Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 1

Podejmowanie decyzji istotą pracy
menedżera

Decyzja jest dla celowego działania tym, czym oddech dla życia.

Nie możemy powstrzymywać oddychania, chociaż mamy pewien

wpływ na jego głębokość i rytm. Nie możemy działać celowo,

zanim wcześniej nie wybierzemy tego, co będziemy czynili. Rytm

decyzji przenika całą naszą aktywność.

(C. Nosal, 1993, s. 114)

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 2

Istota decyzji

Podejmowanie decyzji

to akt wyboru jednej

możliwości spośród ich zestawu.

Proces podejmowania decyzji

- rozpoznanie

i zdefiniowanie istoty

sytuacji decyzyjnej

,

zidentyfikowanie alternatywnych

możliwości

,

wybór „

najlepszej

” z nich i wprowadzenie jej

w życie.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 3

Proces podejmowania decyzji – model
racjonalny (klasyczny)

Rozpoznanie

problemu

Ustalenie
kryteriów

decyzyjnych

Opracowanie

możliwych

rozwiązań

Analiza

możliwych

rozwiązań

Przypisanie

wag do

kryteriów

Wybór

rozwiązania

Wdrożenie

rozwiązania

Ocena

skuteczności

decyzji



Problem - rozbieżność między istniejącym a pożądanym stanem spraw.



Kryteria decyzji - czynniki mające znaczenie przy podejmowaniu decyzji.



Wagi – służą ustaleniu względnego priorytetu poszczególnych czynników
w podejmowaniu decyzji



Wdrażanie decyzji - przekształcenie decyzji w czyn; obejmuje jej
przekazanie tym, których dotyczy, i doprowadzenie do ich zaangażowania
się w nią.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 4

Przykład 1



Problem: zakup nowego samochodu



Kryteria decyzji: cena, model
(dwudrzwiowy albo czterodrzwiowy),
rozmiary (kompaktowy czy większy),
producent (francuski, niemiecki,
amerykański), opcje wyposażenia
(automatyczna skrzynia biegów, system
ochrony przed uderzeniami bocznymi,
skórzana tapicerka), częstotliwość napraw.



Waga

Kryterium

Waga

Cena

10

Wygodne wnętrze

8

Trwałość

5

Częstotliwość napraw

5

Osiągi

3

Łatwość prowadzenia

1



Wykaz możliwości: Jeep Cherokee, Ford Mustang, Mercedes C230, Chevrolet
Camaro, Mazda 626, Dodge Intrepid, Volvo V70, Isuzu Rodeo, BMW 318, Audi

90, Toyota Camry i Volkswagen Passat.



Ocena poszczególnych modeli

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 5

Przykład 1 - ocena poszczególnych modeli

Model

Cena

zakupu

Wygoda

wnętrza

Trwałość Naprawy

Osiągi

Prowa-

dzenie

Suma

Jeep Cherokee

2

10

8

7

5

5

37

Ford Mustang

9

6

5

6

8

6

40

Mercedes C230

8

5

6

6

4

6

35

Chevrolet Camaro

9

5

6

7

6

5

38

Mazda 626

5

6

9

10

7

7

44

Dodge Intrepid

10

5

6

4

3

3

31

Volvo V70

4

8

7

6

8

9

42

Isuzu Rodeo

7

6

8

6

5

6

38

BMW 318

9

7

4

4

4

5

33

Audi 90

5

8

5

4

10

10

42

Toyota Camry

6

5

10

10

6

6

43

Volkswagen Passat

8

6

6

5

7

8

40

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 6

Przykład 1 – ważona ocena modeli

Model

Cena

(10)

Wygoda

wnętrza

(8)

Trwałość

(5)

Naprawy

(5)

Osiągi

(3)

Prowadz.

(1)

Suma

Jeep Cherokee

2

20

10

80

8

40

7

35

5

15

5

5

195

Ford Mustang

9

90

6

48

5

25

6

30

8

24

6

6

223

Mercedes C230

8

80

5

40

6

30

6

30

4

12

6

6

198

Chevrolet Camaro

9

90

5

40

6

30

7

35

6

18

5

5

218

Mazda 626

5

50

6

48

9

45

10

50

7

21

7

7

221

Dodge Intrepid

10

100

5

40

6

30

4

20

3

9

3

3

202

Volvo V70

4

40

8

64

7

35

6

30

8

24

9

9

202

Isuzu Rodeo

7

70

6

48

8

40

6

30

5

15

6

6

209

BMW 318

9

90

7

56

4

20

4

20

4

12

5

5

203

Audi 90

5

50

8

64

5

25

4

20

10

30

10

10

199

Toyota Camry

6

60

5

40

10

50

10

50

6

18

6

6

224

Volkswagen Passat

8

80

6

48

6

30

5

25

7

21

8

8

212

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 7

Krok

Szczegóły

Przykład 2

Rozeznanie

i zdefiniowanie

sytuacji

Jakiś bodziec wskazuje na konieczność

podjęcia decyzji. Bodziec ten może być

pozytywny lub negatywny.

Kierownik zakładu zauważa 5-procentowy

wzrost fluktuacji załogi.

Identyfikacja

alternatywnych

możliwości

Pożądane są zarówno możliwości oczywiste,

jak i twórcze. Ogólnie rzecz biorąc, im

ważniejsza decyzja, tym więcej wariantów

należy podać.

Kierownik zakładu może zwiększyć płace,

premie lub zmienić normy rekrutacji.

Ocena

wariantów

Każdy wariant podlega ocenie z punktu

widzenia wykonalności, wystarczalności

i następstw.

Może się okazać, że wzrost premii nie jest

możliwy. Wzrost płac i zmiana norm

rekrutacji mogą spełnić wszystkie warunki.

Wybór

najlepszego

wariantu

Należy ocenić wszystkie elementy sytuacji i

wybrać wariant, który najlepiej pasuje do

sytuacji menedżera.

Zmiana norm rekrutacji może dopiero po

dłuższym czasie wpłynąć na zmniejszenie

fluktuacji, trzeba więc podnieść płace.

Wdrożenie

wybranego

wariantu

Wybrany wariant zostaje wdrożony

w systemie organizacji.

Kierownik zakładu może potrzebować

zezwolenia centrali firmy. Dział kadr ustala

nową strukturę płac.

Obserwacja

wyników

i ocena

W jakimś momencie menedżer powinien

ocenić zakres, w jakim wariant wybrany w

kroku 4 i wdrożony w kroku 5 sprawdza się

w praktyce.

Kierownik zakładu zauważa, że po sześciu

miesiącach nastąpił spadek fluktuacji załogi

do poprzedniego poziomu.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 8

Podejmowanie decyzji - model racjonalny



Racjonalność

-

określenie wyborów konsekwentnych i

maksymalizujących wartość przy danych ograniczeniach.



Założenia racjonalności

Problem jest

jasny i

jednoznaczny

Ma się osiągnąć

jeden,

wyraźnie

określony cel

Preferencje

są jasne

Preferencje

są niezmienne

i stabilne

Znane są

wszystkie

możliwości i ich

skutki

Nie ma

ograniczeń

kosztowych

ani czasowych

Ostateczny

wybór zapewni

maksymalizację

wyniku

Racjonalnego podejmowania decyzji

prowadzi

do

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 9

Realny świat decyzji kierowniczych:
modyfikacja modelu racjonalnego

Osoba podejująca decyzję

działa w warunkach

Poziom niejasności i niebezpieczeństwo podjęcia błędnych decyzji

niepewności

ryzyka

pewności

niskie

średnie

wysokie

1.

Ograniczona racjonalność

– ograniczenia poznawcze, które zmniejszają

zdolność jednostki do interpretowania, przetwarzania i wykorzystania informacji
w działaniu.

2.

Niekompletne informacje

– podejmowanie decyzji zachodzi w sytuacji

mniejszego lub większego ryzyka, niepewności, dwuznaczności, ograniczeń
czasowych i kosztowych.

Wynikiem jest

decyzja

zadowalająca

a nie

optymalna.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 10

Ograniczona racjonalność jednostek

Menedżerowie narażeni są na błędy w procesie podejmowania decyzji

pod wpływem:



heurystyk reprezentatywności



heurystyk dostępności



heurystyk kotwiczenia



barier poznawczych



wpływów zewnętrznych, np. czas, interes własny decydenta,
kultura organizacyjna, gry organizacyjne…



menedżerowie korzystają też z różnych reguł decyzyjnych…

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 11

Typy problemów i decyzji

Decyzje

nie zaprogramowane

Decyzje

zaprogramowane

o niejasnej

strukturze

o wyraźnej

strukturze

typ problemu

wysoki

niski

szczebel

w organizacji

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 12

Style podejmowania decyzji

intuicyjny

Behawioralny

Koncepcyjny

Dyrektywny

Analityczny

racjonalny

m

ał

a

du

ża

SPOSÓB MYŚLENIA

T

O

LE

R

A

N

C

JA

W

IE

LO

Z

N

A

C

Z

N

O

Ś

C

I

Większość

kierowników stosuje

więcej niż jeden styl

podejmowania

decyzji, chociaż

zazwyczaj któryś styl

dominuje u danego

decydenta.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 13

Grupowe podejmowanie decyzji

Zalety grupowego podejmowania decyzji:



„co dwie głowy to nie jedna”



rozwiązania grupowe są z reguły bardziej twórcze niż
indywidualne



większa akceptacja rozwiązań



wzrost „legalności decyzji”

Wady grupowego podejmowania decyzji:



„wielbłąd jest to koń wyścigowy zaprojektowany przez grupę”



czasochłonne



dominująca mniejszość?



myślenie grupowe



niejednoznaczna odpowiedzialność

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Kierownik i zarządzanie/ slajd nr 14

Kultura narodowa wpływa na proces
podejmowania decyzji!

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 15

FUNKCJE ZARZĄDZANIA:
PLANOWANIE

PLANOWANIE

ORGANIZOWANIE

PRZEWODZENIE

KONTROLOWANIE

NAKŁADY Z OTOCZENIA:

 zasoby ludzkie

 zasoby finansowe

 zasoby fizyczne

 zasoby informacyjne

Cele osiągnięte:



sprawnie



skutecznie

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 16

Wcielanie strategii w życie

Rozwijanie spójnej hierarchii planów integrujących i koordynujących działania

Proces planowania

Formułowanie strategii

Analiza przedsiębiorstwa i jego otoczenia oraz rozwijanie strategii

Wyznaczenie organizacyjnej

misji i celów

Definiowanie biznesu i ustalanie głównych celów

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 17

Przykłady deklaracji misji

Wal-

Mart

Pracujemy dla Ciebie. Postrzegamy siebie jako
kupujących dla naszych klientów, i korzystamy z
naszych znacznych możliwości, żeby dostać jak
najwyższą wartość dla Ciebie. Zbudowaliśmy Wal-
Mart działając na rzecz naszych klientów, i ta idea
ciągle nas napędza. Pracujemy ciężko, żeby nasi
klienci mogli łatwo robić zakupy.

AT&T

Jesteśmy po to, by być najlepszymi na świecie
w łączeniu ludzi - zapewnianiu im łatwego dostępu do
siebie oraz do informacji i usług, których potrzebują -
zawsze i wszędzie.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 18

Rodzaje planów

PLANOWANIE

STRATEGICZNE

Czy robimy właściwe

rzeczy?

PLANOWANIE

OPERACYJNE

Czy robimy rzeczy we

właściwy sposób?

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 19

Czynniki wpływające na plany

Szerokość

Strategiczne

Operacyjne

Ramy czasowe

Długookresowe

Krótkookresowe

Szczegółowość

Ogólne

Szczegółowe

Częstość

wykorzystania

Jednorazowe

Ciągłe

szczebel

w organizacji

stopień niepewności

otoczenia

długość

przyszłych

zobowiązań

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 20

Dlaczego planujemy?

Planowanie jest procesem wielostopniowym, ciągle

kontynuowanym.



Nadaje kierunek (ułatwia koordynację)



Redukuje niepewność



Minimalizuje straty i redundancje



Ustanawia standardy niezbędne dla kontroli

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 21

Planowanie strategiczne

ma na celu trwałe zabezpieczenie istnienia
i rentowności przedsiębiorstwa

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 22

Strategie przedsiębiorstwa - cechy



Ustalają pole (a) działania



Są skorelowane z konkurencją



Nawiązują do sytuacji i rozwoju otoczenia



Są zorientowane na zasoby przedsiębiorstwa



Odzwierciedlają postawy, życzenia i systemy wartości
określonych decydentów



Są ukierunkowane na całą działalność przedsiębiorstwa



Mają dalekosiężne konsekwencje dla stanu majątkowego
i dochodów przedsiębiorstwa



Są zorientowane przyszłościowo



Nie muszą być wynikiem systematycznego planowania

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 23

Strategie przedsiębiorstwa - rodzaje



Strategia całego przedsiębiorstwa



Wychodzi ze strategicznych celów przedsiębiorstwa, obejmuje
ustalenie domen i rozdzielenie zasobów między te domeny.



Strategia domeny



Ustala jak wygrać konkurencję w określonej domenie.



Domena = pole działania (wyszczególnione ze względu na cechy
produktu, różnice między odbiorcami czy region)



Strategia zasobów



Ustala jak rozwijać te zasoby stanowiące długoterminową podstawę sukcesu.

W jakich domenach chcemy

działać?

Jak chcemy wygrać konkurencję w

tych domenach?

Co jest naszą długookresową podstawą

sukcesu (rdzenną kompetencją)?

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 24

Procesy zarządzania strategicznego

Analiza otoczenia

szanse i zagrożenia

Analiza organizacji

silne i słabe strony

Opcje

strategiczne

Wybór

strategiczny

Programy

strategiczne

Realizacja

Kontrola strategiczna

Planowanie strategiczne

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 25

Analiza otoczenia



Planowanie strategiczne

rozpoczyna się analizą
otoczenia i jego
prawdopodobnego rozwoju.



Celem analizy otoczenia

jest identyfikacja

wiodących

szans i zagrożeń

.



Ważne jest spojrzenie na

relację organizacja-
otoczenie z perspektywy
interaktywnej.

SUBSTYTUTY

POTENCJALNI
KONKURENCI

KONKURENCI

DOSTAWCY

ODBIORCY

STOSUNKI

PRZEMYSŁ.

ORGANIZACJA

O

T

O

C

Z

E

N

IE

S

O

C

J

O

K

U

L

T

U

R

O

W
E

OT

OC

ZE

NI

E

EK

OL

OG

IC

ZN

E

OT

OC

ZE

NIE

PO

LIT

YC

ZN

O-P

RA

W

NE

OTOCZENIE

MAKROEKONOMICZNE

O

T

O

C

Z

E

N

IE

T

E

C

H

N

O

L

O

G

IC

Z

N

E

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 26

Analiza otoczenia bliższego - domeny



Zadaniem analizy domeny jest

strukturalizacja bliższego
otoczenia i analizowanie

działania sił istotnych dla tej
domeny.



Analiza strategiczna ma nie

tylko określić aktualną

atrakcyjność domeny, ale

również dostarczyć informacji o

przyszłym kierunku jej rozwoju

i perspektywach dochodów.

Konkurencja

Intensywność

rywalizacji

Potencjalni

nowi

oferenci

Klienci

Substytuty

Dostawcy

Zagrożenie ze

strony nowych

oferentów zależne

od wysokości

barier rynkowych.

Siła

negocjacyjna

klientów

Siła

negocjacyjna

dostawców

Zagrożenie ze

strony

substytutów

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 27

Analiza otoczenia

szanse i zagrożenia

Analiza organizacji

silne i słabe strony

Opcje

strategiczne

Wybór

strategiczny

Programy

strategiczne

Planowanie strategiczne

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 28

Analiza przedsiębiorstwa



Zadaniem analizy przedsiębiorstwa jest opis i ocena, ze
strategicznego punktu widzenia, pozycji zasobowej
przedsiębiorstwa w celu stworzenia, na podstawie ustalonych
słabych i mocnych stron, strategicznej przewagi
konkurencyjnej.



Ocena własnych zasobów i zdolności ma sens jedynie w
odniesieniu do konkurentów.



Ocena słabych i mocnych stron musi również służyć ocenie
przydatności zasobów i zdolności do otwarcia nowych rynków
w przyszłości albo wejścia na nowe rynki.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 29

Analiza przedsiębiorstwa



Zasoby i potencjał przedsiębiorstwa - ustalenie
słabych i mocnych stron względem konkurencji.
Analiza obejmuje:



zasoby w wąskim tego słowa znaczeniu,



proces tworzenia wartości,



rozszerzające się zdolności i kompetencje.



Krytyczne czynniki sukcesu ustalane z punktu
widzenia rynku – własny profil a profil konkurencji.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 30

Analiza otoczenia

szanse i zagrożenia

Analiza organizacji

silne i słabe strony

Opcje

strategiczne

Wybór

strategiczny

Programy

strategiczne

Planowanie strategiczne

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 31

Opcje strategiczne na szczeblu organizacji

Analiza SWOT



Strengths



Weaknesses



Opportunities



Threats

Strategie

zorientowane na

stabilizację

OTOCZENIE

krytyczne

zagrożenia

krytyczne
szanse

P

R

Z

E

D

S

IĘ

B

IO

R

S

T

W

O

s

iln

e

s

tr

o

n

y

pr

ze

ds

ię

b

.

sł

ab

e

s

tr

o

n

y

pr

ze

ds

ię

b

.

Strategie

zorientowane

na rozwój

Strategie

zorientowane na

stabilizację

Strategie

wycofywania się

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 32

"Dojne krowy"

"Gwiazdy"

"Znaki zapytania"

"Zbite psy"

wysoki

Udział w obrotach na rynku

niski

n

is

k

i

W

z

ro

s

t

ry

n

k

u

w

y

s

o

k

i

Opcje strategiczne na szczeblu organizacji

Macierz portfolio BCG

Jak podzielić posiadane
zasoby na poszczególne
domeny i jak wyznaczyć
strategicznie ich
wzajemny stosunek?

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 33

Opcje strategiczne na szczeblu domeny



Gdzie należy konkurować?

cały rynek czy część rynku



Według jakich reguł należy konkurować?

optymalne umiejscowienie czy zmiana reguł



W jakim kierunku należy konkurować?

strategia kosztowa czy strategia wyróżniania

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 34

Planowanie strategiczne

Analiza otoczenia

szanse i zagrożenia

Analiza organizacji

silne i słabe strony

Opcje

strategiczne

Wybór

strategiczny

Programy

strategiczne

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 35

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 36

Planowanie operacyjne

Jakie są związki między planowaniem strategicznym i

operatywnym?



Are we doing the right things? → planowanie strategiczne



Are we doing the things right? → planowanie operatywne

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 37

Planowanie operacyjne - zakres

Jego przedmiotem są te wszystkie decyzje,

które w różnych obszarach działania

przedsiębiorstwa muszą być podejmowane

na bieżąco

, aby

terminowo i skutecznie

:



realizować strategię,



zapewnić istnienie systemu.

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 38

Rodzaje planów operacyjnych z punktu
widzenia realizacji strategii



Planowanie projektowe:



działania, mające na celu reorientację aktualnej strategii



przedsięwzięcia, które służą realizacji aktualnej strategii,

ale którym przyznawana jest istotna dla tej realizacji rola



Planowanie standardowe



wszystkie inne plany, poświęcone urzeczywistnieniu
aktualnej strategii oraz podtrzymaniu funkcji systemu



przede wszystkim są to

plany procesów rzeczowych

(program wyrobów i jego konsekwencji dla zakładowych

procesów działania) i

finansowych

(pieniężne

konsekwencji procesów rzeczowych).

Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak

NoZ – Funkcje zarządzania: planowanie/ slajd nr 39

System planów operacyjnych

ZARZĄDZANIE

POPYTEM

prognozy

i zamówienia

PLAN SPRZEDAŻY

PLAN PRODUKCJI

PLAN ZAOPATRZENIA

PLAN ZATRUDNIENIA

PLAN INWESTYCJI

I REMONTÓW

INNE PLANY

FUNKCJONALNE

PLAN

PRZYCHODÓW

PLAN

WYNIKÓW

PLAN

KOSZTÓW

PLAN

FINANSOWY