CELE KSZTAŁCENIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

1. cele kształcenia
2. charakterystyka celów ogólnych i operacyjnych
3. taksonomia celów kształcenia
4. operacjonalizacja celów kształcenia jej wady i zalety.

CELE KSZTAŁCENIA

Cele – zadania do wykonania
Cele – stawiamy po to by cos osiągnąć
Cele - ukierunkowują aktywność, są elementem motywującym do działania,
kierującym naszym działaniem.
Jesteśmy bardziej aktywni gdy formułujemy cele. W Edukacji cele są dla nauczyciela
i ucznia. Formułujemy je by proces był bardziej aktywny, są zadaniem koniecznym,
gdyż od celów kształcenia zależą wszystkie elementy procesu kształcenia.

•

Treści

•

Metody

•

Środki dydaktyczne

•

Formy organizacyjne

•

Każdy powstały element kształcenia.

Cele muszą być precyzyjne.

Cele kształcenia – jest to punkt, do którego się zmierza, czy kierunek człowieka do
którego zmierza, co chce osiągnąć do czego dąży.

Cele kształcenia

Do czego dążymy, co chcemy osiągnąć - są to ogólne kierunki dążeń czyli CELE
OGÓLNE - punkt do którego się zmierza np. chcemy stosować wiedzę w praktyce,
zrozumieć treści integracji.

Przykład do celu ogólnego

•

Wszechstronny rozwój dziecka, przygotowanie do współżycia w grupie.
Przygotowanie ucznia do korzystania z języka pisanego.

1

Cele ogólne- są to ogólne kierunki dążeń wyznaczone przez władze oświatowe i
pewna grupę praktyków

Cele kształcenia – są pochodną systemu politycznego, ekonomicznego,
społecznego, ulęgają one zmianom wraz ze zmianą systemu oraz filozofii człowieka
jaką reprezentuje naród.

Cele ogólne – są wskazaniami ogólnymi dla dyrektora, nauczyciela ale nie dającymi
nic przeciętnemu nauczycielowi, które ma ale precyzyjne, szczegółowe do
konkretnego przedmiotu.

Cele ogólne ( dla władzy)
Cel pośredni
Cel szczegółowy
Cel operacyjny ( dla nauczyciela )

Charakter celów

•

nadrzędny – ogólny

•

podrzędny – szczegółowy

cele operacyjne

operacjonalizacja – to zmiana celu ogólnego na zbiór celów szczegółowych czy
operacyjnych.
wg Aleksandra Yelon (w ) – operacyjny cel kształcenia wyrażany jest opisem
zachowania jakie ma przyswoić uczący się po zakończeniu nauki.

Cel kształcenia powinien zawierać!!!

•

Opis zachowania końcowego

•

Warunki jego przejawiania

•

Standardy osiągania zachowania końcowego

Przy konstruowaniu celów operacyjnych przestrzega się pewnych reguł:

1. Kto ma przejawiać zamierzone zachowania
2. jakie zachowanie będzie świadczyć, że został osiągnięty ?
3. Co będzie wytworem tego zachowania?
4. w jakich warunkach zachowanie powinno mieć miejsce?
5. jakie kryteria służą do skierowania, że zachowanie (wytwór) są zadowalające?

Cel operacyjny – przykład

Uczeń (1) umie skonstruować ( 2 )radio tranzystorowe ( 3 ) szukając
samodzielnie części w sklepach (4).

2

Aparat powinien odbierać przynajmniej pięć stacji na falach średnich i pięć stacji
na falach długich ( 5 )
Treści polonistyczne – ( przykład)

Uczeń (1) potrafi samodzielnie napisać(2) list do babci (3) przestrzegając zasad
ortograficznych (4) w zakresie pisowni wielki literami ( 5)

Cechy celów operacyjnych

•

podmiotowość ( dla ucznia)

•

jednoznaczność ( że z nich nie wynika nic ponadto)

•

nierozkładalny, konkretny

•

wyrażany w postaci zachowań obserwowalnych, które pokazują nam
osiągnięcie celów.

Taksonomia celów kształcenia

Taksonomia – celów kształcenia – inaczej jest to narzędzie do porządkowania celów

Bolesław Niemiecko – uważa – taksonomię stanowią narzędzia operacjonalizacji do
celów ogólnych są zhierarchizowane układami kategorii celów kształcenia z opisem
czynności należących do każdej kategorii. Wg definicji taksonomia pozwala
porządkować cele. Najstarsza taksonomia z 1956 u Beniamina Blooma, mówi o tym,
że cele dla ucznia Ala edukacji formułowane SA w trzech sferach.

Sfera poznawcza

Sfera emocjonalna

Sfera psychomotoryczna

SA to kategorie w ramach
, których SA cele
operacyjne:

•

wiedza,

•

zrozumienie,

•

zastosowanie,

•

analiza – synteza,

•

ocena

każdy następny cel bazuje
na poprzednim kryterium.
Np. wiedza – uczeń potrafi
wyjaśnić

prawo

Archimedesa

są to kategorie:

•

recepcja (odbiór)

•

reagowanie

•

wartościowanie

•

organizowanie

•

charakteryzowanie

Kategorie:

•

czynności
odruchowe

•

podstawowe

•

umiejętności
percepcyjne

•

umiejętności
fizyczne

•

ruchy wyćwiczone

•

komunikowanie się
bez słów

3

Taksonomia – Niemierko

Niemiecko próbuje porządkować wyniki ucznia na dwóch poziomach:

I . poziom wiadomości

•

( A) zapamiętywanie

•

( B) zrozumienie wiadomości

II. poziom umiejętności

•

( C) stosowanie sytuacjach typowym

•

( D) stosowanie w sytuacjach problemowych

Kategoria D jest najwyższą sytuacją, najwyższa kategorią co do której powinien
dążyć nauczyciele.
Sytuacje problemowe według Niemierki są poza szkołą.
Taksonomia ta odnosi się do celów dydaktycznych.

Wady i zalety celów operacyjnych

Zalety:

•

Cele operacyjne pomagają nauczycielowi lepiej dobrać pozostałe elementy
procesu edukacyjnego, czyli lepiej dobrać treści, metody i środki dydaktyczne.

•

Bardzo wyraźnie podnoszą motywacje ucznia do działania i ukierunkowują
jego aktywność.

•

Ułatwiają kontrolę wyników pracy ucznia, a jednocześnie ułatwiają uczniowi
samokontrolę

•

Operacyjne formułowanie celów sprzyja integracji przedmiotowej (pozwala
uniknąć powtórzeń, uporządkować treści).

Wady:

•

Zbyt dokładne formułowanie celów operacyjnych ogranicza swobodę
nauczycielowi.

•

Operacyjne ujmowanie celów jest zabiegiem mechanistycznym ( uchwyci się
dziecko jako automat, gdzie przewiduje się jego zachowanie. Jest to podejście
charakterystyczne w naszej szkole, ale niedopuszczalne w szkole
alternatywnej np. w szkołach Montesorii.

•

Gloryfikuje się, przecenia, kategorie niższego rzędu. Nadaje się do
przedmiotów o silnie rozbudowanej strukturze, mniej do przedmiotów
humanistycznych.

4

CELE KSZTŁCĄCE PRZEWIDZIANE W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ
WSPÓŁCZEŚNIE

•

Zapewnić dziecku harmonijny rozwój w sferze intelektualnej, fizycznej,
psychicznej i moralnej.

•

Rozwijać podstawowe umiejętności służących świadomemu uczeniu się.
Umiejętności – czytania, pisania, liczenia.

•

Uwzględnianie w edukacji podstawowych potrzeb dziecka, umacnianie wiary
we własne siły i umożliwienie dziecku osiągania sukcesu.

•

Stwarzanie dziecku możliwości rozwijania samodzielności, kreatywności
i zainteresowań.

•

Pomoc dziecku w kształtowaniu pozytywnego obrazu samego siebie oraz
pomoc w rozpoznawaniu własnych i cudzych uczuć.

•

Kształtowanie umiejętności porozumiewania się z rówieśnikami i z dorosłymi
w różnych sytuacjach.

•

Uczyć rozwiązywania problemów w sytuacjach konfliktowych oraz
podejmowania decyzji.

•

Wdrażanie do czynnego uczestnictwa w pracy zespołu do wykonywania
zadań wspólnie z innymi.

DO CELÓW PODSTAWOWYCH SĄ CELE UZUPEŁNIAJĄCE

•

Szkoła początkowo ma przygotowywać ucznia do dalszej edukacji.

•

Ma zaciekawić światem przyrody.

•

Rozbudzać ciekawość poznawczą.

•

Ma uczyć działania i własnych zachowań w różnych sytuacjach szkolnych
i poza szkolnych.

•

Ma wdrażać do uczestnictwa w życiu szkoły i innych grup środowiska
lokalnego.

•

Ma zachęcać do troski o własne zdrowie, higienę i bezpieczeństwo.

•

Ma prowadzić do programowego posługiwania się jękiem w mowie i pisaniu.

•

Ma nauczyć dostrzegać w życiu codziennym.

Uwaga, zapamiętaj!!!
Osiągnięcie tych celów jest możliwe dzięki kształceniu zintegrowanemu. Ukazuje
świat jako rzeczywistość z wykorzystaniem metod aktywnych by dziecko posiadło
wiedze, przeżyło i rozwijało problemy metod poznawczych. Integracja to nie tylko
łączenie treści ale łączenie sposobów oceniania.

5