Kalendarz żydowski

W czasach prehistorycznych, gdy śydzi nie prowadzili jeszcze osiadłego tryby
ż

ycia, będąc ciągle wędrownymi plemionami pasterskimi, posługiwali się rachubą

miesięcy opartą wyłącznie na cyklu księzycowym. Było to powszechne dla
podobnych im plemion. Dopiero po osiedleniu sie w Plaestynie śydzi zaczęli
korygować tę rachubę o obserwację pozycji słońca i cykliczność pó roku. Nie
wiadomo jednak, w jaki sposób wyrównywali różne długości roku księżycowego i
słonecznego. Zapewne po prostu dodawali określoną liczbę dni pod koniec 12-
miesięcznego roku księzycowego. Z czasem wykształcił się, obecny do dziś,
mechanizm regularnie pojawijającego się roku przestępnego.

Kalendarz żydowski w dzisiejszym rozumieniu tego pojęcia uformował się

podczas niewoli babilońskiej (VI w. p.n.e.). Posiada on niezmiernie ważne
znaczenie w życiu religijnego śyda, ponieważ według niego ustalany jest termin
wszystkich świąt. Rachuba kalendarza zaczęła się, według tradycji, od dnia
stworzenia świata lub (jak sądzą niektóre autorytety) od szóstego dnia świata, tj. od
stworzenia człowieka. Obecnie mamy rok 5764 (rozpoczęty we wrześniu 2003
roku kalendarza gregoriańskiego).
Kalendarz żydowski ma charakter księżycowo-słoneczny. Miesiące określane
są w oparciu o cykl faz Księżyca, natomiast lata - w oparciu o ruch Słońca. Miesiąc
księżycowy liczony jest od nowiu (molad - narodziny księżyca) do nowiu i trwa
29,5 dnia. W związku z tym dwunastomiesięczny rok księżycowy trwa 354 dni,
podczas gdy rok słoneczny 365,25 dnia, co daje ok. 11 dni różnicy. W ciągu 19 lat
(gdy fazy księżyca przypadają ponownie na te same dni tygodnia) różnica ta urasta
do 210 dni, a więc siedmiu trzydziestodniowych miesięcy. Dlatego w ciągu tych 19
lat siedmiokrotnie dołączany jest dodatkowy miesiąc (w 3, 6, 8, 11, 14, 17 i 19
roku cyklu). Dodatkowy miesiąc nazywany jest Adar bet (lub Adar szeni). Dla
dokładnego wyrównania rachunku niekiedy w miesiącach Cheszwan i Kislew
dodaje się po jednym dniu. W zależności od konfiguracji długości tych miesięcy
rok przyjmuje następujące nazwy:

Długość miesiąca

Nazwa roku

Cheszwan

Kislew

29

29

Haser

29

30

Kesidrach

30

30

Szelemach

Rok żydowski składa się z 12 miesięcy. W roku przestępnym, jak już
wspomniałem, dodawany jest trzynasty miesiąc. Rok nieprzestępny składa się z
354, 355 lub 356 dni, a przestępny z 383, 384 lub 385. Pierwszym miesiącem
kalendarza jest Nisan, zaczynający się wczesną wiosną. Początek roku przypada
natomiast na miesiąc siódmy - Tiszri (w początkach jesieni). Pełne zestawienie

nazw miesięcy, ich długości i gregoriańskich odpowiedników znajduje się w tabeli
poniżej.

Nr

Miesiąc

Rok

Odpowiednik

gregoriański

Haser

Kesidrach

Szelemach

1

Nisan

30

30

30

marzec-
kwiecień

2

Ijar

29

29

29

kwiecień-maj

3

Siwan

30

30

30

maj-czerwiec

4

Tamuz

29

29

29

czerwic-lipiec

5

Aw

30

30

30

lipiec-sierpień

6

Elul

29

29

29

sierpień-
wrzesień

7

Tiszri

30

30

30

wrzesień-
paĽdziernik

8

Cheszwan

29

29

30

paĽdziernik-
listopad

9

Kislew

29

30

30

listopad-
grudzień

10

Tewet

29

29

29

grudzień-
styczeń

11

Szwat

30

30

30

styczeń-luty

12

Adar alef

29/30*

29/30*

29/30*

luty-marzec

13

Adar bet

30

30

30

luty-marzec

Suma dni:

354/383 355/384

356/385

*)W roku przestępnym Adar alef ma 30 dni, w nieprzestępnym 29.

Dni tygodnia w kalendarzu żydowskim nie mają swych nazw, lecz są określane

kolejnymi literami alfabetu od alef do waw (jednoznacznymi z cyframi od 1 do 6).
Ostatni, siódmy dzień tygodnia nazywa się

Szabat

(w wymowie aszkenazyjskiej -

Szabas). Doba rozpoczyna się wieczorem i kończy wraz ze zmierzchem dnia.
Tradycja ta wypływa ze słów Tory "I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień
pierwszy..."
W starożytności sprawami kalendarza i czasu zajmowali się kapłani.
Współcześnie kalendarze żydowskie są drukowane i dostępne powszechnie. Podaje
się w nich dane dotyczące świąt, w tym dokładne godziny i minuty rozpoczynania i
kończenia Szabatu na każdy tydzień.