Ministerstwo Gospodarki

D

EP AR TAM EN T

A

NA LI Z I

P

RO G NO Z

Warszawa styczeń 2008

Zmiany w eksporcie z Polski produktów rolno-spożywczych w kontekście

ograniczeń importu z Polski do Rosji

1. Wprowadzenie

W okresie ostatnich 7 lat polski eksport wzrósł niemal trzykrotnie, z poziomu 34,4 mld EUR
w 2000 r. do prawie 100 mld EUR na koniec 2007 r. (szacunek DAP MG).

Największy udział w tak dynamicznym wzroście miały wyroby elektromaszynowe (sekcje
XVI-XVIII), których wartość eksportu wzrosła prawie trzyipółkrotnie do poziomu ponad 41
mld EUR w 2007 r. Udział tej grupy wyrobów w łącznym polskim eksporcie wyniósł w 2007
r. ok. 41,5% (w 2000 r. 35,1%).

Dynamicznie tj. o ponad 240% wzrósł także eksport produktów chemicznych - sekcje VI
i VII (wzrost do poziomu 13,7 mld EUR) oraz o ok. 210% wyrobów metalurgicznych - sekcja
XV (wzrost do 11,6 mld EUR).

W latach 2000-2007 szybszy od przeciętnego był wzrost eksportu w grupie artykułów
rolno-spożywczych (sekcje I-IV). Wartość eksportu tej grupy wyrobów wzrosła o blisko
242% i wyniosła w 2007 r. prawie 10 mld EUR. Ich udział w łącznym polskim eksporcie
wzrósł z 8,4% w 2000 r. do 9,9% w 2007 r., a saldo obrotów przekształciło się z deficytu na
poziomie 567 mln EUR w 2000 r. w nadwyżkę, szacowaną na koniec 2007 r. na ponad 2,1
mld EUR.

Spośród 4 sekcji towarowych tej grupy, w latach 2000-2007 największą bezwzględną skalę
przyrostu eksportu, o 3 mld EUR, odnotowano w sekcji IV (gotowe artykuły spożywcze).
Drugą pod względem skali przyrostu eksportu w okresie 7 lat była sekcja I (Zwierzęta żywe i
produkty pochodzenia zwierzęcego), gdzie eksport wzrósł o 2,6 mld EUR tj. ponad
trzykrotnie. Eksport roślin i produktów roślinnych (sekcja II) wzrósł od 2000 r. o 1,2 mld
EUR tj. o prawie 160%, zaś eksport towarów sekcji III (Tłuszcze i oleje) wzrósł o prawie 200
mln EUR.

Rozpatrując zmiany w eksporcie towarów rolno-spożywczych w kontekście embarga
wprowadzonego przez Rosję pod koniec 2005 r. w dalszej części analizy skoncentrowano się
na zmianach w sekcji I tj. Zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym
głównie w dziale 02 (Mięso i podroby jadalne) oraz w sekcji II tj. Produkty pochodzenia
roślinnego, w tym głównie na działach 07 (Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy jadalne)
i 08 (Owoce i orzechy jadalne).

2

2. Skutki rosyjskiego embarga

2.1. Mięso i produkty mięsne (sekcja I, dział 02)

W latach 2001-2007 (za rok 2007 wykonanie przewidywane) eksport produktów działu 02
(mięso i podroby jadalne) na wszystkie rynki wzrósł o ok. 600%. Średnioroczne tempo
wzrostu w tym czasie wyniosło 130,5%, przy czym w latach 2001-2005 tj. przed
wprowadzeniem embarga rosyjskiego kształtowało się średnio na poziomie 135,8%, a w
latach 2006-2007 na poziomie 117,3%.

Eksport tych produktów do Rosji w minionych 7 latach spadał średnio w tempie 23,3%, w
tym o 0,8% przed wprowadzeniem i o 82,3% po wprowadzeniu embarga.

Wykres 1 Dynamika eksportu mięsa i podrobów w latach 2001-2007 w %.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Ogółem

Rosja

Wykres 2 Wartość eksportu mięsa i podrobów w latach 2000-2007 w mln EUR

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

mln EUR

Ogółem
Rosja

Źródło DAP MG na podstawie danych GUS

3

Przedstawione wyżej dane i wykresy wskazują że:

Eksport mięsa i jego produktów do Rosji już przed wprowadzeniem embarga stanowił

stosunkowo niewielką i malejąca część ogólnego polskiego eksportu tych towarów,
którego skala systematycznie wzrastała w kolejnych latach analizowanego okresu.

Znaczące (sięgające ponad 50% poziomu z 2003 r.) załamanie eksportu tych towarów

do Rosji wystąpiło już na dwa lata przed wprowadzeniem embarga, przy czym po
spadku tego eksportu o blisko połowę tj. do 38,5 mln EUR w roku 2004, w roku 2005
nastąpiło faktyczne pogłębienie tego spadku do poziomu 30,5 mln EUR.

Ocenia się, że wyniki eksportu produktów mięsnych były już zdeterminowane

wprowadzonym pod koniec roku embargiem (przewidywany poziom eksportu do
Rosji tych towarów wynosił 36,6 mln EUR). Uwzględniając te hipotezę, istniało
niewielkie prawdopodobieństwo aby, nawet bez wprowadzania embarga, ten
hipotetyczny poziom eksportu został utrzymany w następnych dwóch latach tj. w
latach 2006-2007.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe tendencje, szacuje się, że spowodowany

wprowadzeniem embarga ubytek eksportu mięsa i jego produktów do Rosji w
minionych dwóch latach to ok. 70 mln EUR.

Tymczasem w minionych dwóch latach eksport mięsa i jego produktów na pozostałe

rynki zwiększył się o 375 mln EUR czyli jego wzrost okazał się 5 krotnie wyższy od
utraconego eksportu do Rosji. Szczególnie wysoki był przy tym wzrost eksportu mięsa
na rynki UE (liczony dla 26 krajów członkowskich). Jego wartość wzrosła w
minionych 2 latach o ponad 450 mln EUR. Oznacza to, że utrata eksportu mięsa do
Rosji została ponad 6-krotnie zrekompensowana na rynkach unijnych.

Należy nadmienić, że wspomniana wyżej utrata eksportu mięsa do Rosji w latach

2006-2007 jest o ok. 15 mln EUR mniejsza od wartości spadku eksportu mięsa na
Białoruś i Ukrainę w tym samym okresie.

2.2 Produkty roślinne

Eksport produktów pochodzenia roślinnego (sekcja II) wzrastał w okresie 2001-2007
ś

redniorocznie w tempie 14,3%. W okresie 2001-2005 tempo wzrostu eksportu tych

produktów (14,2%) było nieco niższe niż w okresie 2006-2007 (14,6%).

Eksport tych towarów do Rosji wzrastał w okresie ostatnich 7 lat średnio o 21%,
a w latach 2001-2005 tempo to było jeszcze wyższe tj. 37,9%.

Od listopada 2005 r. Rosja nie uznaje polskich świadectw fitosanitarnych, co
bezpośrednio przełożyło się na spadek polskiego eksportu produktów roślinnych na ten rynek.
Eksport do Rosji towarów pochodzenia roślinnego w latach 2006-2007 spadał średnio
o ponad 20%. Ograniczenia dotknęły przede wszystkim eksporterów warzyw i owoców, które
od 2002 r. stanowią ok. 80% eksportu produktów roślinnych do Rosji.

Zmiany skali i dynamiki eksportu mięsa i przetworów mięsnych do Rosji na tle ogólnego ich
eksportu w latach 2001-2007 przedstawiono na poniższych wykresach

4

Wykres 3 Dynamika eksportu produktów roślinnych w latach 2001-2007 w %

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Ogółem
Rosja

Źródło: DAP MG na podstawie danych GUS

Wykres 4 Wartość eksportu produktów roślinnych w mln EUR

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Ogółem
Rosja

Źródło: DAP MG na podstawie danych GUS

Skonfrontowanie projekcji DAP (w załączniku) opartej na dotychczasowych tendencjach
rozwojowych w zakresie eksportu polskich produktów pochodzenia roślinnego oraz
rzeczywistej wartości eksportu po wprowadzeniu obostrzeń prawnych ze strony Rosji
wskazuje że:

Eksport produktów roślinnych do Rosji w latach 2006-2007 spadł w odniesieniu

do szacowanej wartości eksportu (przy braku rosyjskich ograniczeń formalnych),
o ponad 250 mln EUR. Największy spadek odnotowano w eksporcie owoców (niemal
130 mln EUR w okresie dwóch lat) oraz warzyw (ponad 80 mln EUR).

W tym samym czasie eksport produktów roślinnych na pozostałe rynki zwiększył się

o 445 mln EUR, z tego o 426 mln EUR do krajów UE.

5

Należy dodać, że w przypadku produktów roślinnych, w odróżnieniu od mięsa, eksport

polskich towarów do Rosji był możliwy pod warunkiem wystawienia świadectwa
fitosanitarnego przez odpowiednie służby innych państw. Można zatem zakładać, że ta
zasada przyczyniła się do dynamicznego wzrostu w okresie ostatnich dwóch lat
eksportu warzyw i owoców z Polski na Litwę i na Ukrainę. Udział Ukrainy w łącznym
eksporcie z Polski produktów roślinnych wzrósł z 2,3% w 2005 r. do 6,4% w 2007 r.
W przypadku Litwy udział ten wynosił odpowiednio 1,9% i 5,4%. Szacuje się, że
reeksport polskich produktów roślinnych do Rosji z tych dwóch krajów mógł w
okresie ostatnich dwóch lat przekroczyć 80 mln EUR.

Na skalę polskiego eksportu produktów roślinnych mógł mieć wpływ fakt, że w 2007

roku na skutek niekorzystnych warunków pogodowych, zbiory owoców z drzew były
o 53%, a owoców jagodowych o niemal 15% niższe niż rok wcześniej (dane GUS).

3. Podsumowanie

1. Nie można mówić o dramatycznym załamaniu polskiego eksportu mięsa i produktów
roślinnych w latach 2006-2007.

2. Spadek eksportu mięsa do Rosji miał relatywnie niewielkie znaczenie na tle łącznego
polskiego eksportu. Bezwzględny ubytek eksportu mięsa do Rosji w wyniku embarga
w latach 2006-2007 szacuje się na ok. 70 mln EUR co stanowi zaledwie ok. 2,6%
polskiego eksportu tych artykułów w tych dwóch latach. Ubytek ten zarazem został
sześciokrotnie skompensowany przez wzrost eksportu mięsa na inne rynki, zwłaszcza
UE. Równocześnie ubytek ten został w znacznej mierze uszczuplony przez wzrost
eksportu zwierząt żywych do Rosji.

3. Spadek eksportu produktów roślinnych do Rosji, szacuje się na 250 mln EUR co
stanowi ok. 7% polskiego eksportu sekcji II w okresie ostatnich dwóch lat. W tym
samym okresie wzrost eksportu produktów roślinnych na inne rynki wyniósł 445 mln
EUR.

Szczegółowe dane o eksporcie artykułów rolno-spożywczych w latach 2000-2007
przedstawia poniższa tabela. W kolumnie - 2005 pw. - oszacowano wartość eksportu przy
założeniu braku ograniczeń w eksporcie do Rosji.

6

Tabela 1 Eksport artykułów rolno-spożywczych w mln EUR

Obroty produktami rolno spożywczymi w mln EUR

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2005 pw.

2006 2007 pw

Udział

2005 %

Udział

2007 %

zmiany

06-05

pw

zmiany

07-05

pw

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

832,3 1044,7

965,7 1243,3 1768,2 2647,2

2655,7

3139,5

3457,6

100,0

100,0

483,8

801,9

01 Zwierzęta śywe

144,0

133,7

146,8

150,5

221,1

289,2

291,6

346,2

267,5

100,0

100,0

54,6

-24,0

02 Mięso i Podroby Jadalne

230,0

285,9

319,5

498,9

624,7 1010,1

1016,2

1275,8

1391,8

100,0

100,0

259,5

375,6

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

736,3

821,6

918,8 1041,8 1195,7 1425,6

1459,0

1536,8

1903,7

100,0

100,0

77,8

444,7

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

195,7

273,7

295,3

376,7

427,4

498,0

511,8

555,6

653,7

100,0

100,0

43,8

141,9

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów

346,7

301,3

365,7

400,3

434,1

459,1

474,5

509,3

658,2

100,0

100,0

34,8

183,7

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

39,0

30,1

21,9

20,2

40,4

100,2

100,2

170,7

233,3

100,0

100,0

70,5

133,1

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

1277,4 1498,5 1569,3 1705,1 2237,9 2979,5

2995,4

3730,4

4270,4

100,0

100,0

735,1 1275,0

Produkty rolno spożywcze

2885,1 3394,9 3475,7 4010,4 5242,2 7152,5

7210,3

8577,4

9865,0

100,0

100,0

1367,1 2654,8

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

61,5

61,1

72,2

97,0

83,0

69,0

77,5

69,3

62,9

2,9

1,8

-8,2

-14,6

01 Zwierzęta śywe

0,5

1,8

1,7

2,2

12,5

11,8

14,2

27,8

14,5

4,9

5,4

13,6

0,2

02 Mięso i Podroby Jadalne

45,7

38,9

48,0

75,4

38,6

30,5

36,6

4,6

0,7

3,6

0,0

-31,9

-35,9

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

44,2

35,0

61,8

78,6

145,0

176,9

210,3

78,3

94,4

14,4

5,0

-132,0

-115,9

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

9,9

17,9

18,9

30,7

45,5

69,1

83,0

38,6

45,2

16,2

6,9

-44,4

-37,8

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów

19,7

8,3

32,3

35,8

69,9

76,6

92,0

22,8

32,4

19,4

4,9

-69,2

-59,6

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

8,9

6,8

2,9

2,1

1,0

0,8

0,8

0,6

0,3

0,8

0,1

-0,2

-0,5

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

142,3

143,5

159,0

140,1

175,7

258,5

274,4

285,5

288,9

9,2

6,8

11,2

14,5

Produkty rolno spożywcze

256,9

246,5

295,8

317,8

404,7

505,2

563,0

433,8

446,5

7,8

4,5

-129,3

-116,6

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

500,7

604,6

595,7

821,7 1339,9 2162,0

2162,0

2720,6

2966,9

81,4

85,8

558,7

804,9

01 Zwierzęta śywe

111,2

101,4

102,4

116,3

173,9

227,7

227,7

288,1

220,7

78,1

82,5

60,4

-7,0

02 Mięso i Podroby Jadalne

153,7

210,2

220,1

334,1

469,8

832,0

832,0

1122,7

1285,0

81,9

92,3

290,7

453,0

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

586,9

639,2

690,9

789,4

909,9 1081,9

1081,9

1199,7

1507,9

74,2

79,2

117,8

425,9

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

172,7

242,9

259,1

316,8

358,0

404,7

404,7

481,3

560,8

77,8

85,8

83,2

162,7

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów

297,2

257,0

291,9

330,4

334,5

344,0

344,0

415,0

509,9

71,2

77,5

77,1

171,9

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

17,1

13,8

12,5

13,9

34,5

95,0

95,0

165,6

228,4

94,6

97,9

70,8

133,7

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

785,6

957,5 1015,3 1120,6 1585,7 2093,9

2093,9

2653,8

3219,1

67,7

75,4

625,3 1190,6

Świat

Rosja

UE-26

7

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2005 pw.

2006 2007 pw

Udział

2005 %

Udział

2007 %

zmiany

06-05

zmiany

07-05

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

7,9

12,8

12,4

25,6

32,3

45,3

45,3

20,0

22,2

1,7

0,6

-25,4

-23,1

01 Zwierzęta śywe

0,1

0,3

0,9

1,1

1,1

15,5

15,5

7,3

8,8

5,3

3,3

-8,2

-6,8

02 Mięso i Podroby Jadalne

1,3

2,9

3,0

16,0

21,3

22,0

22,0

3,3

1,1

2,2

0,1

-18,6

-20,9

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

46,9

28,9

26,6

20,7

22,2

33,7

33,7

70,6

122,6

2,3

6,4

36,9

88,9

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

1,3

0,9

1,3

1,6

1,6

2,6

2,6

8,3

20,3

0,5

3,1

5,7

17,6

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów

4,6

5,6

5,3

2,5

4,6

9,9

9,9

35,3

74,8

2,1

11,4

25,4

65,0

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

5,2

4,6

4,5

1,1

2,0

1,5

1,5

0,8

0,7

1,5

0,3

-0,7

-0,8

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

73,5 112,0

86,2

94,9

84,4

74,3

74,3

85,1

104,3

2,5

2,4

10,8

30,0

Produkty rolno spożywcze

133,5 158,2 129,6 142,4 141,0 154,8

154,8 176,4

249,8

2,1

2,5

21,7

95,0

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

14,0

15,9

14,7

35,3

55,7

68,5

68,5

75,2

15,5

2,6

0,4

6,7

-53,0

01 Zwierzęta śywe

0,4

0,5

1,0

1,8

5,4

5,0

5,0

4,7

3,8

1,7

1,4

-0,3

-1,2

02 Mięso i Podroby Jadalne

10,0

12,1

11,2

30,9

47,9

61,7

61,7

68,9

9,9

6,1

0,7

7,2

-51,8

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

16,4

20,6

10,4

21,4

16,4

24,2

24,2

37,2

37,7

1,7

2,0

13,0

13,4

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

1,3

1,4

2,2

6,4

2,7

5,2

5,2

7,8

6,7

1,0

1,0

2,5

1,5

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów 12,3

16,0

3,4

8,7

7,6

10,8

10,8

17,3

19,0

2,3

2,9

6,5

8,2

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

2,3

0,7

0,7

1,2

0,8

0,7

0,7

0,6

0,7

0,7

0,3

-0,1

0,0

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

11,0

9,4

9,4

12,2

22,6

25,8

25,8

28,1

25,9

0,9

0,6

2,3

0,1

Produkty rolno spożywcze

43,6

46,6

35,1

70,2

95,5 119,2

119,2 141,1

79,7

1,7

0,8

21,9

-39,5

I - Zwierzęta śywe; Produkty Pochodzenia Zwierzęcego

5,5

14,0

16,0

24,0

29,2

43,6

43,6

57,3

90,4

1,6

2,6

13,8

46,8

01 Zwierzęta śywe

0,5

0,8

0,8

0,9

2,2

7,5

7,5

6,5

7,4

2,6

2,8

-0,9

0,0

02 Mięso i Podroby Jadalne

1,4

3,5

2,2

1,5

13,0

23,1

23,1

35,9

62,9

2,3

4,5

12,8

39,7

II - Produkty Pochodzenia Roslinnego

27,7

35,2

44,3

43,9

35,7

27,6

27,6

75,0

103,4

1,9

5,4

47,4

75,8

07 Warzywa Oraz Niektore Korzenie i Bulwy Jadalne

10,5

16,5

22,0

20,7

9,2

4,6

4,6

16,7

27,5

0,9

4,2

12,1

22,8

08 Owoce i Orzechy Jadalne;Skórki Owoców Cytrusowych Lub Melonów

5,7

5,3

8,6

10,5

12,7

9,6

9,6

45,0

63,8

2,0

9,7

35,4

54,2

III - Tłuszcze, Oleje Pochodzenia Zwierzęcego I Roslinnego; Produkty Ich Rozkład

1,6

1,1

1,3

1,3

1,8

3,0

3,0

3,0

4,4

3,0

1,9

-0,1

1,4

IV - Gotowe Artykuły Spożywcze; Napoje Bezalkoholowe, Alkoholowe I Ocet; Tyto

32,0

53,3

67,2

74,8

65,4

82,2

82,2

108,2

126,5

2,7

3,0

26,0

44,3

Produkty rolno spożywcze

43,6

46,6

35,1

70,2

95,5 119,2

119,2 141,1

79,7

1,7

0,8

21,9

-39,5

Ukraina

Białoruś

Litwa

Źródło: DAP MG na podstawie danych GUS




Opracowano w Zespole Analiz Handlu Zagranicznego