1

Leki przeciwbólowe



Nienarkotyczne leki przeciwbólowe



Narkotyczne leki przeciwbólowe

Mechanizm działania



Nienarkotyczne leki przeciwbólowe



Leki przeciwgorączkowe Hamują syntezę prostaglandyn



Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Działanie:

• Przeciwzapalne

• Przeciwbólowe

• Przeciwgorączkowe

• Antyagregacyjne

Działanie uboczne:

• na błonę śluzowa żołądka

• Na czynność nerek

• Nadwrażliwość (astma aspirynowa)

Pochodne kwasu salicylowego

Kwas acetylosalicylowy

Działanie: silne przeciwgorączkowe, słabe przeciwbólowe,

Zastosowanie: jako środek przeciwgorączkowy, wspomagająco w infekcjach, chorobach
reumatycznych, ch. niedokrwiennej serca

Działania niepożądane: uszkadzają błonę śluzową żołądka, kanaliki nerkowe, zmniejszają krzepliwość
krwi, uszkodzenie słuchu

Preparaty: Polopiryna , Aspiryna

Pochodne p-aminofenolu

Paracetamol

2

Działanie: przeciwbólowe, przeciwgorączkowe

Zastosowanie: bóle różnego pochodzenia, stany gorączkowe

Działania niepożądane: bezpieczny, nie uszkadza śluzówki żołądka, stosowany u dzieci,
przedawkowanie – uszkodzenie nerek, wątroby

Preparaty: Apap, Paracetamol, Codipra, Calpol, Panadol

Preparaty złożone: Gripex, Fervex,Tabcin, Teraflu

Pochodne fenylpirazonu

Aminofenazon, Propyfenazon, Metamizol

Działanie: przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne

Zastosowanie: jako leki przeciwbólowe

Działania niepożądane: uszkodzenie szpiku

Preparaty : Metamizol (Pyralginum)

Preparaty złożone: Pabialgin, Saridon, Gardan P

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

Ibuprofen

Działanie: przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe

Zastosowanie: jako silny lek przeciwbólowy, przeciwzapalny, przeciwgorączkowy, w chorobach
reumatycznych, chorobie zwyrodnieniowej stawów, w stanach zapalnych narządów ruchu, w
bolesnym miesiączkowaniu

Działania niepożądane: stosunkowo bezpieczny, stosowany u dzieci

Preparaty: Ibuprofen, Ibum, Nurofen

Naproksen

Działanie: silne przeciwbólowe

Zastosowanie: choroby reumatyczne

Działania niepożądane: uszkodzenia śluzówki żołądka

Preparaty: Naproksen, Apo-Naproxen, Naprosyn

Ketoprofen

Działanie: silne przeciwbólowe, przeciwzapalne,

3

Zastosowanie: jako lek przeciwbólowy, w chorobach reumatycznych, jedyny lek NLPZ stosowany w
injekcjach

Działania niepożądane: podobne jak inne NLPZ

Preparaty: Ketonal, Ketoprofen, Ketopronil

Diklofenak

Działanie: silne p-zapalne, p-bólowe, łatwo przenika do jam stawowych

Zastosowanie: choroby reumatyczne

Działania niepożądane: uszkodzenie wątroby

Preparaty: Diclofenac, Dicloratio,Olfen, Voltaren

Fenylbutazon

Działanie: p-zapalne,

Zastosowanie: zzsk (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa)

Działania niepożądane: uszkodzenie szpiku, błony śluzowej żołądka, obrzęki, krwawienia

Preparaty: Butapirazol

Narkotyczne leki przeciwbólowe

Działanie: polega na naśladowaniu endogennych peptydów tzw. endorfin, poprzez receptory
opioidowe zlokalizowane w mózgu i RK,

Opioidy wykazują:

• bardzo silne działanie p-bólowe,

• uspokajające,

• hamują czynność ośrodka oddechowego,

• wywołują zjawisko tolerancji, uzależnienia

• powodują zwężenie źrenicy

• Pobudzają ośrodek wymiotny

• Wywołują skurcz zwieraczy

• Hamują czynność skurczowa macicy

• Wywołują spadek RR

Zastosowanie: silne bóle (np. nowotworowe), jako środki zapierające, przeciwkaszlowe,

4

Działania niepożądane: zaburzenia nastroju, nudności , wymioty, zahamowanie oddechu, zaparcie,
zatrzymanie moczu, wysypka

Morfina - T

1/2

= 2-3 h, podawana p.o lub i.v

Preparaty: Morphinum hydrochloricum

Metadon – pochodna morfiny,T

1/2

= 55h, łatwiej się wchłania, wolniej rozwija tolerancję, p.o, i.v.

Preparaty: Methadone hydrochloride,

Petydyna - T

1/2

= 1-2 h, coraz rzadziej stosowana, może ulegać kumulacji,

Preparaty: Dolargan

Fentanyl – czas działania 0,3 h, stosowany w neuroleptanalgezji, oraz w postaci plastrów na skórę, w
leczeniu bólu przewlekłego

Preparaty: Fentanyl

Tramadol – p-bólowo na bramkę bólu, dobrze tolerowany, rzadko uzależnia, objawy niepożądane
słabo nasilone

Preparaty: Tramadol, Tramal,(amp, kaps, tabl, czopki, krople)

Kodeina – jako lek p-kaszlowy, p-bólowy

Preparaty: Thiocodin, Acodin, Efferalgan Codeine

Oksykodon – głównie w premedykacji

Preparaty: Eucodalum, Scophedal

Loperamid– wyłącznie stosowany p.o., działa zapierająco, praktycznie się nie wchłania z p.
pokarmowego, nie uzależnia

Preparaty: Imodium, Loperamid, Stoperan

Środki miejscowo znieczulające

• Działają w sposób odwracalny porażająco na zakończenia bólowe i nerwy czuciowe

• Środki miejscowo znieczulające blokują napięciowo -zależne kanały sodowe

Metody znieczulenia miejscowego

Znieczulenie środkami fizycznymi:

• Ucisk opaska Esmarcha

• Zamrożenie chlorkiem etylu

Znieczulenie środkami chemicznymi:

5

• Znieczulenie powierzchniowe

• Znieczulenie nasiękowe

• Znieczulenie przewodowe

• Znieczulenie dordzeniowe

Znieczulenie powierzchniowe:

Postaci leków: okłady, aerozole, pędzlowanie, czopki, maści na skore lub błonę śluzową

Zastosowanie: znieczulenie błony śluzowej gardła, jamy ustnej, krtani, odbytnicy w celu wykonania
drobnych zabiegów chirurgicznych, przy bolach, świądzie skóry

Znieczulenie nasiękowe:

Wstrzykiwanie roztworu środka znieczulającego do tkanki podskórnej , podśluzówkowej,

Zastosowanie: powierzchowne zabiegi chirurgiczne

Znieczulenie przewodowe:

Wstrzykiwanie roztworu środka znieczulającego w okolicę nerwu w celu przerwania przewodnictwa
Zastosowanie: np. zabiegi stomatologiczne

Znieczulenie dordzeniowe:

Wstrzykiwanie roztworu środka znieczulającego do płynu mózgowo-rdzeniowego lub nadoponowo w
celu porażenia korzonków czuciowych dolnej polowy ciała

Zastosowanie: np. zabiegi w jamie brzusznej

Blokada – rodzaj znieczulenia przewodowego na wstrzykiwaniu roztworu środka znieczulającego w
dużych ilościach w okolicach np. splotów nerwowych w celach p-bólowych

Środki miejscowo znieczulające

• o budowie estrowej np. prokaina, benzokaina,

• amidy np. lidokaina, mepiwakaina, bupiwakaina

• inne np. mentol, kapsaicyna

Mentol- terpen występujący w olejku mięty pieprzowej, stosowany miejscowo wywołuje uczucie
zimna, następnie działa słabo znieczulająco miejscowo

Zastosowanie: maść 1-10%, jako krople miętowe

Kapsaicyna – składnik ostrej papryczki, działa drażniąco na zakończenia czuciowe, potem je poraża,
skuteczna w niektórych postaciach świądu

6

Zastosowanie: w postaci nacierania nalewką (Tinctura capsici) emulsji (Capsigel N), maści
(Neocapsiderm)

Kokaina – alkaloid otrzymywany z liści krasnodrzewu peruwiańskiego, działa pobudzająco na OUN,
miejscowo- porażająco na zakończenia czuciowe , silnie uzależnia – obecnie nie stosowana

Prokaina – nie wchłania się z błon śluzowych, wiele działań niepożądanych,

Zastosowanie: miejscowo- znieczulenie nasiękowe, przewodowe, dordzeniowe

Ogólnie- jako lek p-bólowy, rozszerzający naczynia

Preparaty: Iniecto Polocaini hydrochlorici

Lidokaina – działa silniej od prokainy, mniej toksyczna, jeden z najlepszych środków znieczulenia
miejscowego

Zastosowanie: znieczulenia nasiękowe, przewodowe, powierzchniowe w stężeniu 0,5-4%

Preparaty: Lidoposterin, Lidpgel, Lignocainum, Xylocaine – amp, żel, maść, Emla – krem

Bupiwakaina – działa znieczulająco miejscowo 4x silniej niż lidokaina, jest bardziej toksyczna,
powoduje silna 4-6h blokadę czuciową,

Zastosowanie: znieczulenie nasiękowe, przewodowe, zewnątrzoponowe, blokady zwojów
nerwowych

Preparaty Bupivacainum hydrochloricum, Marcaine

Mepiwakaina - podobna do lidokainy, działa szybciej i dłużej,

Zastosowanie: do znieczuleń nasiękowych, przewodowych, w stomatologii

Preparaty: Mepidont