśmy. W mniejszych
ośrodkach telewizyjnych dopuszczalne jest wykorzystywanie studiów telewizyjnych jako sal
przeglądu filmów.

Sale przeglądu filmów powinny mieć wnętrze odpowiednio opracowane akustycznie.

Warunki akustyczne są w tym przypadku zbliżone do istniejących w salach kinowych.

Przechowywanie zarejestrowanych audycji telewizyjnych

Miejscem przechowywania zarejestrowanych audycji telewizyjnych jest wizjoteka,

składająca się zwykle z grupy pomieszczeń o odpowiednich warunkach klimatycznych.
Wilgotność i temperatura powietrza mają zasadniczy wpływ na stan techniczny taśmy
filmowej i magnetycznej. Audycje telewizyjne zarejestrowane na taśmie magnetycznej
przechowuje się w teletekach. Taśmy filmowe przechowuje się w oddzielnych
pomieszczeniach (filmotekach), głównie ze względu na wymagania dotyczące bezpieczeństwa
przeciwpożarowego.

Emisja programu telewizyjnego

Kierowanie i kontrola technicznym procesem emisji odbywają się w pokoju kontrolnym

emisji, zwanym czasem głównym pokojem kontrolnym. Pod względem technologicznym
komórka ta spełnia podobne funkcje jak amplifikatornia w rozgłośniach radiofonicznych.
Niemal we wszystkich spotykanych rozwiązaniach układowo-funkcjonalnych w pokoju
kontrolnym emisji grupuje się zarówno urządzenia manipulacyjno-kontrolne wizji, jak i fonii,
przy czym są one w zasadzie identyczne z urządzeniami reżyserni wizji i fonii. Obsługa
urządzeń wymaga zazwyczaj udziału dwóch inspektorów technicznych (inżyniera wizji
i inżyniera elektroakustyka). W praktyce spotyka się najczęściej rozwiązania umożliwiające
obsługę urządzeń jedynie przez inżyniera wizji.

Liczba pokojów kontrolnych emisji w ośrodku telewizyjnym powinna być co najmniej

równa liczbie równocześnie emitowanych programów. Pożądane jest zbudowanie w ośrodku
jednego rezerwowego pokoju kontrolnego.

W dużych ośrodkach telewizyjnych pokoje kontrolne emisji programu pracują najczęściej

w ramach zespołu emisyjnego. Pokój kontrolny emisji programu telewizyjnego staje się
w takim przypadku centralną komórką zespołu. Do zespołu emisyjnego zalicza się: pokój
kontrolny emisji programu, studio spikerowskie, pokój inspektora. Skład ten może być
uzupełniony pokojem aparatury z urządzeniami podobnymi do urządzeń pokojów aparatur
zespołów reżyserskich albo też zmniejszony, np. przez umieszczenie inspektora programu
w pokoju kontrolnym emisji.

Studio spikerowskie pracujące w ramach zespołu emisyjnego wyposaża się w dwie

kamery telewizyjne, przy czym jedna z nich stanowi rezerwę, oraz w monitor obrazowy, który
pokazuje aktualnie emitowany program. Spiker jest więc zorientowany, kiedy ma
zapowiedzieć następną pozycję programu. Z chwilą włączenia studia na antenę spiker na
ekranie monitora widzi własną postać, co umożliwia mu przyjęcie najdogodniejszej pozycji
przy stole spikerowskim.

Czasami stosuje się jeszcze dodatkowy monitor o dużym ekranie, ustawiony tuż pod

obiektywem kamery studyjnej. Służy on do reprodukcji tekstu przeznaczonego do odczytania
przez spikera. Tekst przekazywany jest na monitor obrazowy za pomocą kamery widikonowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

umieszczonej pod „blatem" stołu spikerowskiego. Spiker patrząc bezpośrednio w obiektyw
kamery studyjnej i czytając tekst na ekranie monitora, zwanego również czytnikiem, sprawia
wrażenie, że mówi z pamięci.

Do podstawowego wyposażenia studia spikerowskiego należy również mikrofon

i urządzenia interkomowe.

Pokój inspektora powinien być wyposażony w urządzenia zarówno do kontroli optycznej,

jak i słuchowej widowiska, a także w odpowiednie urządzenia interkomowe, zapewniające
inspektorowi wygodną łączność z podstawowymi komórkami ośrodka telewizyjnego oraz
niektórymi komórkami zewnętrznymi.

W ostatnich latach w pokojach inspektorów instaluje się monitory obrazowe

z wbudowaną tzw. szybkostrzelną kamerą małoobrazkową; rozwiązanie to jest podobne do
urządzeń używanych w laboratoriach do zdjęć z oscyloskopu. Aparatura ta umożliwia
dokonywanie pomiarów kontrolnych oraz utrwalanie usterek technicznych pojawiających się
w przekazywanym „na antenie" obrazie. Zespoły emisyjne lokalizuje się zwykle w pobliżu
sali aparatury centralnej, gdzie zbiegają się wszystkie tory wizyjne i foniczne ze źródeł
i odbiorów wewnętrznych, jak również wszystkie tory i linie radiowe ze stacji nadawczych
innych ośrodków telewizyjnych oraz wozów i punktów transmisyjnych. Tu również znajduje
się generator synchronizujący oraz większość urządzeń rozdzielczych i pomiarowych.

Generator synchronizujący spełnia w ośrodku rolę zegara: wyznacza z bardzo dużą

dokładnością i stałością podstawowe jednostki czasu, jakimi są okres odchylania poziomego,
czyli odchylanie linii, oraz okres odchylania pionowego, czyli odchylanie pola. W celu
zapewnienia ciągłości pracy w każdym ośrodku telewizyjnym instaluje się dwa identyczne
generatory synchronizujące; drugi generator jest urządzeniem rezerwowym.

Sala aparatury centralnej składa się z jednego lub kilku pomieszczeń. W wielu

rozwiązaniach urządzenia komutacyjne grupuje się w oddzielnym pomieszczeniu
powiązanym funkcjonalnie z pozostałymi pomieszczeniami sali aparatury centralnej.
Przeciętne połączenie źródła z odbiorem składa się w telewizji z obwodu współosiowego
(przenoszącego główny wyjściowy sygnał wizyjny), obwodu fonicznego (przenoszącego
główny wyjściowy sygnał foniczny), zwrotnego obwodu wizyjnego (przenoszącego obraz
zwrotny), zwrotnego obwodu fonicznego, dwóch obwodów zleceniowych (po jednym
w każdym kierunku) i trzech lub czterech żył sygnalizacji prądu stałego.

Transmisja widowisk telewizyjnych spoza ośrodków telewizyjnych

Odległość punktów transmisyjnych od macierzystego ośrodka telewizyjnego w przypadku

transmisji bezpośredniej uwarunkowana jest zasięgiem stosowanych w telewizji środków
przekazywania widowisk do ośrodków telewizyjnych. Transmisja odbywa się za
pośrednictwem łączy satelitarnych. Nadajnik tego łącza zainstalowany jest w wozie
transmisyjnym, a odbiornik – w ośrodku telewizyjnym.

W telewizji, podobnie jak w radiofonii, rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje wozów

transmisyjnych: wozy dla małych, średnich i dużych transmisji.

W zależności od typu wozu, odpowiedniej rozbudowie i uzupełnieniu podlegają układy

towarzyszące wizji i fonii, a także różnego rodzaju urządzenia pomocnicze.

Wyposażenie techniczne wozu transmisyjnego jest podobne do stosowanego w zespołach

studyjno-reżyserskich w ośrodkach telewizyjnych.

Sprzęt rozmieszczony jest w odpowiednich przedziałach wozu, które w pewnym sensie są

odwzorowaniem układów funkcjonalnych spotykanych w technice studyjnej ośrodków
telewizyjnych: w przedziale reżyserskim zgrupowane są urządzenia mikserskie wizji i fonii,
w przedziale technicznym znajdują się urządzenia charakterystyczne dla pokoju aparatury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dalszym rozwinięciem tego układu jest wprowadzenie oddzielnego przedziału dla urządzeń
mikserskich wizji i oddzielnego dla urządzeń mikserskich fonii.

Rola producenta i kierownika produkcji w całym procesie powstawania audycji
telewizyjnej

Producent (przedsiębiorca) jest głównym inwestorem produkcji telewizyjnej. Zatrudnia

wszystkie potrzebne osoby do jego produkcji i zapewnia sprzęt oraz środki materialne. Po
wyprodukowaniu audycji jest właścicielem praw autorskich i głównym beneficjentem
ewentualnych dochodów z jego sprzedaży.

Jego wpływ na kształt artystyczny filmu może być bardzo różny, zależy to w głównej

mierze od stosunków między nim a reżyserem, scenarzystą, aktorami i innymi osobami
realizującymi film. Jedni producenci kontrolują i wpływają na film bezpośrednio, inni
zawierzają reżyserowi, pozwalając mu na swobodną realizację jego wizji artystycznej.
Czasami zdarza się też, że reżyserzy, aby zapewnić sobie swobodę artystyczną stają się
własnymi producentami.

W odniesieniu do realizacji filmów i audycji telewizyjnych często mówi się

o koprodukcji. Koprodukcja jest to wspólna produkcja kilku podmiotów (osób,
przedsiębiorstw). Głównym celem koprodukcji jest rozłożenie kosztów produkcji na
koproducentów.

Kierownik produkcji to odpowiedzialne stanowisko, które wiąże się z zarządzaniem

zarówno procesami, jak i często – koordynacją pracy dużego zespołu. Głównymi zadaniami
kierownika produkcji są: podniesienie wydajności, wdrażanie nowych koncepcji produkcji,
a także nowych technologii.

Kierownik produkcji odpowiada za całość procesu produkcji. Do jego zadań należy:

Zrządzanie zespołem, w tym

−

kierowanie osobami bezpośrednio podległymi oraz koordynacja działań osób
współpracujących w ramach danego przedsięwzięcia,

−

angażowanie członków zespołu,

−

promowanie innowacyjności i zmian,

−

negocjacje i współpraca z firmami kooperującymi i podwykonawcami oraz urzędami
i innymi organizacjami.

Projektowanie i planowanie strategiczne, w tym:

−

opracowanie wraz zespołem strategii działań w ramach danego projektu, jego
struktury merytorycznej,

−

przygotowywanie i prowadzenie prezentacji i szkoleń na temat projektu dla potrzeb
wewnętrznych, a także podwykonawców, zleceniodawców i inwestorów,

−

tworzenie standardów merytorycznych, ilościowych i jakościowych dla nowych
produkcji,

−

planowanie i współtworzenie strategii rozwoju działu/firmy,

Kosztorysowanie i kontrola finansowo-prawna, w tym:

−

sporządzanie budżetów i biznes planów,

−

planowanie kosztów,

−

kontrola bieżących wydatków produkcyjnych,

−

zakup i sprzedaż praw autorskich,

−

uczestnictwo w przygotowywaniu umów handlowych,

−

zapewnienie zgodności procedur i innych działań wymaganych przez przepisy.

Organizacja czasu pracy i nadzór wykonawczy, w tym:

−

współtworzenie harmonogramów i planów działania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

koordynacja i kontrola przebiegu trwających działań,

−

monitorowanie,

−

analiza jakościowa i ilościowa rynku oraz dostępnych zasobów (w tym kapitału
ludzkiego, zasobów finansowych, dostępnego czasu),

−

kontrola wykonawstwa materiałów (np. projektów graficznych, tworzenia aplikacji,
baz danych, zdjęć, nagrań dźwiękowych, filmowych i animacji),

−

nadzór nad aktualizacjami.

Planowanie marketingowe, w tym:

−

obsługa medialna,

−

organizacja

kampanii

reklamowych

informacyjnych,

bądź

współpraca

z zewnętrznymi agencjami reklamowymi/agencjami PR,

−

współpraca z organizatorami imprez towarzyszących produkcji (np. wystaw,
konferencji prasowych, akcji reklamowych, spotkań z widzami/słuchaczami).

Sprawozdawczość i raportowanie, w tym:

−

przygotowywanie sprawozdań i raportów okresowych i końcowych na potrzeby
statystyczne oraz na konkretne zapotrzebowanie (np. na zlecenie klientów,
inwestorów czy zarządu firmy),

−

kontrola i analiza oglądalności,

−

określenie możliwości rozwoju projektu,

−

doradztwo postprodukcyjne.

Szczegółowe kompetencje osoby pracującej na tym stanowisku mogą się różnić

w zależności od tego czy miejscem pracy jest duża firma, czy małe przedsiębiorstwo. Mimo
różnic w sposobach i strategiach realizacji zadań, wszyscy kierownicy produkcji, niezależnie
od rozmiarów i typu przedsiębiorstwa, w którym pracują, mają taki sam cel: organizowanie,
planowanie i kontrola produkcji. Ich działania muszą być przy tym zgodne z polityką
finansową i marketingową firmy.

Dużą część pracy kierownik produkcji spędza w swoim biurze, gdzie wykonuje wszystkie

czynności analityczne oraz obowiązki o charakterze biurowym. W związku z tym, że
odpowiada za proces produkcji, część czasu spędza w miejscu wytwarzania produktu lub
w innych miejscach związanych z procesem produkcji. Może to być hala produkcyjna, dział
badawczy, plac budowy, magazyny itp.

Zawód ten wiąże się z częstymi kontaktami z ludźmi. Kierownik produkcji kontaktuje się

zarówno ze swoimi przełożonymi (np. dyrektor produkcji, dyrektor generalny, zarząd) jak
i podwładnymi (np. pracownicy działu produkcji). Zazwyczaj praca kierownika produkcji
odbywa się w stale określonych godzinach w ciągu dnia i trwa około 8 godzin dziennie.
Ponieważ jest to stanowisko odpowiedzialne, na którym pracownik jest rozliczany nie z czasu
pracy, ale z jej efektów sytuacja często wymaga, by kierownik pracował dłużej.

Stanowisko kierownicze i związana z nim odpowiedzialność sprawiają, że konieczna jest

odporność na stres, który jest obecny niemal cały czas. Niezbędna jest też wiedza zarówno
z dziedziny, w której się działa, jak i ekonomii, zarządzania, marketingu, organizacji
przedsiębiorstwa, prawa. Bardzo ważne jest też samokształcenie i motywacja do odnoszenia
sukcesów. Ponieważ jest to stanowisko kierownicze istotne znaczenie mają cechy
przywódcze, zdolności organizatorskie i umiejętność współpracy. Kierownik produkcji musi
mieć świadomość konsekwencji, jakie niosą za sobą podejmowane przez niego decyzje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co kryje się pod pojęciem audycja telewizyjna?

Jaki są formy audycji telewizyjnych?

Jaki jest podział audycji, w zależności od różnych kryteriów podziału?

Co nazywamy ramówką?

Co to jest program telewizyjny?

Co kryje się pod pojęciem gatunek telewizyjny?

Jakie są rodzaje gatunków telewizyjnych?

Na czym polega przygotowanie i opracowanie audycji telewizyjnych?

W jakim celu stosuje się próby audycji telewizyjnych?

10.

Na czym polega opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnych?

11.

Na czym polega opracowanie charakteryzatorskie w audycjach telewizyjnych?

12.

Na czym polega wykonanie i techniczna realizacja audycji telewizyjnych?

13.

Na czym polega rejestracja audycji telewizyjnych?

14.

Na czym polega montaż audycji telewizyjnych?

15.

Na czym polega przegląd i przesłuchiwanie audycji telewizyjnych?

16.

Co to jest wizjoteka?

17.

Jaką rolę pełni pokój kontrolny podczas emisji programu telewizyjnego?

18.

W jaki sposób dokonuje się transmisji widowisk telewizyjnych spoza ośrodków
telewizyjnych?

19.

Jaką rolę pełni producent w procesie powstawania audycji telewizyjnej?

20.

Jakie są zadania kierownika produkcji?

21.

Czym jest koprodukcja?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj audycję telewizyjną z uwzględnieniem jej gatunków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat gatunków audycji telewizyjnych,

przedyskutować w grupie definicję, gatunki i ich charakterystykę audycji telewizyjnych
na podstawie zgromadzonych materiałów,

opracować pisemnie: definicję audycji telewizyjnej oraz scharakteryzować gatunki
audycji telewizyjnej,

opracować wnioski z charakteryzowania audycji,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj produkcję audycji telewizyjnych, wskaż możliwości ich finansowania

oraz dystrybucji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat produkcji audycji telewizyjnych,

przedyskutować w grupie proces produkcji audycji z uwzględnieniem ich finansowania
i dystrybucji,

opracować pisemnie powyższe zagadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł
finansowania oraz dystrybucji audycji telewizyjnych,

dokonać zestawienia źródeł finansowania audycji,

opracować wnioski z charakterystyki produkcji audycji telewizyjnych oraz zestawienia,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj system pracy oraz stanowiska robocze w produkcji audycji telewizyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat przyjętego systemu pracy i stanowisk
roboczych przy produkcji audycji telewizyjnych,

przedyskutować w grupie charakterystykę systemu pracy w produkcji telewizyjnej na
podstawie zgromadzonych materiałów,

opracować pisemnie powyższe zagadnienia,

opracować wnioski wynikające z przyjętego systemu pracy,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj rolę producenta, koproducenta i kierownika produkcji w procesie

tworzenia audycji telewizyjnej

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat roli producenta, koproducenta i kierownika
produkcji w tworzeniu audycji telewizyjnych,

poszukać w Internecie lub literaturze informacji na temat koprodukcji audycji
telewizyjnych,

przedyskutować w grupie rolę poszczególnych osób na podstawie zgromadzonych
materiałów,

opracować pisemnie powyższe zagadnienia,

zanalizować rolę koprodukcji w aspekcie finansowym przy tworzeniu audycji
telewizyjnych,

opracować wnioski wynikające z powyższej analizy i charakterystyki,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować audycję telewizyjną z uwzględnieniem jej
gatunków?

scharakteryzować produkcję audycji telewizyjnych?

dokonać zestawienia źródeł finansowania audycji?

scharakteryzować system pracy oraz stanowiska robocze w produkcji
audycji telewizyjnej?

scharakteryzować rolę producenta, koproducenta i kierownika
produkcji w procesie tworzenia audycji telewizyjnej?

wyjaśnić rolę koprodukcji w aspekcie finansowym przy tworzeniu
audycji telewizyjnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Etapy produkcji audycji telewizyjnych i ich charakterystyka

4.3.1. Materiał nauczania

Telewizyjny proces produkcyjny

Tok produkcji programu

W celu wyprodukowania programu telewizyjnego należy przygotować wszystkie jego

elementy wizyjne i foniczne, a następnie za pomocą urządzeń technicznych połączyć je
w jednorodny utwór – emitowany „na żywo” lub z poślizgiem czasowym. Niezależnie od
formy emisji (żywej lub odtworzenia zapisu) w zakresie działań produkcyjnych leżą zawsze
trzy powiązane z sobą grupy czynności:

−

techniczne,

−

produkcyjne,

−

realizatorskie.
Wszystkie grupy czynności muszą być sprawnie wykonane w przewidzianym czasie, przy

czym wzajemna współzależność działań wyklucza niezgodność toku produkcji z wymogami
technologicznymi. Tabela 1 przedstawia przedmiot i kolejność działań, w wyniku których
powstaje program telewizyjny.

Tabela 1. Tok produkcji programu telewizyjnego [2, s. 173]

Technika (środki)

Produkcja (oprawa)

Realizacja (koncepcja)

Pomysł

Scenariusz

Zamówienie środków technicznych

Przygotowanie

rodków

technicznych

Plan produkcyjny

Projekt scenograficzny

Wykonanie dekoracji o kostiumów

Obsada aktorska

Zaangażowanie wykonawców

Obsada realizatorska

Dopasowanie kostiumów

Próby

Wykonanie nagrań

Nagranie playbacków

Zabudowa studia

Materiały ilustracyjne, plansze, itp.

Zestrojenie aparatury

Ustawienie światła

Korekty dekoracji

Próby kamerowe

Charakteryzacja

Wykonanie nagrania

Nagranie

Odtworzenie

Przegląd materiału zdjęciowego

Wykonanie montażu

Likwidacja dekoracji

Montaż elektroniczny

Re-recording dźwięku

Dodatkowe udźwiękowienie

Kontrola jakości

Kolaudacja

Dyspozycja emisji

Odtworzenie na antenie

Rozliczenie finansowe

Dyspozycja

likwidacji

lub

zachowaniu nagrania

Przekazanie taśmy do archiwum

Przechowanie taśmy archiwalnej

Czynności

objęte

tokiem

produkcyjnym

programu

wykonywane

są

przez

wykwalifikowane zespoły ludzi: techniczny, produkcyjny, obsługi planu i realizatorski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Składy osobowe tych zespołów mogą zmieniać się stosowanie do zadań i przyjętych struktur
organizacyjnych, jednakże bez wpływu na treść i kolejność działań.

W toku produkcji wyróżnia się zazwyczaj pięć okresów, różniących się charakterem prac:

okres przygotowawczy – w trakcie którego wykonywane są wszystkie prace
organizacyjne, techniczne i realizatorskie poprzedzające zdjęcia (nagranie),

okres zdjęciowy – w którym przeprowadza się próby kamerowe i nagranie (lub
bezpośrednią emisję),

okres montażu i udźwiękowienia – podczas którego składa się program z materiałów
nagranych w okresie zdjęciowym, nadając dziełu ostateczny kształt ekranowy,

okres kolaudacji – obejmujący zatwierdzenie programu do emisji oraz wykonanie
ewentualnych poprawek wskazanych przez komisję kolaudacyjną,

okres likwidacji – po podjęciu dyspozycji o emisji programu, który obejmuje wydanie
końcowych zleceń o skasowaniu lub przechowywaniu nośników w archiwum, a także
dokonanie rozliczenia kosztów.

Wiodącą rolę we wszystkich działaniach podporządkowanych wykonaniu programu pełni

trzyosobowy sztab, zwany trójką realizatorską. W jego skład wchodzą:
a)

reżyser (realizator programu) – delegowany przez redakcję twórca programu,

realizator telewizyjny – najbliższy współpracownik twórcy reżysera, odpowiedzialny za
telewizyjną postać dzieła,

kierownik produkcji – organizator pracy i zarazem inspicjent na planie zdjęciowym.

Czynności koordynacyjne związane z zapewnieniem środków technicznych i produkcyjnych,
leżą w gestii głównej dyspozytury. Wykonaniem zadań wynikających z planu produkcyjnego
zajmują się techniczne służby studyjne, transmisyjne oraz telekin i rejestracji. Materialna
oprawa programu należy do warsztatów produkcyjnych, służb zaopatrzenia programowego
oraz obsługi planu i aktora. Twórczy personel realizatorski należy do działu realizacji
programu.

Służby techniczne

Wszystkie środki techniczne służące tworzeniu programu telewizyjnego znajdują się

w gestii dyrekcji technicznej. W procesie produkcyjnym uczestniczą bezpośrednio służby
eksploatacyjne studiów, wozów transmisyjnych, telekin, rejestracji – a w niektórych
przypadkach również emisji. W skład studyjnej ekipy technicznej wchodzą:

−

1 inżynier studia – szef ekipy, odpowiedzialny za przygotowanie sprzętu i techniczną
jakość programu,

−

1 technik poziomów (wizji),

−

1 – 2 asystentów realizatora światła (techników oświetlenia),

−

1 – 2 operatorów mikrofonu,

−

1 realizator rejestracji nagrania,

−

1 – 3 asystentów operatora kamery.
W razie potrzeby mogą być stosowane powiększone obsady na stanowiskach

asystenckich i operatorskich. Na identycznej zasadzie zbudowana jest ekipa transmisyjna,
pracująca pod kierownictwem inżyniera wozu.

Obowiązkiem służby eksploatacyjnej jest przygotowanie sprzętu zgłoszonego przez

dyspozyturę oraz zapewnienie sprawnej pracy urządzeń w okresie zdjęciowym. Podstawowe
zadanie ekipy technicznej stanowi troska o wysoką jakość sygnałów wizji i fonii, a także
o prawidłowe wykorzystanie aparatury. W zakresie doboru sprzętu i najodpowiedniejszej
metody pracy inżynier kierujący ekipą techniczną spełnia rolę technologa i z tego względu
uczestniczy często już we wczesnej fazie przygotowania programu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Inżynier wozu transmisyjnego ma obowiązek przeprowadzenia dokumentacji technicznej

na miejscu, z którego program będzie nadawany oraz zapewnienia zasilania energetycznego
i niezbędnego dla transmisji sprzętu pomocniczego.

Do ekipy technicznej dołączeni są doraźnie na czas wykonywania zadania:

−

1 operator telekina,

−

1 – 2 operatorów magnetowidu,

−

1 operator syntezatora napisów.
Połączenia wizyjne, foniczne i rozmówne, niezbędne do realizacji programu,

przygotowują dyżurni pracownicy centralnej aparatury i centralnego pokoju rejestracji.
Przebieg prac technicznych nadzoruje inspektor techniczny.

Decyzje o zmianie środków technicznych (studia, magnetowidy, telekina) lub

przedłużeniu planowanego czasu pracy urządzeń i obsługi może wydawać jedynie
dyspozytura.

Służby produkcyjne

Przygotowanie materialnej oprawy programu należy do warsztatów produkcyjnych

i personelu obsługi planu i aktora, zgrupowanych organizacyjnie w dyrekcji ds. realizacji
i produkcji. Środki inscenizacji wytwarzane są przez specjalistyczne pracownie: stolarską,
malarską, tapicerską, krawiecką, modelarską i fotograficzną.

Zasoby scenograficzne gromadzone są w magazynach produkcyjnych i uzupełnianie

w drodze zakupów i wypożyczeń (głownie stroje oraz rekwizyty).

Zagospodarowanie planu zdjęciowego (studia) należy do pracowników obsługi, ujętych

w grupy robocze o składzie:

−

1 gospodarz studia,

−

1 rekwizytor,

−

2 – 4 maszynistów planu.
Przygotowanie

charakteryzatorskie

uczestników

programu

powierza

się

wyspecjalizowanej pracowni charakteryzatorskiej, obsługującej wszystkie studia telewizyjne
i transmisyjne.

Decyzje o zakresie i czasie pracy służb obsługi planu i aktora płyną z ustaleń

dyspozytury.

Służby realizatorskie

W odróżnieniu od służb techniczno-eksploatacyjnych i produkcyjnych, związanych przez

grupy robocze o stałym składzie ze studiami, wozami transmisyjnymi i pracowniami, zespół
realizatorski kompletowany jest każdorazowo z grona uprawnionych do wykonywania
odpowiednich funkcji pracowników twórczych. Są oni zgrupowani w pionach
organizacyjnych głównego reżysera, głównego scenografa i w dziale realizacji programu
telewizyjnego, podległego dyrekcji ds. realizacji i produkcji. Dobór ten ma na celu
skompletowanie optymalnego składu grupy twórczej, której członkowie są najbardziej
predysponowani do wykonania powierzonego zadania programowego. W skład ekipy
realizatorskiej wchodzą:
a)

„trójka realizatorska” we wszystkich okresach produkcji:

−

reżyser (realizator programu),

−

realizator telewizyjny,

−

kierownik produkcji,

twórcy oprawy plastycznej i muzycznej w okresie przygotowawczym, i zdjęciowym:

−

scenograf,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ilustrator muzyczny,

ekipa studyjna w okresie zdjęciowym:

−

realizator światła,

−

realizator dźwięku,

−

3 operatorów kamer.

Realizatorzy światła i dźwięku mogą być włączeni do pracy również w okresie

przygotowawczym, a realizator dźwięku także w okresie montażu i udźwiękowienia – jeśli
potrzeby programu tego wymagają. W okresie przygotowawczym i zdjęciowym reżyser
najczęściej korzysta ze współpracy asystenta (sekretarki planu).

Działania służb realizatorskich mają zasadnicze znaczenie dla artystycznego

ukształtowania programu. Z tego też względu podporządkowane są im działania techniczne
i produkcyjne. Reżyserowi (realizatorowi programu) podlegają funkcjonalnie wszyscy
pracownicy, uczestniczący w procesie tworzenia programu.

Organizacja produkcji

Dla zapewnienia sprawnego przebiegu wszystkich prac składających się na proces

produkcji programowej telewizja wytworzyła dwie przenikające się struktury organizacyjne
(rys. 4):

−

strukturę pionową – do wypełniania zadań długofalowych (redakcje, działy i wydziały
programowe, realizacyjno-produkcyjne oraz techniczne),

−

strukturę poziomą – do doraźnego wykonywania konkretnych zadań programowych
(ekipa realizatorska, ekipa techniczna).

Rys. 4. Organizacja produkcji [2, s. 179]

Organizacją produkcji każdego programu telewizyjnego indywidualnie kieruje

wyznaczony przez właściwą naczelną redakcję kierownik produkcji, wchodzący w skład
„trójki realizatorskiej”. Naczelna redakcja ustala także w porozumieniu z głównym reżyserem
i działem realizacji programu reżysera lub realizatora programu. Pozostała obsada personalna
leży w gestii kierownictwa odpowiednich komórek organizacyjnych i powinna być

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dokonywana w miarę możliwości z uwzględnieniem wskazań reżysera albo realizatora
telewizyjnego.

Technologia programu informacyjnego

W pojęciu „telewizyjny program informacyjny” grupuje się wszystkie pozycje

programowe typu dziennikarskiego, których celem jest sprawne przekazania wiadomości. Są
to wyłącznie programy szybkiego przebiegu, wyróżniające się krótkim cyklem produkcyjnym
i żywą emisją. Ze względu na wysokie tempo pracy i wymóg niezawodności podstawowe
znaczenie ma dla nich rozbudowane zaplecze techniczne. Programy informacyjne realizowane
są w wydzielonych studiach, dysponujących własnym sprzętem. Ponieważ w produkcji
informacyjnej powszechnie stosowana jest technika mieszana, elektroniczno-filmowa, tworzy
się dla jej potrzeb także własną bazę produkcji filmowej.

Struktura technologiczna

Z technologicznego punktu widzenia (rys. 5) program informacyjny wyróżnia się

wyjątkowo ścisłym powiązaniem okresów przygotowawczego i zdjęciowego, bezpośrednio
graniczących z emisją. Z tego powodu zasadniczym zadaniem jest równoczesne zapewnienie
wysokiej operatywności i niezawodności systemu, który z uwagi na różnorodność zadań
programowych wyróżniać się musi także znaczną elastycznością.

Rys. 5. Struktura technologiczna programu informacyjnego [2, s. 182]

Operatywność systemu uzyskuje się przez zastosowanie odpowiednich urządzeń

technicznych do których natychmiastowy dostęp zapewnia się przez wyłączenie tego sprzętu
z reguł centralnego planowania, obejmujących wszystkie pozostałe typy programów
telewizyjnych. Redakcja informacyjna staje się dzięki temu samodzielnym gospodarzem
własnego zaplecza technicznego. W razie konieczności zapewnia się jej także priorytet
w postępie do pozostałych urządzeń ośrodka telewizyjnego.

Zastąpienie planowania długofalowego działaniami operacyjnymi wymagają ustalenia

stałych warunków technicznych programu. Z doświadczeń wynika, że obejmują one:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

studio o stałej zabudowie scenograficznej, łatwej do użycia w kilku różnych wariantach
bez pracochłonnego przestawiania dekoracji,

−

stały park oświetleniowy, zaprogramowany do pracy we wszystkich wariantach zabudowy
studia,

−

mikser obrazu, pozwalający na wprowadzanie wszystkich efektów specjalnych,
a w szczególności zastąpienie scenografii zmiennymi tłami, wprowadzanymi metodą
chroma-key,

−

system monitorowy, pozwalający na załączenie do monitorów podglądowych w studiu
dowolnych sygnałów wizyjnych, wybranych przez realizatora,

−

instalację dźwiękową, zapewniającą zbieranie dźwięku przez kilka mikrofonów
ruchomych i stałych, a także odsłuch dowolnego źródła dźwięku w studiu,

−

urządzenia rejestrujące,

−

telefon z przystawką do przekazywania na fonii programowej rozmów bezpośrednich,
stanowiących możliwy element programu,

−

teleprompter (urządzenie „podpowiadające”), wyświetlający wcześniej napisane teksty
wypowiedzi na półprzepuszczalnym lustrze przed obiektywem kamery,

−

dyskretny telefon łączności między reżyserką i prezenterem (interkom),
Rozbudowanemu zapleczu technicznemu muszą towarzyszyć zaplanowane z rozmachem

rozwiązania organizacyjne, mające na celu pełne spożytkowanie możliwości. Ważną funkcję
pełnią tu służby transportowe – naziemne i powietrzne – biorące udział nie tylko w przewozie
materiałów i ludzi, ale też w uzyskiwaniu tworzywa reporterskiego (wozy i śmigłowiec do
prac zdjęciowych). Niezmiernie istotne jest przy tym stworzenie przejrzystego i sprawnego
systemu zarządzania, którego koncepcja powinna wyeliminować niepożądaną mitręgę
biurokratyczną.

Niezawodność systemu osiąga się głownie przez dublowanie urządzeń – a czasem i obsad

na stanowiskach pracy – w punktach związanych z żywą emisją. Wszystkie materiały
dziennikarskie o najwyższej randze programowej powinny być dla asekuracji kopiowane
i odtwarzane równocześnie na dwóch niezależnych magnetowidach. W transmisjach
bezpośrednich dubluje się w tym samym celu całe wozy transmisyjne albo przynajmniej
radiowe linie przesyłowe i kable dźwiękowe.

Przygotowanie programu

W odróżnieniu od innych programów prace przygotowawcze serwisów informacyjnych

(rys. 6) biegną niezależnie od toku produkcyjnego. Konspekt programu informacyjnego
(„szpigel”) powstaje dopiero na podstawie zgromadzonych materiałów. Produkcja samego
programu polega w istocie na obróbce elementów gotowych, dostarczanych nieustannie przez
serwis oraz uzupełnieniu tego zestawu niewielką ilością elementów nowych – stanowiących
obudowę (merytoryczną lub formalną) serwisu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Proces produkcyjny programu informacyjnego [2, s. 187]

Rys. 7. Tok produkcji serwisu informacyjnego [2, s. 188]

Serwis informacyjny (rys. 7) przygotowywany jest przez wyspecjalizowane redakcje

o profilu krajowym i zagranicznym w postaci materiałów wszelkiego typu:

−

depesz agencyjnych,

−

fotografii,

−

filmowych informacji agencyjnych,

−

firmowych informacji własnych,

−

informacji z wymiany zagranicznej przekazywanych w sieci łączy,

−

unilateralnych korespondencji telewizyjnych przekazanych z zagranicy i z ośrodków
regionalnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

informacji audiowizualnych uzyskanych sprzętem ENG (ang. Electronic New Gathering –
elektroniczne zbieranie wiadomości),

−

rejestracji transmisji bezpośrednich,

−

własnych informacji dźwiękowych z kraju i zagranicy,

−

własnych informacji tekstowych.
Obróbki elektronicznej wymagają wszystkie materiały serwisowe na nośnikach danych,

poddawane są bowiem z reguły zabiegom montażowym, a co najmniej przegraniu. W efekcie
uzyskuje się gotowe elementy programu, zwane tematami, z których w toku produkcji
każdego wydania składa się całość. Tematy serwisowe po zmontowaniu otrzymują oprawę
tekstową (komentarz lektorski) i dźwiękową (ilustrację muzyczną, jeśli nie jest
wykorzystywany oryginalny dźwięk). Pozostałe materiały przygotowywane mogą być
zwykłymi metodami redakcyjnymi bez udziału technologii elektronicznej.

Rys. 8. Tok produkcji wydania programu informacyjnego [2, s. 190]

Proces produkcyjny wydania (rys. 8) polega na ułożeniu tematów serwisowych

w kolejności wskazanej przez konspekt programu, co połączone jest czasem z drugą fazą
montażu oraz obudowaniu materiału informacyjnego tworzywem studyjnym. Tematy
nadawane w formie wizyjnej są najczęściej przepisywane na nośnik magnetyczny i łączone
w jednorodnej postaci z materiałami uzyskanymi z innych źródeł. W trakcie zgrania
konstruowanych tą metodą „bloków” przygotowuje się równocześnie kopie asekuracyjne dla
najważniejszych tematów, które w emisji będą odtwarzane równolegle z dwóch
magnetowidów. Do bloków włącza się, w miarę możliwości, nagrania materiałów studyjnych
(rozmów, komentarzy), które zostały nagrane przed emisją. Ponieważ wiąże się to z pewnymi
trudnościami, wynikłymi z braku czasu na składanie jednolitego bloku nagrań, często
rozdziela się emisję materiałów na kilka magnetowidów. Równocześnie przygotowane zostaje
tworzywo ilustracyjne obudowy programu – wizyjne i muzyczna – przeznaczone do emisji
„na żywo”. Materiał wizyjny może mieć postać fotografii, slajdów i plansz graficznych
eksponowanych przez kamery w studiu. Podkłady muzyczne i efekty dźwiękowe dostarcza się
na nośnikach dźwięku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Emisja programu

Ponieważ programy informacyjne nadawane są w stałych warunkach studyjnych –

poprzedza się je jedynie krótką próbą techniczną, mającą na celu sprawdzenie aparatury
i połączeń. Szczególnie istotną rolę odgrywa za to dokładny scenopis wydania, przewidujący
precyzyjnie kolejność wejść kamer, telekin i magnetowidów. Również napisy, odtwarzane
z syntezatora, muszą być zapisane w pamięci urządzenia we właściwej kolejności przed
rozpoczęciem pracy studyjnej.

Ze względu na tempo pracy scenopisu programu informacyjnego nie sporządza się na

ogół w postaci odrębnego dokumentu, gdyż w praktyce wystarczające są uwagi realizatora
programu, sporządzone na marginesach kopii tekstów prezenterskich i lektorskich.

Dla uniknięcia pomyłek w realizacji programu żywego nadawanego bez próby zaleca się

cisłe przestrzeganie rutynowych zasad pracy: wszystkie źródła obrazu i dźwięku powinny

być używane w sposób utarty w stałej praktyce. O każdym odchyleniu od normy muszą być
poinformowani przed emisją zainteresowani członkowie ekipy realizatorskiej i technicznej.
Całemu zespołowi musi być także znana procedura przewidzianych działań awaryjnych.

Tabela 2. Algorytm realizacji programu „na żywo” [2, s. 193]

Redakcja

Realizacja

Technika

Napisz konspekt

Przygotuj blok filmowy

Przygotuj aparaturę

Przygotuj blok nagrań

Przygotuj obwody łączności

Przygotuj teksty

Przygotuj ilustrację muzyczną

Przygotuj uczestników programu

Przygotuj materiał ikonograficzny

Opracuj scenopis

Przejrzyj blok filmowy i blok nagrań magnetowidowych w grupie:
redaktor wydania, realizator programu, realizator dźwięku, lektor,
prezenter, niezbędni uczestnicy programu.

Wnieś poprawki do tekstów

Wnieś poprawki do scenopisu

Sprawdź, czy nie zaszły zmiany w
koncepcji technicznej

Rozłóż materiał ikonograficzny na
kamery

Wskaż wykonawcom ich miejsca i
uprzedź o sygnalizacji

Sprawdź wszystkie źródła obrazu i dźwięku oraz obwody łączności

Zaprogramuj mikser obrazu i
krosownice monitorów

Wyślij do zespołu emisyjnego
obraz i ton pomiarowy

Zgłoś

gotowość

zespołu

emisyjnego

Nie przeszkadzaj !

Po otrzymaniu dyspozycji startu
nadawaj

ledź pracę aparatury

Jeśli

dobrze

postępuj według
scenopisu

Jeśli źle zastąp
uszkodzone
ź

ródła sygnału

rezerwą

Jeśli źle uprzedź realizatora.
Usuń usterki

razie

nagłej

zmiany

daj

konkretną dyrektywę

Przekaż

konkretne

dyspozycje

przez interkom

Pomóż realizatorom, jeśli zmiana
wymaga działań technicznych

Unikaj interwencji

Sprawdź wykonanie dyspozycji

Realizuj

dalej

scenopis

zmianami

Uprzedź na czas zespół emisyjny o
zakończeniu

lub

przedłużeniu

programu

W trakcie emisji programu na informacyjnego „na żywo” całą ekipę obowiązuje

bezwzględne posłuszeństwo wobec realizatora programu i natychmiastowe wykonywanie
poleceń – nawet gdyby ich sens w pierwszej chwili wydawał się niezrozumiały. Jedynie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

realizator programu orientuje się dokładnie w sytuacji i z tego względu tylko on uprawniony
jest do jednoosobowego podejmowania operatywnych decyzji. Zadaniem redaktora jest
nadzór merytoryczny, w żadnym przypadku nie może on zastępować realizatora w jego
czynnościach.

Gwarancją bezusterkowej emisji jest fachowość, opanowanie i unikanie nerwowej

atmosfery, która wnosząc element niepewności uniemożliwia pełną koncentrację ekipy na
wykonaniu zadania.

Technologia transmisji bezpośredniej

Bezpośredni przekaz telewizyjny stanowi charakterystyczną dla telewizji i najbardziej

efektową, ale najtrudniejszą zarazem, formę realizacji reporterskiej. Transmisje dzieli się
wprawdzie zwyczajowo na „dziennikarskie” i „artystyczne”, jednak nie różnią się one
w istotny sposób z technologicznego punktu widzenia. Jedynym wyróżnikiem jest tylko ilość
i rodzaj zaangażowanych środków, a stąd i liczebność ekip. Różnice dotyczące treści
programu mogą modyfikować w szerokim zakresie technologię, ale jej podstawy w obydwu
przypadkach pozostają niezmienne.

Struktura technologiczna

Transmisje telewizyjne charakteryzują się wydłużonym okresem przygotowawczym

i krótkim okresem zdjęciowym, przypadającym na czas bezpośredniej emisji. Jest to skutek
nietypowości realizowanych zadań programowych, każdorazowo wymagających pracy
w nowych warunkach terenowych. Wynika stąd konieczność poprzedzenia działań
programowych instalacją urządzeń technicznych – nieraz bardzo skomplikowaną –
i dosłaniem sygnałów do ośrodka telewizyjnego. Wymagana jest duża ilość sprzętu
i niezawodność doraźnie stworzonego systemu służącego żywemu programowi.

Baza techniczna transmisji obejmuje:

−

telewizyjne wozy transmisyjne,

−

telewizyjne wozy reportażowe,

−

ręczne kamery reportażowe dla współpracy z wozami transmisyjnymi,

−

przenośny sprzęt oświetleniowy,

−

agregaty zasilania rezerwowego,

−

wozy dźwiękowe,

−

przenośną aparaturę nagłośnieniową,

−

przenośne monitory,

−

łącza radiowe dla budowy linii dosyłowych,

−

krótkofalówki łączności roboczej.
Zestawy sprzętu transmisyjnego kompletowane są każdorazowo w zależności od potrzeb

programu. Wymóg niezawodności spełnia się przez zastosowanie aparatury o specjalnej
konstrukcji przez dublowanie urządzeń w newralgicznych punktach systemu. Z reguły
używane są podwójne linie łączy dosyłowych i kablowa rezerwa dla fonii programowej. Przy
dłuższej pracy ciągłej przewiduje się zdublowane obsady w ekipie realizatorskiej – przede
wszystkich wśród operatorów kamer,

Przygotowanie transmisji

Prace przygotowawcze (rys. 9) rozpoczynają się dokumentacją transmisji. Jest to

szczegółowa wizja lokalna na miejscu, z którego nadany będzie program, przeprowadzona
przez grupę roboczą w składzie:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

inżynier wozu transmisyjnego,

−

realizator programu,

−

kierownik produkcji.
Wskazane jest, aby w dokumentacji transmisji o charakterze złożonym uczestniczyli

także realizator światła i realizator dźwięku. Celem dokumentacji jest zbadanie możliwości
realizacyjnych, a w szczególności przesłania sygnałów drogą radiową lub satelitarną, zasilania
energetycznego urządzeń i rozmieszczenie sprzętu na miejscu akcji. W rezultacie tej wizji
lokalnej sporządzone zostaje zgłoszenie transmisji. Jego treścią jest:

−

wskazanie rozmieszczenia, optyki i sposobu zamontowania kamer (na statywach,
wózkach , podestach, wysięgnikach),

−

wykaz sprzętu produkcyjnego dla instalacji (podesty, szyny, podnośniki),

−

wskazanie rozmieszczenia sprzętu dźwiękowego (mikroporyt, nagłośnienie),

−

wskazanie ilości, rodzaju i rozmieszczenia sprzętu oświetleniowego,

−

wykaz niezbędnych obwodów dosyłowych wizji i fonii (łącza, rezerwa kablowa),

−

wykaz środków łączności roboczej,

−

wskazanie rozmieszczenia monitorów i głośników.

Na podstawie zgłoszenia przeprowadza się z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym

instalację sprzętu transmisyjnego, zakończoną próbą techniczną. Przed instalacją powinny być
w zasadzie wykonane wszystkie prace związane ze scenograficzną zabudową planu
zdjęciowego.

Rys. 9. Tok produkcji transmisji telewizyjnej [2, s. 200]

Okres zdjęciowy

Transmisje telewizyjne dzielą się na dwie grupy, zróżnicowane tokiem prac w okresie

zdjęciowym.

W bezpośrednich sprawozdaniach, stanowiących relację o wydarzeniach niezależnych od

telewizji, nie przeprowadza się pełnej próby kamerowej ani scenopisu, który dyktowany
będzie przez bieg wydarzeń na planie zdjęciowym. Zasadniczej wagi nabiera równocześnie
klarowne sformułowanie koncepcji realizatorskiej i doprowadzenie jej do świadomości całej
ekipy w postaci konkretnych dyspozycji działania we wszystkich przewidywanych sytuacjach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ten plan improwizacji realizator programu przekazuje zespołowi na odprawie ekipy,
a następnie sprawdza w toku krótkiej próby gotowości. W jej trakcie kontroluje się ujęcia ze
wszystkich kamer, poprawia ustawienia robocze sprzętu wizyjnego i fonicznego, sprawdza
działanie mikrofonów, instalacji oświetleniowej, łączności roboczej i aparatury pomocniczej.

W reportażach oraz w transmisjach artystycznych, będących programami realizowanymi

według wcześniej przygotowanych scenariuszy i organizowanymi przez telewizję, okres
zdjęciowy rozpoczyna się od próby kamerowej. Jej plan stanowi scenopis, sporządzony przez
realizatora. Próba kamerowa ma na celu skontrolowanie pełnego przebiegu akcji na planie
zdjęciowym i zazwyczaj polega na przeprowadzeniu wszystkich działań (aktorskich
i realizatorskich) w kolejności widzianej przez program. W niektórych bardziej złożonych
sytuacjach celowe jest rozłożenie próby na dwa etapy:

−

najpierw przeprowadza się próbę sekwencyjną, w której trakcie opracowywane są
szczegółowo najważniejsze elementy programu, przy czym ich kolejność może być
dowolna,

−

następnie, po dopracowaniu wszystkich sekwencji, łączy się je w pełnej próbie
montażowej.
Reportaże i programy telewizyjne, których założeniem jest improwizacja, nie wymagają

szczegółowej próby kamerowej. Przeprowadza się ją jedynie w formie skróconej, jednakże
uwzględniając sprawdzenie wszystkich zaplanowanych sytuacji.

Po zakończeniu próby kamerowej wnosi się do scenopisu poprawki i omawia je na

ostatecznej odprawie ekipy. Czas zajęć powinien być tak zaplanowany, aby w okresie przerwy
między próbą i transmisją można było dokonać zmian w usytuowaniu sprzętu, wynikłych
w trakcie pracy.

Emisja programu

Emisję programu transmitowanego, poprzedzonego próbą kamerową, prowadzi się

zgodnie z regułami przyjętymi w pracy studyjnej.

Bezpośrednie sprawozdania telewizyjne, realizowane bez scenopisu, wymagają

przestrzegania zasad stosowanych przy emisji każdego programu „na żywo” z zachowaniem
absolutnej dyscypliny w ekipie. Obowiązuje stosowanie metody pracy ustalonej na odprawie
roboczej. O wszelkich zmianach realizator musi w porę informować zespół, wydając zwięzłe,
lecz konkretne dyspozycje przez interkom. W każdej chwili należy być przygotowanym na
użycie rezerwowych źródeł obrazu i dźwięku.

Tabela 3. Algorytm bezpośredniej transmisji [2, s. 202]

Realizacja

Produkcja

Technika

Przeprowadź dokładną dokumentację transmisji i w zgłoszeniu uwzględnij wszystkie możliwe okoliczności.
Staraj się zapobiec wszelkim przewidywanym sytuacjom niepomyślnym.
Opracuj plan transmisji

Przygotuj sprzęt produkcyjny

Przygotuj sprzęt techniczny

Opracuj wariant awaryjny

Przygotuj rezerwy awaryjne

Dopilnuj dostarczenia na plan
wszystkich

materiałów

programowych

Zainstaluj

sprzęt

zgodnie

zgłoszeniem

Przeprowadź odprawę ekipy z udziałem kierownika produkcji i inżyniera wozu transmisyjnego oraz
sprawozdawców.
Podziel wyraźnie zadania

Zabuduj plan zdjęciowy

Przeprowadź próbę techniczną

Ustaw

oświetlenie

sprzęt

dźwiękowy oraz monitory na planie

Przeprowadź próbę sytuacyjną z udziałem operatorów, realizatorów
ś

wiatła i dźwięku, kierownika produkcji, sprawozdawców

Przeprowadź próbę kamerową lub
próbę gotowości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokonaj korekt światła i dźwięku

Dokonaj korekt zabudowy planu

Dokonaj korekt technicznych

Zgłoś

gotowość

zespołu

emisyjnego

Zgłoś

realizatorowi

gotowość

planu

Wyślij sygnały pomiarowe do
emisji

Po otrzymaniu dyspozycji startu
nadawaj

ledź pracę aparatury

Jeśli

dobrze,

postępuj
planowo

Jeśli

le,

uprzedź ekipę

Jeśli źle, uprzedź realizatora

Realizuj wariant
awaryjny

Usuń usterkę

W razie nagłej zmiany przekaż
konkretne

dyspozycje

przez

interkom

Pozostaj w stałym kontakcie z
realizatorem

Pomóż realizatorowi, jeśli zmiana
wymaga działań technicznych

Sprawdź wykonanie dyspozycji

Realizuj

dalej

program

zmianami

Uprzedź na czas zespół emisyjny o
zakończeniu

lub

przedłużeniu

programu

Transmisje multilateralne

Do najbardziej złożonych transmisji należą programy multilateralne (rys. 10), nadawane

równocześnie z kilku miejsc. Transmisje tego rodzaju prowadzi się zawsze w systemach ze
studiem lub wozem prowadzącym pełniącym rolę punktu centralnego, do którego doprowadza
się wszystkie sygnały.

Rys. 10. Tok produkcji transmisji multilateralnej [2, s. 205]

Wysoki stopień komplikacji wynika z równoległej pracy kilku odległych od siebie wozów

transmisyjnych, z których każdy realizuje tylko zadanie wycinkowe. Sprawne działania w tych
warunkach zapewnia jedynie prawidłowa koncepcja linii dosyłowych i rozsyłowych oraz
dobrze funkcjonująca łączność robocza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Proces realizacji transmisji multilateralnej dzieli się zazwyczaj w okresie zdjęciowym na

trzy fazy:
1.

próby lokalne – oddzielne dla każdego wozu transmisyjnego,

próba montażowa – z udziałem wszystkich wozów transmisyjnych i studia prowadzącego,

emisja.

Transmisje rejestrowane

Programy telewizyjne nadawane spoza studia, lecz nie przeznaczone do bezpośredniej

emisji, łączy z transmisjami jedynie rodzaj zastosowanego sprzętu. Okres przygotowawczy
takich „transmisji rejestrowanych” składa się z takich samych czynności (dokumentacja,
instalacji, itd.) jak w przypadku transmisji bezpośredniej – odmienny jest natomiast okres
zdjęciowy. Ponieważ zapis programu prowadzony jest na miejscu, stosowane mogą być reguły
postępowania utarte w programach studyjnych (rys. 11). Przeprowadzana jest zazwyczaj pełna
próba kamerowa, a nieudane sekwencje mogą być dowolnie powtarzane w trakcie nagrania.
Uzyskany

tą

drogą

materiał

zdjęciowy

otrzymuje

postać

ekranową

dopiero

w rezultacie montażu elektronicznego.

W celu zapewnienia swobody działań w okresie montażowym nagrywa się zazwyczaj

więcej materiału zdjęciowego niż określa to przewidywany czas emisji. W trosce o sprawność
montażu nie należy jednak przekraczać proporcji surowca do produktu końcowego w skali
większej niż 2:1, a wyjątkowych sytuacjach 3:1.

Na końcu materiału, a najlepiej na zakończenie każdej oddzielnie nagrywanej sekwencji,

należy obowiązkowo zarejestrować wszystkie przewidywane przebitki montażowe, nawet
gdyby wydawały się niekonieczne. Ułatwi to pracę w razie potrzeby dokonania nie
przewidzianych skrótów.

Rys. 11. Tok produkcji transmisji rejestrowanej (programu pozastudyjnego) [2, s. 209]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Technologia programu dokumentalnego

Pojęcie „programy dokumentalne” obejmuje wszystkie programy telewizyjne typu

dziennikarskiego – publicystyczne i oświatowe (wraz z odmianami pokrewnymi) – oparte na
tworzywie

niefabularnym.

Używana

nieraz

praktyce

definicja

„programów

nieinscenizowanych” jest o tyle nietrafna że w istocie każdy program wymaga określonych
zabiegów inscenizacyjnych, różny jest tylko ich charakter, bo w odniesieniu do autentyku
stosuje się metody odmienne od utartych przez fabułę i estradę.

W produkcji dokumentalnej wykorzystywana jest najczęściej technologia mieszana:

studyjno-filmowa i studyjno-transmisyjna.

Struktura technologiczna

Telewizyjne programy dokumentalne (rys. 12) składają się z wielu różnorodnych

elementów przygotowywanych odrębnie i łączonych w spójną całość podczas nagrania.
W tworzywie tym wyróżnić można:

−

warstwę podstawową – słowną, zawierającą wywód publicystyczny i realizowaną
najczęściej w studiu,

−

warstwę dokumentacyjną – zawierającą pełniące funkcje materiału dowodowego
elementy filmowe, zrealizowane przed rozpoczęciem pracy w studiu,

−

warstwę ilustracyjną – służącą ubarwieniu wywodu i zrealizowaną również przed
rozpoczęciem pracy studyjnej w formie filmowej, ikonograficznej.

Rys. 12. Struktura technologiczna programu dokumentalnego [2, s. 217]

Programom dokumentalnym stawia się do dyspozycji studia małe i średnie, objęte

systemem centralnego planowania w ośrodku TV. Nagrany materiał w większości
przypadków poddawany jest montażowi elektronicznemu, który nadaje programom ostateczny
kształt ekranowy. Należy zwrócić uwagę, że programy produkowane tą metodą dysponują

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w zasadzie wszystkimi środkami niezbędnymi do emisji „na żywo”. Istnieją zatem wszelkie
możliwości do całkowitego zakończenia prac realizatorskich już w trakcie nagrania.

Okres przygotowawczy

Programy dokumentalne są realizowane na podstawie scenariusza lub konspektu

(skrócony scenariusz, nie zawierający wszystkich tekstów), do którego stosownie zamawiane
są w dyspozyturze niezbędne elementy wyposażenia technicznego i czas pracy urządzeń. Tok
produkcyjny w okresie przygotowawczym dzieli się na dwie równoległe gałęzie:

−

przygotowanie materiału studyjnego (uczestnicy, scenografia, grafika, ikonografia),

−

przygotowanie materiału pozastudyjnego (dokrętki filmowe, wstawki filmowe).

Rys. 13. Tok produkcji programu dokumentalnego [2, s. 219]

Wszystkie prace przygotowawcze powinny być zakończone przed rozpoczęciem zajęć

w studiu na próbie redakcyjnej (zwanej często „próbą stolikową”). Spotykają się na niej
wszyscy uczestnicy z redaktorem, realizatorem i kierownikiem produkcji, aby drobiazgowo
omówić przebieg nagrania, kolejność i treść wszystkich wypowiedzi oraz sposób ich
ilustrowania. Jeśli nie ma przeciwwskazań, zalecane jest w trakcie próby redakcyjnej
wypowiedzenie pełnych tekstów prezentera i uczestników z równoczesnym stoperowaniem
czasu. Takie przygotowanie pozwala na uniknięcie strat cennego czasu studyjnego, większość
skrótów może być bowiem dokonana jeszcze przed próbą kamerową.

Przebieg prac przygotowawczych określa realizator programu, organizuje zaś kierownik

produkcji. Wymagają one ścisłego przestrzegania terminarza i częstej kontroli. Wszystkie
materiały pozastudyjne (wstawki filmowe) powinny być skontrolowane przez redaktora
i realizatora programu zanim zostaną przekazane do montażu. Dla przeglądów roboczych
materiałów uzyskanych środkami elektronicznymi zaleca się używać ich kopii.

W trakcie okresu przygotowawczego realizator programu sporządza scenopis, stanowiący

dokładny spis działań na planie zdjęciowym z podziałem zadań pomiędzy członków ekipy
realizatorskiej. Scenopis powinien być dostarczony obowiązkowo realizatorom dźwięku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i światła. W przypadku programów złożonych wskazane jest także dostarczenie operatorom
wyciągów scenopisowych, zawierających spis ujęć dla każdej kamery oddzielnie.

Bez scenopisu można realizować tylko programy typowe, o stałym schemacie

montażowym, jeśli dla wykonania zadań wystarczy rutyna doświadczonej ekipy. W zasadzie
praca bez scenopisu powinna być ograniczona jedynie do przypadków szczególnych, kiedy
improwizatorski charakter programu rzeczywiście wyklucza pisemne sformułowanie
szczegółów.

Należy pamiętać, że brak scenopisu odbija się niekorzystnie na sprawności przebiegu

prac studyjnych i najczęściej znacznie przedłuża montaż programu.

Okres zdjęciowy

Część prac zdjęciowych, związanych z uzyskaniem materiału pozastudyjnego,

prowadzona jest już w okresie przygotowawczym; prace podstawowe wykonywane są
w studiu.

Zajęcia na planie zdjęciowym rozpoczynają się od zabudowy studia. Służby produkcyjne

ustawiają pod kierunkiem scenografa przygotowane dekoracje, meble, rekwizyty.
Prawidłowość ich rozmieszczenia kontroluje realizator programu, przy czyjego decyzje są
wiążące dla scenografa. Wystrój plastyczny studia nie jest celem samym w sobie, tylko
ś

rodkiem dla osiągnięcia nadrzędnego efektu ekranowego.

Po zakończeniu zabudowy przystępuje się do ustawienia światła (próby oświetleniowe).

Realizator światła rozmieszcza sprzęt oświetleniowy, mając na celu uzyskanie prawidłowej
ekspozycji i zamierzonych efektów na całym planie zdjęciowym. Ze względów BHP
zabronione jest w tym okresie przebywanie osób postronnych w studiu.

W końcowym okresie próby oświetleniowej przygotowuje się instalację dźwiękową pod

kierunkiem realizatora dźwięku. Obydwaj realizatorzy – światła i dźwięku – oraz scenograf
powinni wspólnie zadbać o uniknięcie ewentualnych kolizji.

Ustawienia światła i instalacja dźwiękowa muszą być zakończone przed rozpoczęciem

próby kamerowej. Poprzedza ją rozłożenie ikonografii (podział na kamery) przez kierownika
produkcji i krótka odprawa ekipy, prowadzona przez realizatora programu.

Sama próba kamerowa zamknąć się musi w ściśle określonym czasie pracy urządzeń

technicznych, wyznaczonym przez dyspozyturę i z tego względu sprawność działań na planie
zdjęciowym odgrywa zasadniczą rolę. Realizator rozpoczyna próbę zazwyczaj od
rozmieszczenia uczestników w studiu i udzieleniu im wskazówek co do sposobu zachowania
się i reagowania na sygnalizację. W tym czasie koryguje się oświetlenie i sprawdza
mikrofony, a samą fazę próby często określa się jako „sytuację ze światłem”. Jeśli akcja
wymaga ruchu uczestników na planie zdjęciowym, wskazuje im się sposób poruszania
i często oznacza dyskretnymi znakami na podłodze miejsca, w których będą musieli się
znaleźć.

Właściwa próba kamerowa ma zawsze charakter montażowy, ale przebiegać może

zgodnie z wolą realizatora programu:

−

jaklo próba pełna – kiedy odtwarzane są w pełnej postaci i we właściwej kolejności
wszystkie elementy programu, filmowe i studyjne,

−

jako skrócona próba przebiegowa – kiedy w pełnej postaci odtwarzane są tylko materiały
pozastudyjne, a w studiu markuje się jedynie sytuacje i ustala tzw. „zdania sygnałowe”
tekstów mówionych, określające węzłowe punkty programu.

W programach o wysokim stopniu złożoności próbę wygodniej jest prowadzić w dwóch

etapach:

−

próba sekwencji (korekcyjna), w której dopracowuje się szczegóły kolejnych elementów
programu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

próba montażowa (generalna), w której składa się w całość wszystkie wypróbowane
uprzednio elementy.

Po zakończeniu próby realizator programu udziela uczestnikom i ekipie ostatnich

wskazówek, dotyczących zwłaszcza zmian wynikłych w trakcie pracy, a kierownik produkcji
przygotowuje plan zdjęciowy do nagrania. W tym samym czasie trwa techniczne sprawdzenie
aparatury i nagranie sygnałów testowych. Jeżeli w scenopisie nastąpiły zmiany dotyczące
wstawek filmowych, tekstów lektorskich i ilustracji muzycznej, wprowadza się równocześnie
wynikające stąd korekty do materiału wyjściowego.

Nagranie może być prowadzone jedną z trzech metod:

−

„na żywo” – kiedy program realizowany jest w taki sam sposób, jak przy emisji
bezpośredniej, montaż elektroniczny zaś wyklucza się w ogóle lub przewiduje jedynie
wykonanie skrótów (zamknięta forma programowa),

−

„do montażu” – kiesy celem nagrania jest tylko uzyskanie materiału zdjęciowego, który
nabierze ostatecznego kształtu dopiero w trakcie montażu elektronicznego (studyjny
materiał wyjściowy),

−

„z montażem równoczesnym” – kiedy wszystkie operacje montażowe dokonywane są
natychmiast, w trakcie nagrania (zamknięta forma programowa).

Najbardziej zalecaną, ale też wymagającą bardzo dobrego przygotowania i dyscypliny jest

metoda nagrania „na żywo”. Najczęściej wykorzystywana w praktyce jest metoda nagrania
„z montażem równoczesnym” – zapewnia bowiem uzyskanie programu w postaci gotowej,
z usuniętymi natychmiast usterkami. W montażu równoczesnym można też osiągnąć perfekcję
merytoryczną i formalną, często trudną do zdobycia w programie „na żywo”.

Nagranie materiału zdjęciowego „do montażu” powinno mieć miejsce jedynie

w sytuacjach, w których zastosowanie innej metody jest niecelowe. Odnosi się to np. do
dyskusji, których nie można reżyserować ani montować w okresie zdjęciowym.
W przypadkach tego rodzaju do programu nie włącza się zazwyczaj materiałów
pozastudyjnych (wstawek filmowych); wgrywane są one dopiero w czasie montażu.

Na końcu trzeba obowiązkowo zarejestrować wszystkie przewidziane w montażu

przebitki. W każdym przypadku niezbędna jest końcowa kontrola jakości (przegląd)
materiału.

Okres montażu i udźwiękowienia

Przed rozpoczęciem montażu elektronicznego należy przygotować jego dokładny plan

(listę montażową dla montażu ręcznego lub automatycznego). W tym celu należy już
w trakcie nagrania prowadzić notatki, określające fragmenty programu, wymagające
ingerencji. Notuje się w tym przypadku ich lokalizację na nośniku. Jeżeli z jakichkolwiek
powodów nie jest to możliwe podczas nagrania lub przeglądu kontrolnego, materiał zdjęciowy
zaleca się skopiować. Listę montażową sporządza się wówczas na podstawie kopii. Operacje
montażowe dokonywane w programie dokumentalnym mogą dotyczyć:

−

skrótów,

−

przemontowania,

−

zmiany wersji dźwiękowej.

Skróty są zabiegiem najczęściej spotykanym w praktyce i równocześnie najprostszym.

Wykonuje się je w dwóch kolejnych operacjach: najpierw przegrywa się na taśmę
programową wybrane fragmenty materiału wejściowego, łącząc je „według dźwięku” i nie
zwracając na razie uwagi na precyzję połączeń obrazu; po zakończeniu składania wpisuje się
niezbędne przebitki w celu zatarcia ewentualnych błędów montażowych w warstwie obrazu.

Przemontowanie polega na nadaniu materiałowi całkowicie nowego kształtu przez

ułożenie sekwencji w innej kolejności niż uzyskana w nagraniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zmiana wersji dźwiękowej może mieć miejsce w przypadku:

−

realizacji nowej wersji językowej,

−

dogrania do gotowego (zmontowanego wstępnie) programu komentarza lektorskiego
i podkładów muzycznych.

W obydwu okolicznościach nie narusza się warstwy obrazu, a operacje montażowe

prowadzi jednie w warstwie dźwiękowej.

Kolaudacja i poprawki pokolaudacyjne

Decyzję o zatwierdzeniu programu podejmuje komisja kolaudacyjna często po zleceniu

poprawek, którymi mogą być zarówno dalej idące skróty, jak i wymiana (dogrywka)
niektórych fragmentów materiału. Skróty pokolaudacyjne mogą być wykonane tylko jeden raz
przy użyciu zmontowanej taśmy programowej jako materiału wyjściowego. Jeżeli zachodzi
potrzeba dokonywania następnych skrótów zaleca się przeprowadzanie ponownego montażu
całości przy użyciu materiałów zdjęciowych (oryginalnego nagrania studyjnego).

Dogrywka wymaga ponownego użycia studia zabudowanego dla potrzeb dogrywanej

sekwencji w taki sam sposób, jak w trakcie pierwotnego nagrania. Przed rozpoczęciem
dogrywki należy pokazać ekipie realizatorskiej materiał pierwotny, aby dostosować do niego
oświetlenie planu, charakter ujęć i sposób realizacji dźwięku (poziom, szumy tła, itp.).

Technologia widowiska telewizyjnego

Przez widowisko telewizyjne rozumiane są wszystkie inscenizowane formy programów

dramaturgicznych i rewiowych (estradowych), realizowane wielokamerową technologią
elektroniczną. Niektóre z nich mogą zakładać czynny udział publiczności i łączyć w sobie
elementy improwizacji z inscenizacją. Widowiska tego rodzaju produkowane są metodami
typowymi dla bezpośrednich transmisji artystycznych – niezależnie od tego, czy są emitowane
bezpośrednio, czy też rejestrowane do późniejszej obróbki montażowej.

Struktura technologiczna

Telewizyjne inscenizacje artystyczne operują tworzywem literackim i muzycznym

(rys. 13), zorganizowanym dramaturgicznie w postaci spektakli przeznaczonych wyłącznie dla
przekazu telewizyjnego. Nazywa się je często „inscenizacjami własnymi” dla podkreślenia, że
nie są to ani transmisje, ani przeniesienia gotowych spektakli scenicznych do studia. Są to
dzieła powstałe w wyniku własnej produkcji artystycznej i optymalnie dostosowane do
wymogów estetycznych oraz technicznych telewizji.

Widowiska telewizyjne posługują się w przeważającej mierze oryginalnym materiałem

zdjęciowym, uzyskanym w studiu TV i z rzadka tylko wzbogaconym zdjęciami
pozastudyjnymi. Niektóre z nich – ze względu na wykorzystane do celów scenograficznych
autentycznych wnętrz i plenerów – realizowane są także za pomocą sprzętu transmisyjnego.
Bez względu na rodzaj użytych środków ich sposób przygotowania jest identyczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Struktura technologiczna widowiska telewizyjnego [2, s. 232]

Rys. 15. Tok produkcyjny widowiska telewizyjnego [2, s. 234]

Okres przygotowawczy

Widowiska telewizyjne realizowane są na podstawie scenariuszy, zawierających pełny

zapis tekstów wypowiadanych przez wykonawców. Interpretacja tworzywa literackiego
powierzona jest reżyserowi, który przy pomocy najściślej z nim współpracującego realizatora
telewizyjnego nadaje programowi kształt ekranowy. Okres przygotowawczy, rozpoczęty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

skierowaniem scenariusza do produkcji, otwiera ustalenie warunków techniczno-
produkcyjnych z dyspozyturą i sporządzanie planu produkcyjnego (generalnego). W tym
momencie określone zostają przyznane widowisku środki techniczne – studia (z reguły duże),
wozy transmisyjne, itp. – oraz czas ich użytkowania.

We wstępnej fazie pracy „trójka realizatorska” podejmuje działania związane z oprawą

scenograficzną i obsadą aktorską spektaklu. Zostaje sporządzony projekt scenograficzny,
który po akceptacji przez reżysera – przy obowiązkowej konsultacji z realizatorem
telewizyjnym i realizatorem światła – zostaje skierowany do wykonania w warsztatach
produkcyjnych. Wykonawstwo dekoracji i kostiumów odbywa się pod nadzorem
artystycznym scenografa.

Po zaangażowaniu wykonawców reżyser przy współpracy swego asystenta przystępuje do

prób aktorskich. Obejmują one dwa etapy:

−

próby czytane – mające na celu analizę tekstu, skrystalizowanie koncepcji gry aktorskiej
i opanowanie pamięciowe tekstu,

−

próby sytuacyjne – służące konstrukcji sytuacji i ruchu scenicznego.

W próbach sytuacyjnych bierze udział realizator telewizyjny i scenograf, a często również

realizator światła. Ta ostatnia faza pracy przed wejściem do studia wiąże się z dopasowaniem
kostiumów i ustaleniem szczegółów charakteryzacji. Równolegle przygotowywane są wizyjne
i foniczne materiały, realizowane poza studiem:

−

wstawki filmowe, nagrywane w autentycznym otoczeniu (dokrętki),

−

nagrania playbackowe,

−

nagrania muzyczne,

−

grafika (plansz, napisy, rysunki) i ikonografia.

Wszystkie te prace powinny być zakończone i przyjęte przez „trójkę realizatorską” przed

rozpoczęciem okresu zdjęciowego.

Okres zdjęciowy

Praca na planie zdjęciowym poprzedzona jest zabudową studia. Odbywa się ona pod

osobistym kierownictwem scenografa i nadzorem reżysera oraz realizatora telewizyjnego. Po
jej zakończeniu następuje ustawienie światła, na które – z uwagi na charakter zabudowy
i przygotowanie różnorodnych efektów oświetleniowych – przewiduje się 3-4 krotnie więcej
czasu niż w programie dokumentalnym.

Próby kamerowe i nagranie prowadzone są na podstawie scenopisu, sporządzonego przez

realizatora telewizyjnego w uzgodnieniu z reżyserem. Nagrywanie widowisk bez scenopisu
jest niedopuszczalne.

Kopie scenopisu muszą być przekazane realizatorom światła i dźwięku. Dla operatorów

kamer sporządza się wyciągi scenopisowe. W okresie zdjęciowym mogą być zastosowane
dwie odmienne metody postępowania:

−

nagranie całościowe (na żywo lub z montażem w trakcie nagrania),

−

nagranie sekwencyjne (materiał zdjęciowy do montażu).

Zależnie od przyjętej metody – o czym rozstrzyga najczęściej charakter tworzywa literackiego
i koncepcja reżyserska – próby kamerowe prowadzone są w różny sposób.

Nagranie „na żywo” poprzedzone jest próbami kamerowymi, rozłożonymi na dwa etapy:

−

próby sekwencji – w celu ustalenia wszystkich szczegółów gry aktorskiej i realizacji
(kadrowanie, montaż, światło, dźwięk),

−

próby generalnej – montażowej, która ma na celu zsynchronizowanie wszystkich
elementów akcji i działań realizatorskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Bezpośrednio po próbie generalnej przystępuje się do nagrania, które prowadzone jest

identycznie jak emisja „na żywo”.

Po przeglądzie materiału można dograć do późniejszego wmontowania poprawione

„duble” sekwencji zakwalifikowanych do wymiany. W niektórych sytuacjach bardziej celowe
jest natychmiastowe kasowanie nieudanych scen i składanie programu, sekwencja po
sekwencji, w trakcie nagrania połączonego z montażem.

Nagranie sekwencyjne może być rozłożone w czasie na kilka dni roboczych, co pożądane

jest nieraz ze względów scenograficznych (zmiana zabudowy planu). Przy stosowaniu tej
metody nie przeprowadza się próbny generalnej, lecz nagrywa kolejne sekwencje poprzedzone
ich próbami. Nie jest konieczne przestrzeganie kolejności scenopisowej; o porządku nagrania
rozstrzygają najczęściej problemy oprawy plastycznej widowiska – np. jednego dnia nagrywa
się wszystkie sceny plenerowe, następnego dnia wnętrzowe itd.

Okres montażu i udźwiękowienia
Montaż elektroniczny widowiska poprzedza staranne przygotowanie listy montażowe.
Zgodnie z zasadą postępowania operacje montażowe prowadzi się w dwóch etapach :

−

składanie sekwencji w całość, zgodnie z kolejnością scenopisową – dokonuje się „według
dźwięku”, nie zwracając na razie uwagi na ewentualne mankamenty w cięciach obrazu,

−

wpisanie przebitek, wygładzających przejścia wizyjne.

Po zakończeniu montażu sporządza się kopię asekuracyjną programu. Używać jej należy

jasko rezerwy we wszystkich sytuacjach , w których można zrezygnować ze zmontowanego
oryginału.

Udźwiękowienie programu ma najczęściej na celu wprowadzenie dodatkowych

podkładów muzycznych i efektów dźwiękowych. Przeprowadza się je metodą re-recordingu.

Kolaudacja i poprawki pokolaudacyjne

Przegląd widowiska telewizyjnego, stanowiący podstawę decyzji komisji kolaudacyjnej,

przeprowadza się z kopii emisyjnej. W przypadku zlecenia poprawek w programie należy
przestrzegać następujących reguł postępowania:

−

jeśli poprawki polegają tylko na wprowadzeniu skrótów, wykonuje się je przy użyciu
kopii emisyjnej jako materiału wyjściowego tylko wówczas, gdy brak czasu na
powtórzenie montażu z użyciem oryginalnych nośników,

−

jeżeli program wymaga dogrywki, należy dokładnie odtworzyć niezbędny fragment
zabudowy studiu i przed dogrywką przejrzeć odpowiedni fragment materiału
audiowizualnego, w celu dopasowania wizji i fonii w dogrywce do charakteru
pierwotnego nagrania,

−

jeżeli w afekcie poprawek cały program ma ulec przemontowaniu, należy go złożyć na
owo z oryginalnego materiału zdjęciowego.

Po wprowadzeniu poprawek sporządza się ponownie kopię asekuracyjną.

Emisja i likwidacja

Po przyjęciu programu do emisji przekazuje się dyrekcji programowej i dyspozyturze

jedynie numer taśmy emisyjnej, dla uniknięcia pomyłek zaleca się numer taśmy i symbol
redakcji umieścić w kodzie czasowym. Równocześnie zaleca się zazwyczaj kasowanie
materiałów wyjściowych, jeśli nie przewiduje się ich ponownego użycia w innych celach.
Kopię asekuracyjną wolno skasować dopiero po emisji; kopię emisyjną kieruje się do
archiwum. Ostateczną likwidację dekoracji zleca się również dopiero po końcowej akceptacji
widowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka jest kolejność działań w toku produkcji programu telewizyjnego?

Na czym polega okres przygotowawczy w toku produkcji?

Jakie osoby wchodzą w skład sztabu, pełniącego rolę w działaniach podporządkowanych
wykonaniu programu?

Jaki jest skład ekipy technicznej?

Jaką rolę w toku produkcji programu telewizyjnego pełnią służby produkcyjne?

Jaką rolę w toku produkcji programu telewizyjnego pełnią służby realizatorskie?

Jaki jest skład ekipy realizatorskiej?

Jaka jest różnica między strukturą pionową a poziomą organizacji produkcji?

Jaka jest struktura technologiczna programu informacyjnego?

10.

Na czym polega proces produkcyjny programu informacyjnego?

11.

Jaki jest tok produkcji wydania programu informacyjnego?

12.

Jaki jest algorytm programu „na żywo”?

13.

Jaka jest struktura technologiczna transmisji bezpośredniej?

14.

Jaka jest baza techniczna transmisji bezpośredniej?

15.

Jaki jest tok produkcji transmisji telewizyjnej?

16.

Jaki jest algorytm bezpośredniej transmisji?

17.

Jaki jest tok produkcji transmisji rejestrowanej?

18.

Jaka jest struktura technologiczna programu dokumentalnego?

19.

Jaki jest tok produkcji programu dokumentalnego?

20.

Jaka jest struktura technologiczna widowiska telewizyjnego?

21.

Jaki jest tok produkcji widowiska telewizyjnego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj tok produkcji audycji telewizyjnej, jej poszczególne elementy

z uwzględnieniem różnych gatunków audycji

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat toku produkcji audycji telewizyjnych,

przedyskutować w grupie tok produkcji audycji telewizyjnych z uwzględnieniem różnych
gatunków audycji,

opracować pisemnie powyższe zagadnienia,

porównać tok produkcji audycji telewizyjnych w zależności od gatunku,

opracować wnioski wynikające z porównania toku produkcji audycji danego gatunku,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj ekipę realizacyjną audycji telewizyjnej oraz pracę poszczególnych jej

członków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat członków ekipy realizacyjnej audycji
telewizyjnej,

przedyskutować w grupie rolę i zakres pracy poszczególnych członków ekipy
realizacyjnej,

opracować pisemnie w formie zestawienia zakres pracy poszczególnych członków ekipy
realizacyjnej,

opracować wnioski wynikające z wykonanego zestawienia,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Przygotuj dokumentację produkcyjną niezbędną przy produkcji audycji telewizyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

zapoznać się z przykładową dokumentacją produkcyjną audycji telewizyjnej,

zaplanować gatunek audycji telewizyjnej,

przedyskutować w grupie zakres dokumentacji audycji,

opracować pisemnie dokumentację produkcyjną dla wybranego gatunku audycji
telewizyjnej,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

dokumentacja produkcyjna audycji TV.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Dokonaj analizy koncepcji i scenariusza audycji telewizyjnej pod kątem jej produkcji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z ergonomią i przepisami bhp,

zapoznać się z przykładowym scenariuszem audycji telewizyjnej,

dokonać analizy scenariusza audycji telewizyjnej pod kątem jej produkcji,

opracować wnioski z analizy,

napisać przykładowy scenariusz audycji telewizyjnej wybranego gatunku,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

scenariusz audycji telewizyjnej.

Ćwiczenie 5

Wycieczka dydaktyczna do ośrodka telewizyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z programem i regulaminem wycieczki,

zwiedzić ośrodek telewizyjny,

zwrócić szczególną uwagę na:

−

wyposażenie ośrodka telewizyjnego,

−

strukturę organizacyjną ośrodka telewizyjnego w zakresie produkcji i realizacji
audycji telewizyjnych,

−

system pracy w produkcji audycji telewizyjnych,

−

stanowiska pracy i zadania poszczególnych członków ekipy w procesie tworzenia
audycji telewizyjnych,

−

tok produkcji audycji telewizyjnych,

−

dokumentację niezbędną przy tworzeniu audycji telewizyjnych,

−

gromadzenie materiałów dydaktyczne podczas wycieczki w postaci notatek, filmów,
zdjęć,

opracować sprawozdanie z wycieczki w formie pisemnej lub innej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

notatnik,

−

aparat fotograficzny, kamera wideo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Opracuj projekt realizacji audycji telewizyjnej dowolnego gatunku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z ergonomią i przepisami bhp,

przedyskutować w grupie zakres działań związanych z realizacją projektu powstawania
audycji telewizyjnej,

przedstawić etapy powstawania audycji telewizyjnej od pomysłu produkcji, kolaudacji,
emisji aż po dystrybucję,

opracować w formie pisemnej lub elektronicznej projekt działań związanych z realizacją
audycji medialnej, ze szczególnym uwzględnieniem:

−

koncepcji audycji telewizyjnej,

−

gatunku audycji telewizyjnej,

−

celami programowymi audycji,

−

scenariuszem audycji telewizyjnej,

−

przebiegiem audycji telewizyjnej,

−

ródłami finansowania produkcji audycji,

−

współpracy z różnymi podmiotami,

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

przykładowy scenariusz audycji telewizyjnej,

−

przykładowa dokumentacja produkcyjna audycji TV.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować

tok

produkcji

audycji

telewizyjnej,

z uwzględnieniem różnych gatunków audycji?

porównać tok produkcji audycji telewizyjnych w zależności od
gatunku?

scharakteryzować ekipę realizacyjną audycji telewizyjnej oraz pracę
poszczególnych jej członków?

przygotować dokumentację produkcyjną niezbędną przy produkcji
audycji telewizyjnej?

dokonać analizy koncepcji i scenariusza audycji telewizyjnej pod
kątem jej produkcji?

opracować projekt realizacji audycji telewizyjnej dowolnego
gatunku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zakład główny oraz oddziały terenowe wchodzą w skład

a) audycji telewizyjnej.
b) przedsiębiorstwa.
c) audycji radiowej.
d) programu telewizyjnego.

2. Drugi stopień struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa to

a) zespoły i sekretariaty.
b) zakłady i działy.
c) wydziały i pracownie.
d) redakcje i sekcje.

3. Dyrektor jednostki organizacyjnej ma za zadanie

a) kierować podległą jednostką, odpowiadać za prawidłową i terminową realizację

zadań określonych w regulaminie przedsiębiorstwa.

b) wykonywać polecenia kierowników.
c) odpowiadać tylko za wycinek prac zleconych przez klienta.
d) wykonywać polecenia dyrektorów terenowych.

4. Dysponuje zasobami technicznymi, lokalowymi i ludzkimi. Jest to

a) program telewizyjny.
b) gatunek telewizyjny.
c) audycja telewizyjna .
d) ośrodek telewizyjny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Celowo zbudowany ciąg obrazów wizyjnych uzupełniony przez elementy dźwiękowe,

który ma na celu wywołanie u widza określonych wrażeń wizualnych i słuchowych, to
a) audycja telewizyjna.
b) audycja radiowa.
c) program telewizyjny.
d) program radiowy.

6. Zależnie od typu audycji telewizyjnej rozróżnia się audycje

a) filmowe i telewizyjne.
b) estradowe i widowiskowe.
c) animowane i fabularne.
d) niereżyserowane i reżyserowane.

7. Ramówka to

a) zbiór audycji telewizyjnych, który emitowany jest w wybrany dzień tygodnia.
b) zbiór audycji telewizyjnych, który emitowany jest tylko o określonej porze dnia.
c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów

telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.

d) układ programu danej stacji telewizyjnej, w którym kolejność emisji programów

telewizyjnych nie ma znaczenia.

8. Szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych powiązanych ze sobą zapowiedziami,

sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi, to
a) dziennik.
b) tygodnik.
c) program radiowy.
d) program telewizyjny.

9. Gatunek telewizyjny to

a) inaczej ramówka.
b) szereg audycji, które są nadawane w jeden dzień tygodnia i są powiązane ze sobą

ramówką.

c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów

telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.

d) wyróżniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj programów telewizyjnych.

10. Podstawę do opracowania widowiska teatru telewizyjnego stanowi

a) notatnik kierownika produkcji.
b) harmonogram producenta.
c) scenopis telewizyjny
d) brudnopis.

11. Opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnej, to

a) dobranie aktorów do konkretnej sceny.
b) czynności mające na celu nadanie audycji takiej oprawy plastycznej, która jest

w stanie wytworzyć charakterystyczną dla niej atmosferę otoczenia.

c) opracowanie charakteryzatorskie.
d) próby audycji telewizyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Za stronę artystyczną widowiska odpowiada

a) operator kamery.
b) montażysta.
c) charakteryzator.
d) reżyser widowiska.

13. Pomieszczenia, w których aktorzy przebierają się, odpoczywają i przygotowują do

występu, nazywa się
a) garderoba.
b) charakteryzatornia.
c) wyciszalnia.
d) rozgłośnia.

14. Oświetlenie wypełniające

a) zapewnia dostatecznie równomierne, bezcieniowe i rozproszone oświetlenie

wszystkich szczegółów obiektu na scenie, co jest szczególnie ważne dla wydobycia
wyrazistego rysunku szczegółów kompozycji obrazu.

b) ma za zadanie wytworzenie pewnego średniego poziomu natężenia oświetlenia na

scenie, co umożliwia zniwelowanie nadmiernych kontrastów i cieni wywołanych
działaniem innych źródeł światła.

c) nadaje obiektowi plastykę i wywołuje wrażenie trójwymiarowości.
d) naśladuje efekty optyczne występujące w rzeczywistości, np. migotanie płomienia na

kominku, błyski wystrzałów, światło błyskawic.

15. Miejsce służące do przechowywania audycji telewizyjnych to

a) rejestratornia.
b) wizjoteka.
c) projektornia.
d) biblioteka.

16. W toku produkcji wyróżnia się zazwyczaj pięć okresów, różniących się charakterem prac.

Uporządkowane we właściwej kolejności są to okresy
a) montażu i udźwiękowienia, przygotowawczy, zdjęciowy, likwidacji, kolaudacji.
b) przygotowawczy, zdjęciowy, kolaudacji, montażu i udźwiękowienia, likwidacji.
c) przygotowawczy, zdjęciowy, montażu i udźwiękowienia, kolaudacji, likwidacji.
d) zdjęciowy, przygotowawczy, montażu i udźwiękowienia, likwidacji, kolaudacji.

17. Inżynier studia, technik poziomów, asystentów realizatora światła, operator mikrofonu,

asystent operatora kamery, to osoby, które wchodzą w skład
a) studyjnej ekipy produkcyjnej.
b) kinowej ekipy produkcyjnej.
c) telewizyjnej ekipy produkcyjnej.
d) studyjnej ekipy technicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Rysunek przedstawia

a) tok produkcji programu dokumentalnego.
b) tok produkcyjny widowiska telewizyjnego.
c) strukturę technologiczną programu informacyjnego.
d) strukturę technologiczną programu dokumentalnego.

19. Ręczne kamery reportażowe dla współpracy z wozami transmisyjnymi, przenośny sprzęt

oświetleniowy, przenośna aparatura nagłośnieniowa, to niektóre elementy wchodzące
w skład bazy technicznej
a) wizjoteki.
b) montażowni telewizyjnej.
c) studia telewizyjnego.
d) transmisji telewizyjnej.

20. Charakteryzuje się tym, że na próbie redakcyjnej spotykają się wszyscy uczestnicy

z redaktorem, realizatorem i kierownikiem produkcji, aby drobiazgowo omówić przebieg
nagrania, kolejność i treść wszystkich wypowiedzi oraz sposób ich ilustrowania. Jeśli nie
ma przeciwwskazań, zalecane jest w trakcie próby redakcyjnej wypowiedzenie pełnych
tekstów prezentera i uczestników z równoczesnym stoperowaniem czasu. Przedstawiony
tekst odnosi się do okresu
a) przygotowawczego tworzenia programu dokumentalnego.
b) zdjęciowego podczas tworzenia serwisu informacyjnego.
c) emisji widowiska telewizyjnego.
d) montażu i udźwiękowienia transmisji bezpośredniej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:..........................................................................................

Planowanie produkcji audycji telewizyjnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Kingdon T.: Sztuka reżyserii filmowej. Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007

Kurek T.: Technologie elektroniczne telewizji. WRiT, Warszawa 1983

Miszczak S.: Podstawy technologii studyjnej w radiofonii i telewizji. WRiT, Warszawa
1979

Syska R. (red.): Słownik filmu. WZS, Kraków 2005

Strony internetowe
5.

http://ww6.tvp.pl/3170,228176,1.view

http://www.krrit.gov.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
08 Planowanie produkcji audycji telewizyjnej
08 Planowanie produkcji audycji Nieznany (2)
Prowadzenie dokumentacji finansowej związanej z produkcją audycji telewizyjnej
2 Planowanie produkcji SOP
Planowanie produkcji
Technika komputerowa w obrocie towarowym, Planowanie produkcji(1)
04 Planowanie produkcji filmu fabularnegoid 5136
04 Planowanie produkcji filmu fabularnego
10 ORGANIZACJA I PLANOWANIE PRODUKCJI BUDOWLANO – DROGOWEJ, random
04 Planowanie produkcji filmu f Nieznany (2)
Proces planowania produkcji, Inne
Planowanie produkcji filmu fabularnego
Zarządzanie strategiczne - wykłady, Organizacja produkcji filmowej i telewizyjnej
Problem planowania produkcji i poziomów magazynowych, Koropracja Upton wytwarza kompresory powietrzn
STRATEGIE BRANŻY FILMOWEJ W OKRESIE XX, FILM PRODUCTION, Organizacja produkcji filmowej i telewizyjn

więcej podobnych podstron